Προσωρινή «ανακωχή» κηρύχτηκε στη διαμάχη που είχε ξεσπάσει σχετικά με τα πυρηνικά προγράμματα του Ιράν, μετά την αποδοχή της Τεχεράνης να συμμορφωθεί «πλήρως» με όλα τα αιτήματα της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (ΔΕΑΕ). Αν και οι τόνοι στο συγκεκριμένο θέμα μοιάζουν, προς στιγμήν τουλάχιστον, να αποκλιμακώνονται, το Ιράν παραμένει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της «πολιτισμένης διεθνούς κοινότητας που μάχεται την τρομοκρατία», όπως αρέσκεται να χαρακτηρίζει ο Αμερικανός Πρόεδρος τις ΗΠΑ και τις χώρες που προσδέθηκαν στο στρατιωτικό τους άρμα. Και αυτό, επειδή κάθε χώρα - μέλος του «άξονα του κακού» κατηγορείται, ούτως ή άλλως, για «υποστήριξη της τρομοκρατίας», με πλέον πρόσφατο εύρημα την ύπαρξη μελών και στελεχών της «αλ Κάιντα» στο Ιράν.

Μετά από εμφανέστατες και εντονότατες αμερικανικές πιέσεις, η ΔΕΑΕ έδωσε τελεσίγραφο, στις αρχές του φθινοπώρου, στην Τεχεράνη να συνεργαστεί πλήρως μέχρι τα τέλη Οκτώβρη. Ουσιαστικά, η συνεργασία αυτή βασίζεται, σε τυπικό τουλάχιστον επίπεδο, στη Συμφωνία Μη Διάδοσης των Πυρηνικών Οπλων, η οποία υπογράφτηκε το 1968 από τις τότε πυρηνικές δυνάμεις (ΗΠΑ, ΕΣΣΔ, Κίνα, Βρετανία, Γαλλία) ως δέσμευση να μη μοιραστούν την πυρηνική τους τεχνογνωσία με καμία άλλη χώρα, με απώτερο στόχο, σταδιακά, να εξαλειφθούν όλα τα πυρηνικά όπλα. Εκτοτε, αρκετές άλλες χώρες έχουν αποκτήσει πυρηνικό οπλοστάσιο (Ινδία, Πακιστάν, Ισραήλ), χωρίς να υπογράψουν τη Συμφωνία. Η Συμφωνία δεν απαγορεύει την ανάπτυξη πυρηνικής τεχνολογίας για ειρηνικούς σκοπούς, αλλά προβλέπει, με το Συμπληρωματικό της Πρωτόκολλο, ότι η ΔΕΑΕ θα πρέπει να έχει ελεύθερη και απρόσκοπτη πρόσβαση, ανά πάσα στιγμή, σε κάθε «ειρηνική» πυρηνική εγκατάσταση.

Η ιρανική ηγεσία μετά από αρκετούς μήνες πιέσεων και διαβουλεύσεων ανακοίνωσε, πριν από λίγες ημέρες, ότι είναι έτοιμη να επιτρέψει αιφνίδιες επιθεωρήσεις της ΔΕΑΕ στις πυρηνικές της εγκαταστάσεις, να απαντήσει σε όλες τις σχετικές ερωτήσεις και να διακόψει τη διαδικασία εμπλουτισμού ουρανίου. Διόλου τυχαία, η Τεχεράνη επέλεξε να προβεί σε αυτές τις ανακοινώσεις τη στιγμή που εκεί βρισκόταν η ευρωπαϊκή τρόικα των ΥΠΕΞ Γαλλίας, Γερμανίας, Βρετανίας. Με τον τρόπο αυτό προσέφερε στην ΕΕ και ιδιαίτερα στις 3 χώρες, με τις οποίες διατηρεί πολύ καλές εμπορικές σχέσεις, μια έμμεση «διπλωματική νίκη», καθώς φάνηκε να επιβεβαιώνεται η επιμονή τους για «διαλογική προσέγγιση του Ιράν» απέναντι στην τακτική της πολεμικής ρητορείας και των απειλών των ΗΠΑ.

Εννοείται ότι οι 3 ΥΠΕΞ δεν παρέλειψαν να τονίσουν την πρόκριση της διπλωματίας, ενώ φέρονται να διαβεβαίωσαν την Τεχεράνη ότι «εφόσον όλα πάνε καλά στις επιθεωρήσεις», θα βοηθήσουν τεχνολογικά στο πυρηνικό ενεργειακό της πρόγραμμα, όπως άλλωστε πράττει η Μόσχα εδώ και χρόνια. Η ρωσική ηγεσία υπό τον Πρόεδρο Πούτιν δεν εγκατέλειψε ούτε στιγμή την Τεχεράνη, κατά τη διάρκεια της διένεξης, αφού το Ιράν αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους αγοραστές στρατιωτικής και πυρηνικής ρωσικής τεχνολογίας, ρωσικές εταιρίες έχουν αναλάβει την ανέγερση των πυρηνικών σταθμών, σε αντάλλαγμα τη συνεργασία του Ιράν στην εξεύρεση, συμφέρουσας για τη Μόσχα, λύσης στο ζήτημα των πετρελαίων της Κασπίας. Μέχρι στιγμής, η συνεργασία Ιράν - Ρωσίας στο θέμα έχει, όντως, παραλύσει κάθε προσπάθεια των υπόλοιπων παράκτιων χωρών, σε αρκετές από τις οποίες έχουν επενδύσει οι ΗΠΑ να αλλάξουν τον πετρελαϊκό συσχετισμό δύναμης στην Κασπία.

Η Ουάσιγκτον δεν έκρυψε την επιφυλακτικότητά της απέναντι στις εξελίξεις. Γεγονός είναι, άλλωστε, πως αρκετοί Ιρανοί αξιωματούχοι διευκρίνισαν ότι η διακοπή της διαδικασίας εμπλουτισμού ουρανίου δε θα ισχύσει «εφ' όρου ζωής», αλλά θα εξαρτηθεί από το κατά πόσο θα «τερματιστεί η άδικη πολιτική και οι αμερικανικές πιέσεις απέναντι στο Ιράν». Εντούτοις, ο ιρανικός ελιγμός, όπως παραδέχονταν πολλοί Αμερικανοί αναλυτές, ανάγκασε, έστω και προσωρινά, όσους στην αμερικανική ηγεσία επέμεναν για λήψη σκληρότερων μέτρων, «ακόμη και στρατιωτικών αν χρειαστεί», όπως είχε προειδοποιήσει τον Ιούλιο ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, να σωπάσουν. Το τελεσίγραφο της ΔΕΑΕ έθετε συγκεκριμένα αιτήματα, τα οποία η Τεχεράνη δέχτηκε να ικανοποιήσει.

Από την ιρανική στάση αναθάρρησε η ομάδα εκείνη της αμερικανικής ηγεσίας η οποία φαίνεται ότι ασπάζεται την άποψη που διατύπωσε το Διεθνές Ινστιτούτο Κρίσεων, που εδρεύει στις Βρυξέλλες, σε έκθεση υπό τον τίτλο: «Ιράν: Δυσαρέσκεια και Αταξία». Η έκθεση υποστηρίζει ότι για να επέλθει η, επιδιωκόμενη από «τη διεθνή κοινότητα», πολιτική αλλαγή εντός Ιράν, θα πρέπει να ακολουθηθεί μάλλον μια τακτική προσέγγισης, τύπου ΕΕ, παρά η τακτική των απειλών, τύπου ΗΠΑ, εκτιμώντας ότι οι συνθήκες εντός Ιράν δεν είναι «ώριμες» και μια στρατιωτική επιλογή «δε θα φέρει τα αναμενόμενα αποτελέσματα». Ετσι, πριν από λίγες μόλις ημέρες, έγινε γνωστό ότι ορισμένοι διπλωματικοί κύκλοι εντός ΗΠΑ προωθούν την άποψη της σταδιακής και προσεκτικής «αποκατάστασης» ενός είδους διαλόγου με την Ουάσιγκτον, πολιτική, άλλωστε, που το Στέιτ Ντιπάρτμεντ επέμενε να ακολουθεί υπό τη μορφή μυστικών επαφών στην Ελβετία, μέχρι και τον περασμένο Μάη, παρά τις πολεμικές ιαχές του Πενταγώνου.

Φυσικά, τα πυρηνικά προγράμματα της Τεχεράνης δεν είναι παρά η αιχμή του δόρατος σε ένα μακροσκελές κατηγορητήριο που έχουν εκπονήσει οι Αμερικανοί επιτελείς, με τη βοήθεια, ουκ ολίγες φορές, Ισραηλινών συναδέλφων τους. Η γνωστή επωδός περί υποστήριξης της τρομοκρατίας, που βασίζεται στην, αποδεδειγμένη πέραν πάσης αμφιβολίας, πολιτική υποστήριξη του Ιράν στη λιβανική «Χεζμπολάχ» και στις παλαιστινιακές ισλαμιστικές οργανώσεις «Χαμάς» και «Τζιχάντ» (οι οποίες, βέβαια, δε φαίνεται να έχουν σχέσεις μόνο με την Τεχεράνη και φυσικά είναι θέμα που, πάνω από όλα, απασχολεί το Τελ Αβίβ), εμπλουτίστηκε, τους τελευταίους μήνες, από την κατηγορία της παρουσίας μελών και στελεχών της αλ Κάιντα στο ιρανικό έδαφος.

Η Τεχεράνη έχει η ίδια ανακοινώσει τη σύλληψη μελών της οργάνωσης στο Ιράν. Εχει, όμως, επισταμένα αρνηθεί να παραδώσει τους συλληφθέντες στις ΗΠΑ, υποστηρίζοντας ότι παραβίασαν ιρανική νομοθεσία και πρέπει να τιμωρηθούν με βάση τον ιρανικό νόμο, όπως επίσης έχει απορρίψει τον ισχυρισμό ότι η αλ Κάιντα έχει το ελεύθερο να δρα εντός της επικράτειάς της. Αξίζει, σε αυτό το σημείο να υπενθυμίσουμε ότι η Τεχεράνη είχε κάκιστες σχέσεις, που άγγιξαν τα όρια της σύρραξης, με τους «γείτονες» Ταλιμπάν και την αλ Κάιντα, για πολλούς λόγους εκτός της διαφοράς δόγματος.

Αν η Ουάσιγκτον μοιάζει, προς στιγμήν, υποχρεωμένη να χαμηλώσει τους τόνους, αφού είχε η ίδια προτάξει το ζήτημα των πυρηνικών στο Ιράν, που σήμερα βλέπει να ικανοποιείται, το Τελ Αβίβ δεν έχει κανένα λόγο να το πράξει. Λειτουργώντας, όπως πολλοί υποστηρίζουν, ως εμπροσθοφυλακή της ηγεσίας του Λευκού Οίκου, η κυβέρνηση Σαρόν κλιμακώνει σταθερά την επίθεσή της κατά του Ιράν, όπως και άλλων γειτονικών χωρών. Αλλωστε, ας μην ξεχνάμε ότι και το θέμα των ιρανικών πυρηνικών προγραμμάτων «αναδείχτηκε» από ισραηλινές μυστικές πηγές.

Δίνοντας ένα σαφές μήνυμα, το Ισραήλ, όπως έγραψαν οι «Λος Αντζελες Τάιμς» και αναπαρήγαγε ο ισραηλινός Τύπος, χωρίς ποτέ να υπάρξουν επίσημες διαψεύσεις, προχώρησε στην προσθήκη πυρηνικών κεφαλών σε πυραύλους «Harpoon», οι οποίοι προορίζονται για τρία συμβατικά υποβρύχια που αγοράστηκαν το 1999 από τη Γερμανία. Το δημοσίευμα υποστηρίζει ότι η συγκεκριμένη κίνηση καθιστά τον ισραηλινό στρατό ικανό να πλήξει με πυρηνικά από αέρος, ξηράς και θαλάσσης, πλέον, «τη μεγαλύτερη τρομοκρατική απειλή για την περιοχή: το Ιράν». Η είδηση δε σχολιάστηκε από την ισραηλινή ηγεσία, που, άλλωστε, ουδέποτε έχει διαψεύσει ή επιβεβαιώσει ότι διαθέτει πυρηνικό οπλοστάσιο (το οποίο εκτιμάται στις 200 πυρηνικές κεφαλές, κάτι που σημαίνει ότι το Ισραήλ είναι η 5η πυρηνική δύναμη στον κόσμο) και αρκείται, απλώς, στη φυλάκιση του Ισραηλινού επιστήμονα Μορντεχάι Βανούνου, χωρίς δικαίωμα επικοινωνίας με τον έξω κόσμο, μετά τις σχετικές αποκαλύψεις του.

Αντίθετα, λαλίστατη αποδείχτηκε η ισραηλινή ηγεσία σε επίπεδο διπλωματικό. Αφού «υπενθύμισε» ότι το Ισραήλ θα είναι ο πρώτος στόχος της «ιρανικής απειλής», ο αρχηγός των στρατιωτικών μυστικών υπηρεσιών χαρακτήρισε «γελοία» τη συμφωνία της Τεχεράνης με τη ΔΕΑΕ, επιμένοντας ότι εντός 10μηνου το ιρανικό πυρηνικό οπλοστάσιο θα έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο που δε θα είναι δυνατή η αναστροφή αυτής της πορείας. Ο ίδιος προειδοποίησε ότι «αν η διεθνής κοινότητα δε λάβει, ως οφείλει, τα μέτρα της, τότε θα αναλάβουμε εμείς δράση για να προστατευτούμε», κάνοντας ευθύ παραλληλισμό με το βομβαρδισμό από ισραηλινά αεροσκάφη του ιρακινού πυρηνικού αντιδραστήρα Οσιράκ, το 1981, την πρώτη ίσως «προληπτική επίθεση» που έγινε ποτέ.

Πολλοί είναι εκείνοι που αποκλείουν το ενδεχόμενο άμεσης αμερικανικής στρατιωτικής κλιμάκωσης προς το Ιράν, λίγοι όμως είναι εκείνοι που απορρίπτουν το ενδεχόμενο κάποια νέα «πληροφορία» που θα δοθεί στη δημοσιότητα «από ισραηλινές υπηρεσίες» ή κάποια ενέργεια οργανώσεων, όπως η «Χεζμπολάχ», κατά του Ισραήλ να μη λειτουργήσει ως διακόπτης αυτόματης ανάφλεξης στην περιοχή, με την πρώτη αντίδραση να έρχεται από την κυβέρνηση Σαρόν. Ορισμένες ισραηλινές εφημερίδες υποστήριζαν ότι η Μοσάντ έχει λάβει από το καλοκαίρι εντολή εκπόνησης σχεδίου επίθεσης κατά του Ιράν.

Ολα αυτά είναι, φυσικά, υποθετικά σενάρια. Το μοναδικό γεγονός είναι ότι, πριν ακόμη από την εισβολή στο Ιράκ, εκπρόσωποι αμερικανο-εβραϊκών Ινστιτούτων Γεωστρατηγικής Ανάλυσης δήλωναν κατηγορηματικά ότι «η Μέση Ανατολή θα αναδιαμορφωθεί, αρχής γενομένης από τον πόλεμο στο Ιράκ. Οποιος από τους ηγέτες της περιοχής λάβει το μήνυμα και συνεργαστεί καλώς. Οποιος όχι, θα το λάβει με άλλο τρόπο. Το βέβαιο, όμως, είναι ότι η περιοχή θα αναγεννηθεί και όταν όλα θα έχουν αλλάξει και θα υπάρχουν ηγεσίες φιλικά προσκείμενες στο Ισραήλ και στις ΗΠΑ, τότε θα δείτε πόσο εύκολα θα λυθεί και το Παλαιστινιακό». Μένει να δούμε αν πρόκειται για εκτίμηση υψηλής οξυδέρκειας ή για ειλημμένες αποφάσεις...