Τη Δευτέρα 14 Γενάρη πραγματοποιήθηκε στο Κάιρο της Αιγύπτου η πρώτη συνάντηση των υπουργών Ενέργειας της Αιγύπτου, του Ισραήλ, της Ιορδανίας, της Ιταλίας, της Ελλάδας, της Κύπρου αλλά και της Παλαιστινιακής Αρχής, με στόχο τη δημιουργία του «Φόρουμ για το Φυσικό Αέριο στην Ανατολική Μεσόγειο» (East Mediterranean Gas Forum). Οι πρώτες δηλώσεις και ανακοινώσεις για τη συνάντηση εστίαζαν στην προώθηση μιας περιφερειακής αγοράς φυσικού αερίου, στην εμβάθυνση της ενεργειακής συνεργασίας και του «στρατηγικού διαλόγου» ανάμεσα στις εμπλεκόμενες χώρες, στην κοινή αξιοποίηση των κοιτασμάτων της περιοχής.

Ωστόσο, η ενίσχυση της συνεργασίας και δη στον από πολλές απόψεις κρίσιμο τομέα της Ενέργειας έχει αναμφισβήτητα και άλλες προεκτάσεις, ειδικά αυτήν την περίοδο που κλιμακώνεται λυσσαλέα η κόντρα ισχυρών ιμπεριαλιστικών κέντρων για την κυριαρχία σε νέες και παλιές αγορές, για τον επανασχεδιασμό και την επαναξιολόγηση παλιών και νέων δρόμων μεταφοράς Ενέργειας. Δεν είναι τυχαίες οι δηλώσεις που έγιναν και από τον εκπρόσωπο της ελληνικής κυβέρνησης, τον υπουργό Ενέργειας και Περιβάλλοντος Γιώργο Σταθάκη, για την αξία που αποκτούν οι τελευταίες ανακαλύψεις κοιτασμάτων αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο, επειδή μπορούν να αναδείξουν την περιοχή «σε βασικό πόλο διαφοροποίησης εφοδιασμού στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου».

Βέβαια οι επισημάνσεις για την αξία «διαφοροποίησης του ενεργειακού εφοδιασμού», που επαναλαμβάνουν διαρκώς στα πολιτικά τους ντοκουμέντα πρώτα απ' όλα η ΕΕ και οι ΗΠΑ, ουσιαστικά αποτελούν κρίσιμη πλευρά της ιμπεριαλιστικής αναμέτρησης με τη Ρωσία. Ο λεγόμενος «περιορισμός της εξάρτησης από το ρωσικό αέριο» αφορά σε σημαντικό βαθμό τον ευρύτερο ανταγωνισμό των ΗΠΑ - ΕΕ με αντίπαλες δυνάμεις, πρώτα απ' όλα τη Ρωσία, αλλά και την Κίνα, για την πορεία του οποίου όλα δείχνουν ότι η ευρύτερη περιοχή μας αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία.

Ενδεικτικές ήταν και οι δηλώσεις του Κύπριου υπουργού Ενέργειας Βιομηχανίας και Εμπορίου, Γιώργου Λακκοτρύπη, που χαρακτήρισε «εξαιρετική» τη σημασία της συνάντησης, τονίζοντας ότι έστειλε μήνυμα προς «πολλούς αποδέκτες», ότι οι χώρες της περιοχής «συνασπίζονται πλέον, για να δημιουργήσουν εκείνο το πλαίσιο στο οποίο να μπορέσουν να λειτουργήσουν οι μεγάλες επιχειρήσεις στον τομέα των υδρογονανθράκων και να προσελκυστούν και οι επενδύσεις των πολλών δισεκατομμυρίων». Εξήγησε δε ότι η νέα «πλατφόρμα» που δημιουργήθηκε «θα πάρει ενδεχομένως τη μορφή ενός διεθνούς οργανισμού, για να δημιουργηθεί ένα κοινό όραμα και κοινές επιδιώξεις (...) με αντικείμενο τη βέλτιστη συνεκμετάλλευση των υδρογονανθράκων της Ανατολικής Μεσογείου, για να κάνουμε την Ανατολική Μεσόγειο ανταγωνιστική γενικότερα στον τομέα της Ενέργειας παγκοσμίως».

Από την πλευρά του, το υπουργείο Πετρελαίου της Αιγύπτου σε σχετική του ανακοίνωση ανέφερε - σύμφωνα με μια σειρά ρεπορτάζ - ότι και «άλλες χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, όπως και χώρες διαμετακόμισης ενεργειακών πόρων, μπορεί να ενταχθούν στο Φόρουμ αργότερα». Επίσης, ότι αυτό θα επιδιώξει να στηρίξει τις χώρες - παραγωγούς Ενέργειας, «ενισχύοντας τη συνεργασία τους με χώρες - καταναλωτές αλλά και χώρες - διαμετακομιστές στην περιοχή, αξιοποιώντας τις υπάρχουσες υποδομές αλλά και αναπτύσσοντας περαιτέρω άλλες επιλογές υποδομών για να φιλοξενηθούν τα σημερινά αλλά και τα μελλοντικά αποθέματα», εστιάζοντας ταυτόχρονα στη σημασία που έχει η διευκόλυνση της εγκαθίδρυσης βιώσιμης συνεργασίας μεταξύ των «παικτών» από όλα τα στάδια της βιομηχανίας αερίου.

Χαρακτηριστικότερα όλων ήταν τα σχόλια του υπουργού Ενέργειας του Ισραήλ, Γιουβάλ Στάινιτς: «Η ανάπτυξη των "οικοπέδων" αερίου της περιοχής έχει γεωπολιτική και γεωστρατηγική σημασία... Πρόκειται για την πρώτη αληθινή οικονομική συνεργασία ανάμεσα σε κράτη από τον "άξονα ειρήνης" της περιοχής, όπως το Ισραήλ, την Αίγυπτο και την Ιορδανία, από κοινού με ευρωπαϊκές χώρες...». Ξεχωρίζοντας μάλιστα την πορεία ενίσχυσης της συνεργασίας Ισραήλ - Αιγύπτου, υποστήριξε ότι η σχετική πρόσκληση που απηύθυνε το Κάιρο στο Τελ Αβίβ «αποτελεί περαιτέρω απόδειξη ότι το όφελος της ανάπτυξης των αποθεμάτων αερίου δεν είναι μόνο οικονομικό και περιβαλλοντικό, αλλά και γεωπολιτικό», και τόνισε: «Στην πραγματικότητα, πρόκειται για την πιο σημαντική οικονομική συνεργασία μεταξύ Αιγύπτου και Ισραήλ από την υπογραφή της μεταξύ τους συνθήκης ειρήνης» το 1979.

Σημειωτέον, πλήθος δημοσιευμάτων σχολίαζαν ότι η άφιξη Στάινιτς στο Κάιρο ήταν η πρώτη Ισραηλινού υπουργού στην Αίγυπτο μετά από πολλά χρόνια και συμπλήρωναν πως το Φόρουμ έγινε περίπου ένα χρόνο μετά από μια συμφωνία η οποία έδωσε σημαντική ώθηση στην ισραηλινοαιγυπτιακή συνεργασία. Ο λόγος για τη συμφωνία που υπεγράφη πέρυσι ανάμεσα στην ισραηλινή εταιρεία υδρογονανθράκων «Delek Drilling» και την αιγυπτιακή «Dolphinus Holdings», βάσει της οποίας η πρώτη θα παραδώσει στη δεύτερη συνολικά 64 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου σε διάστημα δέκα χρόνων. Το ύψος της συμφωνίας έχει υπολογιστεί σε 15 δισ. δολάρια και βασικός «εταίρος» είναι και η αμερικανική «Noble Energy», που συνεκμεταλλεύεται μαζί με την «Delek» τα μεγάλα ισραηλινά κοιτάσματα αερίου «Ταμάρ» και «Λεβιάθαν».

Συμφωνίες και συναντήσεις όπως οι παραπάνω αναζωπυρώνουν τις συζητήσεις για την αξία των ενεργειακών αποθεμάτων της Ανατολικής Μεσογείου, τα οποία αρκετές αναλύσεις παρουσιάζουν αντίστοιχα με αυτά που είχε παλιότερα η Βόρεια Θάλασσα και με τα οποία κάλυψε για πολλά χρόνια μεγάλο μέρος των ενεργειακών αναγκών της Ευρώπης.

Στο μεταξύ, μέσα στο Φλεβάρη αναμένονται και ανακοινώσεις για τις γεωτρήσεις που η «ExxonMobil» συνεχίζει στην κυπριακή ΑΟΖ, για τις οποίες πολλοί αναφέρουν ότι ίσως τελικά δεν έχουν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, συμπληρώνοντας ταυτόχρονα ότι τα γεωλογικά χαρακτηριστικά της λεκάνης της Ανατολικής Μεσογείου επιβάλλουν τη συνέχιση των ερευνών σε πολλά ακόμα σημεία.

Αξίζει να παρατηρήσουμε ότι τη γεωπολιτική σημασία και τις προεκτάσεις συναντήσεων όπως το νέο Ενεργειακό Φόρουμ αναδεικνύει και η συνύπαρξη σ' αυτό Ισραηλινών και Παλαιστινίων, φωτίζοντας τα γεφυρώματα που «διευκολύνει» η υπεράσπιση επιχειρηματικών και γεωπολιτικών συμφερόντων.

Την Τετάρτη, η φιλοκυβερνητική τουρκική εφημερίδα «Γενί Σαφάκ» μετέδωσε στην ιστοσελίδα της δηλώσεις του προέδρου του Κέντρου Ερευνών Ενεργειακής Πολιτικής («Energy Policy Research Center» - τουρκική «δεξαμενή σκέψης»), καθηγητή Γκιουρκάν Κουμπάρογλου. Εκτίμησε ότι το «Φόρουμ για το Φυσικό Αέριο στην Ανατολική Μεσόγειο» αποτελεί μία πρωτοβουλία που θα μπορούσε να διαιρέσει στα δύο την περιοχή και, περιγράφοντας πιθανές μελλοντικές αντιδράσεις, ισχυρίστηκε ότι η Τουρκία, μαζί με «τη Βόρεια Κύπρο, τον Λίβανο και τη Συρία θα μπορούσαν να σχηματίσουν ένα αντίστοιχο "Φόρουμ" στη Βορειοανατολική Μεσόγειο». Και συμπλήρωνε ότι «η Ρωσία, που έχει αποκτήσει δικαίωμα για γεωτρήσεις αερίου στα συριακά ύδατα, θα μπορούσε να διαπραγματευτεί εκ μέρους της Συρίας... Σ' αυτό το πλαίσιο, η Τουρκία θα μπορούσε να ηγηθεί της δημιουργίας ενός Φόρουμ για το αέριο στη Βορειοανατολική Μεσόγειο, με έδρα τη Βόρεια Κύπρο...». Αν μη τι άλλο, η διατύπωση και μόνο τέτοιων σκέψεων είναι ενδεικτική της ρευστότητας και των εναλλακτικών που ευνοεί η όξυνση αντιθέσεων αλλά και παζαριών ανάμεσα σε εχθρούς και φίλους από πολλές πλευρές.

Το βέβαιο είναι ότι η Τουρκία μελετά με μεγάλη προσοχή τις κινήσεις όλων των υπολοίπων στην περιοχή, «ζυγίζοντας» τις επόμενες κινήσεις σε όλα τα ανοιχτά μέτωπα. Στη βάση αυτή, εξακολουθεί να συγκεντρώνει στρατιωτικές δυνάμεις στα σύνορα με τη Συρία, διατηρώντας τα σχέδια για νέα επέμβαση κατά των Κούρδων, ενώ εντείνει και τις προκλήσεις στα Ελληνοτουρκικά και στην κυπριακή ΑΟΖ, με νέες NAVTEX για έρευνες του «Μπαρμπαρός» που αμφισβητούν κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας και της Κύπρου.

Ταυτόχρονα, βέβαια, διαμηνύει ότι είναι ανοιχτή να παζαρέψει συμβιβασμούς ευνοϊκούς για τα μονοπώλια που εκπροσωπεί, και σ' αυτήν την κατεύθυνση θα συνεχίσει να αξιοποιεί και το αλισβερίσι στο Κυπριακό (για το οποίο οι επίσημες συνομιλίες φαίνεται ότι αναβάλλονται για μετά το Μάη). Δεν είναι τυχαίες η επιμονή του «υπουργού Εξωτερικών» του ψευδοκράτους, Κουντρέτ Οζερσάι, ότι πρέπει να προχωρήσει η συνεργασία μεταξύ των δύο πλευρών στην Κύπρο, τουλάχιστον σε θέματα όπως η Ενέργεια, ακόμα και πριν λυθεί το Κυπριακό, αλλά και η εξής προειδοποίησή του: «Ολοι ξέρουν καλά ότι υπάρχουν δικαιώματα και των Τουρκοκυπρίων στο φυσικό αέριο... Αν σ' αυτόν τον τομέα δεν προχωρήσει η συνεργασία χωρίς να περιμένουμε τη λύση (σ.σ. του Κυπριακού), θα υπάρξει ζημιά στην ασφάλεια και θα προκύψουν ζητήματα οικονομικών αποζημιώσεων σχετικά με τις επενδύσεις στο φυσικό αέριο». Σημειωτέον, ο Οζερσάι πέρασε σχεδόν δέκα μέρες στις ΗΠΑ, όπου συνάντησε μέλη του Κογκρέσου, στελέχη του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και του Λευκού Οίκου και έκανε παρεμβάσεις σε σημαντικές «δεξαμενές σκέψης», όπως το «Atlantic Council» και το «Center for International and Strategic Research».