Ο Οστρόφσκι τα τελευταία χρόνια της ζωής του

Ο Οστρόφσκι έζησε από κοντά τη γέννηση του σοβιετικού κράτους, δούλεψε με πάθος για το στέριωμά του, πολέμησε εθελοντικά στον εμφύλιο, από τις γραμμές της ταξιαρχίας του ιππικού του Κοτόφσκι της 1ης στρατιάς ιππικού και τραυματίστηκε βαριά τον Αύγουστο του 1920. Από το 1919 ήταν μέλος της Κομσομόλ, στην οποία αναδείχτηκε ηγετικό στέλεχος την περίοδο '23-'24 στην Ουκρανία. Η ταλαιπωρημένη υγεία του τον καθήλωσε από το 1927 στο κρεβάτι και το 1928 έχασε το φως του.

Τυφλός και παράλυτος ρίχνεται στον αγώνα της αυτομόρφωσης, αγώνας, ουσιαστικά, για τη ζωή. Από το 1932 έως το 1935 ολοκλήρωσε το «Πώς δενόταν το ατσάλι» και μέχρι το θάνατό του δούλευε το τρίτομο βιβλίο του «Γεννημένοι στη θύελλα», στο οποίο περιέγραψε τη σοσιαλιστική οικοδόμηση στη Δυτική Ουκρανία της περιόδου '19-'20. Το «Πώς δενόταν το ατσάλι» γυρίστηκε ταινία δύο φορές (1942 και 1957). Το 1935 απονεμήθηκε στον Οστρόφσκι ο τίτλος του επιτρόπου ταξιαρχίας, ενώ το 1966 τιμήθηκε μετά θάνατο με το παράσημο Λένιν και το βραβείο της λενινιστικής Κομσομόλ. Τα έργα του μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες, ενώ ο ήρωας του πλέον γνωστού έργου του, ο Πάβελ Κορτσάγκιν, αποτέλεσε κεντρικό σημείο αναφοράς στη διαπαιδαγώγηση της σοβιετικής νεολαίας της εποχής.

Ο δημοσιογράφος ζητά από τον Οστρόφσκι να σχολιάσει τις απόψεις ενός Λετονού επιστήμονα που επέστρεψε μετά από χρόνια στην ΕΣΣΔ σαν τουρίστας και ο οποίος, ενώ όταν έφτανε ήταν αρνητικά φορτισμένος (κυρίως λόγω της πεποίθησης ότι η κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής δε θα βοηθήσει τους μπολσεβίκους), έφευγε σίγουρος ότι ο κομμουνισμός... «είναι μεγάλη δύναμη»! Το μόνο του πρόβλημα ήταν ο αθεϊσμός του νέου καθεστώτος, αλλά δήλωνε σίγουρος ότι οι κομμουνιστές «εργάζονται με τις αρχές του χριστιανισμού και... χωρίς να το καταλάβουν θα γίνουν και οι ίδιοι χριστιανοί».

Οστρόφσκι: «Είναι παράδοξο. Ο μεγάλος επιστήμονας Παβλόφ ήταν πολύ θρήσκος. Είναι κατανοητό όμως ότι αυτό προερχόταν από τις παιδικές του αναμνήσεις, αλλά και από μια διάθεση "μετωπικού" αυτοπροσδιορισμού: θέλω και πηγαίνω στην εκκλησία και κανείς δεν μπορεί να μου το απαγορεύσει αυτό. Εμείς οι κομμουνιστές είμαστε υλιστές και καταλαβαίνουμε πόσο τρομαχτικός είναι ο μηχανισμός καταπίεσης της ανθρωπότητας. Και αυτός ο μηχανισμός ήδη δούλεψε. Κάποτε ο καπιταλισμός έπαιξε εκπολιτιστικό ρόλο, έστω και στη βάση της εκμετάλλευσης. Ωστόσο δημιούργησε πελώριο πλούτο. Αυτό δεν μπορείς να το αμφισβητήσεις. Δες όμως τι γίνεται τώρα: πετιούνται στη θάλασσα βαρέλια με βούτυρο και τόνοι καφέ...».

Δημοσιογράφος: «Είναι γνωστό ότι ο Ρούσβελτ πλήρωσε τους φάρμερ για να καταστρέψουν τις σοδειές τους».

Οστρόφσκι: «Αραγε αυτό δεν είναι ένδειξη της διάλυσης, της σαπίλας του καπιταλισμού; Η Αγγλία - μια μεγάλη πολιτισμένη χώρα στο παρελθόν - τώρα δε συνεχίζει την πολιτιστική της ανάπτυξη. Υπάρχουν μόνο παλιές αξίες, βαλμένες στα μπαούλα και τίποτα νέο. Επήλθε η παράλυση, χρειάζεται νέο αίμα για μπορέσει εκ νέου να αναπτυχθεί και να δημιουργήσει. Ο Κομμουνισμός είναι η αναγέννηση όλου του κόσμου. Και αυτό, για τις κυρίαρχες τάξεις ακούγεται φρικτό. Η θέση αυτών που καθοδηγούν την αγγλική πολιτική είναι στο σπίτι των φρενοβλαβών. Αν είναι τρομακτικός ένας τρελός με ρεβόλβερ, τότε τι να πει κανείς γι' αυτούς που μπορούν να σπρώξουν στον πόλεμο 45 εκατομμύρια ανθρώπους και να πλημμυρίσουν με αίμα τη γη; Πώς δεν έχει γίνει κατανοητό μέχρι σήμερα στο εξωτερικό ότι η ΕΣΣΔ δεν έχει στόχο να εξολοθρεύσει τα πάντα;».

Δημοσιογράφος: «Τώρα έχουν αρχίσει να το καταλαβαίνουν αυτό».

Οστρόφσκι: «Σεβόμαστε τον τίμιο ανοιχτό πόλεμο με τα όπλα στα χέρια. Ο ίδιος πολέμησα και σκότωσα και οδήγησα και άλλους σε αυτό. Αλλά δε θυμάμαι ούτε ένα περιστατικό που να σκοτώσαμε άοπλο και παραδομένο εχθρό. Γιατί ήδη αυτός δεν ήταν εχθρός. Από πού απόμεινε στους μαχητές ζεστασιά γι' αυτούς τους ανθρώπους, τους οποίους δέκα λεπτά πριν μπορούσαν να σκοτώσουν χωρίς δισταγμό;».

Ο Οστρόφσκι θα πει στον δημοσιογράφο ότι η πραγματική απελευθέρωση των αγροτών του νέου κράτους, αυτών που «το μόνο βιβλίο που γνώριζαν ήταν το ευαγγέλιο και τα παραμύθια για το διάβολο» θα έρθει μόνο μέσα από τη μόρφωση. Και στην ερώτηση, γιατί διάλεξε αυτόν τον τίτλο για το βιβλίο του απάντησε: «Το ατσάλι δένεται στη μεγάλη φωτιά και στο δυνατό ψύχος. Τότε γίνεται δυνατό και τίποτα δε φοβάται. Ετσι ατσαλώθηκε και η δική μας γενιά και έμαθε να μην παραδίνεται...».