ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 19 Γενάρη 2014
Σελ. /40
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
«Δεν είναι άδικος ο κόσμος, άδικα είναι τα συμφέροντα»

Συζήτηση με τον σκηνοθέτη Σταύρο Τσακίρη, με αφορμή το ανέβασμα των «Δαιμονισμένων» του Ντοστογιέφσκι, στο «Σύγχρονο θέατρο»

Σταύρος Τσακίρης
Σταύρος Τσακίρης
Μυθιστόρημα σκοτεινό, ζοφερό κι ενίοτε σπαρακτικό, οι «Δαιμονισμένοι» - κατά κοινή ομολογία των μελετητών του - δεν καθρεφτίζουν μόνο την εποχή του Ντοστογιέφσκι, αλλά και το μέλλον της κοινωνίας. Εργο πολυθεματικό και πολυφωνικό, θέτει μεγάλα πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα, επιστρατεύοντας πρόσωπα και χαρακτήρες από μια ευρύτατη πολιτικοκοινωνική γκάμα - μηδενιστές, αθεϊστές, λιμπεραλιστές, τυχοδιώκτες, ασυνείδητους κι ευσυνείδητους, διαταραγμένους κι ατάραχους.

Τα έργα του Ντοστογιέφσκι είναι σίγουρα διαχρονική πρόκληση για όλους, νέους και μεγαλύτερους, για πολλούς λόγους. Ισως λίγοι θα μπορούσαν να φανταστούν ότι ο μυθιστορηματικός λόγος του μπορεί να δραματοποιηθεί και να μεταφερθεί στη σκηνή, κι έτσι να επικοινωνήσει με ένα πλατύτερο κοινό. Σίγουρα στη σκηνή, πέρα από τα μεγάλα κλασικά κείμενα - αρχαίους τραγικούς, Σαίξπηρ κ.λπ. - δεν αντιμετωπίζουμε συχνά τέτοιες πνευματικές οντότητες, σαν του Ντοστογιέφσκι.

Κατεξοχήν μαχόμενος ιδεολόγος συγγραφέας, ό,τι πίστεψε το πίστεψε με πάθος, ό,τι πολέμησε το πολέμησε με πάθος. Θέλησε να καταλάβει και να πάρει θέση. Κύρια μέριμνά του είναι το νόημα. Από τα πιο πολιτικοποιημένα μυθιστορήματα του Ντοστογιέφσκι, οι «Δαιμονισμένοι» που γράφτηκε το 1870-71, είναι ένα βιβλίο που δεν εξερευνά μόνο το βάθος της ανθρώπινης ψυχής, αλλά είναι ταυτόχρονα και μια ουσιαστική μαρτυρία της ζωής στην τσαρική Pωσία του τέλους του 19ου αιώνα. Είναι η εποχή της έντονης πολιτικοποίησης της ρωσικής κοινωνίας, η εποχή των μεγάλων ιδεολογικών συγκρούσεων.

Το ιστορικοπολιτικό αυτό μυθιστόρημα του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι «Οι δαιμονισμένοι», στη διεθνώς καταξιωμένη θεατρική διασκευή του Αλμπέρ Καμύ, παρουσιάζεται στο «Σύγχρονο θέατρο». Τη μετάφραση της διασκευής του Καμύ υπογράφει η Δήμητρα Πετροπούλου, τα κοστούμια ο Γιάννης Μετζικώφ, τη μουσική ο Μίνως Μάτσας, το βίντεο ο Μάνος Χασάπης. Παίζουν (με σειρά εμφάνισης) οι ηθοποιοί: Κώστας Καστανάς, Δήμητρα Χατούπη, Σταύρος Καραγιάννης, Στάθης Μαντζώρος, Αλέξανδρος Μπαλαμωτής, Αλμπέρτο Φάις, Αλέξανδρος Σταύρου, Εφη Ρευματά, Βίκυ Μαραγκάκη, Κερασία Σαμαρά, Δημήτρης Μαύρος, Ιωάννης Παπαζήσης.

«Δαιμονισμένοι»
«Δαιμονισμένοι»
Ο «Ριζοσπάστης» μίλησε με τον σκηνοθέτη Σταύρο Τσακίρη που «συμπύκνωσε» και επεξεργάστηκε δραματουργικά τη διασκευή και καθοδήγησε αυτήν την πολύ ενδιαφέρουσα παράσταση.

-- «Οι χαρακτήρες που δημιουργεί ο Ντοστογιέφσκι στους "Δαιμονισμένους" είναι περισσότερο απ' όσο μπορούμε να φανταστούμε κοντά σε μας», έλεγε ο Αλμπέρ Καμύ το 1959. Είναι έτσι και ποιες είναι αυτές οι ομοιότητες που βιώνουμε σήμερα;

-- Ο ιστορικός χρόνος είναι διάφορος από το χρόνο ενός ανθρώπινου βίου. Δεν είναι σύμπτωση των εποχών αλλά ένα επίμονο σημειωτόν. Οσο οι κοινωνίες μας δημιουργούν ανισότητες ταξικές, τα ανθρώπινα αδιέξοδα θα παίρνουν υπαρξιακή χροιά και θα γίνονται δαιμόνια που θολώνουν το μυαλό και δυσκολεύουν την κρίση άρα τις επιλογές προς μια φωτεινή λύση. Η τσαρική Ρωσία, η μεταπολεμική Ευρώπη και η Ελλάδα της κρίσης κατοικούνται από τους ίδιους ανθρώπους.

-- Είναι ένα προφητικό έργο για την εποχή του και επίκαιρο στη σημερινή εποχή;

-- Δεν υπάρχουν προφητικά έργα. Οποιος αφουγκράζεται σωστά τον καιρό του, έχει και την απαραίτητη τόλμη να γράφει τη γνώμη του. Οποτε και να διαβαστεί μοιάζει επίκαιρη γιατί η τόλμη τής έδωσε κοσμική συνείδηση. Τα γεγονότα που περιγράφονται στο βιβλίο δημιουργήθηκαν από τις λανθασμένες εκτιμήσεις μιας μικρής ομάδας νέων στην προσπάθειά τους να ερμηνεύσουν την κρίση της εποχής τους. Ολες οι στιγμές κρίσης είναι ίδιες άρα και τα λάθη θα είναι τα ίδια, όσο οι τακτικές του συστήματος είναι αμετακίνητες και επιμένουν να νομιμοποιούν τις αδικίες που διαπράττονται από άνθρωπο σε άνθρωπο.

-- Ο συγγραφέας συνέθεσε το αριστούργημά του, αναγνωρίζοντας την επίφοβη δύναμη του μηδενισμού μέσα στη σύγχρονη κοινωνία. Ο μηδενισμός αποτελεί, πιστεύετε, πάντα ανατρεπτικό παράγοντα στην πρόοδο;

-- Ο Ντοστογιέφσκι, ως μετέχων κι ο ίδιος στο κίνημα των «Μηδενιστών» καταλάβαινε το αδιέξοδο της μεταφυσικής ανάγνωσης της εξέγερσης. Μόνο ο επιστημονικός σοσιαλισμός μπορεί ν' αποτελέσει διέξοδο. Στη σημερινή πρακτική η «Μηδενιστική» λογική είναι περισσότερο μια πεσιμιστική τάση που εκδηλώνεται με λόγια ή ωραία τραγούδια αλλά καμία δράση μέσα στα υπαρκτά ερωτηματικά που θέτει η πραγματικότητα. Αυτό μπορεί και να την κάνει επικίνδυνη μέσα στην απλοποίηση που επιχειρεί αλλά και να εκληφθεί ως επαναστατικός λόγος, φαινόμενο ολισθηρό όσο και απελπισμένο. Είναι υποχρέωσή μας να δείξουμε στη νεολαία ότι η ελπίδα δεν είναι ένα ιδεολόγημα βερμπαλιστικό αλλά μια πραγματικότητα που εξαρτιέται από καθημερινούς αγώνες επιβίωσης.

-- Απελπισμένοι, οι ήρωες του Ντοστογιέφσκι από τον βουτηγμένο στη διαφθορά παλιό κόσμο, είναι βέβαιοι πως μόνο η καταστροφή του μπορεί να σημάνει μια ελπίδα. Η απελπισία ή η γνώση είναι ικανότερη στη σωστή λήψη αποφάσεων για το μέλλον;

-- Η απελπισία είναι μια αντανακλαστική ερμηνεία των φαινομένων άρα και σύντομα εξαερώνεται. Η κραυγή είναι ισχυρή αντίδραση αλλά γρήγορα εξαντλείται. Το μέλλον δεν είναι ένα χαρισμένο θαύμα. Είναι κτίριο. Θέλει υλικά, εργάτες, σχέδια, και εργατοώρες. Ο κόσμος της διαφθοράς δεν είναι παλιό κακό όνειρο που θα σβήσει με την καταστροφή του. Είναι έργο πολιτών, νομοθετών, και φυλάκων του συστήματος, που όλοι το υπηρέτησαν από άγνοια ή από βιοπορισμό ή και τα δύο ή ακόμη χειρότερα αδιαφορώντας για το μέλλον το δικό τους και των παιδιών τους. Ποιον λοιπόν θα καταστρέψεις και ποια θα είναι η δικαιοσύνη που θα επικρατήσει; Δεν είναι άδικος ο κόσμος είναι άδικα τα συμφέροντα που μαθαίνουμε να υπηρετούμε και πέρασαν ύπουλα στη συνείδησή μας σαν λογικά. Αυτά που θεωρούμε «λογικά» και «ανθρώπινα» μας καταδυναστεύουν. Αυτοί που μας πυροβολούν, στο μυαλό μας πυροβόλησαν κάποια στιγμή και είδαμε τον κόσμο έτσι. Χρειάζεται γνώση για ν' αλλάξει το μυαλό και να διακρίνει το «φυσικό» δίκαιο που είναι ανθρώπινο δικαίωμα.

-- Οι Δαίμονες δεν είναι πρόσωπα, αλλά κακά πνεύματα που εισβάλλουν στο μυαλό των ανθρώπων ως συμπτώματα ασθενειών και τους τρελαίνουν: κράτος, κοινωνικά προβλήματα, συμπλέγματα. Τι φταίει κι αυτά παραμένουν τα ίδια αιώνες τώρα;

-- Η εμμονή των ανθρώπων ότι υπάρχουν φυσικές ή πνευματικές δεξιότητες που διαχωρίζουν τους ανθρώπους. Αυτή η εμμονή τρέφεται και τρέφει τα ευτελή αισθήματα των ανθρώπων. Δαίμονες που θα αντιστοιχούσαν μόνο σε μια αγέλη εξαγριωμένων χοίρων. Τώρα καταλαβαίνω καλύτερα το στίχο του Ρίτσου: «... εμείς δεν τραγουδάμε για να ξεχωρίσουμε απ' τον κόσμο, εμείς τραγουδάμε για να σμίξουμε τον κόσμο. Κι ύστερα όλα θα είναι πιο απλά...»

-- Ο Ντοστογιέφσκι, μιλώντας το 1871 για τους «Δαιμονισμένους» της πατρίδας του, μιλά ουσιαστικά για τους «Δαιμονισμένους» της εποχής μας και τους δικούς μας δαίμονες;

-- Ο Δαίμων της αυθεντίας άρα της μοναδικότητας ήταν η παντοτινή τροχοπέδη στην εξέλιξη του ανθρώπου στο πραγματικό πνευματικό του σύμπαν και το όπλο των οικονομικών ή πολιτικών ή φυλετικών φίρερ. Οι θρησκείες πρότειναν σαν αντίδοτο την «ταπεινότητα» που γρήγορα όμως έγινε όπλο στα χέρια των καπάτσων κληρικών. Οχι, δε χρειάζεται ταπεινότητα αλλά γνώση ότι αυθεντία υπάρχει όταν γύρω βασιλεύει η άγνοια. Αισθάνεσαι κάτοχος μιας γνώσης όταν ελάχιστα γνωρίζεις γι' αυτήν. Ολοι οι μεγάλοι στοχαστές το επισήμαναν, γιατί δεν φοβούνταν μήπως χαρακτηριστούν μέτριοι.

-- Πώς ξεδιπλώνεται όμως στη σκηνή ένα πολύπλοκο μυθιστόρημα περισσότερων των 1.250 σελίδων που συμπυκνώνει ένα ολόκληρο σύμπαν αναζητήσεων γύρω από την πολιτική, τη φιλοσοφία, τη θρησκεία, την πάλη του Καλού με το Κακό, τα άδυτα της ανθρώπινης ψυχής;

-- Προσπαθείς να χρησιμοποιήσεις τη γλώσσα του θεάτρου που είναι διαφορετική από της πεζογραφίας. Αλλης πυκνότητας άρα και άλλης ανάπτυξης. Δεν είναι συντόμευση, ούτε παραλείψεις. Ενα ποίημα δεν είναι συντομότερο άρα ελλιπές απέναντι σ' ένα μυθιστόρημα. Ενα θεατρικό έργο δεν είναι φλύαρο απέναντι σε μια κινηματογραφική ταινία, γιατί έχει πλουσιότερους διαλόγους. Μια θεατρική παράσταση με σκηνικά και φωτισμούς δεν είναι πληρέστερη απέναντι σε μια της εποχής του Σαίξπηρ όπου όλα περιγράφονται με λέξεις.


Σοφία ΑΔΑΜΙΔΟΥ


ΤΟ ΑΠΟΛΥΤΟ ΡΟΔΟ
Παρέες για κλάματα

1. Η ψευδομόρφωση και ο συντηρητισμός του Σαμαρά δεν μπορούν να βρουν απήχηση στον κόσμο. Απέτυχε, ο φαρισαίος, να μας πείσει ότι έχουμε ευθύνη για την τυχόν συντέλεια της Ευρώπης, απέτυχε να διαιρέσει το θυμό μας, και έχει καταλήξει μόνος, να κλυδωνίζεται φέροντας το βάρος των πράξεών του. Εχει καταφέρει να γίνει ο εχθρός μας, καραδοκώντας και αναζητώντας τις λαβές με τις οποίες θα μας καθηλώσει στην πραγματικότητα. Οι πηγές που εμπιστεύεται εκπορεύονται από το σκυλολόι των Ευρωπαίων και τις αυστηρές κατευθύνσεις της τρόικας. Αυτή τη συμμορία υπηρετεί με συνέπεια και τιμή. Δίπλα του, χαμένος, χωρίς να μπορεί να επιβληθεί ούτε με το επώνυμο Βενιζέλου που έχει διαλέξει, ο μεταμορφωμένος δικηγόρος και πολιτισμένος άνθρωπος Βαγγέλης δεν καταφέρνει ούτε αυτός να μας πείσει ότι οι κονκισταδόρες της Ευρώπης επιτελούν θεάρεστο έργο στην πατρίδα μας και εισπράττει τη γενική περιφρόνηση. Πρόκειται για έναν ακόμη αστό που πιστεύει πως βρίσκεται στην κορυφή της πυραμίδας. Κύριο χαρακτηριστικό του, η ταύτιση του εγώ με το κράτος. Ο Βαγγέλης έχει καταντήσει η σκιά του και ζει με το φόβο που διαπερνά όλους τους καβαλημένους: Μήπως οι φιλοδοξίες του καταπατηθούν από έναν άξεστο λαό. Με τον Στουρνάρα ολοκληρώνεται η σύνθεση της παρέας. Ο υπουργός ξεπέφτει λόγω έλλειψης φαντασίας αλλά και της βεβαιότητας ότι δεν υπάρχουν όρια στις αποφάσεις του, αφού όλοι οι Ελληνες είμαστε εκπαιδευμένοι ν' αντέχουμε. Ετσι οι κακουχίες και οι δυστυχίες που απλόχερα μοιράζει πιστεύει πως έχουν παιδαγωγικό χαρακτήρα και βοηθούν στην εξέλιξη της σκέψης μας. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η απροθυμία του να δει έστω και μία πτυχή της πραγματικότητας. Ετσι, εντελώς αχρείος και αποξενωμένος, πέφτει στο λάκκο που ο ίδιος άνοιξε.

2. Οι ενωμένες δυνάμεις των Συριζαίων χαρίζουν στη μονότονη ζωή μας έναν μόνιμο τόνο αμφιβολίας, συνοδευόμενο από πάθος για επιτυχία και - γιατί όχι - και λίγο κέρδος. Μετά τις εκλογές ο έρωτάς τους για την εξουσία θα μπει στην τελική ευθεία, και η επαναστατική οργή και θλίψη θα γίνουν παρελθόν. Μόνο γαλήνη θα νιώθουμε στην ατμόσφαιρα. Η καταγγελτική φλυαρία θ' αντικατασταθεί από την πολιτική σταδιοδρομία, και μια ανώτερη συνείδηση, μια ανώτερη ενόραση, για την οποία μας είχε μιλήσει ο Φίχτε, θα μας οδηγεί. Απ' αυτό το ύψος θα μπορούμε να κατανοήσουμε ότι ένας επαναστάτης βουλευτής μπορεί να έχει παχυλές καταθέσεις σε μια ξένη τράπεζα και θα μπορούσαμε, ναι, ακόμη και τον Τσε να κατανοήσουμε αν, πολεμώντας στα βουνά της Βολιβίας, πυροβολούσε με το ένα χέρι και στο άλλο κρατούσε το τηλέφωνο φωνάζοντας «πούλα - αγόρασε» σε κάποιο χρηματιστήριο της Λατινικής Αμερικής.

3. Χάρη στα εγκλήματα που έχουν διαπράξει, οι χρυσαυγίτες μπορούν να φαντασιώνονται σε κατάσταση μακαριότητας από το κελί τους το απόκοσμο όνειρο του Γ΄ Ράιχ και να κάνουν κηρύγματα ο ένας στον άλλο για να διασκεδάζουν τη στενοχώρια τους. Αυτό που πρέπει πάση θυσία ν' αποφύγουν είναι οι εντάσεις, γιατί δεν θα μείνει τίποτα όρθιο, και προπάντων την πολλή σκέψη, γιατί οδηγεί στη μετάλλαξη.

4. Σε όσους διαδίδουν τη τρομολαγνεία, ας βρουν άλλον τρόπο να βγάλουν το ψωμί τους ή να ζητήσουν την ψήφο μας.

5. Οσοι, διαποτισμένοι από τα χριστιανικά ιδεώδη, σκέφτονται με μελαγχολία και θέτουν εν αμφιβόλω τις συλλήψεις των τάδε ή δείνα απατεώνων, η απάντηση είναι μία: Η μπείτε μαζί τους στη φυλακή για συμπαράσταση στην πτώση τους ή βγάλτε το σκασμό!

6. Προς φιλοευρωπαίους: Προτιμώ ν' ανέβει στο ικρίωμα η ιδέα της Ευρώπης παρά οι πολίτες της.


Του
Γιώργου ΚΑΚΟΥΛΙΔΗ


Kορυφαία μορφή της παγκόσμιας λογοτεχνίας

Ο Φιοντόρ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιέφσκι υπήρξε κορυφαία μορφή της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Γεννήθηκε το 1821 στη Μόσχα. Σπούδασε στη Στρατιωτική Σχολή Μηχανικών της Αγίας Πετρούπολης. Υπηρέτησε στο στρατό για ένα μικρό χρονικό διάστημα, αλλά τον εγκατέλειψε γρήγορα για να αφοσιωθεί στη λογοτεχνία. Μελέτησε την κοινωνία και τον κόσμο όχι θεωρητικά αλλά στην πράξη. Θέμα των έργων του, η ίδια η ζωή. Είδε από κοντά τις υποβαθμισμένες συνοικίες, γνώρισε τη φτώχεια, τον πόνο, την εξαθλίωση των ταπεινών ανθρώπων και στη συνέχεια μετέφερε τις εικόνες αυτές στα μυθιστορήματά του. Ασχολήθηκε με τον άνθρωπο και την κοινωνία και υπήρξε αγωνιστής και επαναστάτης.

Εναντιώθηκε στην πολιτική του Τσάρου Νικολάου του Α'. Αυτή του η στάση είχε ως αποτέλεσμα να κατηγορηθεί για συνωμοσία και να καταδικαστεί. Τον Απρίλη του 1849 ο Ντοστογιέφσκι συνελήφθη και πέρασε από έκτακτο στρατοδικείο. Η κατηγορία ήταν για συμμετοχή σε προδοτική συνωμοσία. Την άνοιξη του 1849 είχε προσχωρήσει σε μια πολιτικοφιλοσοφική λέσχη που έγινε γνωστή ως κίνηση Πετρασέφσκι ή οι Πετρασέφσκηδες. Η ποινή που επιβλήθηκε στον Ντοστογιέφσκι ήταν τέσσερα χρόνια καταναγκαστικά έργα και στρατιωτική υπηρεσία ως απλός στρατιώτης για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα. Στο δικαστήριο δεν αρνήθηκε ούτε τις φιλελεύθερες πεποιθήσεις του ούτε το ενδιαφέρον του για το σοσιαλισμό, ιδιαίτερα για τις ιδέες του Σαρλ Φουριέ ή τη διαμαρτυρία του για πολλά φαινόμενα της ρωσικής πραγματικότητας. Παρουσίασε τον εαυτό του ως έναν «αφελή - έντιμο ανθρωπιστή και λόγιο ο οποίος απέβλεπε στο γενικό καλό της ανθρωπότητας». Το δικαστήριο δε δέχτηκε αυτή του την εξήγηση. Από μεταγενέστερες μαρτυρίες είναι γνωστό ότι συμμετείχε ενεργά στην προσπάθεια λειτουργίας παράνομου τυπογραφείου, ενώ είχε δηλώσει πως ήταν διατεθειμένος να πάρει μέρος εν ανάγκη και σε μια ένοπλη εξέγερση. Στις 16 Νοέμβρη 1849 ο Ντοστογιέφσκι και οι σύντροφοί του δικάστηκαν και καταδικάσθηκαν σε θάνατο. Ακολούθησε ένας πόλεμος νεύρων με εικονικές εκτελέσεις και ατέλειωτες ώρες παραμονής σε μια πλατεία της Πετρούπολης, στις 22 Δεκέμβρη του 1849, σε αναμονή του εκτελεστικού αποσπάσματος. Η ποινή του μετατράπηκε τελικά σε τετραετή εξορία και καταναγκαστικά έργα στο Ομσκ της Σιβηρίας.

Τον Μάρτη του 1859 του επιτράπηκε να επιστρέψει στην Ευρωπαϊκή Ρωσία, όχι όμως ακόμα στις μεγάλες πόλεις. Το 1859 επέστρεψε στην Πετρούπολη και εξέδωσε μαζί με τον αδελφό του δύο περιοδικά τα οποία, όμως, δε σημείωσαν επιτυχία, με αποτέλεσμα ο Ντοστογιέφσκι να βρεθεί καταχρεωμένος. Ο μόνος τρόπος για να συγκεντρώσει χρήματα και να ξεπληρώσει τα χρέη του ήταν η συγγραφή. Αρχισε λοιπόν να γράφει συνέχεια και ακούραστα, με αποτέλεσμα να καταφέρει να ζήσει τα τελευταία χρόνια της ζωής του σχετικά άνετα. Σε αυτό το διάστημα έγραψε τα καλύτερά του έργα: «Ο παίκτης», «Οι αδερφοί Καραμαζώφ», «Εγκλημα και Τιμωρία», «Ο Ηλίθιος», «Οι δαιμονισμένοι». Οταν κατάφερε πλέον να ανασάνει από το βάρος των χρεών ανέλαβε τη διεύθυνση του περιοδικού «Πολίτης» και λίγα χρόνια αργότερα εξέδωσε το δικό του περιοδικό, «Το Ημερολόγιο Ενός Συγγραφέα», που σε αντίθεση με τις προηγούμενες εκδοτικές εμπειρίες σημείωσε τεράστια επιτυχία. Πέθανε το 1881 στην Πετρούπολη σε ηλικία 60 ετών.

Ο Ντοστογιέφσκι, πέρα από επιληπτικός, υπέφερε σ' όλη του τη ζωή και από ασθένεια των πνευμόνων. Στις 26 Γενάρη του 1881, είχε μια σοβαρή πνευμονική αιμορραγία. Το βράδυ της ίδιας μέρας κάλεσαν τον ιερέα της γειτονικής Εκκλησίας του Αγίου Βλαντίμιρ κι ο Ντοστογιέφσκι εξομολογήθηκε και δέχτηκε τη Θεία Κοινωνία. Οπως γράφει στο «Ημερολόγιό» της η Αννα Γρηγόριεβνα Ντοστογιέφσκι, όταν διαβεβαίωνε τον Ντοστογιέφσκι ότι θα ζούσε ακόμη για πολλά χρόνια, εκείνος της απάντησε: «Οχι, το ξέρω, θα πεθάνω σήμερα! Αναψε μια λαμπάδα, Αννια, και δος μου το Ευαγγέλιο».

Στις 28 Γενάρη (9 Φλεβάρη με το νέο ημερολόγιο), ώρα 8.36 το βράδυ, ο Φιοντόρ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιέφσκι πέθανε. Για δύο συνεχείς μέρες, 29-30 του Γενάρη, το διαμέρισμα της Οδού Κουζνέτσνι αριθ. 5 κατακλυζόταν από κόσμο, που συνέρρεε για το τελευταίο «αντίο» - μπροστά στο ξεσκέπαστο φέρετρο στη μέση του γραφείου του - στον πολυαγαπημένο του συγγραφέα. Ολα τα δωμάτια του σπιτιού ήταν κατάμεστα με κόσμο. Μεγάλες μορφές της ρωσικής λογοτεχνίας συνωστίζονταν γύρω από το φέρετρό του. Ο τάφος του Ντοστογιέφσκι βρίσκεται στο Κοιμητήριο Τίχβιν της Μονής Αλεξάντερ Νιέφσκι, στην Αγία Πετρούπολη.

Αλλα έργα του είναι τα μυθιστορήματα: «Ο φτωχόκοσμος», «Λευκές νύχτες», «Ταπεινωμένοι και καταφρονεμένοι», «Αναμνήσεις από το σπίτι των πεθαμένων», «Το υπόγειο». Υπήρξε μέλος της Ακαδημίας Επιστημών και η προσφορά του στην παγκόσμια λογοτεχνία είναι διεθνώς αναγνωρισμένη. Θεωρείται ως ο μεγαλύτερος μυθιστοριογράφος όλων των εποχών και τα έργα του έχουν μεταφραστεί σχεδόν σε όλες τις γλώσσες του κόσμου. Στην Ελλάδα, το έργο του Ντοστογιέφσκι αγαπήθηκε και διαβάστηκε πολύ. Πολλά από τα έργα του έχουν διασκευαστεί και παιχτεί στο ελληνικό θέατρο.



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ