Την υψηλή προτεραιότητα που έχουν για ΗΠΑ και ΝΑΤΟ η Ανατολική Ευρώπη και η περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, στον γεωπολιτικό ανταγωνισμό κυρίως με τη Ρωσία, σηματοδοτεί η περιοδεία του Αμερικανού υπουργού Αμυνας, Λ. Οστιν, σε Γεωργία, Ουκρανία, Ρουμανία, η οποία συνοδεύτηκε με αμυντικές συμφωνίες και διαβεβαιώσεις πως η πόρτα του ΝΑΤΟ παραμένει ανοιχτή.

Η επίσκεψη Οστιν γίνεται σε μια περίοδο που επιδεινώνονται οι σχέσεις της Ρωσίας με το ΝΑΤΟ (βλέπε απελάσεις Ρώσων διπλωματών και απάντηση με κλείσιμο της ΝΑΤΟικής αποστολής σε Μόσχα και Βρυξέλλες), έχουν προηγηθεί διάφορα επεισόδια μεταξύ ρωσικών και ΝΑΤΟικών στρατιωτικών δυνάμεων στη Μαύρη Θάλασσα, εντείνεται η ΝΑΤΟική και αμερικανική στρατιωτική παρουσία στην Ανατολική Ευρώπη.

Στη Γεωργία ο Λ. Οστιν υπέγραψε τη Δευτέρα μια νέα «συμφωνία ασφαλείας» με τον Γεωργιανό ομόλογό του, ενισχύοντας την προσπάθεια των ΗΠΑ να εκπαιδεύσουν «συμμαχικά στρατεύματα» απέναντι στις «απειλές από τη Ρωσία».

«Οι ΗΠΑ καταδικάζουν τη συνεχιζόμενη ρωσική κατοχή στη Γεωργία (σ.σ. Νότια Οσετία και Αμπχαζία) και τις προσπάθειές της να επεκτείνει την επιρροή της στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας μέσω στρατιωτικού εξαναγκασμού και κακοηθών δραστηριοτήτων», δήλωσε ο Οστιν, προσθέτοντας πως «αυτή είναι μια σημαντική περιοχή και η ασφάλεια και η σταθερότητά της είναι ζωτικής σημασίας για την πλήρη υλοποίηση του οράματος που μοιραζόμαστε για μια Ευρώπη ως σύνολο, ελεύθερη και ειρηνική».

Από την πλευρά του, ο Γεωργιανός υπουργός Αμυνας, J. Burchuladze, επισήμανε ότι η σχέση με τις ΗΠΑ «δεν ήταν ποτέ τόσο ισχυρή και πολύπλευρη».

Η συμφωνία - «Πρωτοβουλία Γεωργία για την Αμυνα και την Αποτροπή» - προβλέπεται να βασιστεί σε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα που ξεκίνησε το 2018 και επικεντρώνεται στη «βελτίωση των αμυντικών θεσμών» της Γεωργίας και στην «προώθηση της διαλειτουργικότητας με το ΝΑΤΟ». Ωστόσο, σύμφωνα με το ρεπορτάζ της «Washington Post», προς το παρόν, δεν φαίνεται ότι οι ΗΠΑ θα διαθέσουν σημαντικά περισσότερο προσωπικό ή όπλα για να υποστηρίξουν τη συμφωνία, ενώ αναμένουν η συνεργασία να διαρκέσει περίπου 6 χρόνια. Ενώ το πρόγραμμα επικεντρώνεται τυπικά κυρίως στην εδαφική άμυνα της Γεωργίας, θα μπορούσε να εξελιχθεί για να αντιμετωπίσει μια λεγόμενη «υβριδική απειλή» από τη Ρωσία, π.χ. στον τομέα της κυβερνοασφάλειας.

Από την Ουκρανία ο Λ. Οστιν κάλεσε τη Ρωσία «να τερματίσει την κατοχή της Κριμαίας, να σταματήσει τη διαιώνιση του πολέμου στην Ανατολική Ουκρανία, τις αποσταθεροποιητικές της δραστηριότητες στη Μαύρη Θάλασσα και κατά μήκος των συνόρων της Ουκρανίας». Επίσης, ο Αμερικανός υπουργός δεσμεύτηκε οι ΗΠΑ να συνεχίσουν να κάνουν ό,τι μπορούν «για να υποστηρίξουμε την Ουκρανία να αναπτύξει την ικανότητα να αμυνθεί».

Ερωτηθείς για την αντίθεση της Ρωσίας στην ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, ο Οστιν υποστήριξε ότι η Ουκρανία «έχει δικαίωμα να αποφασίσει τη δική της μελλοντική εξωτερική πολιτική χωρίς καμία εξωτερική παρέμβαση (...) Καμία τρίτη χώρα δεν έχει βέτο στις αποφάσεις ένταξης στο ΝΑΤΟ».

Νωρίτερα, τη Δευτέρα, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμ. Πεσκόφ, είχε προειδοποιήσει ότι «η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ θα ήταν το χειρότερο σενάριο». «Αυτό το σενάριο παραβιάζει τις κόκκινες γραμμές των εθνικών συμφερόντων της Ρωσίας» και «θα μπορούσε να αναγκάσει τη Μόσχα να λάβει ενεργά μέτρα για την ασφάλειά της», πρόσθεσε.

Σχολιάζοντας δε τις επιδιώξεις της ΕΕ για «κυριαρχία» και «αυτονομία» στην Αμυνα, ο Πεσκόφ δήλωσε ότι «οι Ευρωπαίοι χρειάζονται τον δικό τους στρατό». Επισήμανε δε ότι προς το παρόν «δεν είναι σαφές εάν οι Αμερικανοί θα παραμείνουν στην Ευρώπη και θα συνεχίσουν να υπερασπίζονται τους Ευρωπαίους ενάντια σε αυτούς τους "φρικτούς Ρώσους"».

«Θέλουμε να ακουστούμε: Δεν απειλούμε κανέναν, δεν είμαστε πηγή κινδύνου, είμαστε μια πολύ μεγάλη και πολύ ισχυρή χώρα που αναζητά εταίρους», συνέχισε ο Πεσκόφ, καθώς η ΕΕ αναζητά «ειδικό διάλογο» με τη Ρωσία σε μια σειρά από μέτωπα.

Την αποφασιστικότητα της Ρωσίας να ενισχύσει τον ρόλο της συνολικά στην Κεντρική Ασία επιβεβαιώνει η συνάντηση του «σχήματος της Μόσχας» σήμερα στη ρωσική πρωτεύουσα, όπου Ρωσία, Κίνα, Ινδία, Ιράν και Πακιστάν θα βρεθούν και με αντιπροσωπεία και της αφγανικής κυβέρνησης των Ταλιμπάν, στο πλαίσιο του 6μερούς αυτού σχήματος που εγκαινιάστηκε το 2017.

Χτες έγινε συνάντηση αντιπροσώπων Ρωσίας, Κίνας και Πακιστάν, κατά την οποία - όπως ανακοίνωσε η Μόσχα - εκφράστηκε κοινή προθυμία για χορήγηση «ανθρωπιστικής βοήθειας» και οικονομικής στήριξης στο Αφγανιστάν. Σημειωτέον, οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν προχτές ότι τελικά δεν θα πάρουν μέρος στη συνάντηση αυτή, όπως είχε αρχικά προγραμματιστεί. Ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Ν. Πράις επικαλέστηκε δυσχέρειες στον προγραμματισμό που καθιστούν «δύσκολη για μας τη συμμετοχή μας αυτήν τη βδομάδα», αλλά σχολίασε ότι οι συναντήσεις αυτού του είδους «υπήρξαν αποτελεσματικές στο παρελθόν».

Προχτές, πάντως, η Ουάσιγκτον ανακοίνωσε ότι ο Ζ. Χαλιλζάντ, μέχρι πρότινος ειδικός επιτετραμμένος της για το Αφγανιστάν, παραιτήθηκε και αντικαταστάθηκε από τον πρώην αναπληρωτή του, Τόμας Γουέστ, σύμβουλο του Λευκού Οίκου την περίοδο που ο Τζο Μπάιντεν ήταν αντιπρόεδρος. Ο Χαλιλζάντ ανέφερε σε επιστολή του ότι «η πολιτική συμφωνία ανάμεσα στην αφγανική κυβέρνηση και τους Ταλιμπάν δεν προχώρησε όπως προβλεπόταν (...) Οι λόγοι γι' αυτό είναι περίπλοκοι και θα μοιραστώ τις σκέψεις μου τις επόμενες μέρες και βδομάδες».

Την αντικατάσταση Χαλιλζάντ σχολίασε ο εκπρόσωπος του ΥΠΕΞ των Ταλιμπάν, Αμπντούλ Καχάρ Μπαρκί, αναφέροντας ότι «βλέπουμε με αισιοδοξία τον νέο ειδικό απεσταλμένο» και ότι «η πλήρης υλοποίηση της συμφωνίας της Ντόχα θα εξομαλύνει τις σχέσεις μεταξύ των δύο κυβερνήσεων».

Στο μεταξύ, το ΔΝΤ ανακοίνωσε χτες ότι φέτος αναμένει συρρίκνωση της αφγανικής οικονομίας κατά 30%, προσθέτοντας ότι αυτό θα πυροδοτήσει περαιτέρω «προσφυγική κρίση», με αντίκτυπο ειδικά στις γειτονικές χώρες, στην Τουρκία και στην Ευρώπη. Το ΔΝΤ συνδέει την κατάσταση αυτή με τη διακοπή της «ανθρωπιστικής βοήθειας» και τα αποθέματα του Αφγανιστάν που παραμένουν δεσμευμένα (κυρίως σε αμερικανικές τράπεζες), μιλώντας για «σοβαρές δημοσιονομικές κρίσεις και κρίσεις ισοζυγίου πληρωμών» που αντιμετωπίζει η αφγανική οικονομία. Τονίζει δε ότι «η πτώση που αναμένεται στο επίπεδο ζωής απειλεί να παρασύρει εκατομμύρια στη φτώχεια και ενδέχεται να οδηγήσει σε ανθρωπιστική κρίση». Αναφέρει, τέλος, ότι «μια μεγάλη εισροή προσφύγων ενδέχεται να επιβαρύνει τους δημόσιους πόρους σε χώρες που φιλοξενούν πρόσφυγες, να τροφοδοτήσει πιέσεις στην αγορά εργασίας και να οδηγήσει σε κοινωνικές εντάσεις, αναδεικνύοντας την ανάγκη για βοήθεια από τη διεθνή κοινότητα».

Νέες επισημάνσεις για «τη δέσμευση των ΗΠΑ και των συμμάχων και συνεργατών μας σε μία ελεύθερη και ανοιχτή περιοχή της Ινδίας και του Ειρηνικού» έσπευσε να μοιράσει η Ουάσιγκτον με αφορμή τη διέλευση ενός ακόμα πολεμικού πλοίου των ΗΠΑ από τα Στενά της Ταϊβάν. Οπως ανακοινώθηκε, «το αντιτορπιλικό κατευθυνόμενων πυραύλων κλάσης Arleigh Burke, USS Dewey (DDG 105), πραγματοποίησε διέλευση» σε συνεργασία «με τη φρεγάτα του Βασιλικού Καναδικού Ναυτικού (RCN) κλάσης Halifax, HMCS Winnipeg, στις 14 και 15 Οκτωβρίου 2021».

Εντονα αντέδρασε η Κίνα, που με ανακοίνωση της Διοίκησης Ανατολικού Θεάτρου του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού έσπευσε να σημειώσει ότι «τέτοιες ενέργειες διαταράσσουν σοβαρά την ειρήνη και τη σταθερότητα» αλλά και ότι οι κινεζικές Ενοπλες Δυνάμεις παρακολουθούσαν την πορεία των πλοίων «διατηρώντας ετοιμότητα» σε όλη την πορεία της διέλευσής τους.

Στο μεταξύ, χτες το πρωί η Βόρεια Κορέα προχώρησε σε νέα εκτόξευση βαλλιστικών πυραύλων, άγνωστου τύπου, που έπεσαν στην Ιαπωνική Θάλασσα. Ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Φουμίο Κισίντα, μίλησε για «πολύ λυπηρή εξέλιξη».

Σε μια παράλληλη εξέλιξη, στην Ουάσιγκτον έγινε κοινή συνάντηση του ειδικού απεσταλμένου για τη Βόρεια Κορέα, Σουνγκ Κιμ, με τους ανώτερους διπλωμάτες της κυβέρνησης της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας, Φουνακόσι Τακεχίρο και Νον Κιου Ντουκ αντίστοιχα. Οι τρεις πλευρές «επιβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους να εργαστούν τριμερώς για τη μείωση των εντάσεων και για να υπάρξει πρόοδος στην αποπυρηνικοποίηση της Κορεατικής Χερσονήσου». Η αμερικανική πλευρά υποστήριξε ότι η νέα εκτόξευση από την Πιονγιάνγκ «παραβιάζει πολλαπλά τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ» και κάλεσε τη Βόρεια Κορέα «να απέχει από περαιτέρω προκλήσεις και να εμπλακεί σε έναν βιώσιμο και ουσιαστικό διάλογο».

Τέλος, ο αναπληρωτής εκπρόσωπος του υπουργικού συμβουλίου της Ιαπωνίας, Γ. Ισοζάκι, δήλωσε ότι «παρακολουθούμε στενά δραστηριότητες κινεζικών και ρωσικών πολεμικών σκαφών γύρω από την Ιαπωνία», μετά τη διέλευση πλοίων που συμμετείχαν στη ρωσοκινεζική άσκηση «Ναυτική Συνεργασία 2021» από τον Πορθμό Τσουγκάρου, ένα θαλάσσιο στενό διεθνούς ναυσιπλοΐας μεταξύ των ιαπωνικών νησιών Χονσού και Χοκάιντο, το οποίο είναι ανοιχτό στα ξένα πλοία, συμπεριλαμβανομένων και των πολεμικών. Το Τόκιο δήλωσε ότι «δεν έγινε κάποια παραβίαση των χωρικών υδάτων, ενώ τηρήθηκαν οι κανόνες της διεθνούς ναυσιπλοΐας», αν και ο εκπρόσωπός του τόνισε πως «θα συνεχίσουμε να κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας κατά την επιτήρηση των υδάτων και του εναέριου χώρου μας».