ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Πέμπτη 20 Νοέμβρη 2008
Σελ. /40
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
49ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Αποπαίδι... του Φεστιβάλ ο Ελληνικός Κινηματογράφος

«Τρεις στιγμές» του Πέτρου Σεβαστίκογλου
«Τρεις στιγμές» του Πέτρου Σεβαστίκογλου
(Του απεσταλμένου μας ΝΙΚΟΥ ΑΝΤΩΝΑΚΟΥ).--

Με το θορυβώδη ποταμό προβολών, διαλέξεων, εκθέσεων, πάρτι, κλπ., πού να βρεθεί καιρός και χώρος στο Φεστιβάλ, στις εφημερίδες και τα άλλα ΜΜΕ, για την ελληνική ταινία. Η ελληνική ταινία είναι ο κράχτης για την επιτυχία του Φεστιβάλ. Ωστόσο, υπό το πνεύμα του κοσμοπολιτισμού και των εθνικών κόμπλεξ των υπευθύνων, που κρύβουν το βλαχοχωριατισμό προσποιούμενοι τους Ευρωπαίους, η ελληνική ταινία τυχαίνει ελάχιστης προβολής!

Η παραπάνω διαπίστωση δε βοηθά όταν μένει απλή διαπίστωση! Εδώ και χρόνια ακούγεται μια μουρμούρα, που παραμένοντας μουρμούρα για πολύ, καταντάει αρρώστια. Από τον εκάστοτε υπουργό Πολιτισμού μέχρι τον πιο μικρό μικρομηκά, όλοι παραδέχονται ότι η ελληνική ταινία είναι το αποπαίδι του Φεστιβάλ. Αλλά κανένας, ούτε η πολιτεία, ούτε οι κινηματογραφικοί φορείς, ούτε πρόσωπα, εκτός από εξαιρέσεις, δεν αναλαμβάνουν σημαντικές και δυναμικές πρωτοβουλίες ανατροπής αυτής της άθλιας κατάστασης. Η ηττοπάθεια, σχεδόν, έχει επιβληθεί!

Ποιος γνωρίζει ότι στα πλαίσια του Φεστιβάλ - και όχι στον κορμό του, όπως έπρεπε - φέτος προβάλλονται 63 ελληνικές ταινίες; Σχεδόν κανένας, αφού όλοι οι «προβολείς» είναι στραμμένοι στα ...λαμπερά γεγονότα. Υπ' αυτές τις συνθήκες, οι 22 ταινίες μυθοπλασίας, τα 7 ντοκιμαντέρ, οι 6 βραβευμένες μικρού μήκους, οι 8 νέων σκηνοθετών, οι 8 του digital και οι 12 του αφιερώματος στον Μάνο Ζαχαρία, έγιναν ...υποστυλώματα, για να στηριχτεί ο Ολιβερ Στόουν (δεν είναι ο μόνος) και να προωθήσει την ...άσφαιρη ταινία του για τον Μπους.

Προσθέτοντας σε όλα τα παραπάνω και τις ίδιες τις ελληνικές ταινίες, εκτός ελάχιστων εξαιρέσεων, τις μεγάλες αδυναμίες στη φόρμα και κυρίως στο περιεχόμενο των περισσότερων ταινιών, όποιος θέλει να δει, θα διαπιστώσει το πρόβλημα. Πρόβλημα μεγάλης εθνικής σημασίας. Αλλά κανείς υπεύθυνος νοιάζεται. Οι ελληνικές οθόνες, συνεχώς, κατακλύζονται από φθήνιες και τηλεοπτικές αντιγραφές. Η παρέμβαση των γραφείων διανομής, που έχουν, πια, περάσει και στην παραγωγή, κάνει τα πράγματα ακόμα χειρότερα. Ο σοβαρός ελληνικός κινηματογράφος -με αυτές τις συνθήκες- είναι καταδικασμένος σε αργό θάνατο. Ο φορμαλισμός, ο ατομισμός, το καλαμπούρι, τα άνευρα εσώψυχα, ο χαβαλές και η χοντρή πλάκα είναι η γενική κατεύθυνση, ο γενικός προσανατολισμός του ελληνικού κινηματογράφου.

Τα πράγματα, βέβαια, είναι, ακόμα, αναστρέψιμα! Η ανατροπή, ωστόσο, δε θα έρθει από τα πάνω, από την πολιτεία. Αυτή έχει πνιγεί μέσα στις ανομίες και έχει βραχυκυκλωθεί μέσα στα οικονομικο-πολιτικά σκάνδαλα. Εξάλλου, αυτή η πολιτεία, αυτού του είδους η πολιτεία, είναι εχθρός του ωραίου και ωφέλιμου. Η ανατροπή θα έρθει, πρέπει να έρθει, από τους ίδιους τους δημιουργούς. Τη ζωή την αλλάζουν όσοι δε θέλουν τέτοια ζωή. Οσοι έχουν λόγους να την αλλάξουν.

Το Διαγωνιστικό Τμήμα

Η δεύτερη ελληνική ταινία του Διαγωνιστικού Τμήματος είναι οι «Τρεις στιγμές», του Πέτρου Σαβαστίκογλου (γιος των Γιώργου Σεβαστίκογλου και Αλκης Ζέη). Ο σκηνοθέτης (γεννήθηκε στη Μόσχα το 1959) έχει κατακτήσει το εικαστικό μέρος της κινηματογραφικής τέχνης. Πάσχει, όμως, όπως όλοι σχεδόν οι φορμαλιστές, όσον αφορά στη σαφήνεια του περιεχομένου και στην αφήγηση.

Οι «Τρεις στιγμές» έχουν εξαιρετική αισθητική. Υπάρχουν σπάνιες εικόνες, όπως της βροχής και άλλες που δημιουργούν έναν ξεχωριστό εκφραστικό κόσμο. Εικόνες γεμάτες ποίηση. Ωστόσο, η μεγάλη σύγχυση στην αφήγηση, η έλλειψη καθαρού λόγου, αλλά και η εσωστρέφεια της ιστορίας τους, κάνουν τον απαιτητικό θεατή να δυσανασχετεί και να λυπάται, γιατί βλέπει ένα θαυμάσιο κοστούμι (φόρμα) να ντύνει ένα διαμελισμένο, αποδυναμωμένο σώμα (περιεχόμενο). Να λυπάται που δεν έγινε κατορθωτή η αρμονία (φόρμα - περιεχόμενο), ενώ υπήρχαν οι προϋποθέσεις.

Πριν από την προβολή των «Τριών στιγμών», στο «Ολύμπιον», προβλήθηκε η ταινία του ιδιόμορφου Γιαπωνέζου δημιουργού Τακέσι Κιτάνο, «Ο Αχιλλέας και η χελώνα». Και εδώ φορμαλισμός. Ομως, με καθαρό λόγο και καθαρούς στόχους. Η οθόνη γέμισε καθαρή και αισιόδοξη ποίηση. Το ίδιο και η αίθουσα, που ανταποκρίθηκε με ένα ζεστό και παρατεταμένο χειροκρότημα.

Αφιέρωμα στον Μάνο Ζαχαρία

Πλάνο της ταινίας «Η αλήθεια για τα παιδιά της Ελλάδας»
Πλάνο της ταινίας «Η αλήθεια για τα παιδιά της Ελλάδας»
(Της συνεργάτριάς μας Ιφιγένειας ΚΑΛΑΝΤΖΗ).--

Με πλήρη αναδρομή στο έργο του Μάνου Ζαχαρία και έκθεση φωτογραφιών των ταινιών του, το Φεστιβάλ τιμά τον καταξιωμένο δημιουργό Μάνο Ζαχαρία.

Ο Μάνος Ζαχαρίας συμμετείχε στο ΕΠΟΝίτικο φοιτητικό κίνημα. Το 1945 πήγε για σπουδές κινηματογράφου στη Γαλλία και επέστρεψε στα χρόνια του εμφυλίου. Ενταγμένος στο ΔΣΕ. Ο Μ. Ζαχαρίας συμμετείχε στην οργάνωση του κινηματογραφικού συνεργείου του ΔΣΕ, μαζί με τους Γιώργο Σεβαστίκογλου και Απόστολο Μουσούρη.

Το 1948, στο Γράμμο και στο Βίτσι, ο Μ. Ζαχαρίας, με σενάριο του Γ. Σεβαστίκογλου, γύρισε το ντοκιμαντέρ «Η αλήθεια για τα παιδιά της Ελλάδας», που καταγράφει τους θανάσιμους κινδύνους που διέτρεχαν τα ορφανά παιδιά στα κατεστραμμένα και βομβαρδιζόμενα χωριά από τα αμερικανόσταλτα αεροπλάνα του κρατικού στρατού, τη διάσωση και αποστολή τους στις Λαϊκές Δημοκρατίες.

Με την υποχώρηση του ΔΣΕ και το κινηματογραφικό συνεργείο του βρέθηκε στην αναγκαστική πολιτική προσφυγιά. Ο Μάνος Ζαχαρίας εγκαταστάθηκε στην Τασκένδη και αργότερα στη Μόσχα, όπου σπούδασε στη σχολή της «Μοσφίλμ». Οι περισσότερες ταινίες που γύρισε στη Σοβιετική Ενωση αφορούν στην Εθνική Αντίσταση και στην Απριλιανή χούντα. Το 1962 γύρισε τον «Νυχτερινό επιβάτη» για το γαλλοαλγερινό πόλεμο και το 1977 την ταινία «Ψευδώνυμο: Λούκατς» για τον ισπανικό εμφύλιο.

Ο Μ. Ζαχαρίας εστιάζει στην ευθύνη απέναντι στα ιστορικά γεγονότα, προσεγγίζοντας τον ανθρώπινο παράγοντα μέσα από ισορροπημένη σύνθεση κάδρου, με όμορφα καθαρά πλάνα. Στο «Είμαι φαντάρος, μητέρα» (1966) εμφανίζει τρυφερά μια ιδεαλιστική άποψη των Ρώσων νεοσύλλεκτων στρατιωτών. Η συχνή χρήση γενικών πλάνων, που παρακολουθούν τις τροχιές των στρατιωτών μέσα στο χώρο, υπογραμμίζει την ανθρώπινη ενότητα, στοιχείο της σοβιετικής αντίληψης περί συλλογικότητας, αντίθετα από την αμερικάνικη αισθητική, που επιδιώκει την ταύτιση του θεατή με τη χρήση πολύ κοντινών πλάνων.

Αντίστοιχη αντιμετώπιση υπάρχει και στο «Τέλος και αρχή ή το σταυροδρόμι» (1963) για τα γεγονότα της Κρήτης, μέσα από τις διαφορετικές πορείες επτά χαρακτήρων, ώσπου καθένας αποφασίζει το δικό του δρόμο. Αξιοσημείωτη είναι η σκηνή όπου ο σκηνοθέτης, χρησιμοποιώντας μια αλληλουχία κάδρων μέσα από τα βλέμματα τριών Γερμανών στρατιωτών, παρουσιάζει υποκειμενικά πλάνα που δημιουργούν μια τρομακτική ένταση.

Ο Μάνος Ζαχαρίας, ο ακούραστος αυτός κινηματογραφιστής, ήταν παρών σε όλες τις προβολές, προλογίζοντας και περιμένοντας υπομονετικά τις ερωτήσεις του κοινού. Οπως ο ίδιος υποστήριξε: «Οι εμπειρίες μας καθορίζουν και τη στάση μας. Τα πολιτικά όρια είναι μια εσωτερική αντίληψη».

Επαναπατρισμός εικόνας

Παρουσιάστηκε χτες στο Βυζαντινό Μουσείο η εικόνα «Αποκαθήλωση» (14ου αι.) που είχε κλαπεί από το μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου Σερρών και επαναπατρίστηκε από το Λονδίνο.

Το έργο κλάπηκε το Νοέμβριο του 1978 και υπέστη επεμβάσεις «συντήρησης» ώστε να είναι ευκολότερη η διάθεσή της στο εμπόριο! Το 2002, ο διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, Αγγελος Δεληβοριάς, ενημερώθηκε για τη διάθεσή της στην «αγορά» από τον Ιωάννη Πετσόπουλο (AXIA Art Consultants LTD - 121 Ledbury Road - London W11 2AQ), «εκπρόσωπο, του "ιδιώτη - συλλέκτη", στα χέρια του οποίου ευρέθη το έργο», όπως αναφέρει το ΥΠΠΟ. Η Αρχαιολογική Υπηρεσία ζήτησε, μέσω ελληνικής πρεσβείας στο Λονδίνο, τη συνδρομή του εμπόρου, ώστε να αποκαλυφθεί ο «συλλέκτης». Ωστόσο, ο έμπορος δε συνεργάστηκε. Τα πρόσωπα που ενεπλάκησαν στην κλοπή της εικόνας, καταδικάστηκαν το 1984, σύμφωνα με τα πρακτικά του Εφετείου Αθηνών.

Το 2006 το ΥΠΠΟ έστειλε στη βρετανική Αστυνομία φάκελο με πλήρη στοιχεία νομικής και επιστημονικής τεκμηρίωσης, διεκδικώντας την εικόνα. Τον περασμένο Σεπτέμβριο έγινε ακροαματική διαδικασία και η εικόνα αποδόθηκε στο ελληνικό δημόσιο. Η εικόνα θα συντηρηθεί στα εργαστήρια του Βυζαντινού Μουσείου και θα επιστραφεί στο μοναστήρι.

Κατσιμίχας - Ξυδούς στην «Αρχιτεκτονική»

Οι Πάνος Κατσιμίχας και Μάνος Ξυδούς, φίλοι αγαπημένοι, ξαναβρίσκονται μαζί στη σκηνή. Από αύριο ξεκινούν εμφανίσεις στην «Αρχιτεκτονική», που μεταστεγάστηκε στο Γκάζι (Ελασιδών 6 - Πειραιώς 116, δεξιά στον ΟΤΕ, τηλ. 210.9014.428). Αφορμή της φετινής συνεργασίας τους αποτελεί ο εξαιρετικός δίσκος τους «Μέχρι να πάρεις παγωτό, σε βρίσκει ο χειμώνας». Το μουσικό «ταξίδι» στο οποίο μας προσκαλούν, κάθε Παρασκευή και Σάββατο, κρύβει πολλές συγκινήσεις: όσα τραγούδια τους έχουν δώσει νόημα στη λαχτάρα και τη δίψα μας για ακρόαση με νόημα και ουσία. Από τις μεγάλες στιγμές των Πάνου και Χάρη Κατσιμίχα σ' εκείνες του Μάνου Ξυδούς (από τους «Πυξ Λαξ» μέχρι σήμερα). «Νύχτωσε νύχτα», «Για ένα κομμάτι ψωμί», «Παλιές αγάπες», «Πούλα με», «Μη γυρίσεις», «Δε θα δακρύσω», «Της αγάπης μαχαιριά»... Μαζί τους τραγουδούν οι Τόλης Φασόης και Μάνος Λιδάκης. Μετά το πρόγραμμά τους, ακολουθεί το σχήμα της Αρχιτεκτονικής «Τα παιδία παίζει!».

Το «Αμφι-Θέατρο» Σπύρου Ευαγγελάτου αναζητά νέους άνδρες ηθοποιούς έως 30 ετών, για τις ανάγκες της νέας του παράστασης, σε σκηνοθεσία Κατερίνας Ευαγγελάτου. Οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να αφήσουν βιογραφικό και φωτογραφίες τους, έως τις 30 του Νοέμβρη, στο «Αμφι-Θέατρο» (Αδριανού 11).



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ