ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 2 Δεκέμβρη 2001
Σελ. /32
Ο πόλεμος (που τελείωνε) μόλις άρχισε

Αμερικανός πεζοναύτης κάπου στο Νότιο Αφγανιστάν

Associated Press

Αμερικανός πεζοναύτης κάπου στο Νότιο Αφγανιστάν
Οι τάχιστες εξελίξεις που πυροδότησε η προέλαση της Β. Συμμαχίας στο Αφγανιστάν κάθε άλλο παρά ξεκαθάρισαν το τοπίο. Νέφη αβεβαιότητας καλύπτουν τόσο το πεδίο των μαχών, όσο και τις διεξαγόμενες, στη Βόννη, συνομιλίες τεσσάρων αφγανικών παρατάξεων υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, για την εξεύρεση κοινά αποδεκτής λύσης για μια μεταβατική ηγεσία.

Οσοι έσπευσαν να ανασάνουν ανακουφισμένοι προβλέποντας το τέλος του πολέμου, τουλάχιστον στο Αφγανιστάν, μάλλον θα πρέπει να κρατήσουν και πάλι την αναπνοή τους. Η πολιορκία μπορεί να σφίγγει γύρω από το τελευταίο προπύργιο των Ταλιμπάν, στην Κανταχάρ, αλλά ακόμη και η πτώση της δε θα σημάνει το τέλος. Αυτό υποστήριξε ξεκάθαρα η αμερικανική ηγεσία, διά στόματος Τζορτζ Μπους και Ντόναλντ Ράμσφελντ, και επανέλαβαν οι Βρετανοί σύμμαχοι. «Θύλακες Ταλιμπάν και τρομοκρατών υπάρχουν παντού μέσα στη χώρα και ανά πάσα στιγμή μπορεί να επιτεθούν σε κάποια πόλη», ισχυριζόταν ο Αμερικανός υπουργός Αμυνας.

Οι Αμερικανοί ήρθαν και θα μείνουν

Αλλωστε, διακηρυσσόμενος σκοπός των επιχειρήσεων στο Αφγανιστάν δεν ήταν (μόνο) ο εξοβελισμός των Ταλιμπάν, αλλά η «πλήρης εξάρθρωση του συνόλου του τρομοκρατικού δικτύου της Αλ Κάιντα και των Ταλιμπάν που το υπέθαλψαν». Αυτή είναι, σύμφωνα με το Πεντάγωνο, και η αποστολή των, επισήμως, 1.000 Αμερικανών πεζοναυτών που στρατοπεδεύουν, πλέον, στην αεροπορική βάση Ντογκάλι, έξω από την Κανταχάρ. Ο επικεφαλής των αμερικανικών επιχειρήσεων στο Αφγανιστάν, Τόμι Φρανκς, προανήγγειλε τη δημιουργία και άλλων βάσεων σε ολόκληρη τη χώρα και επιβεβαίωσε την ανάπτυξη «ομάδων ταχείας επέμβασης», αποτελούμενων από καταδρομείς που μεταφέρθηκαν σε δύο σημεία στο Β. Αφγανιστάν, από το Ουζμπεκιστάν.

«Τις επιχειρήσεις θα καλύψουν αμερικανικά μαχητικά, γαλλικά "Μιράζ" και άλλα συμμαχικά αεροσκάφη, που θα μεταφερθούν στο Κιργιστάν», υπογράμμιζε ο Φρανκς, καθιστώντας σαφές ότι για τα αμερικανικά στρατεύματα ο πόλεμος στο έδαφος τώρα αρχίζει. Και «θα κρατήσει πολύ, υπό δύσκολες συνθήκες και πιθανώς θα έχει απώλειες», συμπλήρωσε ο Ντόναλντ Ράμσφελντ. Η «αποφασιστικότητα των Αμερικανών να διαλύσουν την Αλ Κάιντα» προβάλλεται, σύμφωνα με πληροφορίες, και ως λόγος για τον οποίο οι επιτελείς του Πενταγώνου εναντιώνονται στην ανάπτυξη «τώρα τουλάχιστον» διεθνούς στρατιωτικής δύναμης, καθώς «μπορεί να δυσχεράνει τις επιχειρήσεις». Μέχρι στιγμής, οι στρατιωτικές «προσφορές» πολλών Ευρωπαίων, αλλά και της Τουρκίας έχουν μείνει στην αναμονή και το πεδίο «παραμένει καθαρό» για τις ΗΠΑ.

Κατακερματισμένη η Β. Συμμαχία

Η παρουσία των πεζοναυτών, πάντως, δε φαίνεται να ενθουσιάζει τη Β. Συμμαχία, στο σύνολό της, που κατέστησε σαφές ότι θα πρέπει να αποχωρήσουν αμέσως μόλις «πετύχουν το στόχο της διάλυσης της Αλ Κάιντα». Ισως και αυτό να είναι το μοναδικό σημείο που οι παρατάξεις που αποτελούν τη Β. Συμμαχία συμφωνούν. Οι διαφωνίες, μεταξύ τους, είχαν γίνει ορατές, ήδη, από την έναρξη της επέλασης και απλώς επιβεβαίωσαν όσους γνώριζαν λίγο καλύτερα το «ποιόν» της. Οι διάφοροι πολέμαρχοι έσπευσαν να καταλάβουν πόλεις - κλειδιά και να αυτοανακηρυχτούν σε τοπικούς κυβερνήτες.

Ο Τατζίκος στρατηγός Μοχάμεντ Φαχίμ, επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών και μέλος της «Τζαμιάτ ι Ισλάμι» τού, επίσης Τατζίκου, Προέδρου Ραμπανί, ελέγχει την Καμπούλ. Ο Ουζμπέκος Ρασίντ Ντόστουμ του «Τζομπές ι Μελί Ισλάμι», μετά από χρόνια αυτοεξορίας στην Τουρκία, ελέγχει τη Μαζάρ ε Σαρίφ και δηλώνει έτοιμος να αποδεχτεί την κυριαρχία του Φαχίμ στην Καμπούλ, αν «παραλάβει» και την Κουντούζ. Ο Τατζίκος Ισμαήλ Κχαν, («Τζαμιάτ ι Ισλάμι»), που στηρίζεται από το Ιράν και τους σιίτες Χαζάρας, ελέγχει τη δυτική Χεράτ και διεκδικεί λόγο για τους Χαζάρας σε μια μεταβατική ηγεσία, όπως και ο Καρίμ Χαλίλι, του χαζαρικού «Χεζμπ ι Ουαχντάτ» (που υποστηρίζεται από το Ιράν), ελέγχει την κεντρική Μπαμιγιάν και τάσσεται υπέρ της ανάπτυξης μιας διεθνούς δύναμης.

Ο αντι-Ταλιμπάν Παστούν Γκουλ Αγκχα πολιορκεί την Κανταχάρ και διαμηνύει «να μην πλησιάσουν άλλα στρατεύματα της Β. Συμμαχίας», ενώ υποστηρίζει τον πρώην βασιλιά. Ο Παστούν Χατζί Αμπντούλ Καντίρ ανακηρύχτηκε, εκτός από κυβερνήτης της επαρχίας Ναγκαχάρ, όπου βρίσκεται η Τζαλαλαμπάντ, επικεφαλής ενός συμβουλίου που ελέγχει το Ανατολικό Αφγανιστάν και δηλώνει «ανεξάρτητο από τη Β. Συμμαχία». Και όλα αυτά, επί του εδάφους. Γιατί λόγο διεκδικούν πολλοί άλλοι ηγέτες φατριών που δε συμμετείχαν στις μάχες, όπως ο Γκουλμπουντίν Χερκματιάρ, ηγέτης της «Χεζμπ ι Ισλάμι», που σήμερα, μετά από αλλεπάλληλες «αυτομολήσεις» στις διάφορες πλευρές, φέρεται να είναι στο Ιράν και κατηγορεί τη Β. Συμμαχία ότι «ήρθε πάλι στην εξουσία με τα αμερικανικά τανκς για να εξυπηρετήσει τα αμερικανικά συμφέροντα».

Τα παζάρια και οι συγκρούσεις στη Βόννη

Αναπόφευκτα, όλες αυτές οι διαφωνίες ήρθαν στο προσκήνιο και στις διαβουλεύσεις της συνόδου στη Βόννη. Μέχρι την τελευταία στιγμή, η αντιπροσωπεία της Β. Συμμαχίας δε συναινούσε στη σύνθεση των οργάνων μιας μεταβατικής ηγεσίας, καθώς ο Ραμπανί, από την Καμπούλ, επέμενε ότι πρέπει να εκλεγούν από τον αφγανικό λαό. Προβλήματα προέκυψαν και με το θέμα της αντιπροσώπευσης της πληθυσμιακής πλειοψηφίας των Παστούν, αλλά και των Χαζάρας και των Ουζμπέκων.

Σε αγκάθι αναδείχτηκε και ο ρόλος του πρώην βασιλιά, καθώς μικρό μέρος της Β. Συμμαχίας και οι ΗΠΑ φέρονται να επιθυμούν να τον δουν «επικεφαλής» μιας μεταβατικής ηγεσίας. Σε αυτό, όμως, δε συμφωνεί η πλειοψηφία της Β. Συμμαχίας και όπως διέρρεαν Αμερικανοί διπλωμάτες και όσοι κρύβονται πίσω από αυτήν, υπονοώντας τη Μόσχα και την Τεχεράνη. Ρωσία και Ιράν στήριζαν ενεργά τη Β. Συμμαχία όλα τα τελευταία χρόνια (την «Τζαμιάτ ι Ισλάμι» και τη «Χεζμπ ι Ουαχντάτ» αντίστοιχα) και η πρώτη εμμέσως, ενώ η δεύτερη ανοιχτά υποστηρίζουν το Ραμπανί ως επικεφαλής μεταβατικής ηγεσίας.

Ο Αμερικανός ειδικός απεσταλμένος για το Αφγανιστάν, όμως, Τζέιμς Ντόμπινς, δήλωνε σαφέστατα ότι «οι ΗΠΑ επιθυμούν πλήρη συμφωνία για τη σύνθεση της ηγεσίας στη Βόννη», δίνοντας το στίγμα των ασφυκτικών πιέσεων που ασκούνται. Από την πλευρά του, ο ΟΗΕ, αντανακλώντας τις απόψεις πολλών ευρωπαϊκών, και όχι μόνο, κρατών, πίεζε για την ανάπτυξη πολυεθνικής δύναμης καθώς έντονη ήταν η αίσθηση δυσαρέσκειας από την ανάπτυξη μόνο αμερικανικών δυνάμεων στο πολύτιμο, γεωστρατηγικά, έδαφος του Αφγανιστάν. Και το περίεργο είναι ότι και ο «εκλεκτός» των ΗΠΑ, πρώην βασιλιάς, έπραττε το ίδιο.

Πρώτα (προσωρινά) «λάφυρα»

Ενώ η διαμάχη για τον κατακερματισμό της αφγανικής γης, τόσο σε ένα πρώτο επίπεδο εντός των κόλπων της Β. Συμμαχίας όσο και σε ένα δεύτερο ανάμεσα σε όσους κρύβονται πίσω από τις φατρίες της, συνεχίζεται, αναλυτές εκτιμούσαν, πάντα με επιφυλάξεις, ότι, προς το παρόν, «κερδισμένες στη μοιρασιά» είναι η Μόσχα και η Τεχεράνη. Οι «παίκτες» τους ελέγχουν τις κυριότερες πόλεις του Αφγανιστάν και φαίνεται να έχουν «τον έλεγχο» της κατάστασης, τουλάχιστον, από άποψη ισχύος.

ΗΠΑ και Βρετανία φέρονται εξαιρετικά δυσαρεστημένες από τη «θετική υποδοχή» που επιφύλαξαν οι δυνάμεις του Ραμπανί στα ρωσικά στρατιωτικά καμιόνια «ανθρωπιστικής βοήθειας» που έφθασαν στην Καμπούλ, τη στιγμή που στις βρετανικές ειδικές δυνάμεις έγινε σύσταση να μειώσουν τον αριθμό τους και στις αμερικανικές «να ολοκληρώσουν το έργο τους και να φύγουν». Αντίθετα, μεγάλος χαμένος φέρεται το Πακιστάν, ιδιαίτερα καθώς η μεγάλη αντίπαλος Ινδία έχει επιρροή στη Β. Συμμαχία εξαιτίας της έμμεσης στήριξης που της παρείχε. Η «παρτίδα» στο Αφγανιστάν, φυσικά, μπορεί να ανατραπεί από στιγμή σε στιγμή. Αυτό, όμως, που πλέον διαφαίνεται σχεδόν ξεκάθαρα είναι ότι η «αντι-τρομοκρατική εκστρατεία» δεν ήταν παρά ένα εξαιρετικά χρήσιμο προπέτασμα καπνού για να αρχίσει η αναμέτρηση.


Ελένη ΜΑΥΡΟΥΛΗ



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ