ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 2 Ιούνη 2002
Σελ. /24
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΡΟΚΟΣ
Γλυπτική σε κοινή θέα

Μετά από επτάχρονη απουσία, ο Κυριάκος Ρόκος επιστρέφει στους εκθεσιακούς χώρους της πρωτεύουσας, παρουσιάζοντας τη νέα γλυπτική του δημιουργία. Στην γκαλερί «έκφραση γιάννα γραμματοπούλου» (Βαλαωρίτου 9α), εκτίθεται έως τις 8 Ιουνίου μια σειρά έργων από μάρμαρο, ορείχαλκο, κρύσταλλο, ξύλο και γύψο. Γλυπτά τα οποία, όπως λέει ο ίδιος, είναι «αποτέλεσμα συμμετοχής του χρόνου, του χώρου, του τόπου και της ιδεολογίας του δημιουργού τους και της ανάγκης έκφρασής του». Είκοσι δύο συνολικά έργα που έγιναν απευθείας στο υλικό, χωρίς προσχέδια και μακέτες από ένα «συνειδητά επαρχιακό καλλιτέχνη» που μοναδική φιλοδοξία είναι «να κρατήσω την ακεραιότητά μου, την ελευθερία να μιλάω με τον τρόπο μου. Οπως αισθάνομαι».

«Είναι τα έργα της τελευταίας εξαετίας», μας λέει ο Κ. Ρόκος. «Από τότε που ξεκίνησα, κάθε έξι με εφτά χρόνια, παρουσιάζω τη νέα μου δουλιά στην Αθήνα. Περιφερειακά, όμως, σε εκθέσεις, δείχνω καινούρια κομμάτια».

Χωρίς να τον έχει απασχολήσει ποτέ ο όρος «ενότητα», ο Κ. Ρόκος εξακολουθεί --όπως έκανε πάντα-- να κάνει αυτό που αισθάνεται, «σαν ένας λαϊκός μάστορας, που δεν έχει ιδέα του τι συμβαίνει στην παγκόσμια εικαστική σκηνή, αλλά που έχει την ανάγκη να βγάλει πράγματα από μέσα του. Από τα γεγονότα που συμβαίνουν γύρω μας, παίρνω τα ερεθίσματά μου».

Από το Γ' Διεθνές Συμπόσιο Γλυπτικής στη Λεμεσό
Από το Γ' Διεθνές Συμπόσιο Γλυπτικής στη Λεμεσό
«Για να θεωρηθείς "ιν" θα πρέπει να παίρνεις εντολές από κάποια κέντρα που εξουσιάζουν ορισμένοι, είτε είναι πολυεθνικές, είτε μηδενικά... που δίνουν εντολές και λένε ότι τέχνη σήμερα είναι αυτό, μεθαύριο κάτι άλλο... Και ξεφυλλίζεις τα περιοδικά και για να είσαι πρώτος στο "χωριό σου" ακολουθείς αυτές τις κατευθύνσεις, πράγμα που δεν έκανα ποτέ και δε θα κάνω. Ακολουθώ ένα μονοπάτι που το ανοίγω μόνος μου και βαδίζω πάνω σ' αυτό. Ζω στην εποχή τη σημερινή, δεν είμαι απομονωμένος, συμμετέχω παντού και πάντα, θυμώνω για όλα, ευχαριστιέμαι για όλα και από εκεί παίρνω ό,τι θέλω, χωρίς όμως να το μεταφέρω συνειδητά. Δηλαδή, αν ήταν δυνατόν η καρδιά σου να σκαλίσει, θα σκάλιζε αυτά που αισθάνεται. Χρησιμοποιώ τις προεκτάσεις της καρδιάς, τα χέρια, για να βγάλω αυτό που αισθάνεται η καρδιά».

«Η κρεατομηχανή του κόσμου», «Το τραπέζι του παραμυθά», «Η μοναχική πορεία του κόσμου», «Μικρή ανατολή», «Μικρή δύση», «Μάκβεθ», «Η ανατολή του κόσμου», «Προφητικό», «Εξοδος», «Με το χαμόγελο στο μάτι»... είναι μερικά από τα παρουσιαζόμενα έργα, που αποτελούν «αυτόν τον κόσμο το μικρό, το μέγα» του Κ. Ρόκου. Μαζί με τα παραπάνω έργα, και το έργο που έγινε την τελευταία στιγμή, το «Μηδενός ανάβαση». Είναι ένα μικρό μηδέν, το οποίο ανεβαίνει με μια σκαλίτσα τις μεγάλες σκάλες για να φτάσει στην κορυφή που είναι μια πολυθρόνα και κάθεται ένα τεράστιο χρυσό μηδέν.

«Από το 1972, πριν από κάθε έκθεση, κάνω ένα έργο της "τελευταίας στιγμής", που το εκθέτω μαζί με τα άλλα. Το έργο αυτό βγαίνει πάντα από κάτι που με έχει ενοχλήσει την τελευταία στιγμή, ή με έχει εντυπωσιάσει. Είναι δηλαδή τα ερεθίσματα της τελευταίας στιγμής. Τι με ενόχλησε και έφτιαξα το "Μηδενός ανάβαση"; Το γεγονός ότι πάντα μας κυβερνάει το μηδέν. Το μηδέν καθορίζει τη ζωή μας και κυριαρχεί σε όλα τα επίπεδα».

Η έκθεση, που τελεί υπό την «αιγίδα του Χάρη του ψιλικατζή της γειτονιάς» του γλύπτη, πραγματοποιείται 35 χρόνια μετά την πρώτη παρουσίαση γλυπτού του Κ. Ρόκου, σε δημόσιο χώρο, στην πόλη που γεννήθηκε και μεγάλωσε, στα Γιάννενα.

«Ημουν τότε στο δεύτερο έτος της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας, όταν ο περίφημος ιδρυτής της Εταιρείας Ηπειρωτών Μελετών, Κωνσταντίνος Φρότζος, μου ζήτησε να φιλοτεχνήσω την προτομή του συγγραφέα και λαογράφου Δημήτρη Σαλαμάγκα. Απ' τη φύση μου νέος και παρορμητικός, δέχτηκα χωρίς να το πολυσκεφτώ. Ηταν η πρώτη φορά που είδα τον ήλιο να κυλάει στις φόρμες μου και από τότε γίναμε φίλοι. Ηταν ο ίδιος ήλιος που χάιδευε ό,τι μέχρι τότε αγαπούσα. Με τον καιρό κατάλαβα ότι ήμουν ένας απλός ανιχνευτής δρόμων συνάντησης "ήλιου και ύλης". Ενας μεσολαβητής ερωτικής συνεύρεσής τους σε χώρους που εκείνα που υποδείκνυαν και ταυτόχρονα ένας καταγραφέας καταστάσεων και συναισθημάτων που δεν τα χωράει ο νους σου».

Με την ευκαιρία της έκθεσης κυκλοφορεί και το βιβλίο «Ρόκος - Γλυπτική σε κοινή θέα 1980 - 2001». Πρόκειται για ένα φωτογραφικό άλμπουμ, με έργα μεγάλων διαστάσεων, πολλά από τα οποία έγιναν στο πλαίσιο «Συμποσίων γλυπτικής». Οπως σημειώνει στο λεύκωμα ο Γιάννης Χ. Παπαϊωάννου «Αν κάποιος προσπαθήσει να εξηγήσει τα έργα του Κ. Ρόκου χάνει αυτόματα την αρετή της αποκαλυπτικότητάς τους. Η όραση δε ζητά ορισμούς αλλά α-περιορισμούς, γιατί έτσι μόνο αξιώνεται να εισχωρήσει στο βάθος της μαγικής εικόνας που λέγεται απτή πραγματικότητα. Η γλυπτική του Κ. Ρόκου μορφοποιεί ένα πλούσιο ονειρικό υλικό που μας περιδινίζει σ' έναν κόσμο συνειρμών, μετασχηματισμών και αναπλάσεων στα όρια του ψυχικού αυτοματισμού. Λίγο να εσωτερικοποιήσουμε την όρασή μας θα τον αναγνωρίσουμε ατόφιο μέσα στις εικόνες του. Τραχύς και τρυφερός, αναχωρητής και ερωτικός, νήπιος μαζί και ώριμος, στέκει εκστατικός, μπροστά στο θαύμα της ζωής και την παλιντροπή αρμονία του κόσμου».

Το λεύκωμα περιλαμβάνει μεγάλα έργα, τα οποία έγιναν σε συμπόσια που διοργάνωσαν δήμοι στη χώρα μας και το εξωτερικό. Στις πόλεις αυτές, οι καλλιτέχνες δουλεύουν για ένα χρονικό διάστημα το έργο τους και το αφήνουν στον τόπο δημιουργίας του.

«Είναι μια ιστορία που ξεκίνησε από "τρελούς". Την "τρέλα" αυτή τη συναντάς στους Ηπειρώτες, που έχουν το "κουσούρι" να προσφέρουν. Ξεκινήσαμε Ηπειρώτες γλύπτες που δε μας ενδιαφέρει να πουλήσουμε το έργο μας. Πιστεύω ότι ο καλλιτέχνης πρέπει ό,τι φτιάχνει να το χαρίζει, γιατί δεν υπάρχει τιμή για ένα έργο τέχνης. Δεν μπορεί να το καθορίσει αυτό κανείς. Αρκεί το κράτος να αναλάμβανε να ζήσει τους καλλιτέχνες και την οικογένειά τους, πράγμα που στα ελληνικά δεδομένα ακούγεται ως ανέκδοτο. Το πρώτο συμπόσιο έγινε στην Κόνιτσα. Είχε καλέσει ο δήμος στην αρχή Ηπειρώτες καλλιτέχνες και συμπληρώθηκε και από άλλους που δουλεύουν το μάρμαρο ή την πέτρα γενικά. Σ' αυτό το συμπόσιο δε συμμετείχα, γιατί δεν προλάβαινα. Μετά έκανε ο δήμος Ιωαννίνων, ακολούθησε η Καλαμάτα, η Κύπρος...».

«Κάποιοι συνάδελφοι μας επικρίνουν που δίνουμε σχεδόν δωρεάν τη δουλιά μας στους δήμους. Αλλά δε συμμετέχω στα συμπόσια για να κερδίσω χρήματα. Κάνεις κάτι που σε ευχαριστεί και σου δίνεται η ευκαιρία να είναι σε "κοινή θέα". Η γλυπτική ανήκει σε όλον τον κόσμο και όχι μόνο σε εκείνους που έχουν χρήματα και δυνατότητα να αγοράσουν. Η ομάδα ξεκίνησε με τους: Γ. Χουλιαρά, Θ. Παπαγιάννη και εμένα. Στη συνέχεια προστέθηκαν και άλλοι που δουλεύουν το μάρμαρο όπως ο Χρ. Ρηγανάς, ο Δ. Γερολυμάτος, ο Κ. Δικέφαλος... Μαζί μας παίρνουμε και βοηθούς, δηλαδή νέους γλύπτες, είτε απόφοιτους της ΑΣΚΤ, είτε σπουδαστές που μπαίνουν σε αυτή τη διαδικασία της δουλιάς στο χώρο. Οταν εμείς δε θα μπορούμε να δουλεύουμε θα συνεχίσουν εκείνοι. Για να μείνει κάτι στον τόπο μας».


Η. ΜΟΡΤΟΓΛΟΥ



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ