Από τη χτεσινή συνάντηση στην καγκελαρία στο Βερολίνο

Χαρακτήρα συνάντησης προετοιμασίας και συντονισμού πήρε η μίνι σύνοδος του Προέδρου των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, με την καγκελάριο Αγκελα Μέρκελ, το Γάλλο Πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ, τη Βρετανίδα πρωθυπουργό Τερέζα Μέι, τον Ιταλό πρωθυπουργό Ματέο Ρέντσι και τον Ισπανό πρωθυπουργό Μαριάνο Ραχόι, από τις πέντε πιο ισχυρές χώρες της ΕΕ, χτες στη γερμανική πρωτεύουσα. Η συνάντηση αυτή, τελευταία του Ομπάμα ως Προέδρου, στην Ευρώπη, ενόψει της ανάληψης της προεδρίας από τον Ντόναλντ Τραμπ, εξέφρασε τον προβληματισμό που υπάρχει για το αν θα συνεχιστούν απρόσκοπτα οι διατλαντικές σχέσεις, ζήτημα που είναι στρατηγικής σημασίας για τις αστικές τάξεις και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.

Παρά τις δηλώσεις ομοψυχίας που βγήκαν προς τα έξω, ότι απ' όλους συμφωνήθηκε να «συνεχίσουν να συνεργάζονται στο πλαίσιο πολυμερών οργανισμών όπως το ΝΑΤΟ και να προωθήσουν τη διατλαντική ατζέντα», είναι φανερό ότι η καπιταλιστική κρίση και οι δυσκολίες για το ξεπέρασμά της οδηγούν σε όξυνση του ανταγωνισμού, όχι μόνο με άλλες δυνάμεις όπως η Ρωσία ή η Κίνα, αλλά και μέσα στις ίδιες τις ιμπεριαλιστικές λυκοσυμμαχίες. Αυτό δείχνει η κατάσταση στην ΕΕ, την Ευρωζώνη, η ανισομετρία που διευρύνεται, η διαδικασία εξόδου της Βρετανίας από την ΕΕ, η αντιπαράθεση για το μείγμα της αντιλαϊκής πολιτικής που εφαρμόζεται, με τη διαπάλη για τη λεγόμενη «δημοσιονομική χαλάρωση», όπως διεκδικούν κυρίως από την ισχυρή Γερμανία η Γαλλία και η Ιταλία. Από αυτήν την αντιπαράθεση επιχειρεί να ωφεληθεί και η ελληνική αστική τάξη, με το ζήτημα του χρέους, ώστε να ρεύσει περισσότερο ζεστό χρήμα στην καπιταλιστική οικονομία.

Ζητήματα που απασχόλησαν ήταν η πορεία του ΝΑΤΟ, η συνεργασία με την ΕΕ για τη λεγόμενη «ασφάλεια της Ευρώπης», η εξέλιξη των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική και το πρόσχημα της «καταπολέμησης των τρομοκρατών του Ισλαμικού Κράτους», που είναι φυσικά κατασκεύασμα των ιμπεριαλιστών. Επίσης, τέθηκε το ζήτημα της Ουκρανίας, οι σχέσεις με τη Ρωσία και η συνέχιση των διαπραγματεύσεων για τη Διατλαντική Συμφωνία Εμπορίου και Επενδύσεων ΗΠΑ - ΕΕ (ΤΤΙΡ), όπου διακυβεύονται ισχυρά μονοπωλιακά συμφέροντα, η Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, που αποτελεί έναν προσωρινό συμβιβασμό μεταξύ ισχυρών επιχειρηματικών ομίλων, στο όνομα δήθεν της προστασίας του πλανήτη.

Σε ανακοίνωση του Λευκού Οίκου αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Ο Πρόεδρος Ομπάμα εξέφρασε την πεποίθηση ότι, ακόμη και σε μια στιγμή μεγάλης αλλαγής, οι δημοκρατικές αξίες έχουν κάνει περισσότερα για να προωθήσουν την ελευθερία και την πρόοδο του ανθρώπου απ' ό,τι οποιοδήποτε άλλο σύστημα στην ιστορία, και θα συνεχίσουν να κάνουν το ίδιο στο μέλλον». Η δήλωση αυτή γίνεται στο πλαίσιο της προσπάθειας να καθησυχαστούν οι άλλοι ηγέτες. Ο Μπαράκ Ομπάμα έπλεξε ξανά το εγκώμιο της Αγκελα Μέρκελ (από πολλά ΜΜΕ εμφανίστηκε ότι την «έχρισε ηγέτη του κόσμου»). Δήλωσε επίσης «επιφυλακτικά αισιόδοξος» για τη στάση που θα τηρήσει ο διάδοχός του, Ντ. Τραμπ, ιδιαίτερα για τη δέσμευση στο ΝΑΤΟ, τη στήριξη της «ενωμένης Ευρώπης», την «ισχυρή στάση απέναντι στη Ρωσία».

Σημείωσε με έμφαση ότι δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να «υποβαθμιστεί η σημασία της συμμαχίας ανάμεσα στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ» και υπενθύμισε ότι το ΝΑΤΟ είναι «ο ακρογωνιαίος λίθος της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής εδώ και σχεδόν 70 χρόνια» και «αξίζει να τύχει σθεναρής υπεράσπισης και στις δύο όχθες του Ατλαντικού». Επίσης, παίρνοντας υπόψιν τις αντιθέσεις που υπάρχουν στην ΕΕ και με την εξέλιξη του δημοψηφίσματος στη Βρετανία και την απόφαση για έξοδο, υπογράμμισε ότι «η Ευρωπαϊκή Ενωση παραμένει μία από τις μεγαλύτερες πολιτικές και οικονομικές επιτυχίες και θα πρέπει να υπερασπίσουμε με νύχια και με δόντια τις προόδους που πραγματοποίησε». Βεβαίως, οι εκκλήσεις για ενότητα της ΕΕ, δηλαδή διατήρησης του οικοδομήματος των Ευρωπαίων κεφαλαιοκρατών, δεν αναιρούν τον ανταγωνισμό του κεφαλαίου των ΗΠΑ με τους εταίρους και ανταγωνιστές του στην ΕΕ και ειδικά την επιδίωξη να «ψαλιδιστεί» η δύναμη και η επιρροή της πρώτης δύναμης, Γερμανίας.

Στη συνάντηση των «6», επίσης, τέθηκε το ζήτημα της συνέχισης της επιβολής κυρώσεων κατά της Ρωσίας, «όσο αυτή δεν εφαρμόζει τις συμφωνίες του Μινσκ» για την υπόθεση της Ουκρανίας, λες και οι προστάτες της αντιδραστικής κυβέρνησης του Κιέβου την εφαρμόζουν. Βεβαίως, και σε αυτό το ζήτημα η «ομοψυχία» δεν είναι τόσο ισχυρή όσο θέλουν οι ηγέτες των χωρών να φαίνεται, αφού τόσο στη Γερμανία, όσο και σε Γαλλία και Ιταλία, υπάρχουν διαφοροποιήσεις που εκφράζουν συμφέροντα μονοπωλιακών ομίλων που έχουν σχέσεις με αντίστοιχους ρωσικούς (όπως στην Ενέργεια), που θέλουν τερματισμό των κυρώσεων.

Σε ό,τι αφορά τη Συρία, οι ηγέτες εμφανίστηκαν να δηλώνουν την ανησυχία τους για την «ανθρωπιστική κατάσταση στο Χαλέπι», ρίχνοντας τις ευθύνες στη Ρωσία, και να επιφυλάσσονται για επιβολή κυρώσεων.

Για το ζήτημα των προσφυγικών ροών (που αποκρύπτουν ότι είναι το αποτέλεσμα των δικών τους ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων), οι ηγέτες εξέφρασαν τη δήθεν συμπαράστασή τους, ενώ ειδικά ο Ιταλός πρωθυπουργός, Ματέο Ρέντσι, που η χώρα του είναι χώρα πρώτης υποδοχής, έθεσε προβληματισμούς για το ζήτημα χορήγησης ασύλου και τις αργές διαδικασίες που υπάρχουν στην ΕΕ, με την κατανομή των μεταναστών και προσφύγων.

Πριν τη συνάντηση των ηγετών πραγματοποιήθηκαν και διμερείς επαφές, ενώ ιδιαίτερη ανησυχία εκφράστηκε για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες θα γίνει η διαδικασία εξόδου από την ΕΕ. Η Βρετανίδα πρωθυπουργός, Τερέζα Μέι, είχε διμερή συνάντηση με την καγκελάριο Μέρκελ, όπου διαβεβαίωσε ότι η ενεργοποίηση του Αρθρου 50 για το Brexit έχει προγραμματιστεί για τα τέλη Μάρτη του 2017.

Οπως δήλωσε η Μέι, στις σημερινές συζητήσεις συμπεριλήφθηκαν ζητήματα όπως η προστασία της Ευρώπης και το Μεταναστευτικό, τα οποία ωστόσο θα συζητηθούν εκτενέστερα στην επερχόμενη Σύνοδο της G-20, την προεδρία της οποίας αναλαμβάνει από το Δεκέμβρη η Γερμανία.

Προς το παρόν, τόνισε η Βρετανίδα πρωθυπουργός, «διαπιστώθηκε η συμφωνία απόψεων με την κυρία Μέρκελ σε πολλά ζητήματα ασφάλειας της ηπείρου, αλλά και αναφορικά με την ανάγκη να γίνει όσο τον δυνατόν πιο ομαλά και απρόσκοπτα η μετάβαση στο Brexit για τη Γερμανία». Φέρεται, επίσης, να εξέφρασε δυσαρέσκεια για τον τρόπο που σχολίασε ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Β. Σόιμπλε, το γεγονός ότι η έξοδος από την ΕΕ δεν μπορεί να είναι «α λα καρτ», δίνοντας τέλος στα σενάρια περί «μαλακού Brexit», δηλαδή αποχώρηση από την ΕΕ αλλά όχι και από την ενιαία αγορά. Βεβαίως, το παζάρι και το πώς θα εξελιχθεί είναι ανοιχτό και θα εξαρτηθεί από τις εξελίξεις σε άλλες χώρες και συνολικά την πορεία του ίδιου του οικοδομήματος της ΕΕ.

Η Γερμανίδα καγκελάριος, Αγκελα Μέρκελ, δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου με τον Ισπανό πρωθυπουργό, Μαριάνο Ραχόι, πως δεν ελήφθησαν αποφάσεις για την παράταση των κυρώσεων σχετικά με την Ουκρανία, όμως οι ενέργειες για την εφαρμογή της ειρηνευτικής συμφωνίας του Μινσκ δεν είναι επαρκείς. Οι ηγέτες της ΕΕ αναμένεται να ανανεώσουν τις κυρώσεις το Δεκέμβρη ή το Γενάρη, πριν αυτές εκπνεύσουν στα τέλη Γενάρη.

Η Μέρκελ δήλωσε πως οι ηγέτες δεν συζήτησαν κατά τη σημερινή συνάντησή τους το ενδεχόμενο της επιβολής κυρώσεων στη Ρωσία σχετικά με τη Συρία.

Η στάση που τήρησε ο Γάλλος Πρόεδρος, Φρανσουά Ολάντ, στη συνάντηση ή τις διμερείς συναντήσεις δεν έγινε γνωστή, ωστόσο η ιμπεριαλιστική αυτή δύναμη έχει ταχθεί υπέρ της συνέχισης της ιμπεριαλιστικής επέμβασης στη Συρία και το Ιράκ.