Στο φουαγιέ λίγο πριν την έναρξη

Στη συναυλία παρουσιάστηκαν τα παρακάτω κομμάτια: Βαλς από το έργο «Μεταμφίεση» (Masquerade Valse) και «Χορός των σπαθιών» του Α. Χατσατουριάν, επιλογή μερών από το μπαλέτο «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» (1. «Μοντέγοι και Καπουλέτοι», 2. «Ο χορός των κοριτσιών με τα κρίνα» και 3. «Ο Ρωμαίος στον τάφο της Ιουλιέτας») του Σ. Προκόφιεφ και η 12η Συμφωνία - «Το Ετος 1917» του Ντ. Σοστακόβιτς.

Την Ορχήστρα της ΕΡΤ διηύθυνε ο διεθνούς φήμης διευθυντής ορχήστρας Αλέξανδρος Μυράτ. «Είμαι ευτυχής που είμαι σε αυτή τη γιορτή αλλά ήθελα να σας πω να προσέξετε την ορχήστρα της ΕΡΤ σαν τα μάτια σας», είπε από το πόντιουμ, στο φινάλε της μεγάλης συναυλίας.

Στη συναυλία παρευρέθηκε πολυμελής αντιπροσωπεία της ΚΕ του ΚΚΕ, με επικεφαλής τον ΓΓ της, Δημήτρη Κουτσούμπα.

Ηταν μια μοναδική συναυλία που φανέρωσε ότι ο σοσιαλισμός είναι το μοναδικό σύστημα που δημιουργεί τους όρους για μια χωρίς προηγούμενο διάδοση της Τέχνης, που αναπτύσσει σε όλα τα μέλη της κοινωνίας την ικανότητα να την κατανοούν και να τη χαίρονται και πραγματοποιεί μια τέτοια αναγνώριση της σημασίας της, που σε κανένα προηγούμενο κοινωνικό σύστημα δεν υπήρξε. Και όπως σημειωνόταν στο πρόγραμμα της συναυλίας που διακινούταν: «Ας θεωρήσουμε την αποψινή συναυλία όχι μόνο ένα μικρό αφιέρωμα στα επιτεύγματα της Οκτωβριανής Επανάστασης στη συμφωνική μουσική, αλλά και μια ελάχιστη συμβολή στον αγώνα που πρώτη η Οκτωβριανή εγκαινίασε, για την ανύψωση κάθε ανθρώπου του λαού σε ολοένα και πιο ολόπλευρο άνθρωπο».

Δεκάδες ήταν και οι παρουσίες πολιτικών, ανθρώπων της Τέχνης και του Αθλητισμού, που τίμησαν με την παρουσία τους τη σημαντική αυτή εκδήλωση.

Παρόντες ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος, ο πρόεδρος της Βουλής, Νίκος Βούτσης, ο Ζ' αντιπρόεδρος της Βουλής, Σπύρος Λυκούδης, η πρέσβειρα του Βιετνάμ, Τραν Θι Χα Φουόνγκ, αντιπροσωπείες από τις πρεσβείες Ρωσίας και Κίνας, όπως επίσης και η Ανδρονίκη Θεοτοκάτου, πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Από το χώρο της Τέχνης το «παρών» έδωσαν ο συνθέτης Θάνος Μικρούτσικος, η τραγουδίστρια Μαρία Φαραντούρη, η συγγραφέας Ιωάννα Καρυστιάνη, ο σκηνοθέτης Βασίλης Βαφέας, ο ποιητής Γιώργος Κακουλίδης, ο σκηνοθέτης Τάσος Ψαρράς, οι συνθέτες Λουκάς Θάνος και Μιχάλης Τρανουδάκης, ο σολίστας πιάνου και καθηγητής στο ΠΑΜΑΚ Ούβε Μάτσκε, ο μαέστρος Χρήστος Κολοβός, ο γλύπτης Κυριάκος Ρόκος, η τραγουδίστρια Γιώτα Βέη, η ηθοποιός Τιτίκα Σαριγκούλη, ο λογοτέχνης Βασίλης Λιόγκαρης, ο ηθοποιός Παύλος Ορκόπουλος, ο τραγουδιστής Γιώργος Νταλάρας, ο μουσικοσυνθέτης Διονύσης Τσακνής, ο τραγουδιστής Λάκης Χαλκιάς, ο συνθέτης Μιχάλης Τερζής, η ηθοποιός Ελένη Γερασιμίδου, ο ηθοποιός Αντώνης Ξένος, ο συνθέτης Γιάννης Μαρκόπουλος, η τραγουδίστρια Βασιλική Λαβίνα, ο συνθέτης Μανώλης Ανδρουλιδάκης, ο λογοτέχνης Βαγγέλης Σακκάτος, η μουσικός Εύα Φάμπα, ο ηθοποιός Χριστόφορος Ζαραλίκος, ο σκηνοθέτης Νίκος Τζίμας, ο μαέστρος Μύρων Μιχαηλίδης, η ηθοποιός Αννα Φόνσου, ο σκηνοθέτης Γιάννης Κατωμερής, η λογοτέχνης Ιωάννα Καρατζαφέρη και ο σκηνοθέτης Κώστας Νταλιάνης.

Ξεχωριστή εξάλλου ήταν η παρουσία από δεκάδες αγωνιστές της Αντίστασης και του ΔΣΕ, ενώ παρευρέθηκε και ο πρόεδρος της ΠΕΑΕΑ - ΔΣΕ, Χρήστος Τσιντζιλώνης.

Αποψη από το θεωρείο

Ο Αλέξανδρος Μυράτ στο πόντιουμ

Ο Λ. Αναστασόπουλος

«Σας καλωσορίζουμε στην αποψινή συναυλία, η οποία αποτελεί μέρος μίας σειράς εκδηλώσεων που διοργανώνει η ΚΕ του ΚΚΕ για να τιμήσει τα 100χρόνια από την Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση, αναδεικνύοντας τη μεγάλη σημασία του κοσμοϊστορικού αυτού γεγονότος ως πηγής έμπνευσης, γνώσης και συμπερασμάτων, χρήσιμων στο σύγχρονο αγώνα για την κοινωνική απελευθέρωση.

Τα έργα των τριών μεγάλων Σοβιετικών συνθετών, που θα ακούσουμε απόψε, δημιουργήθηκαν σε μια κοινωνία που είχε καταργηθεί η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Σε μια κοινωνία που επίκεντρο της ανάπτυξης ήταν η κάλυψη των αναγκών του εργαζόμενου λαού και της νεολαίας, η ολόπλευρη ανάπτυξη του ανθρώπου.

Η Οκτωβριανή Επανάσταση εγκαινίασε μια νέα εποχή στην Ιστορία της ανθρωπότητας.

Ηταν ένα παράθυρο ανοιχτό στη λιακάδα ενός μέλλοντος ριζικά διαφορετικού από αυτό των πολέμων, των κρίσεων, της φτώχειας και της εξαθλίωσης για τα εκατομμύρια των εργαζομένων που γεννούσε ο καπιταλισμός.

Ο Κόκκινος Οκτώβρης αποκάλυψε τις τεράστιες παραγωγικές δυνατότητες της σοσιαλιστικής κοινωνίας.

Η νεαρή Σοβιετική Ενωση κατόρθωσε σε μικρό χρονικό διάστημα να αντιμετωπίσει τα στοιχεία καθυστέρησης και τις προκαπιταλιστικές επιβιώσεις των εθνών που τη συγκρότησαν, να καλύψει τη μεγάλη απόσταση που τη χώριζε από τις ισχυρές καπιταλιστικές χώρες και σε πολλούς τομείς να τις ξεπεράσει.

Ενας απ' αυτούς τους τομείς ήταν η Τέχνη και γενικότερα ο Πολιτισμός.

Από τα τέλη κιόλας του 1917, η νεαρή εργατική εξουσία πήρε δραστικά μέτρα ώστε η επαναστατική ανατροπή στην οικονομική βάση της κοινωνίας να συνοδευτεί από επαναστατικές αλλαγές και στο πολιτιστικό εποικοδόμημα, από μια πολιτιστική επανάσταση.

Επίμονα και αποφασιστικά έδινε καθημερινά τη μάχη όχι μόνο για να εξαλείψει το τρομακτικό ποσοστό του αναλφαβητισμού, που έφτανε στο 76% του πληθυσμού, αλλά και για να ανεβάσει το μορφωτικό και πολιτιστικό επίπεδο της εργατικής τάξης, των φτωχών αγροτών και κάθε καταπιεσμένου και στερημένου έως τότε λαϊκού στρώματος, με στόχο να μπορούν να πάρουν συνειδητά και ενεργά μέρος στην υπεράσπιση και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού.

Μιλώντας ειδικά για τη μουσική στα χρόνια της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, πραγματοποιήθηκε καταρχήν με τεράστια διεύρυνση των μουσικών υποδομών και συνόλων.

Τα κρατικά θέατρα όπερας και μπαλέτου - ανάμεσα στα οποία συγκαταλέγονται το Κρατικό Ακαδημαϊκό Θέατρο Μπολσόι και το Κρατικό Ακαδημαϊκό Θέατρο Οπερας και μπαλέτου Κίροφ - εικοσαπλασιάστηκαν σε σχέση με την προεπαναστατική Ρωσία.

Για τη διάδοση της συμφωνικής μουσικής δίνονταν καθημερινά συναυλίες, όχι μόνο στις μόνιμες συναυλιακές αίθουσες, αλλά και στις λέσχες των βιομηχανικών επιχειρήσεων, στα Μέγαρα Πολιτισμού, σε ειδικές αίθουσες των ωδείων, στα σχολεία, στα πανεπιστήμια, στα παλάτια των πιονιέρων, σε αίθουσες του στρατού, ενώ για τον ίδιο σκοπό επιστρατεύτηκαν το ραδιόφωνο, η τηλεόραση και ο κινηματογράφος.

Με την αναδιοργάνωση και τη μαζικοποίηση της μουσικής παιδείας και τη φροντίδα για την καλλιέργεια των μουσικών κλίσεων από την παιδική ηλικία, δημιουργήθηκε ένα πολυπληθές και άρτια εκπαιδευμένο μουσικό δυναμικό, που έως τις μέρες μας πρωταγωνιστεί στην παγκόσμια συμφωνική μουσική σκηνή.

Ολα αυτά τα μέτρα είχαν ως αποτέλεσμα τη διαμόρφωση ενός τεράστιου μουσικά μορφωμένου λαϊκού ακροατηρίου, ικανού να απολαμβάνει ένα από τα πιο σύνθετα και αφηρημένα είδη της Τέχνης, όπως η συμφωνική μουσική.

Ετσι η ανάδειξη των σπουδαίων Σοβιετικών συνθετών, όπως ο Σοστακόβιτς, ο Προκόφιεφ, ο Χατσατουριάν και άλλοι πολλοί, δεν ήταν προϊόν ενός ανταγωνισμού για την ατομική - εγωκεντρική επιτυχία, αλλά αποτέλεσμα ενός συνολικότερου αγώνα για την καθολική ανύψωση του πολιτιστικού επιπέδου του σοβιετικού λαού, που διαρκώς ανατροφοδοτούσε με νέα ταλέντα την Τέχνη και ενθάρρυνε την καλλιτεχνική δημιουργία με το ενδιαφέρον και τη δίψα του για την Τέχνη.

Δεν αποτελούν επομένως σε καμία περίπτωση υπερβολή τα λόγια του Αράμ Χατσατουριάν, όταν έλεγε:

"Η Οκτωβριανή Επανάσταση μου άλλαξε ριζικά τη ζωή, και εάν είμαι όντως ένας σοβαρός καλλιτέχνης, αυτό το οφείλω στο σοβιετικό λαό. Σε αυτόν το λαό έχω αφιερώσει όλη τη ζωή μου και το δημιουργικό μου έργο".

Το ακριβότερο όμως δώρο της Οκτωβριανής Επανάστασης στον τομέα του Πολιτισμού, όχι μόνο για τους λαούς της Σοβιετικής Ενωσης αλλά και για τους καταπιεσμένους όλου του κόσμου, είναι ότι άνοιξε το δρόμο σε μια νέα Τέχνη, την Τέχνη για τον εργαζόμενο λαό και τη νέα κοινωνία, όπου ιδιοκτήτες του πλούτου θα είναι οι ίδιοι οι δημιουργοί του και όχι οι λίγοι εκμεταλλευτές τους.

Είναι χαρακτηριστικά τα λόγια του Σεργκέι Προκόφιεφ: "Κατά τη γνώμη μου, ο συνθέτης, όπως και ο ποιητής, ο γλύπτης ή ο ζωγράφος, έχει καθήκον να υπηρετεί τον άνθρωπο, το λαό. Πρέπει να ομορφύνει την ανθρώπινη ζωή και να την υπερασπιστεί. Πρέπει πρώτα απ' όλα να είναι πολίτης, έτσι ώστε η τέχνη του συνειδητά να εκθειάζει την ανθρώπινη ζωή και να οδηγεί τον άνθρωπο σε ένα ακτινοβόλο μέλλον. Αυτός είναι ο αμετάβλητος κώδικας της Τέχνης όπως το βλέπω".

Σύντροφοι και φίλοι,

Το παράδειγμα της μουσικής δείχνει ότι - παρά τις αντιφάσεις και τις παρεκκλίσεις από τη μαρξιστική θεωρία που παρουσιάστηκαν στην πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης και στο θέμα της Τέχνης - ο σοσιαλισμός είναι το μόνο κοινωνικό σύστημα που μπορεί να αποδώσει στην Τέχνη τη μαζική και την αληθινή, κοινωνική λειτουργία της.

"Η μεσαιωνική φεουδαρχική κοινωνία καταστράφηκε απ' τον εξεγερτικό ρυθμό της Μασσαλιώτιδας. Οι αλυσίδες της καπιταλιστικής καταπίεσης έσπασαν σε κομμάτια απ' τη ρωμαλέα μελωδία της Διεθνούς", όπως υπογραμμίζει ο Σοστακόβιτς, παρατηρώντας ότι κάθε φορά που η ανθρωπότητα κάνει ένα βήμα προς τα μπρος, η Τέχνη και ειδικότερα η μουσική πρέπει να είναι στην πρώτη γραμμή, ανάμεσα στους σημαιοφόρους: Να δίνει δύναμη στους γενναίους αγωνιστές, να συνεφέρνει τους αδύνατους, να ενθαρρύνει τους διστακτικούς.

Κλείνοντας,

Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τους μουσικούς της Εθνικής Συμφωνικής Ορχήστρας της ΕΡΤ, καθώς και όλο το τεχνικό και διοικητικό προσωπικό της ΕΡΤ και του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών που συνέβαλαν για την πραγματοποίηση αυτής της συναυλίας. Ιδιαίτερα θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον διεθνούς φήμης διευθυντή ορχήστρας Αλέξανδρο Μυράτ, που μας τίμησε αναλαμβάνοντας τη διεύθυνση της ορχήστρας.

Καλή ακρόαση!».