ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Παρασκευή 19 Γενάρη 2018
Σελ. /24
«ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ»
Καίριο βήμα στην πολιτική «απελευθέρωσης»

Καίριο βήμα στην κατεύθυνση της ιδιωτικοποίησης και εμπορευματοποίησης της ηλεκτρικής ενέργειας αποτελεί το Χρηματιστήριο Ενέργειας (ΧΕ) που η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ ψήφισε μαζί με τις υπόλοιπες διατάξεις του νέου πολυνομοσχεδίου - έκτρωμα, την περασμένη Δευτέρα στη Βουλή.

Με τη νέα αυτή παρέμβαση της κυβέρνησης η εμπορευματοποίηση της Ενέργειας πάει ένα βήμα παρακάτω, αφού αυτή γίνεται πλέον ένα χρηματιστηριακό εμπόρευμα, γύρω από το οποίο θα ξεδιπλώνουν οι μονοπωλιακοί όμιλοι τον σχετικό «τζόγο», με ό,τι αυτό σημαίνει για ένα είδος πρώτης ανάγκης για τα λαϊκά στρώματα, που θα καταλήξουν να το πληρώνουν πανάκριβα.

Την ίδια στιγμή, υπονομεύεται περαιτέρω η δυνατότητα αξιοποίησης των εγχώριων πηγών Ενέργειας, σε συνδυασμό με τις υπόλοιπες αποφάσεις που έχουν ληφθεί το τελευταίο διάστημα στο πλαίσιο της ενοποίησης της αγοράς Ενέργειας της ΕΕ, τον «εξαγωγικό» προσανατολισμό της παραγωγής, την υποχρεωτική εγκατάλειψη της χρήσης του φθηνού και σε μεγάλη ποσότητα εγχώριου λιγνίτη κ.ο.κ., όλα ως βήματα στην αλυσίδα της «απελευθέρωσης» του κλάδου.

Βασική πλευρά της «σύζευξης» των ευρωπαϊκών αγορών

Εκεί άλλωστε εντάσσει και το αρμόδιο υπουργείο Περιβάλλοντος το Χρηματιστήριο Ενέργειας, λέγοντας ότι στόχος του είναι «η σύζευξη της ελληνικής αγοράς με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές αγορές».

Θυμίζουμε ότι πέρα από το γεγονός ότι ήδη οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, από την Πορτογαλία έως την Φινλανδία, έχουν ενοποιήσει τις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας, τα τελευταία χρόνια ανάλογες εξελίξεις προωθούνται και στα Βαλκάνια. Οι χώρες - μέλη της «Ενεργειακής Κοινότητας» της ΕΕ έχουν ήδη δεσμευτεί για τη σύζευξη των αγορών τους με μια τουλάχιστον όμορη χώρα έως τα μέσα του 2018. Η ΠΓΔΜ έχει ανακοινώσει την επικείμενη σύζευξή της με τη Βουλγαρία, όπως επίσης η Σερβία με τη Βουλγαρία, και σε αντίστοιχες ενέργειες προχωρούν το Μαυροβούνιο, η Αλβανία και το Κόσσοβο. Η Βουλγαρία έχει ανακοινώσει τη σύζευξη της αγοράς της μέχρι το 2020 με τις 4 ήδη συζευγμένες αγορές Ουγγαρίας, Τσεχίας, Σλοβακίας και Ρουμανίας. Η Ελλάδα θα συζευχθεί αρχικά με την Ιταλία και αργότερα τη Βουλγαρία, αλλά και χώρες της περιοχής.

Το πλαίσιο όλων αυτών των κινήσεων δίνει η Οδηγία 2009/72/ΕΚ, βασικός πυλώνας της «Ενεργειακής Ενωσης» της ΕΕ, που είναι απολύτως ξεκάθαρη ως προς τους στόχους της «απελευθέρωσης» της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Στην πρώτη κιόλας παράγραφο αναφέρεται συγκεκριμένα: «Στόχοι της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία υλοποιείται σταδιακά σε ολόκληρη την Κοινότητα από το 1999, είναι η παροχή πραγματικών επιλογών σε όλους τους καταναλωτές της Ευρωπαϊκής Ενωσης, είτε είναι πολίτες είτε επιχειρήσεις, η παροχή νέων επιχειρηματικών ευκαιριών και η αύξηση του διασυνοριακού εμπορίου, ώστε να επιτευχθούν κέρδη σε απόδοση, ανταγωνιστικές τιμές, υψηλότερα πρότυπα παρεχόμενων υπηρεσιών, και να ενισχυθεί ταυτόχρονα η ασφάλεια του εφοδιασμού και η αειφορία».

Στη βάση αυτής της Οδηγίας, το 2011 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συγκεκριμενοποίησε τους μηχανισμούς που θα οδηγήσουν στο λεγόμενο «Μοντέλο - Στόχο» (Target Model) της ΕΕ, δημιουργώντας δύο κύριους μηχανισμούς, τον Ευρωπαϊκό Σύνδεσμο των Ρυθμιστικών Αρχών (ACER) και την Ενωση των Ευρωπαϊκών Διαχειριστών Συστημάτων Ενέργειας (ENTSOe). Οι νέοι αυτοί μηχανισμοί συνέταξαν τις κατευθυντήριες γραμμές λειτουργίας της Ενιαίας Αγοράς Ενέργειας, σύμφωνα με τις οποίες η κοινή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας θα πρέπει να διαρθρώνεται σε τέσσερις επιμέρους διαφορετικές αγορές: Την προθεσμιακή αγορά (Forward Market - αφορά συναλλαγές με χρονικό ορίζοντα ακόμη ετών πριν τον χρόνο πραγματικής παράδοσης του προϊόντος), την προ-ημερήσια αγορά (η οποία διενεργείται μια μέρα πριν από τη φυσική παράδοση και έρχεται να καλύψει τη ζήτηση που δεν έχει καλυφθεί από την προθεσμιακή αγορά), την ενδο-ημερήσια αγορά (Intra-Day market - γίνονται συναλλαγές Ενέργειας με χρονικό ορίζοντα μερικών ωρών) και την αγορά εξισορρόπησης (Balancing Market, όπου οι συναλλαγές πραγματοποιούνται λίγο πριν από τη φυσική παράδοση και η οποία λαμβάνει υπόψη την πραγματική ζήτηση εντός της ημέρας η οποία δεν είχε προβλεφθεί). Οι συναλλαγές θα αφορούν ηλεκτρική ενέργεια, φυσικό αέριο και δικαιώματα εκπομπής ρύπων.

Κερδοφόρος «τζόγος» με την Ενέργεια

Για όλο αυτό το βρώμικο παιχνίδι που στήνεται στην πλάτη του λαού με αντικείμενο το πολύτιμο αγαθό της Ενέργειας, η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι αποσκοπεί στην «εξισορρόπηση προσφοράς και ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας σε πραγματικό χρόνο», ώστε να αποφεύγονται προβλήματα που δημιουργούνται «στην αγορά» εξαιτίας των μεταβολών στις ενεργειακές τιμές κ.λπ. Στην πραγματικότητα, αυτό που επιθυμούν να εξασφαλίσουν είναι η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη μείωση του επιχειρηματικού ρίσκου των «επενδυτών», οι οποίοι μπορούν να «τζογάρουν» σε τέσσερις διαφορετικές αγορές, με μεγάλη χρονική διάρκεια μεταξύ τους, ώστε να έχουν όλο τον απαιτούμενο χρόνο - και πληροφόρηση - ώστε να κινούνται αναλόγως.

Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, ο κυβερνητικός ισχυρισμός ότι το Χρηματιστήριο Ενέργειας θα ελέγχεται «αυστηρά» μόνο ως αστείο θα πρέπει να εκληφθεί. Να σημειώσουμε ότι ο νέος νόμος προβλέπει την ίδρυση ενός ξεχωριστού φορέα που θα διαχειρίζεται το ΧΕ, με βασικούς μετόχους τον ΛΑΓΗΕ (Λειτουργός Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας) και το Χρηματιστήριο Αθηνών, και με συμμετοχή στη μετοχική του σύνθεση και στο ΔΣ όλων των συμμετεχόντων στην αγορά, όπως ο ΑΔΜΗΕ και οι παραγωγοί, υπό την «αυστηρή» εποπτεία της ΡΑΕ.

Ενδεικτικό για τον τρόπο με τον οποίο ασκεί η ΡΑΕ την «αυστηρή» εποπτεία του ΧΕ είναι το άρθρο 10, στο οποίο ορίζεται ότι το Χρηματιστήριο δημοσιοποιεί τις τρέχουσες τιμές προσφοράς και ζήτησης και τις συναλλαγές που διενεργήθηκαν «υπό εύλογους εμπορικούς όρους», ενώ με απόφαση της ΡΑΕ μπορεί να απαλλάσσεται από την υποχρέωση δημοσιοποίησης τέτοιων στοιχείων. Επίσης, στο ίδιο άρθρο επισημαίνεται ότι το ΧΕ «δημοσιοποιεί τουλάχιστον την τιμή, τον όγκο και το χρόνο των συναλλαγών που εκτελούνται στα πλαίσια των συστημάτων των Αγορών Ενέργειας», ξανά «υπό εύλογους εμπορικούς όρους», ενώ και πάλι η ΡΑΕ μπορεί με απόφασή της «να επιτρέπει στο Χρηματιστήριο Ενέργειας να μεταθέτει χρονικά τη δημοσιοποίηση των στοιχείων των συναλλαγών ανάλογα με τον τύπο ή τον όγκο τους».

Μπορούν δηλαδή οι «επενδυτές» - οι οποίοι διοικούν το ΧΕ - να δημοσιοποιούν ό,τι εκείνοι νομίζουν από τις συναλλαγές τους, επικαλούμενοι το εμπορικό απόρρητο, ενώ ακόμη και αυτά τα «κουτσουρεμένα» στοιχεία μπορεί και να μην δημοσιοποιούνται καθόλου, με απόφαση της ΡΑΕ. Εχει φροντίσει δηλαδή η κυβέρνηση με τη νομοθετική ρύθμιση που ψήφισε να δημιουργήσει όλους εκείνους τους όρους που θα επιτρέψουν την απρόσκοπτη κερδοσκοπία των «επενδυτών», ως την «επέκταση» βέβαια της κερδοφορίας που τους εξασφαλίζει στο πεδίο της παραγωγής.

Λαϊκές ανάγκες και καπιταλιστική κερδοφορία δεν συμβιβάζονται

Το πιο προκλητικό, βέβαια, λαμβάνοντας υπόψη και την πείρα που υπάρχει έως τώρα από τη διαδικασία αυτή, είναι ο ισχυρισμός της κυβέρνησης ότι η ρύθμιση για το Χρηματιστήριο Ενέργειας θα ενισχύσει «τον ανταγωνισμό και τη διαφάνεια, με άμεσα οφέλη στη μείωση του ενεργειακού κόστους και τη διασφάλιση καλύτερων τιμών για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις», και ότι με την παρέμβασή της αυτή ενισχύονται «η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, η διαφοροποίηση των πηγών Ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα, καθώς και η περαιτέρω αύξηση της συμμετοχής των ΑΠΕ».

Ο ισχυρισμός δηλαδή ότι μέσα από το άνοιγμα νέων πεδίων κερδοφορίας στο κεφάλαιο μπορούν τάχα να ικανοποιηθούν οι λαϊκές ανάγκες σε έναν τομέα ζωτικής σημασίας για το λαό.

Το αντίθετο ισχύει: Η σύζευξη της εγχώριας αγοράς με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές αγορές, κομμάτι της οποίας είναι και το Χρηματιστήριο Ενέργειας, σίγουρα θα επιφέρει πολλαπλά οφέλη και κέρδη στους ομίλους που στοχεύουν στις εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας και στις βιομηχανίες, για τις οποίες ανοίγει διάπλατα ο δρόμος να συνάπτουν μακροχρόνια συμβόλαια με προμηθευτές, εξασφαλίζοντας έτσι μια σχετική σταθερότητα στο κόστος Ενέργειας για ένα σημαντικό χρονικό διάστημα. Σημαντικά οφέλη θα έχουν επίσης οι όμιλοι που δραστηριοποιούνται στις ΑΠΕ και οι οποίοι θα δουν να αυξάνεται η συμμετοχή της Ενέργειας που παράγουν στο συνολικό ενεργειακό μείγμα.

Από την άλλη πλευρά, βέβαια, όλα τα παραπάνω αποτελούν τις συνθήκες εκείνες που θα δημιουργήσουν ακόμη πιο δυσμενείς όρους πρόσβασης στο αγαθό της Ενέργειας για τα λαϊκά στρώματα. Ενδεικτικό π.χ. είναι το παράδειγμα των ΑΠΕ, που τις έχει ακριβοπληρώσει η λαϊκή οικογένεια εδώ και μια δεκαετία και θα συνεχίσει να το κάνει σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό, καθώς η «πράσινη ενέργεια» θα αυξάνει τη συμμετοχή της και θα λαμβάνει σταθερά την «ταρίφα» που πληρώνουν όλοι οι καταναλωτές, μέσω του σχετικού τέλους στα τιμολόγια ηλεκτρισμού.

Παράλληλα, ο προσανατολισμός της εγχώριας παραγωγής στην εξαγωγική δραστηριότητα των ομίλων σε αναζήτηση «ευκαιριών» κερδοφορίας ακόμη περισσότερους κινδύνους θα δημιουργήσει για την εγχώρια επάρκεια ηλεκτρικής ενέργειας, και φυσικά μεγαλύτερο κόστος για τα λαϊκά νοικοκυριά.

Αρκεί κανείς να θυμηθεί τι συνέβη τον περσινό χειμώνα, όταν το σύστημα ηλεκτρισμού της χώρας έφτασε λίγο πριν το «black-out», εξαιτίας αυτής ακριβώς της εξαγωγικής δραστηριότητας. Την εποχή δηλαδή που οι εγχώριοι όμιλοι εκμεταλλεύτηκαν τις υψηλές τιμές που είχαν διαμορφωθεί στην Ευρώπη λόγω του ακραίου χειμώνα και άλλων συγκυριακών γεγονότων για να εξάγουν τεράστιες ποσότητες ηλεκτρισμού, φτάνοντας την ελληνική αγορά στα όριά της. Και την ίδια στιγμή είχε εναποτεθεί στη ΔΕΗ να δουλεύει στο «φουλ» τις πανάκριβες μονάδες ντίζελ και στον ΔΕΣΦΑ να αναζητεί τελευταία στιγμή φορτία LNG με εξτρά κόστος για να καλυφτούν οι εγχώριες ανάγκες, κόστος που φυσικά πλήρωσε ο λαός.


Φ. Κ.



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ