Σε όλα τα επίπεδα «τρέχουν» οι εξελίξεις στην Ιταλία, όπου το σύνθετο παζάρι για το σχηματισμό κυβέρνησης μετά από τις βουλευτικές εκλογές της 4ης Μάρτη, ανέδειξε με πολύ χαρακτηριστικό τρόπο αφενός τις ενδοαστικές αντιθέσεις που βαθαίνουν στην ίδια την ντόπια πλουτοκρατία, αφετέρου την ορμή με την οποία οξύνονται οι ενδοϊμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί συνολικά στην ΕΕ, στην οποία η Ιταλία είναι εκτός από ιδρυτικό μέλος και μία από τις ισχυρότερες δυνάμεις (τρίτη μεγαλύτερη οικονομία).

Πίσω από την αποσπασματικότητα, με την οποία τα αστικά επιτελεία προσπάθησαν να ερμηνεύσουν τα γεγονότα των τελευταίων ημερών, η ουσία είναι πως κλιμακώνεται με όλους τους τρόπους μια ολόπλευρη διαπραγμάτευση για τις προτεραιότητες με τις οποίες το ιταλικό κεφάλαιο θα προσπαθήσει να υπερασπιστεί το ρόλο και τη δύναμή του, έχοντας υποστεί μεγάλες απώλειες, ειδικά μετά από την εκδήλωση της διεθνούς καπιταλιστικής κρίσης το 2008. Σε αυτήν τη «συζήτηση» ξεχωρίζουν ως θέμα η παραμονή της Ιταλίας στην Eυρωζώνη, οι όροι για τη συνέχισή της, κάτι που αλληλεπιδρά με το συνολικότερο αλισβερίσι που δυναμώνει για το μέλλον της Ευρωζώνης και της ΕΕ, τον «εσωτερικό» συσχετισμό δυνάμεων, τις συνεργασίες της με άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα.

Ενδεικτικό της ρευστότητας και των αντιθέσεων ήταν το γεγονός ότι χρειάστηκε να γίνει ανάθεση σχηματισμού κυβέρνησης τρεις φορές σε μισή βδομάδα, για να ορκιστεί τελικά, την Παρασκευή το απόγευμα, «κυβέρνηση αλλαγής» υπό τον νομικό Τζουζέπε Κόντε, με τη συμμετοχή των ευρωσκεπτικιστικών κομμάτων «Κίνημα 5 Αστέρων» και «Λέγκα», με υπουργικό συμβούλιο για τη σύνθεση του οποίου χρειάστηκαν απανωτοί γύροι παζαριών. Εξίσου χαρακτηριστικά ήταν και η άρνηση του Προέδρου της χώρας, Σέρτζιο Ματαρέλα, να εγκρίνει αρχικά μια κυβέρνηση «M5S» - «Λέγκας» (ειδικά τον προτεινόμενο υπουργό Οικονομικών Πάολο Σαβόνα), η έντονη κριτική που άσκησαν κατά του Ματαρέλα τα δύο κόμματα (πριν τελικά τα βρουν), όπως και οι διαφοροποιήσεις ανάμεσα στους δυο κυβερνητικούς «εταίρους», που μέχρι και μισή μέρα πριν συζητήσουν νέα μοιρασιά των υπουργείων, διαφωνούσαν για το αν η συνεργασία τους παραμένει σκόπιμη ή αν πρέπει να γίνουν άμεσα νέες εκλογές. Τότε είχε προταθεί για εντολοδόχος πρωθυπουργός και το πρώην στέλεχος του ΔΝΤ Κάρλο Κοταρέλι, που τελικά επέστρεψε την εντολή.

Από τη μεριά τους, οι φυσικοί εκπρόσωποι του κεφαλαίου ξεκαθάρισαν αφενός ότι ζητούμενο είναι να δρομολογηθούν χωρίς καθυστέρηση οι νέες ανατροπές που απαιτούν τα συμφέροντά του, αφετέρου ότι η συμμετοχή στην ΕΕ εξακολουθεί να προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα.

Ο πρόεδρος της ένωσης των Ιταλών μεγαλοβιομηχάνων Confindustria, Βιντσέντσο Μπότσα, δήλωνε μεσοβδόμαδα ότι «τώρα χρειάζονται λύσεις για τη χώρα» και ότι «τα λάθη που μπορεί να κάνουμε ως χώρα, είτε τακτικής είτε οικονομικής πολιτικής, θα τα πληρώσουν οι ιταλικές επιχειρήσεις και οι ιταλικές οικογένειες και κάτι τέτοιο δεν μπορούμε να το αντέξουμε. Η έξοδος της Ιταλίας από το ευρώ θα ήταν μια τρέλα, το τέλος της χώρας με βάση τους οικονομικούς όρους».

Επίσης, ο διοικητής της Τράπεζας της Ιταλίας Ινιάτσιο Βίσκο σημείωσε ότι «η μοίρα της Ιταλίας είναι εκείνη της Ευρώπης» και «κατά συνέπεια η φωνή της χώρας στα φόρα όπου θα αποφασιστεί το μέλλον της Ευρώπης, θα πρέπει να είναι απόλυτα έγκυρη».

Για να αντιληφθεί κανείς ότι ζητούμενο της όλης αντιπαράθεσης είναι οι όροι με τους οποίους το ιταλικό κεφάλαιο θα «συναλλάσσεται» με εταίρους και αντίπαλους, είναι χρήσιμη και μια ματιά στις θέσεις και προτάσεις του Πάολο Σαβόνα, του 82χρονου οικονομολόγου που αρχικά προοριζόταν και απορρίφτηκε για τη θέση του υπουργού Οικονομικών στη συγκυβέρνηση «M5S» - «Λέγκας», για να καταλάβει τελικά τη θέση του υπουργού Ευρωπαϊκών Υποθέσεων (πόστο επίσης πολύ κρίσιμο για το παζάρεμα της θέσης της Ιταλίας στην ΕΕ).

Σημειωτέον ότι πρόκειται για πρώην υπουργό σε διάφορες αστικές κυβερνήσεις, έμπειρο πρώην στέλεχος της Τράπεζας της Ιταλίας, ιδιωτικών τραπεζών αλλά και της ίδιας της Confindustria, με σπουδές σε διάφορα πανεπιστήμια, μεταξύ άλλων και των ΗΠΑ. Ο Σαβόνα χαρακτήρισε «υποθετικές προθέσεις» τις - δήθεν - προτάσεις του για άμεση έξοδο της Ιταλίας από το ευρώ και εξέφρασε ευγνωμοσύνη προς άλλους αστούς οικονομολόγους που - όπως είπε - κατανόησαν ότι ο ίδιος δεν θα έθετε ποτέ υπό αμφισβήτηση το ευρώ, αλλά ζητούσε από την Ευρωπαϊκή Ενωση να προσφέρει απαντήσεις στα αιτήματα αλλαγής που προέρχονται από το εσωτερικό των χωρών - μελών. Ευγνωμοσύνη εξέφρασε όμως και προς άλλους αστούς που κατανοούν - όπως είπε - πως «η Γερμανία δεν επιτρέπει στο ευρώ να γίνει, όπως το δολάριο, κύριο σκέλος της εξωτερικής πολιτικής» και ότι «το ευρώ οικοδομήθηκε με λάθος τρόπο, λόγω της μυωπίας των Γερμανών».

Ανάμεσα σε άλλα, ο 82χρονος οικονομολόγος έχει δηλώσει ότι «πρέπει να αποφασίσουμε αν οι ευρωπαϊστές είναι εκείνοι που δημιουργούν τις προϋποθέσεις για το τέλος της ΕΕ ή εκείνοι οι οποίοι, σαν και εμένα, ζητούν τη μεταρρύθμισή της, για να σωθούν οι στόχοι που είχε θέσει η ίδια η Ενωση», ότι «δεν υπάρχει η Ευρώπη, μονάχα η Γερμανία που περιστοιχίζεται από φοβισμένες χώρες», ότι «η Γερμανία δεν έχει αλλάξει την οπτική της για τη θέση που κατέχει στην Ευρώπη μετά το τέλος του ναζισμού, παρότι εγκατέλειψε την ιδέα να την επιβάλει στρατιωτικά...»

Στο μεταξύ, υπουργός Οικονομίας ανέλαβε ο οικονομολόγος Τζοβάνι Τρία, που ανάμεσα σε άλλα έχει τονίσει ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση θα έπρεπε τα τελευταία χρόνια να επικρίνει το ρόλο της Γερμανίας, η οποία, με το εμπορικό πλεόνασμά της και εξαιτίας της απουσίας μιας «ευελιξίας» στις συναλλαγματικές ισοτιμίες, προκαλεί προβλήματα στις άλλες χώρες - μέλη. Επίσης, ο Τρία έχει καταδικάσει το γεγονός ότι το καταστατικό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας δεν επιτρέπει έκτακτες νομισματικές πολιτικές όπως αυτές που έχει τη δυνατότητα να προωθήσει η αμερικανική Fed.

Το υπουργείο Εξωτερικών αναλαμβάνει ο (φερόμενος ως φιλοευρωπαίος) Εντσο Μοάβερο Μιλανέζι, που έχει διατελέσει υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, ενώ ο μεν ηγέτης του «M5S» Λουίτζι ντι Μάγιο αναλαμβάνει επικεφαλής νεοσύστατου υπουργείου για την Εργασία, τη Βιομηχανία και την Οικονομική Ανάπτυξη, ο δε ηγέτης της «Λέγκας» Ματέο Σαλβίνι ανέλαβε το Εσωτερικών (και υπόσχεται μείωση των κονδυλίων για τους πρόσφυγες και μετανάστες). Και οι δύο ηγέτες εκτός από υπουργοί θα είναι αντιπρόεδροι της κυβέρνησης.

Οι αντιδράσεις από την Ευρώπη ήταν πολύ ενδεικτικές. Αίσθηση προκάλεσε καταρχάς η δήλωση του Γερμανού επιτρόπου Προϋπολογισμού Γκίντερ Ετινγκερ, αμέσως μετά από την απόρριψη της πρώτης πρότασης κυβέρνησης Κόντε που εκτίμησε πως οι αγορές «θα μάθουν στους Ιταλούς πώς να ψηφίζουν», για να προσπαθήσει μετά να ανασκευάσει «ζητώντας συγγνώμη» και λέγοντας ότι «η Ιταλία, ως ιδρυτικό μέλος (σ.σ. της ΕΕ), έπαιζε και παίζει σημαντικό ρόλο στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και ελπίζω ότι θα συνεχίσει σε αυτήν την πορεία».

Επίσης, την Παρασκευή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με δήλωση της εκπροσώπου Τύπου, σημείωσε: «Εχουμε απόλυτη εμπιστοσύνη στην ικανότητα και την προθυμία της νέας κυβέρνησης να έχει εποικοδομητικές σχέσεις με τους Ευρωπαίους εταίρους και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς προκειμένου να στηρίξει τον κεντρικό ρόλο της Ιταλίας στο κοινό ευρωπαϊκό σχέδιο». Επίσης, επιχείρησε να διασκεδάσει προηγούμενες επικρίσεις του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζ. Κλ. Γιούνκερ, που είχε δηλώσει ότι «οι Ιταλοί θα πρέπει να εργαστούν σκληρά, να είναι περισσότερο σοβαροί και λιγότερο διεφθαρμένοι». Σημείωσε ότι ο πρόεδρος «είναι δεσμευμένος να εργαστεί με τη νέα ιταλική κυβέρνηση για να αντιμετωπίσει πολλές κοινές προκλήσεις που βρίσκονται ενώπιον της Ιταλίας και της Ευρώπης, από το εμπόριο έως τη μετανάστευση και πολλές άλλες».

Πάντως, χαρακτηριστικά ήταν τα αστικά δημοσιεύματα στη Γερμανία. Το δίκτυο «n-tv» ανέφερε ότι «τα "Πέντε Αστέρια" και η "Λέγκα" δεν θα εγκαταλείψουν έτσι απλά τις κεντρικές τους (σ.σ. προεκλογικές) δεσμεύσεις. Και αυτές οι δεσμεύσεις δεν συμφωνούν με τους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ. Ετσι η σύγκρουση μοιάζει αναπόφευκτη. Αυτό οφείλεται, επίσης, στο γεγονός ότι η Ιταλία έχει καλύτερη διαπραγματευτική θέση απ' ό,τι η Ελλάδα. Η έξοδος της Ιταλίας από την Ευρωζώνη θα ήταν πολύ πιο επικίνδυνη και ακόμη πιο απρόβλεπτη απ' ό,τι το Grexit. Η οικονομία της Ιταλίας είναι δέκα φορές μεγαλύτερη από την ελληνική. Το δημόσιο χρέος ανέρχεται στα 2,4 τρισ. ευρώ, δηλαδή επτά φορές μεγαλύτερο απ' ό,τι της Ελλάδας και τέταρτο μεγαλύτερο παγκοσμίως. Στο μεταξύ, το χρέος της Ιταλίας κυμαίνεται στο 132% επί του ΑΕΠ, που είναι δυο φορές πιο πάνω από το 60% που επιτρέπει το Σύμφωνο Σταθερότητας. Οπως στην ελληνική κρίση, έτσι κι εδώ ελλοχεύει ο κίνδυνος να παιχτεί ένα "Chicken Game". Πρόκειται για γνωστή τακτική διαπραγμάτευσης, κατά την οποία δίνει κανείς την εντύπωση στον αντίπαλό του ότι δεν διστάζει να φτάσει στα άκρα. Στόχος είναι να υποκύψει ο αντίπαλος από φόβο. Ταυτόχρονα όμως υπάρχει ο κίνδυνος να μην υποχωρήσει καμία πλευρά και να χάσουν στο τέλος και οι δύο».

Από τη Γαλλία, ο Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν εξέφρασε στήριξη στον Ματαρέλα, λέγοντας ότι «η Ιταλία είναι για τη Γαλλία ένας στρατηγικός εταίρος σε όλα τα ζητήματα, ένας ιστορικός εταίρος, ένας εταίρος του σήμερα και ένας εταίρος του μέλλοντος, τον οποίο σεβόμαστε και τον οποίο έχουμε ανάγκη για τα ευρωπαϊκά σχέδια, καθώς και για τη διμερή σχέση που είναι δομική». Από την άλλη μεριά, η πρόεδρος του «Εθνικού Μετώπου» Μαρίν Λεπέν μετά την απόρριψη της πρώτης κυβέρνησης Κόντε είχε πει ότι «η ΕΕ και οι χρηματοπιστωτικές αγορές καταργούν τη δημοκρατία».

Η κυβέρνηση των ΗΠΑ, μέσω αξιωματούχου του υπουργείου Οικονομικών, έκρινε σκόπιμο να εκτιμήσει ότι οι Ευρωπαίοι «θα ήταν καλύτερα εάν έλυναν τα ζητήματα μέσα στην Ευρωζώνη χωρίς να υπάρξουν μείζονες αλλαγές, ασφαλώς οι Ιταλοί έχουν τη δυνατότητα να το κάνουν αυτό», θυμίζοντας πολύ σε όλους αυτά που έλεγαν οι ΗΠΑ και το 2015 για την Ελλάδα.