«Η στρατηγική για τις δεξιότητες αφορά το μέλλον της γνώσης, τη σχέση σχολείων και εργοδοτών, τη διά βίου εκπαίδευση, το μέλλον της επαγγελματικής εκπαίδευσης σαν πρώτη και όχι δεύτερη εκπαιδευτική επιλογή». Με αυτά τα λόγια η υπουργός Παιδείας της Ολλανδίας αναφέρθηκε στη συνέντευξη Τύπου μετά τη Σύνοδο Υπουργών Παιδείας, στα όσα συζητήθηκαν σε αυτή. Περιέγραψε δε τον πυρήνα των αναδιαρθρώσεων που κατά την ΕΕ πρέπει να γίνουν επιτακτικά στα εκπαιδευτικά συστήματα για να προσαρμοστούν στα τωρινά οικονομικά και κοινωνικά δεδομένα, τις «προκλήσεις» με τις «δεξιότητες» να αποτελούν τη λέξη - κλειδί.

Το ποιες είναι αυτές οι προκλήσεις που τίθενται από τους υπουργούς Παιδείας και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για λογαριασμό των μονοπωλίων περιγράφονται στα κείμενα που αποτέλεσαν τη βάση συζήτησης στη Σύνοδο Υπουργών της 24ης Φλεβάρη, όπου μεταξύ άλλων αναφέρεται: «Η στήριξη των ταλέντων και δεξιοτήτων δίνει ώθηση στην καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα και προσφέρει μια στέρεη βάση για υψηλή παραγωγικότητα. Είναι, επίσης, ο καλύτερος τρόπος να μειωθούν η ανεργία, η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός. Αυτό γίνεται όλο και πιο σημαντικό καθώς η ευρωπαϊκή οικονομία αντιμετωπίζει προκλήσεις, που είναι μακροπρόθεσμες και δομικές. Βλέπουμε τάσεις που μεταμορφώνουν τις οικονομίες και κοινωνίες μας (...) Νέα επιχειρηματικά μοντέλα και ευκαιρίες για επιχειρηματικότητα αναδύονται καθώς και καινοτόμες μορφές εργασίας».

Στην παραπάνω παράγραφο ουσιαστικά η ΕΕ συνοψίζει μία βασική αρχή, που καθοδηγεί και τις μεταρρυθμίσεις στα εκπαιδευτικά συστήματα: Τη σύνδεση της Εκπαίδευσης με τις εξελίξεις στην οικονομία, με δεδομένο ότι η δύναμη της ανθρώπινης εργασίας αποτελεί τη βασική παραγωγική δύναμη και η προετοιμασία της αποτελεί αποστολή, μεταξύ των άλλων, των διαφόρων βαθμίδων του εκπαιδευτικού συστήματος. Στις σημερινές συνθήκες, με προτεραιότητα των ευρωπαϊκών μονοπωλίων την άμεση ανάκαμψη και τη μακροπρόθεσμη κερδοφορία, η σύνδεση αυτή γίνεται πιο επιτακτική, και σε αυτήν την κατεύθυνση επαναλαμβάνεται ότι πρέπει να συνδεθεί ακόμα πιο στενά η Εκπαίδευση με τους στόχους του κεφαλαίου.

Η ΕΕ δεν κουράζεται να επαναλαμβάνει την αναγκαιότητα αναδιαρθρώσεων προκειμένου να απαντήσει σε υπαρκτά προβλήματα, από την πλευρά της αστικής τάξης, και όσο προχωρούν οι αναδιαρθρώσεις χειροτερεύουν οι όροι μάθησης, μένουν πίσω οι πραγματικές λαϊκές ανάγκες.

Με κεντρικό πυρήνα τη συζήτηση για την «κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη και την πάταξη του αποκλεισμού στην ΕΕ μέσω της Εκπαίδευσης», το «διά ταύτα» της συζήτησης μεταξύ των υπουργών Παιδείας συνοψίζεται στο ότι τα προγράμματα σπουδών και οι μέθοδοι διδασκαλίας πρέπει να επικεντρωθούν σε ευρύτερες δεξιότητες που απαιτούνται για τις δουλειές του μέλλοντος και την κοινωνία γενικότερα. Σημειώνεται πως προκειμένου να μειωθεί το «χάσμα δεξιοτήτων», τα εκπαιδευτικά ιδρύματα πρέπει να εμπλακούν ενεργά σε συνεργασίες με τις επιχειρήσεις και άλλους σχετικούς παράγοντες. Οτι τα κράτη - μέλη πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους στο να εντοπίζουν και να αξιοποιούν πλήρως τις δεξιότητες και τα προσόντα των τωρινών και μελλοντικών γενεών. Με τον όρο «χάσμα δεξιοτήτων» περιγράφεται η αναντιστοιχία των προσόντων που έχουν οι εργαζόμενοι - απασχολήσιμοι με αυτά που ζητά η αγορά για συγκεκριμένες θέσεις εργασίας, ενώ συχνά γίνεται αναφορά σε έρευνα που δείχνει πως το 39% των εργοδοτών δηλώνουν ότι δεν μπορούν να βρουν εργαζόμενους με τις κατάλληλες δεξιότητες τη στιγμή που είναι εκατομμύρια οι μακροχρόνια άνεργοι στην ΕΕ. Αυτό είναι ένα ζήτημα που ανακινείται διαρκώς καθώς πέρα από την αντικειμενική καθυστέρηση των εκπαιδευτικών συστημάτων να προσαρμόζονται στις τρέχουσες ανάγκες των επιχειρήσεων σε εργαζόμενους, υπάρχει και η αντικειμενική αδυναμία του καπιταλιστικού συστήματος να προβλέψει τις ανάγκες αφού αυτές καθορίζονται από το κυνήγι του κέρδους, τον ανταγωνισμό, προκαλώντας χάος και αναρχία στην παραγωγή.

Στο πλαίσιο αυτό και ενόψει της πρωτοβουλίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο «Νέα ατζέντα για τις δεξιότητες», στη Σύνοδο Υπουργών επισημάνθηκε πως 20% των Ευρωπαίων έχουν έλλειψη σε βασικές δεξιότητες ανάγνωσης και μαθηματικών και 40% δεν έχουν ψηφιακές δεξιότητες. Αυτό υπογραμμίστηκε από τους Ευρωπαίους επιτρόπους Παιδείας και Εργασίας ιδιαίτερα, καθώς συνδέεται με τις αλλαγές στην παραγωγή, όπως π.χ. με το γεγονός πως όλο και περισσότερες εργασίες γίνονται μέσω μηχανημάτων και ηλεκτρονικών υπολογιστών. Στο ίδιο πλαίσιο, η έμφαση που δίνεται στη διά βίου μάθηση αντιστοιχεί στην ανάγκη να βγαίνουν από το εκπαιδευτικό σύστημα εργαζόμενοι ικανοί για περισσότερες από μία λειτουργίες, έτοιμοι να ανταποκριθούν στις αλλαγές στην παραγωγική διαδικασία.

Μεταξύ άλλων σημειώθηκε πως οι Ευρωπαίοι χρειάζονται τις σωστές δεξιότητες για να είναι απασχολήσιμοι, με τον επίτροπο Παιδείας της ΕΕ να επισημαίνει την ανάγκη να επικεντρωθούν οι παρεμβάσεις ιδιαίτερα στη διδασκαλία της επιχειρηματικότητας και των ψηφιακών δεξιοτήτων, να γίνει η Ανώτατη Εκπαίδευση πιο συναφής με την αγορά εργασίας.

Η νέα ατζέντα για τις δεξιότητες, η οποία αναμένεται το Μάη, θα επικεντρωθεί, όπως είπε στη συνέντευξη Τύπου η επίτροπος για θέματα Απασχόλησης, στην ανάπτυξη του επιπέδου εκπαίδευσης, στην αύξηση της ποιότητας και ελκυστικότητας της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης και στο να γίνουν συγκρίσιμες οι δεξιότητες μεταξύ χωρών, στο πλαίσιο της ανάγκης για κινητικότητα των εργαζομένων. «Για να επιτύχουμε θέλουμε συνέργειες εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, επιχειρήσεων και άλλων φορέων», σημείωσε μεταξύ άλλων.

Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί ότι η εξασφάλιση της απασχόλησης για την οποία κόπτεται η ΕΕ σημαίνει απασχόληση με τους όρους που η ίδια έχει θέσει μέσα από τα αντεργατικά μέτρα τα οποία έχουν επιταχυνθεί και στη χώρα μας. Η ενιαία πολιτική για τη σύνδεση της Εκπαίδευσης με τις ανάγκες των επιχειρήσεων σημαίνει, ανάμεσα σ' άλλα, και την αναδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων, τη δραστική μείωση των αμοιβών των εργαζομένων, την κατάργηση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας και την προώθηση ελαστικής, μερικής απασχόλησης με διάφορες μορφές (αυτές είναι οι «καινοτόμες» μορφές εργασίας που λέει το κείμενο), όλα όσα αξιώνει και εφαρμόζει η ΕΕ. Οι απόφοιτοι που θα παράγει η Εκπαίδευση αυτή θα είναι «συμβατοί» με τη στρατηγική της απελευθέρωσης της αγοράς εργασίας σε βάθος χρόνου και την προσαρμογή των εργατικών μισθών και μεροκάματων στα πολύ χαμηλά επίπεδα που διαμορφώνονται στη διεθνή καπιταλιστική αγορά. Αντίστοιχα, η ιδιαίτερη αναφορά που γίνεται στην ενσωμάτωση των μεταναστών και το πώς η Εκπαίδευση θα συμβάλει σε αυτή, με δεδομένες τις εξελίξεις στο Προσφυγικό, συνδέεται με τις πολιτικές για τη νομιμοποίηση των δουλεμπορικών γραφείων και την αξιοποίηση των μεταναστών ως φτηνής εργατικής δύναμης και μοχλού πίεσης για συνολική μείωση μισθών και μεροκάματων.

Ενα μέρος της Συνόδου της περασμένης Τετάρτης αφιερώθηκε σε συζήτηση στη βάση της διακήρυξης του Παρισιού (Μάρτης 2015), η οποία αφορά την «προώθηση της ιδιότητας του πολίτη και των κοινών αξιών της ελευθερίας, της ανοχής, ενάντια στις διακρίσεις, μέσω της Εκπαίδευσης». Η συγκεκριμένη διακήρυξη αφορά σε μεγάλο βαθμό το ζήτημα της διαχείρισης - και στο χώρο της Εκπαίδευσης - των συνεπειών του ιμπεριαλιστικού πολέμου που προκαλεί καραβάνια προσφύγων και μετακινήσεις στις χώρες της ΕΕ. Ωστόσο, αφορά και τη γενικότερη ιδεολογική παρέμβαση στις συνειδήσεις της νεολαίας με την καλλιέργεια της «ευρωπαϊκής ιδέας» μέσα από το σχολείο, μια σταθερή γραμμή που συνδέεται με τις συνολικές επιδιώξεις του μεγάλου κεφαλαίου. Είναι η ιδεολογική προετοιμασία των μελλοντικών εργαζομένων, ώστε αυτοί να ενσωματώνονται, να αφομοιώνουν από μικρή ηλικία τις «αξίες» και τα «ιδανικά» του συστήματος, τις πολιτικές που το υπηρετούν και τις οποίες εκφράζει η ΕΕ.