Παπαγεωργίου Βασίλης

Με δυο λόγια η υπόθεση έχει ως εξής: Η «Enron» δημιουργείται το 1986 από τη συγχώνευση δύο εταιριών διανομής φυσικού αερίου. Αναπτύσσεται ταχύτατα, κυρίως στον κλάδο της εμπορίας και της διανομής ενέργειας, αλλά και στα τηλεπικοινωνιακά και ενεργειακά δίκτυα. Τον Αύγουστο του 2000 η μετοχή της εκτοξεύεται στα 90,65 δολάρια και γίνεται η έβδομη από άποψη μεγέθους επιχείρηση στις ΗΠΑ, ένας πραγματικός κολοσσός. Στις 8 Νοέμβρη του 2001 ο πρόεδρός της ανακοινώνει ότι από το 1997 η «Enron» παρουσίαζε στους ισολογισμούς μεγαλύτερα κέρδη από τα πραγματικά. Στις 2 Δεκέμβρη του 2001 καταθέτει αίτηση προστασίας από τους πιστωτές, ενώ η μετοχή της έχει πέσει στα... 40 σεντς! Στις 18 Δεκέμβρη του 2001 απεγνωσμένοι μέτοχοι και υπάλληλοι της «Enron» καταθέτουν στην επιτροπή του Κογκρέσου πως έχασαν τις αποταμιεύσεις μιας ζωής από την κατάρρευση της εταιρίας. Στις 9 Γενάρη του 2002 το υπουργείο Δικαιοσύνης ξεκινά τη διεξαγωγή ποινικής έρευνας. Στις 10 Γενάρη η εταιρία ορκωτών λογιστών «Arthur Andersen» παραδέχεται ότι καταστράφηκαν όλα τα έγγραφα που αφορούσαν σε ελέγχους της «Enron».

Στο μεταξύ, όπως αποκαλύφθηκε, η «Enron» με έδρα το Τέξας, ήταν από τους βασικούς χρηματοδότες του Τζορτζ Μπους κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας για την προεδρία των ΗΠΑ. Συγκεκριμένα από τα ταμεία της εταιρίας διατέθηκαν, επισήμως, 350.000 δολάρια για τις ανάγκες της εκστρατείας του Μπους. Ενώ, η εταιρία στις προεδρικές εκλογές έδωσε άλλα 5,8 εκατομμύρια δολάρια σε προεκλογικές ενισχύσεις, εκ των οποίων το 73% στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα και το 27% στο Δημοκρατικό.

Ομως οι σχέσεις της «Enron» με την αμερικανική κυβέρνηση δε σταματούν εδώ. Οπως ομολόγησε ο υπουργός Δικαιοσύνης Ασκροφτ, μετά το ξέσπασμα του σκανδάλου, και ο ίδιος ενισχύθηκε οικονομικά από την «Enron» και γι' αυτό δεν μπορεί να προΐσταται των δικαστικών ερευνών.

Οι παροχές της «Enron» στα στελέχη της κυβέρνησης Μπους δεν έμειναν χωρίς αντάλλαγμα, αφού την περασμένη άνοιξη, υψηλόβαθμα στελέχη της εταιρίας συναντήθηκαν έξι φορές με τον αντιπρόεδρο Ντικ Τσένι με στόχο τη χάραξη του ενεργειακού προγράμματος της κυβέρνησης. Οπως αποκαλύφθηκε στη συνέχεια, αυτό το πρόγραμμα δε σχεδιάστηκε απλώς από την «Enron», αλλά και για την «Enron» που πήρε τη μερίδα του λέοντος.

Μια άλλη πτυχή της υπόθεσης αυτής αφορά στο κατά πόσον ήταν εν γνώσει της κυβέρνησης οι οικονομικές ατασθαλίες αλλά και το ενδεχόμενο πτώχευσης της «Enron», αλλά και στο τι έκανε (ή δεν έκανε) για να προστατεύσει το συμφέρον των εργαζομένων, των επενδυτών και γενικότερα το δημόσιο συμφέρον.

Την περασμένη βδομάδα και όταν άρχισε πια η δικαστική διερεύνηση της υπόθεσης, δύο στελέχη της κυβέρνησης, ο υπουργός Οικονομικών Πολ Ο Νιλ και ο υπουργός Εμπορίου Ντόναλντ Εβανς, ομολόγησαν ότι γνώριζαν από το περασμένο φθινόπωρο τη δεινή θέση στην οποία είχε περιέλθει η εταιρία και μάλιστα ενημερώθηκαν προσωπικά από τον πρόεδρο της «Enron» Κένεθ Λέι, ο οποίος και ζήτησε τη συνδρομή τους για να αποφευχθεί η χρεοκοπία. Ωστόσο και οι δύο ισχυρίστηκαν ότι συνέτρεχε λόγος για την ενημέρωση της κοινής γνώμης επί του θέματος.

Ετσι, από τον περασμένο Οκτώβρη η κατάρρευση της «Enron» ήταν μυστικό το οποίο γνώριζαν ορισμένα κορυφαία στελέχη της εταιρίας και μια σειρά κυβερνητικών στελεχών. Αξιοποιώντας αυτό το μυστικό οι «γνωρίζοντες» έσπευσαν να ρευστοποιήσουν εγκαίρως τις μετοχές τους και να αποκομίσουν κέρδη ύψους 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων!

Από την άλλη πλευρά, για τους εργαζόμενους, η πτώχευση της «Enron» έπεσε ως κεραυνός εν αιθρία. Πάνω από 20.000 άνθρωποι πληροφορήθηκαν εν μια νυκτί ότι πετιούνται στο δρόμο. Ομως οι περισσότεροι απ' αυτούς δεν έχασαν μόνο τη δουλιά τους, αλλά και τη μελλοντική τους σύνταξη. Η «Enron» αξιοποιώντας τους νόμους για την ιδιωτική ασφάλιση των εργαζομένων χρησιμοποίησε τις εισφορές που πλήρωναν οι εργαζόμενοι στο «πρόγραμμα 401 (k)» για να αγοράσει δικές της μετοχές, με αποτέλεσμα μετά την πτώχευση να εξαφανιστεί ολόκληρο το αποθεματικό. Τα λεγόμενα «προγράμματα 401 (k)» δίνουν τη δυνατότητα στους εργαζόμενους να ανοίγουν ειδικούς λογαριασμούς, στους οποίους τοποθετούν μέρος του μισθού τους πριν φορολογηθεί, αλλά τους χειρίζονται οι επιχειρήσεις επενδύοντας τα χρήματα σε αμοιβαία κεφάλαια, μετοχές της επιχείρησης κλπ.