H επίθεση στα ασφαλιστικά δικαιώματα των εργαζομένων δεν άφησε στο απυρόβλητο ούτε τους εργαζόμενους που εργάζονται σε ιδιαίτερα δύσκολες και σκληρές συνθήκες και υπάγονται στο καθεστώς των Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων (ΒΑΕ), εκπληρώνοντας έτσι μία από τις βασικές και διαχρονικές απαιτήσεις των βιομηχάνων. Η αντεργατική παρέμβαση εξελίχθηκε σε δύο επίπεδα. Με τον πρόσφατο αντιασφαλιστικό νόμο (3863/2010) που ψήφισε το ΠΑΣΟΚ: Πρώτον, νομοθετήθηκε η άμεση από 1/1/2011 αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης κατά 5 έτη σε όσους ήδη υπάγονται στο καθεστώς των ΒΑΕ, αλλά και σε όσους παραμείνουν σε αυτό στο μέλλον.

Ειδικότερα για τους εργαζόμενους (άνδρες - γυναίκες ασφαλισμένους πριν το 1992) οι οποίοι συμπλήρωναν τα 10.500 ένσημα (35ετία) εκ των οποίων τα 7.500 με βαρέα, η ηλικία συνταξιοδότησης αυξάνεται στο 60ό έτος από το 55ο που ίσχυε για πλήρη σύνταξη και από το 53ο έτος στο 58ο στην περίπτωση μειωμένης σύνταξης. Η αύξηση του ορίου ηλικίας γίνεται με την προσθήκη 9 μηνών ασφάλισης για κάθε έτος. Ετσι στην περίπτωση που κάποιος εργαζόμενος συμπληρώσει τα 10.500 ένσημα το έτος 2012, πρέπει να έχει συμπληρώσει ταυτόχρονα την ηλικία των 56 ετών και 6 μηνών. Αν συμπληρώνει τα 10.500 ένσημα το 2014 τότε πρέπει να έχει συμπληρώσει και την ηλικία των 58 ετών κλπ. Σε κάθε περίπτωση για όσους εργαζόμενους παραμείνουν στο καθεστώς αυτό, μετά και την επανακατάρτιση της λίστας των ΒΑΕ, μετά το 2017 εκτός από την προϋπόθεση της 35ετίας θα πρέπει να έχουν συμπληρώσει και το 60ό έτος της ηλικίας τους. Και για μειωμένη το 58ο έτος.

Για όσους εργαζόμενους δεν συμπλήρωναν τα 10.500 ένσημα και συνταξιοδοτούνταν με την προϋπόθεση των 4.500 ενσήμων και άνω, εκ των οποίων τα 3.600 ΒΑΕ, το όριο ηλικίας για τους άνδρες παραμένει στο 60ό έτος. Ομως για τις γυναίκες εργαζόμενες στα ΒΑΕ από το 55ο αυξάνεται στο 60ό στο όνομα της περίφημης «εξίσωσης» και «ισοτιμίας» ανδρών και γυναικών σύμφωνα με τη «σοσιαλιστική» αντίληψη του ΠΑΣΟΚ και της ΕΕ..! Ετσι από το 2011 εκτός από τον απαραίτητο αριθμό ενσήμων θα απαιτείται και το 56ο έτος της ηλικίας, το 2012 το 57ο και το 2015 το 60ό έτος. Σημειώνεται ότι για την παραπάνω περίπτωση τα 1.000 τουλάχιστον ένσημα στα ΒΑΕ, θα πρέπει να έχουν διανυθεί την τελευταία 13ετία, πριν από την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης. Η προϋπόθεση αυτή σημαίνει βέβαια πρόσθετες δυσκολίες για την κατοχύρωση του δικαιώματος συνταξιοδότησης με το καθεστώς των ΒΑΕ, ενώ στην περίπτωση που το επάγγελμά τους αποχαρακτηριστεί - όπως σχεδιάζει η κυβέρνηση- αυτό μεταφράζεται σε πλήρη απώλεια αυτού του δικαιώματος.

Δεύτερον, νομοθετήθηκε η πλήρης ανατροπή του καθεστώτος με τη συρρίκνωση της λίστας των ΒΑΕ, διάταξη που θα αρχίσει να εφαρμόζεται από την 1/7/2011. Η επανακατάρτιση της λίστας θα σημάνει τον εξοβελισμό από το καθεστώς των ΒΑΕ εκατοντάδων χιλιάδων εργαζομένων, με δεδομένο ότι στο μνημόνιο ρητά ορίζεται ότι σε αυτό θα παραμείνουν μόνο το 10% του συνόλου. Η κυβέρνηση, όπως ορίζεται και στο νόμο, θα αξιοποιήσει τα πορίσματα προηγούμενων επιτροπών με τελευταίο το πόρισμα της Επιτροπής Μπεχράκη που έγινε επί διακυβέρνησης ΝΔ. Η αξιοποίηση τέτοιων πορισμάτων μόνο ανησυχία μπορεί να προκαλέσει στους εργαζόμενους, αφού επί της ουσίας κάνει στην κυριολεξία «φύλλο και φτερό» τη λίστα των ΒΑΕ.

Συγκεκριμένα με το πόρισμα της Επιτροπής Μπεχράκη: Από τους 103 χώρους εργασίας εξαιρούνται οι 43, από τις 124 ομάδες και υποομάδες ειδικοτήτων εξαιρούνται οι 61, ενώ από τις 70 ειδικότητες, ανεξάρτητα από το χώρο εργασίας, εξαιρούνται οι 41, θεωρούνται δηλαδή αυθαίρετα χαμηλής επικινδυνότητας.

Ομως, και για τις ειδικότητες που τυπικά προτείνεται να παραμείνουν στη λίστα των ΒΑΕ, επέρχεται δραστική ανατροπή, καθώς αυτές κατατάσσονται σε τέσσερις νέες κατηγορίες (κλίμακα βαρύτητας 1, 2, 3, 4), αντί της μιας ενιαίας που υπάρχει σήμερα.

Σύμφωνα με τις προτάσεις της Επιτροπής, ανάλογα σε ποια από τις τέσσερις κατηγορίες εντάσσεται κάθε ειδικότητα ή χώρος εργασίας, αντίστοιχο πρέπει να είναι το ασφαλιστικό καθεστώς και οι ασφαλιστικές εισφορές. Με αυτό το τέχνασμα, και για όσες ειδικότητες παραμείνουν στη νέα κατηγοριοποιημένη λίστα, ανοίγει διάπλατα ο δρόμος ώστε να χάσουν τα πέντε χρόνια συνταξιοδότησης πριν από το ανώτερο όριο του ΙΚΑ. Βέβαια, για το ακριβές ύψος της «ποινής» που θα επιβληθεί σε κάθε μία από τις κατηγορίες, η Επιτροπή παραπέμπει σε πολιτική απόφαση της κυβέρνησης.

Ομως, είναι ενδεικτικό ότι στις συζητήσεις που έγιναν πριν δύο χρόνια στην Επιτροπή, ένα από τα σενάρια ήταν ότι για τις δύο πρώτες κατηγορίες με κλίμακα βαρύτητας 1 και 2 προβλεπόταν κατάργηση της «πρόωρης» συνταξιοδότησης και αντικατάσταση με μειωμένο ωράριο ή περισσότερες ημέρες άδεια. Ενα δεύτερο σενάριο, που διακινήθηκε, προβλέπει τη μείωση του χρόνου «πρόωρης» συνταξιοδότησης για τις τρεις από τις τέσσερις κατηγορίες.

Ετσι και αλλιώς όμως το Πόρισμα έχει αποψιλώσει εκ βάθρων τη λίστα των ΒΑΕ, αφού στη λεγόμενη 4η κλίμακα βαρύτητας - σε αυτή δηλαδή που αξιολογούνται τα επαγγέλματα με τις πιο δύσκολες συνθήκες - παραμένουν μόνο 5 από τις 124 ομάδες και υποομάδες ειδικοτήτων και από τις 70 ειδικότητες ανεξάρτητα από το χώρο εργασίας στην 4η κλίμακα βαρύτητας παραμένουν μόνο 2 ειδικότητες!

Σε κάθε περίπτωση, ο νόμος που ψήφισε το ΠΑΣΟΚ δίνει τη δυνατότητα και μετά το 2011, συγκεκριμένα μετά την πάροδο τριετίας, να τροποποιεί και πάλι τη λίστα, δηλαδή να αφαιρεί απ' αυτή επαγγέλματα και ειδικότητες που πιθανόν θα γλιτώσουν από το πρώτο «κούρεμα» που σχεδιάζεται τους επόμενους μήνες. Και είναι προφανές ότι η τακτική της κυβέρνησης θα εξελιχθεί σταδιακά, ώστε να μη βρει απέναντί της το σύνολο των εργαζομένων που έχει σκοπό να βγάλει από τη λίστα.

Για 20 ολόκληρα χρόνια κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ - ΝΔ και βιομήχανοι λυσσομανούσαν ενάντια στο καθεστώς των ΒΑΕ. Σήμερα με τον τελευταίο αντιασφαλιστικό νόμο ετοιμάζουν το τελευταίο ρεσάλτο. Η συρρίκνωση της λίστας, αλλά και η αύξηση στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης σημαίνει ότι καταργείται και η ελάχιστη συμβολή που είχε αυτό το καθεστώς στον περιορισμό των συνεπειών του επαγγελματικού κινδύνου και της πρώιμης φθοράς της υγείας των εργαζομένων σε μια σειρά κλάδους, χώρους και ειδικότητες. Η αύξηση στην ηλικία συνταξιοδότησης για τους εργαζόμενους που υπάγονται στα ΒΑΕ, ακόμα και γι' αυτά που δε θα αποχαρακτηριστούν, δε σημαίνει απλά μια καθυστέρηση κατά 5 χρόνια της σύνταξης - γι' αυτή την ομάδα εργαζομένων - σημαίνει πριν απ' όλα πέντε ακόμα χρόνια εργασίας σε συνθήκες που επιβαρύνουν την υγεία τους. Σημαίνει επιπλέον φθορές και πιθανές βλάβες στον οργανισμό τους. Σε πολλές περιπτώσεις μπορεί και να σημαίνει εμφάνιση ασθενειών και βλαβών που θα τους εξαναγκάσει να εγκαταλείψουν την εργασία τους και μάλιστα πριν ακόμα συνταξιοδοτηθούν. Και εννοείται ότι ένας πραγματικός Καιάδας ετοιμάζεται για χιλιάδες εργαζόμενους οι οποίοι θα βρεθούν εκτός λίστας.

Μπροστά σε αυτή την κατάσταση οι εργαζόμενοι, τα συνδικάτα δεν πρέπει να υποκύψουν. Μαζί με την υπεράσπιση του εργατικού εισοδήματος πρέπει να αντισταθούν και στα μέτρα που προωθεί η κυβέρνηση και επί της ουσίας καταργεί τα ΒΑΕ.