Οι παράγοντες για μια βιώσιμη δίκαιη λύση του Παλαιστινιακού είναι πολλοί, εντός και εκτός Ισραήλ, εκτιμά, μιλώντας στο «Ρ», ο Μουχάμαντ Μπαράκι, γραμματέας και κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του Δημοκρατικού Μετώπου για την Ειρήνη και την Ισότητα (Χαντάς) στην Κνέσετ (Ισραηλινή Βουλή), που επισημαίνει ότι πρώτο θύμα του Σαρόν είναι ο ισραηλινός λαός.

- Μπορείτε με λίγα λόγια να μας μιλήσετε για το Δημοκρατικό Μέτωπο για την Ειρήνη και την Ισότητα, κόμμα Χαντάς; Πότε δημιουργήθηκε, από ποιες δυνάμεις, σε ποια βάση;

- Το Μέτωπο δημιουργήθηκε το 1977, με πρωτοβουλία του ΚΚ Ισραήλ, μετά το 18ο συνέδριό του. Κύριος κορμός του παραμένει το ΚΚ, που συνεργάζεται με προοδευτικές δυνάμεις και ανεξάρτητες προσωπικότητες. Είναι το μόνο κόμμα, που θεμελιώνεται στην ισότιμη αραβο-εβραϊκή συνεργασία. Ημασταν το πρώτο κόμμα που εκπονήσαμε πρόγραμμα για τη δίκαιη επίλυση του Παλαιστινιακού, ένα πρόγραμμα, που σήμερα πάρα πολλοί παραδέχονται ως μοναδική δίκαιη και βιώσιμη λύση. Ημασταν το μοναδικό κόμμα, που αναγνώρισε το παλαιστινιακό κίνημα και είχε επαφές με την ΟΑΠ και μέχρι σήμερα παραμένουμε οι μοναδικοί που έχουμε αυτό το προνόμιο.

Το πρόγραμμα του Μετώπου θα μπορούσε, ίσως, να συμπυκνωθεί σε 6 βασικά σημεία: Πρώτο και κυριότερο είναι η επίλυση του Παλαιστινιακού με την εφαρμογή, άνευ όρων, των αποφάσεων του ΟΗΕ για ίδρυση ανεξάρτητου, ενιαίου, βιώσιμου παλαιστινιακού κράτους με πρωτεύουσα την ανατολική Ιερουσαλήμ.

Δεύτερο σημείο είναι η επίτευξη πραγματικής ισότητας ανάμεσα στην εβραϊκή και την αραβική κοινότητα του Ισραήλ και η εξάλειψη της υπάρχουσας ρατσιστικής αντιμετώπισης σε βάρος των Ισραηλινών Αράβων. Υπάρχουν τεράστιες διαφορές στους τομείς της εκπαίδευσης, της εργασίας, της τοπικής αυτοδιοίκησης. Τρίτο σημείο είναι η υποστήριξη των συμφερόντων των εργαζομένων, των ασθενέστερων οικονομικά τάξεων. Επίσης, στο Ισραήλ, υπάρχει, πλέον, και μία τρίτη πληθυσμιακή μειονότητα. Πρόκειται για τους εβραίους ρωσικής καταγωγής, οι οποίοι, επίσης, αντιμετωπίζονται με ρατσιστικό τρόπο και αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Η ισότιμη αντιμετώπισή τους είναι το τέταρτο σημείο του προγράμματός μας.

Πέμπτος στόχος μας είναι ο εκδημοκρατισμός της χώρας, είναι η ψήφιση ενός συντάγματος, που θα διασφαλίζει την ανεξιθρησκία, και θα λαμβάνει πρόνοια για ίσα δικαιώματα ανάμεσα σε όλους τους πολίτες του, ανεξαρτήτως θρησκείας ή καταγωγής. Το τελευταίο σημείο είναι η προώθηση της ισότητας των γυναικών σε όλους τους τομείς. Επίσης, το Μέτωπο έχει ξεκάθαρη θέση, ήδη από το 1990, για τα πυρηνικά όπλα, έχοντας ταχθεί σαφώς εναντίον όλων των πυρηνικών όπλων.

Το Μέτωπο έχει σήμερα 3 βουλευτές στην Κνέσετ. Στους κόλπους της αραβικής κοινότητας του Ισραήλ, είναι η ισχυρότερη πολιτική δύναμη, ενώ σημαντικότατες είναι οι δυνάμεις στην τοπική αυτοδιοίκηση. Το Μέτωπο κερδίζει τους περισσότερους δήμους και σχεδόν πάντα την προεδρία του Συνδέσμου Δήμων και Κοινοτήτων Ισραήλ. Σοβαρές δυνάμεις καταγράφουμε και στα εργατικά συνδικάτα και στα Πανεπιστήμια.

Και φυσικά, το Μέτωπο είναι σε διαρκή συνεργασία με τις υπόλοιπες φιλειρηνικές ισραηλινές δυνάμεις, πρωτοπορώντας στις αντιπολεμικές κινητοποιήσεις και εκδηλώσεις. Στο πλαίσιο του φιλειρηνικού κινήματος, ένα από τα βασικότερα καθήκοντά μας είναι η υποστήριξη των εφέδρων που αρνούνται να υπηρετήσουν στα Κατεχόμενα, και, όπως γνωρίζετε, αρκετοί είναι στις φυλακές.

- Αυτή τη στιγμή, ο Σαρόν εμφανίζεται, στις δημοσκοπήσεις, ενισχυμένος, παρά τη διαφωνία που φέρεται να έχει με την πρόσφατη απόφαση της ΚΕ του Λικούντ. Παράλληλα, όμως, εμφανίζεται να ενισχύεται και το κίνημα ειρήνης. Κατά την εκτίμησή σας, υπάρχει κάποια δύναμη, σε πολιτικό επίπεδο, που να μπορέσει να καρπωθεί τη δυσαρέσκεια αυτή, που εκφράζεται και μέσα από το φιλειρηνικό κίνημα;

- Θα ήθελα να αρχίσω, επισημαίνοντας ότι σημασία έχει, όχι τι λέει ο Σαρόν, αλλά τι πράττει. Εχει διαπράξει και συνεχίζει να διαπράττει εγκλήματα. Κατ' αρχάς, το μεγάλο θύμα του Σαρόν, σε καθημερινή βάση, είναι οι ίδιοι οι Ισραηλινοί εργαζόμενοι, ιδιαίτερα οι χαμηλόμισθοι και τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα. Προσπαθεί διαρκώς να περιορίσει ακόμη περισσότερα τα δικαιώματα και τις ελευθερίες εντός Ισραήλ. Δεν είναι τυχαίο ότι, σχεδόν κάθε εβδομάδα, παρουσιάζει στο Κοινοβούλιο ένα τέτοιο νομοσχέδιο. Αυτός είναι ο Σαρόν.

Οσον αφορά στην τελευταία απόφαση της ΚΕ του Λικούντ, δηλαδή τη μη αναγνώριση δικαιώματος ίδρυσης ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους, δεν πρόκειται για τίποτε άλλο παρά για εσωκομματικά παιχνίδια για τα μάτια του κόσμου. Οπως και ο Νετανιάχου, έτσι και ο Σαρόν δε θέλει ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος και απλώς επιθυμεί να ονομάσει παλαιστινιακό κράτος τα εδάφη που σήμερα είναι υπό παλαιστινιακή αυτονομία, χωρίς αυτό να σημαίνει κάποια αλλαγή στην ίδια τη μορφή της διοίκησής τους. Ουσιαστικά, αυτό που προτείνει ο Σαρόν είναι πιο επικίνδυνο από την άποψη που εξέφρασε ο Νετανιάχου ξεκάθαρα.

Για μας, το θέμα είναι σαφές. Υπάρχει ισραηλινή κατοχή και πρέπει να λήξει. Ο Σαρόν δε θέλει αυτό, αλλά να απαλλαχτεί από τα καθημερινά προβλήματα των Παλαιστινίων πολιτών. Δεν έχει αντίρρηση να υπάρχει μια παλαιστινιακή διοίκηση, που θα ασχολείται με αυτά τα προβλήματα, π.χ., εκπαίδευση, τοπική αυτοδιοίκηση, έργα υποδομής κλπ., αλλά δε θα πρέπει να έχει τον έλεγχο της γης, της ασφάλειας κλπ. Γι' αυτό και, κατά τη γνώμη μας, δεν υπάρχει καμία προοπτική λύσης μέσα από κάποια διαδικασία βελτίωσης των απόψεων Σαρόν. Μοναδική λύση είναι ο άμεσος και άνευ όρων τερματισμός της κατοχής.

Βέβαια, είναι αλήθεια ότι είναι μεγάλο πρόβλημα η έλλειψη μιας πολιτικής δύναμης τέτοιου μεγέθους που να μπορεί να αναλάβει το ρόλο της εναλλακτικής λύσης. Το Εργατικό Κόμμα, που πιθανώς να θεωρούσε κανείς ότι μπορεί να παίξει αυτόν τον ρόλο, σήμερα είναι κυβερνητικός εταίρος του Σαρόν.

Επίσης, όμως, είναι αλήθεια ότι το φιλειρηνικό κίνημα διογκώνεται καθημερινά. Η τελευταία συγκέντρωση που έγινε, πριν από δύο περίπου εβδομάδες, στο Τελ Αβίβ ήταν η μεγαλύτερη των τελευταίων χρόνων με τη συμμετοχή περίπου 100.000 ανθρώπων. Φυσικά, όσο ανεβαίνει αυτό το κίνημα και όσο περισσότερο λαμβάνει και σαφή πολιτικά χαρακτηριστικά αντιπαρατιθέμενο με τις κυρίαρχες πολιτικές επιλογές, εκτιμούμε ότι η κατάσταση στο πολιτικό σκηνικό θα αποσαφηνίζεται και πιθανώς θα αναδυθεί η εναλλακτική πολιτική λύση. Προς το παρόν, όμως, δεν μπορώ να σας πω ότι βλέπουμε κάποιο άμεσο φως στον ορίζοντα.

Εμείς πιστεύουμε ότι οφείλουμε να ενισχύσουμε και να δραστηριοποιηθούμε όσο το δυνατόν περισσότερο στους κόλπους του ισραηλινού φιλειρηνικού κινήματος και ταυτόχρονα να κινητοποιήσουμε και τις φιλειρηνικές προοδευτικές δυνάμεις εκτός Ισραήλ, έτσι ώστε να υπάρξει ένα κίνημα καταδίκης για τις επιλογές της κυβέρνησης Σαρόν και να ανοίξει ο δρόμος για την τιμωρία των εγκλημάτων του και την εφαρμογή μιας άλλης πολιτικής. Αυτό προσπαθούμε να πετύχουμε.

- Πιστεύετε ότι μια δίκαιη και βιώσιμη λύση για το Παλαιστινιακό, μακροπρόθεσμα όπως λέτε, θα επιτευχθεί μέσα από εσωτερικές ανακατατάξεις στο Ισραήλ ή μέσα από άσκηση εξωτερικών πιέσεων προς την ισραηλινή ηγεσία, όπως συχνά κάνει έκκληση η Παλαιστινιακή Αρχή;

- Κατ' αρχάς, για να λυθεί το Παλαιστινιακό, προϋποτίθεται ότι η Π. Αρχή θα διατηρήσει τις δυνάμεις της, τους θεσμούς της και τη λειτουργία της σε ένα σχετικά ικανοποιητικό επίπεδο και να μην εξαφανιστεί κάτω από την ισραηλινή στρατιωτική πίεση. Είναι ξεκάθαρο ότι δεν μπορεί να υπάρξει στρατιωτική λύση.

Οσον αφορά στο εσωτερικό του Ισραήλ, μια θετική εξέλιξη θα ήταν η μετακίνηση προς το φιλειρηνικό κίνημα της πλειοψηφίας της ισραηλινής κοινής γνώμης. Ετσι, μπορούν να ασκηθούν πιέσεις, ώστε να απεγκλωβιστεί το Εργατικό Κόμμα από τη συγκυβέρνηση, να επαναπροσανατολιστεί πολιτικά και να αποτελέσει μια εφικτή εναλλακτική πολιτική λύση. Εμείς δεν πιστεύουμε ότι το Εργατικό Κόμμα μπορεί πραγματικά να δώσει ουσιαστικές λύσεις. Θεωρούμε, όμως, ότι είναι μια καλή αρχή η αποχώρησή του από την κυβέρνηση.

Ολοι πρέπει να καταλάβουμε ότι με πόλεμο, επιδρομές και επιθέσεις, εκατέρωθεν, δεν μπορεί να βρεθεί καμία λύση. Το Ισραήλ έχει ανάγκη μιας ισχυρής αντιπολίτευσης. Οχι μόνο για το Παλαιστινιακό, αλλά και για τις εσωτερικές εξελίξεις και κυρίως για τη διαρκή χειροτέρευση της οικονομικής κατάστασης, που έχει προκαλέσει αγανάκτηση και απογοήτευση. Η δημιουργία ισχυρής αντιπολίτευσης είναι θέμα κρίσιμης σημασίας, προκειμένου να μη διοχετευτεί αυτή η αγανάκτηση προς ακροδεξιές αντιδραστικές δυνάμεις, αλλά να ριζοσπαστικοποιηθεί.

Ενα τρίτο στοιχείο, που θα πρέπει να λάβει κανείς υπόψη του, εξετάζοντας τη σημερινή κατάσταση στο Παλαιστινιακό και τις προοπτικές επίλυσής του, είναι η αραβική κοινή γνώμη. Μέχρι τώρα, είχαμε συνηθίσει να αναμένουμε την αντίδραση των αραβικών ηγεσιών, σήμερα, όμως, αυτό έχει αλλάξει. Ο κόσμος αντιδρά. Εσείς μπορεί να μην αντιλαμβάνεστε τη μεγάλη βαρύτητα αυτού του παράγοντα, γιατί μετά από τις πρώτες ημέρες, δε βλέπετε στις τηλεοράσεις μεγάλες διαδηλώσεις. Η λαϊκή κατακραυγή παραμένει και είναι γεγονός ότι, στο σύνολό τους, οι αραβικοί λαοί έχουν προχωρήσει σε σχεδόν ολοκληρωτικά επιτυχημένο μποϊκοτάζ όλων των αμερικανικών προϊόντων και, όπως καταλαβαίνετε, αυτό έχει σημαντικό αντίκτυπο για τις ΗΠΑ.

Αναφέρομαι στις ΗΠΑ, γιατί νομίζουμε ότι βρίσκονται πίσω από το Ισραήλ και είναι αυτές που επηρεάζουν περισσότερο τις εξελίξεις. Οι ΗΠΑ, αν το θέλουν και εφόσον κρίνουν ότι δεν απειλούνται, αλλά πραγματικά κινδυνεύουν τα συμφέροντά τους στην περιοχή, μπορούν να υποχρεώσουν την ισραηλινή ηγεσία να υποχωρήσει. Θεωρούμε ότι δεν είναι τυχαία η απελευθέρωση του Αραφάτ, που βρισκόταν εγκλωβισμένος στο αρχηγείο του υπό την απειλή των τανκς. Αυτό έγινε, όταν ο Σαουδάραβας πρίγκιπας συναντιόταν με τον Αμερικανό Πρόεδρο και προφανώς τέθηκε ξεκάθαρα το θέμα ότι η παράταση της αιχμαλωσίας Αραφάτ θα προκαλέσει σοβαρές ζημιές στα αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή.

Στην ΕΕ οι ηγεσίες εμφανίζονται απρόθυμες να αναλάβουν ενεργότερο ρόλο, αν και οι λαϊκές αντιδράσεις στον ευρωπαϊκό χώρο είναι πολύ έντονες και συντάσσονται με τα αιτήματα του ισραηλινού φιλειρηνικού κινήματος. Η ΕΕ είναι μεγάλη δύναμη και μπορεί να διαδραματίσει ρόλο. Αλλωστε, οι οικονομικές συναλλαγές της ΕΕ με το Ισραήλ είναι πολύ περισσότερες από ό,τι οι αμερικανικές ή άλλων χωρών. Αν επιθυμούσε να αξιοποιήσει αυτά τα «όπλα», πολλά πράγματα θα ήταν διαφορετικά.

- Η πρόσφατη κυβερνητική κρίση στο Ισραήλ, με την αποπομπή των θρησκευτικών κομμάτων, προκλήθηκε από ένα έκτακτο νομοσχέδιο λιτότητας. Μιλήσατε και εσείς για δυσχερή οικονομική κατάσταση. Μπορείτε να γίνετε λίγο πιο αναλυτικός;

- Ο ετήσιος προϋπολογισμός του Ισραήλ είναι 1 δισ. δολάρια. Το 49% δαπανείται σε προγράμματα εξοπλισμού και εποικισμού. Η ανεργία, τα τελευταία χρόνια, έχει αυξηθεί στο, πρωτοφανές για το Ισραήλ, 10,4%. Καθημερινά, αυξάνεται ο αριθμός των ανθρώπων που ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας. Τα προβλήματα διογκώνονται στον πληθυσμό των Ισραηλινών Αράβων.

Οι Ισραηλινοί Αραβες είναι το 20% του πληθυσμού. Εντούτοις, το 50% των παιδιών που ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας είναι παιδιά Ισραηλινών Αράβων. Το 46% των ανέργων είναι Ισραηλινοί Αραβες. Αυτά τα στοιχεία αποδεικνύουν ότι υπάρχει ρατσιστική αντιμετώπιση. Στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον της παγκοσμιοποίησης, το Ισραήλ είναι από τις χώρες που διαδραματίζουν ρόλο.

Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, για να μην υπάρχουν και αυταπάτες, δε στόχευε να καλύψει καμία έκτακτη ανάγκη, αλλά αποτελούσε εντολή του ΔΝΤ για να παραμείνουν σταθεροί οι δείκτες της ισραηλινής οικονομίας και να μη χάσει την πιστωτική της αξιοπιστία και την ανταγωνιστικότητά της. Αυτή είναι η πραγματικότητα και όχι τα έκτακτα έξοδα λόγω των πολεμικών επιχειρήσεων. Εγώ, προσωπικά, ρώτησα στην Κνέσετ, πόσα χρήματα στοίχισε αυτός ο πόλεμος, και μου απάντησαν 3 δισεκατομμύρια σέκελ. Στην ερώτησή μου γιατί αφού είναι 3 δισεκατομμύρια τα έξοδα, οι προβλεπόμενες περικοπές αγγίζουν τα 13 δισεκατομμύρια σέκελ, έλαβα την ξεκάθαρη απάντηση ότι είναι αναγκαία μέτρα για να παραμείνει η ισραηλινή οικονομία ανταγωνιστική.

Πιστεύουμε ότι το Ισραήλ βρίσκεται στην αρχή μιας οικονομικής κρίσης, που δεν έχει εκδηλωθεί στο σύνολό της. Ούτως ή άλλως, όμως, ήδη προκαλεί μεγάλες αντιδράσεις, που μπορούν να οδηγήσουν στη δημιουργία ενός ισχυρού κοινωνικού κινήματος, που θα ανατρέψει την υπάρχουσα κυβέρνηση. Παρ' όλα αυτά, δεν παύουμε να φοβόμαστε ότι αυτές οι αντιδράσεις θα κατευθυνθούν, επίτηδες, από την κυβέρνηση ενάντια στους Παλαιστινίους, δηλαδή ότι αυτοί ευθύνονται για την κατάσταση, γιατί μας αναγκάζουν να τους πολεμούμε κλπ., κλπ. Προς το παρόν, ο Σαρόν φαίνεται να καταφέρνει να κατευθύνει την κοινή γνώμη προς αυτήν την κατεύθυνση.

- Τα θρησκευτικά εβραϊκά κόμματα μοιάζουν να παίζουν πλέον ρυθμιστικό ρόλο στην πολιτική σκηνή του Ισραήλ, οδήγησαν στην κατάρρευση της κυβέρνησης Μπαράκ, τώρα προκάλεσαν κλυδωνισμούς στην κυβέρνηση Σαρόν. Εχουν, όντως, τέτοιο ρόλο;

- Τα θρησκευτικά κόμματα πριν από 20 χρόνια είχαν διαφορετικές θέσεις και μπορούσαν να διαδραματίσουν και κάπως θετικό ρόλο. Σήμερα δεν μπορεί να γίνει αυτό.

Στις πολιτικές τους απόψεις σχεδόν ταυτίζονται με το Λικούντ και αυτό ο Σαρόν το γνωρίζει πολύ καλά, γι' αυτό και δε φοβήθηκε ποτέ ότι υπάρχει περίπτωση να συνεργαστούν τα αποπεμφθέντα θρησκευτικά κόμματα με κάποια άλλη δύναμη, π.χ., το Εργατικό Κόμμα, αν αποχωρούσε. Αναλογιστείτε ότι το Λικούντ έχει 19 βουλευτές και το Σας 17. Παρ' όλα αυτά, ο Σαρόν τους περιθωριοποίησε. Τα θρησκευτικά κόμματα δεν ασχολούνται τόσο με τις πολιτικές εξελίξεις, αλλά με τις θρησκευτικές τους δραστηριότητες και την εξασφάλιση χρημάτων γι' αυτές.

Δική μας αίσθηση είναι ότι τα θρησκευτικά κόμματα θα χάσουν δυνάμεις στις επόμενες εκλογές. Μετά την αλλαγή του εκλογικού νόμου, που προβλέπει ότι ο πρωθυπουργός δεν εκλέγεται απευθείας και πλέον επανέρχεται το σύστημα της εκλογής στη θέση του πρωθυπουργού του επικεφαλής του προπορευόμενου κόμματος, τα δύο μεγάλα κόμματα θα κάνουν το παν για να διασφαλίσουν ψήφους και δε θα ακολουθήσουν την τακτική της διασποράς δυνάμεων, προκειμένου να διασφαλιστούν μετεκλογικές συμμαχίες. Αυτό, βέβαια, δε συνεπάγεται πτώση της κοινωνικής τους επιρροής.