ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σάββατο 2 Μάρτη 2019 - Κυριακή 3 Μάρτη 2019
Σελ. /40
ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΚΟΓΚΡΕΣΟ
Στόχος η «ευθυγράμμιση» της Τουρκίας με τα συμφέροντα των ΗΠΑ

Από τη συνάντηση Τραμπ - Ερντογάν στις ΗΠΑ, το 2017

Copyright 2017 The Associated

Από τη συνάντηση Τραμπ - Ερντογάν στις ΗΠΑ, το 2017
Την αδιαμφισβήτητη γεωστρατηγική αξία που έχει η Τουρκία για τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ αναδεικνύει αναφορά της «Υπηρεσίας Ερευνών του Κογκρέσου» προς το αμερικανικό Κογκρέσο, που κατατέθηκε με ημερομηνία 8/2, και την οποία παρουσιάζει σήμερα αναλυτικά ο «Ριζοσπάστης».

Στην αναφορά επιβεβαιώνεται ως κυρίαρχη η επιλογή των ΗΠΑ να διατηρήσουν την Τουρκία στο «δυτικό», αμερικανοΝΑΤΟικό στρατόπεδο και να εμποδίσουν την παραπέρα ανάπτυξη των σχέσεών της με τη Ρωσία και το Ιράν.

Η επιδίωξη αυτή επιδρά άμεσα και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, καθώς η Ελλάδα παίζει ρόλο «γέφυρας» των ΗΠΑ - ΝΑΤΟ με την Τουρκία και ταυτόχρονα την ανταγωνίζεται, επιδιώκοντας να κατοχυρώσει τον τίτλο του «προτιμώμενου εταίρου» στην περιοχή, διευρύνοντας την εμπλοκή της στους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς και σχεδιασμούς.

Στην αναφορά επαναλαμβάνονται βασικές διαπιστώσεις της αντίστοιχης έκθεσης του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τις προτεραιότητες της αμερικάνικης πρεσβείας στην Αγκυρα και σκιαγραφείται το γενικότερο πλαίσιο των ανταγωνισμών στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, που επηρεάζει βέβαια άμεσα τις αμερικανο-τουρκικές σχέσεις.

Εισαγωγικά, ακόμα, στην αναφορά τονίζεται: «ΗΠΑ και Τουρκία είναι σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ από το 1952 και μοιράζονται ζωτικά συμφέροντα, αλλά η εναρμόνιση των προτεραιοτήτων τους μπορεί να είναι δύσκολη. Οι προτεραιότητές τους ενίοτε αποκλίνουν, ανεξάρτητα από το ποιοι καθοδηγούν τις δύο χώρες».

Αναγνωρίζει ότι η Τουρκία είναι βασικά διασυνδεδεμένη με τη Δύση, όπως δείχνουν μια σειρά αμερικανικών στρατιωτικών εγκαταστάσεων που φιλοξενούνται εκεί και οι ισχυροί εμπορικοί δεσμοί της με την ΕΕ.

«Ωστόσο, διάφοροι παράγοντες περιπλέκουν τις σχέσεις ΗΠΑ - Τουρκίας. Για παράδειγμα, η Τουρκία εξαρτάται σε κάποιο βαθμό από χώρες όπως η Ρωσία και το Ιράν για εγχώριες ενεργειακές ανάγκες και στο συντονισμό για την περιφερειακή ασφάλεια και ως εκ τούτου ισορροπεί διπλωματικά μεταξύ διαφόρων φορέων», σημειώνει η αναφορά και προσθέτει ότι ο Ερντογάν ανησυχεί για τη «συμπάθεια» που δείχνουν οι ΗΠΑ και μερικές άλλες δυτικές χώρες για αντικαθεστωτικές ομάδες.

«Επίσης, η Τουρκία έχει διαδραματίσει σημαντικότερο ρόλο στη Μέση Ανατολή από τη δεκαετία του 2000, αλλά έχει αντιμετωπίσει κάποιες αποτυχίες και έχει προβληματικές σχέσεις με το Ισραήλ και τις περισσότερες σουνιτικές αραβικές χώρες πλην του Κατάρ», υπογραμμίζει η αναφορά.

Ειδικά για τις σχέσεις Τουρκίας - ΗΠΑ, επισημαίνεται ότι ήταν «δύσκολες, αλλά βελτιώθηκαν κάπως από τον Οκτώβριο του 2018, όταν ένα τουρκικό δικαστήριο επέτρεψε στον πάστορα Andrew Brunson να επιστρέψει στις ΗΠΑ μετά από φυλάκιση δύο ετών» στην Τουρκία.

«Πολύτιμες» υπηρεσίες σε ΗΠΑ - ΝΑΤΟ

Στην ειδική ενότητα για τη συνεργασία με ΗΠΑ - ΝΑΤΟ, η αναφορά σημειώνει ότι «η θέση της Τουρκίας κοντά σε πολλά σημεία παγκόσμιου ενδιαφέροντος καθιστά τη διαρκή διαθεσιμότητα της επικράτειάς της για την τοποθέτηση και τη μεταφορά όπλων, φορτίου και προσωπικού πολύτιμη για τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ».

Προσθέτει ότι «εκτός από την αεροπορική βάση του Ιντσιρλίκ, άλλες "σημαντικές τοποθεσίες" των ΗΠΑ - ΝΑΤΟ περιλαμβάνουν ραντάρ αντιπυραυλικής άμυνας στην Ανατολική Τουρκία και τη διοίκηση των χερσαίων δυνάμεων του ΝΑΤΟ στη Σμύρνη. Η Τουρκία επίσης ελέγχει την πρόσβαση από και προς τη Μαύρη Θάλασσα μέσω των στενών της (σ.σ. Δαρδανέλια), σύμφωνα με τη Σύμβαση του Μοντρέ του 1936».

Σε ό,τι αφορά μια σειρά από σενάρια απομάκρυνσης στρατιωτικών δυνάμεων των ΗΠΑ από την Τουρκία, που επανέρχονται συνεχώς στη δημοσιότητα, η αναφορά σημειώνει:

«Οι τρέχουσες εντάσεις πυροδότησαν τη συζήτηση, από την πλευρά των ΗΠΑ, σχετικά με τη σκοπιμότητα συνέχισης χρήσης τουρκικών βάσεων από τις ΗΠΑ - ΝΑΤΟ. Αναφορές το 2018 υποδήλωναν ότι ορισμένοι αξιωματούχοι της διοίκησης Τραμπ σκέφτονταν σημαντικές μειώσεις στην παρουσία των ΗΠΑ στην Τουρκία. Υπάρχουν ιστορικά προηγούμενα για τέτοιες αλλαγές. Σε αρκετές περιπτώσεις, οι ΗΠΑ απέσυραν στρατιωτικά τους στοιχεία από την Τουρκία ή η Τουρκία είχε περιορίσει τη χρήση περιοχών της ή του εναέριου χώρου της από τις ΗΠΑ».

Η αναφορά παραπέμπει, για παράδειγμα, στην Κρίση των Πυραύλων το 1962 στην Κούβα, όταν οι ΗΠΑ απέσυραν πυραύλους με πυρηνικές κεφαλές «Τζούπιτερ» από την Τουρκία, ως μέρος της συμφωνίας με την ΕΣΣΔ για να σταματήσει η κρίση.

Προσθέτοντας ότι «μερικοί από τους σχεδιαστές της αποτυχημένης προσπάθειας πραξικοπήματος στην Τουρκία τον Ιούλιο του 2016 χρησιμοποίησαν προφανώς την αεροπορική βάση του Ιντσιρλίκ, προκαλώντας προσωρινές διαταραχές ορισμένων στρατιωτικών επιχειρήσεων των ΗΠΑ», επανέρχεται σε σκέψεις που έγιναν «υπέρ της διερεύνησης εναλλακτικών βάσεων στην περιοχή».

Καθώς το θέμα δεν είναι απλό, η αναφορά σημειώνει: «Το κόστος για τις ΗΠΑ να βρουν αντικαταστάτη για το Ιντσιρλίκ και άλλες τοποθεσίες στην Τουρκία, θα εξαρτηθεί πιθανώς από διάφορες μεταβλητές, όπως η λειτουργικότητα και η θέση των εναλλακτικών λύσεων, το πού ενδέχεται να εκτυλιχτούν μελλοντικές στρατιωτικές εμπλοκές των ΗΠΑ και οι πολιτικές και οικονομικές δυσκολίες που συνεπάγεται η μετακίνηση ή επέκταση στρατιωτικών επιχειρήσεων των ΗΠΑ αλλού».

Στην εξίσωση βάζουν και την παράμετρο Ελλάδα: «Ενώ μια έκθεση του Αυγούστου του 2018 παρέπεμπε στα λεγόμενα εκπροσώπου του υπουργείου Αμυνας (DOD), ότι οι ΗΠΑ δεν εγκαταλείπουν το Ιντσιρλίκ, ορισμένες αναφορές υποδεικνύουν ότι η διευρυμένη ή η δυνητικά διευρυνόμενη στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στην Ελλάδα και την Ιορδανία, μπορεί να συνδέονται με ανησυχίες για την Τουρκία».

Ευρύτερο το πλαίσιο των ανταγωνισμών

Αναλύοντας ειδικότερα τα «σημερινά σημεία έντασης στη σχέση ΗΠΑ - Τουρκίας», η αναφορά υπογραμμίζει ότι «οι τουρκικές ενέργειες και δηλώσεις σχετικά με διάφορα θέματα εξωτερικής πολιτικής συνέβαλαν σε προβλήματα με τις ΗΠΑ και τους άλλους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ, προκαλώντας ανησυχία για τη δέσμευση της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ και τον δυτικό προσανατολισμό. Από την πλευρά της, η Τουρκία μπορεί να ...ανατριχιάζει επειδή αισθάνεται ότι αντιμετωπίζεται ως "νεαρός εταίρος" και μπορεί να επιδιώξει μεγαλύτερη διαφοροποίηση της εξωτερικής της πολιτικής μέσω ισχυρότερων σχέσεων με περισσότερες χώρες».

Βάζει επίσης θέμα ότι το «εθνικιστικό συναίσθημα» που υπάρχει στην Τουρκία «ενδέχεται να κάνει μερικούς από τους Τούρκους να ανησυχούν για τη μερική εξάρτηση της Τουρκίας από άλλες βασικές χώρες (π.χ. τις ΗΠΑ για την ασφάλεια, τις χώρες της ΕΕ για το εμπόριο και τις επενδύσεις και τη Ρωσία και το Ιράν για την Ενέργεια)».

Επιπλέον, «οι σχέσεις συνεργασίας της Τουρκίας με χώρες των οποίων τα συμφέροντα ενδέχεται να έρχονται σε σύγκρουση, συνεπάγονται ενέργειες εξισορρόπησης (σ.σ. από πλευράς της Αγκυρας)», ενώ «η ευπάθεια της Τουρκίας σε απειλές από τη Συρία και το Ιράκ αυξάνει την πίεση που ασκείται σε αυτήν για να διαχειριστεί αυτές τις ισορροπίες. Η εμπλοκή σε Συρία και Ιράκ των ΗΠΑ, Ρωσίας και Ιράν περιπλέκει περαιτέρω την κατάσταση για την Τουρκία».

Θυμίζουμε ότι η ένταση στις σχέσεις ΗΠΑ - Τουρκίας εκφράζεται με διάφορους τρόπους και, τελευταία, με τις ανησυχίες των Αμερικανών σχετικά με την απόφαση της Αγκυρας να αγοράσει ρωσικούς πυραύλους «S-400». Οι ΗΠΑ προειδοποιούν ότι η κίνηση αυτή θα μπορούσε να προκαλέσει επιβολή κυρώσεων από την πλευρά τους και ότι θα μείωνε τις πιθανότητες της Τουρκίας να προμηθευτεί μαχητικά αεροσκάφη 5ης γενιάς, «F-35».

Σε κάθε περίπτωση, όμως, οι συντάκτες της αναφοράς καλούν αξιωματούχους και νομοθέτες των ΗΠΑ να ενσκήψουν «στην πολύπλοκη ιστορία, στη γεωγραφία, στην εσωτερική δυναμική και τις διεθνείς σχέσεις της Τουρκίας, προκειμένου να αξιολογήσουν πώς θα ενθαρρύνουν την Τουρκία να ευθυγραμμίσει τις πολιτικές της με τα συμφέροντα των ΗΠΑ»...



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ