Στη χώρα της «ελευθερίας και των ευκαιριών» η δημόσια εκπαίδευση μόνο ελεύθερη και με ευκαιρίες δεν είναι για όλους. Ελευθερία δεν υπάρχει για τις φτωχές οικογένειες και τα παιδιά τους, ενώ οι ευκαιρίες δίνονται κυρίως σ' αυτούς που μπορούν να επιλέξουν μια καλύτερη εκπαίδευση. Παράλληλα όμως, και για οικογένειες που ανήκουν στην έγχρωμη κοινότητα τα πράγματα δεν είναι ρόδινα. Σε καθημερινή βάση και με μεγάλη ένταση οι έγχρωμοι μαθητές ζουν φαινόμενα ρατσισμού στα δημόσια σχολεία τους.

Σύμφωνα με μια έρευνα, που διεξήγαγε το Εφαρμοσμένο Ερευνητικό Κέντρο (ARC), βγαίνει το συμπέρασμα πως τα δημόσια σχολεία στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής δεν εξασφαλίζουν την ίδια ποιότητα εκπαίδευσης για τους έγχρωμους μαθητές όπως και στους λευκούς μαθητές.

«Η ανισότητα είναι επίμονη και γενική και αποτελεί μια βαθιά πορεία καθιερωμένου ρατσισμού στα δημόσια σχολεία των ΗΠΑ», τονίζει ο Λίμπερο Ντέλα Πιάνα, ένας από τους συγγραφείς της συγκεκριμένης έρευνας.

«Είναι αξιοπερίεργο πως είχαμε τόσες λίγες αναταράξεις μεταξύ των έγχρωμων μαθητών. Ωστόσο, παρά τη μεγάλη ανισότητα, την καθημερινή ένταση που ζουν με το ρατσισμό στα σχολεία, οι νέοι άνθρωποι έχουν την ελπίδα πως τα πράγματα θα καλυτερέψουν», τονίζει ο Χένρι Ντερ, υποδιευθυντής της Δημόσια Εκπαίδευσης στην Καλιφόρνια.

Αν η φυλετική δικαιοσύνη ήταν υποχρεωτικό μάθημα στα σχολεία, τότε τα περισσότερα δημόσια σχολεία των ΗΠΑ δε θα περνούσαν το μάθημα. Στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από 12 σχολικές περιφέρειες απ' όλη τη χώρα επικυρώνουν αυτό που ήδη οι κοινότητες των εγχρώμων γνωρίζουν καλά: Οτι τα δημόσια σχολεία σταθερά αποτυγχάνουν να εξασφαλίσουν την ίδια ποιότητα σπουδών για μαθητές έγχρωμους και μη.

Η συγκεκριμένη έρευνα αποκαλύπτει παρόμοια αποτελέσματα τόσο σε μικρές και μεγάλες πόλεις, τόσο στο Βορρά και το Νότο, για σχολεία όπου οι έγχρωμοι μαθητές είναι η μειονότητα και για εκεί που είναι η πλειοψηφία.

Τα δημόσια σχολεία σταθερά αποτυγχάνουν να εξασφαλίσουν την ίδια ποιότητα σπουδών για μαθητές έγχρωμους και μη

Αν τα δημόσια σχολεία αποτυγχάνουν να εξασφαλίζουν μια πλευρά της εκπαίδευσης στους έγχρωμους μαθητές, τότε το πρόβλημα θα ήταν μεγάλο. Ομως η έρευνα αποκαλύπτει πως τα πράγματα είναι κατά πολύ χειρότερα: Σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό, απ' ό,τι οι λευκοί συμμαθητές τους, οι έγχρωμοι Αμερικανοί μαθητές καθημερινά βλέπουν να απομακρύνονται όλο και περισσότερο από την παραπέρα φοίτησή τους σε ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα, δέχονται τιμωρίες πιο εύκολα, πιο συχνά και πιο αυστηρά και τελικά καταλήγουν να παρατούν το σχολείο χωρίς κανένα απολυτήριο.

Αφροαμερικανοί μαθητές ιδιαίτερα, μαζί με τους Λατίνους και τους ιθαγενείς Αμερικανούς μαθητές, τιμωρούνται και αποβάλλονται σε ποσοστά δυσανάλογα με τους λευκούς μαθητές τους. Αυτό φάνηκε σε κάθε σχολική περιφέρεια που εξετάστηκε.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό από τη σχολική περιφέρεια του Σάλεμ, όπου οι Λατίνοι μαθητές αποτελούν το 22% όλων των μαθητών που είχαν αποβληθεί, αλλά μόνο το 10% του μαθητικού πληθυσμού.

Ενα ακόμα παράδειγμα που αξίζει να αναφερθεί είναι το παρακάτω:

Οταν ο Μάρτιν, νεαρός Αφροαμερικανός μαθητής σε κάποιο σχολείο προσφέρθηκε να βοηθήσει την καθηγήτριά του να ξεμπλοκάρει μια δισκέτα από τον υπολογιστή της τάξης του και έβγαλε ένα μικρό σουγιά γι' αυτή τη δουλιά, αποβλήθηκε αμέσως, επειδή, όπως αναφέρθηκε, μετέφερε στο σχολείο «όπλο». Αν ήταν λευκός, θα αποβαλλόταν; Πιθανότατα. Ομως, από την άλλη πλευρά, ένας λευκός μαθητής στο Ντάνβιλ στο Βερμόντ, ούτε τιμωρήθηκε, ούτε αποβλήθηκε από το σχολείο όταν έφερε μαζί του γεμάτο κυνηγετικό όπλο, υποστηρίζοντας ότι είναι κυνηγετική περίοδος...

Τα στοιχεία της συγκεκριμένης έρευνας δείχνουν πως οι Αφροαμερικανοί μαθητές αποβάλλονται από το σχολείο σε μεγαλύτερα ποσοστά απ' ό,τι οποιαδήποτε άλλη ομάδα. Στο Σαν Φρανσίσκο, για παράδειγμα, οι Αφροαμερικανοί μαθητές τιμωρούνται ή αποβάλλονται κατά τρεις φορές περισσότερο αναλογικά με το γενικό σχολικό πληθυσμό.

Σε καμία πόλη όπου διεξήχθηκε η έρευνα δε βρέθηκαν οι δείκτες κυρώσεων των Αφροαμερικανών ίσες ή και μικρότερες της αναλογίας τους σε όλους τους μαθητές.

Τα αποτελέσματα σε ό,τι αφορά τους Λατίνους μαθητές δε διαφέρουν και πολύ. Σε μερικές πόλεις, υπήρχε μια αναλογία. Ομως σε άλλες, όπως στο Σάλεμ, το Ορεγκον, το Ντίρχαμ και τη Νότια Καρολίνα, οι Λατίνοι μαθητές αποβάλλονται κατά δύο και τέσσερις φορές περισσότερο αναλογικά με το σχολικό πληθυσμό.

Η εφαρμογή της πολιτικής της «μηδενικής ανοχής» στα σχολεία (ο όρος προσδιορίζει τη σκληρότητα με την οποία θα αντιμετωπίζεται ο «κακούργος» μαθητής) επιδεινώνει την κατάσταση. Η πολιτική αυτή όταν εφαρμόζεται, δεν αφήνει περιθώρια στους εκπαιδευτικούς να εφαρμόσουν ένα πιο ουσιαστικό και λιγότερα καταστροφικό τρόπο εξασφάλισης της σχολικής πειθαρχίας. Για παράδειγμα, διευθυντής σχολείου βρέθηκε στη δύσκολη θέση να πρέπει να αποβάλλει μαθήτρια της Γ` Δημοτικού επειδή έφερε στο σχολείο τραπεζομάχαιρο για να φάει το φαγητό της.

Πολλές πολιτειακές και σχολικές περιφέρειες έχουν προχωρήσει πέρα από τις διατάξεις του νόμου για τη μηδενική ανοχή (που αφορά όπλα, χειροβομβίδες κλπ.), επεκτείνοντας το πεδίο των παραπτωμάτων. Ετσι, ενώ σε ένα σχολείο μαθητής θα αποβληθεί αν μεταφέρει αντικείμενο που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σαν όπλο, σε άλλο σχολείο μαθητής μπορεί αυτόματα να αποβληθεί επειδή μπλέχτηκε σε καυγά.

Το φαινόμενο του ρατσισμού είναι και εδώ πολύ αισθητό.

Για παράδειγμα, στο Μίσιγκαν, όταν δύο λευκοί μαθητές του Ολιβέτ πιάστηκαν με όπλο στο πορτ - μπαγκάζ του αυτοκινήτου τους στην αρχή της κυνηγετικής περιόδου, τους έδωσαν 10ήμερη αποβολή από το σχολείο και 40 ώρες εθελοντικής εργασίας. Δεν ειδοποιήθηκε η αστυνομία, και έτσι οι συγκεκριμένοι μαθητές δε «λέρωσαν» το ποινικό τους μητρώο.

Σε αντίθεση, πάλι στο Μίσιγκαν, ένας μαύρος μαθητής αποβλήθηκε διά παντός από το σχολείο του γιατί καθάριζε τα νύχια του με έναν σουγιά, το οποίο και παρέδωσε αμέσως όταν του ζητήθηκε.

Η πολιτική της «μηδενικής ανοχής» θεωρείται ένα μέτρο για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο της αύξησης της επικινδυνότητας στα σχολεία των ΗΠΑ. Φυσικά, τραγικά γεγονότα όπως οι σφαγές στο Γυμνάσιο Κολουμπάιν ενισχύουν αυτή την άποψη.

Ομως, θα πρέπει να ρωτήσουμε αν στην πραγματικότητα είναι τα σχολεία πιο επικίνδυνα απ' ό,τι ήταν πριν 20 χρόνια; Πριν εφαρμοστεί η πολιτική της «μηδενικής ανοχής» επιτρέπονταν τα όπλα στο σχολεία; Φυσικά όχι.

Ερευνες έχουν δείξει πως οι μαθητές των δημοσίων σχολείων δεν είναι πιο επικίνδυνοι ή καταστροφικοί απ' ό,τι ήταν πριν 20 χρόνια. Αλλά οι τιμωρίες που δέχονται είναι πιο αυστηρές, πιο πιθανό να επιβληθούν σε έγχρωμους μαθητές και πιο πιθανό να καταστρέψει τις παραπέρα σπουδές τους.

Συγκεκριμένα, τα αποτελέσματα της πολιτικής της «μηδενικής ανοχής» στο Σικάγο δίνουν ένα καλό παράδειγμα για τα αρνητικά που δημιουργούν αυτά τα προγράμματα.

Η πολιτική της «μηδενικής ανοχής» στο Σικάγο μπήκε σε εφαρμογή το σχολικό έτος 1995-96. Μέσα σε τρία χρόνια, ο αριθμός των αποβαλλόμενων μαθητών αυξήθηκε από 81 σε 1.000! Και αξίζει να σημειωθεί ότι η διεύθυνση, αντί να αναζητάει τρόπους να μειώσει τον αριθμό των αποβαλλόμενων μαθητών, κάνει ακριβώς το αντίθετο: Υπολογίζει πως ο αριθμός αυτός για το σχολικό έτος 1999-2000 θα αυξηθεί στις 1.500 περιπτώσεις, δηλαδή 50% αύξηση μέσα σε ένα χρόνο και 150 φορές περισσότερες αποβολές απ' ό,τι πριν 6 χρόνια.

Αποβολές, εγκατάλειψη και αποφοίτηση...

Οι έγχρωμοι μαθητές έχουν περισσότερες πιθανότητες να εγκαταλείψουν - ή και να τους αναγκάσουν να το εγκαταλείψουν - το σχολείο και λιγότερες πιθανότητες να αποφοιτήσουν απ' αυτό απ' ό,τι οι λευκοί συμμαθητές τους.

Το συμπέρασμα αυτό συνδέεται άμεσα με τα στοιχεία που αφορούν την πειθαρχία. Πολλές έρευνες έχουν δείξει πως μαθητές που έχουν αποβληθεί από το σχολείο, το εγκαταλείπουν για πάντα.

Παράλληλα, όμως, η γενικότερη εκπαίδευση που λαμβάνουν συνολικά οι μαθητές δεν είναι ολοκληρωμένη και έτσι η τελική εξέταση που πρέπει να δίνουν οι μαθητές για να αποφοιτήσουν από το σχολείο αποτελεί ένα μεγάλο εμπόδιο όχι μόνο για την παραπέρα μόρφωσή τους, αλλά ακόμα και για να πάρουν το απολυτήριό τους.

Μαθητές έγχρωμοι έχουν λιγότερη πρόσβαση σε προχωρημένα μαθήματα ή προγράμματα για προικισμένους μαθητές

Από την αρχή της ιστορίας των ΗΠΑ έχει δημιουργηθεί ένα εκπαιδευτικό σύστημα δύο ταχυτήτων: ένα σύστημα που δημιουργεί διαφορετικές πηγές εκπαίδευσης για τάξεις «με μαθητές που προορίζονται για εργασία και μαθητές για μάθηση». Δηλαδή, με άλλα λόγια, τα δημόσια σχολεία έπρεπε να ξεχωρίσουν «μερικές ιδιοφυΐες από τα σκουπίδια», όπως αναφέρθηκε τότε. Και δυστυχώς, μέχρι τώρα αρκετά από τα δημόσια σχολεία μεταχειρίζονται μαθητές που παρακολουθούν χαμηλότερου επιπέδου τάξεις ως «σκουπίδια».

Η πρακτική αυτή του «ξεχωρίσματος» βρίσκει θύματά της και τους Αφροαμερικανούς και Λατίνους μαθητές, οι οποίοι σε πολύ μικρότερα ποσοστά καταφέρνουν να εισέλθουν σε τάξεις για χαρισματικούς μαθητές.

Στο Ντίρχαμ, οι Αφροαμερικανοί μαθητές αποτελούν το 58% του πληθυσμού, αλλά μόνο το 26% απ' αυτούς παρακολουθούν προχωρημένα μαθήματα.

Η καθηγήτρια Τζίνι Οουκς του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Λος Αντζελες εξέτασε τις σχολικές περιφέρειες στο Ρόκφορντ, Ιλινόις και Σαν Χοσέ και ανακάλυψε ότι «οι Αφροαμερικανοί και Λατίνοι μαθητές ήταν κατά πολύ περισσότερο απίθανο απ' ό,τι οι λευκοί ή οι Ασιάτες μαθητές με τους ίδιους βαθμούς να τοποθετηθούν σε ανώτερα τμήματα».

Η φυλετική σύνθεση του καθηγητικού σώματος σπάνια ταιριάζει σε αυτό του μαθητικού

Ούτε στις σχολικές περιφέρειες απαιτείται μια αντιρατσιστική και πολυπολιτισμική εκπαιδευτική αγωγή για τους καθηγητές και τους διευθυντές. Οι καθηγητές δεν αποκτούν τις ικανότητες που απαιτούνται ώστε να διδάξουν σε παιδιά διαφορετικών φυλών και κουλτούρας.

Σχεδόν 50 χρόνια έχουν περάσει από τότε που το Ανώτατο Δικαστήριο όρισε ότι ο σχολικός διαχωρισμός ήταν «άνισος» και επομένως αντισυνταγματικός. Τα παραπάνω στοιχεία το αποδεικνύουν αυτό, μισό αιώνα αργότερα. Το γεγονός είναι ότι στα δημόσια σχολεία εξακολουθεί να υπάρχει μια ανισότητα μεταξύ των έγχρωμων μαθητών. Η άνιση εκπαίδευση είναι μια ξεκάθαρη μορφή ρατσιστικής διάκρισης.

Ωστόσο, πρόκειται για ταξικό φαινόμενο...

Πάντως, καταλήγοντας, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι τα παραπάνω είναι κάποια στοιχεία που αποκτήσαμε και δε θα πρέπει να τα δούμε ξεκομμένα από τις γενικές αντιθέσεις που υπάρχουν μέσα σε μια ιμπεριαλιστική χώρα. Οι αντιθέσεις που υπάρχουν είναι ανάμεσα στην εργατική τάξη και την αστική. Ο ρατσισμός αντανακλά, αλλά και ταυτόχρονα συγκαλύπτει τις ταξικές αντιθέσεις.

Θα πέσουμε σε λάθη αν δούμε το ζήτημα του ρατσισμού ξεκομμένο και δεν το δούμε ως μέσο της συνολικότερης εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης. Ο αγώνας ενάντια σε ρατσιστικά φαινόμενα έχει άμεση σχέση με τον αγώνα ενάντια στην ταξική εκμετάλλευση.

Με την ευκαιρία της πραγματοποίησης του Παγκόσμιου Συνεδρίου Κινημάτων Ειρήνης, που έγινε στην Αθήνα στα μέσα του Μάη, μας δόθηκε η ευκαιρία να συζητήσουμε με τον Ανατόλι Κανόνικοφ, πρόεδρο του Ιδρύματος «Κοινωνική Οικολογία», γραμματέα-συντονιστή της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ειρήνης και Συναίνεσης και, παράλληλα, εκπρόσωπο της μη κυβερνητικής οργάνωσης Γνωμοδοτικό Συμβούλιο μη κυβερνητικών οργανώσεων της Επιτροπής για τις Διεθνείς Υποθέσεις της Κρατικής Δούμας της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

- Ποια, κατά τη γνώμη σας, είναι η προοπτική ανάπτυξης της παγκόσμιας κοινότητας;

- Το θέμα, που συζητάμε σήμερα εδώ εμείς, οι εκπρόσωποι πολλών δημοκρατικών οργανώσεων, είναι πάρα πολύ σημαντικό. Πρόκειται για το ζήτημα του πώς θα ζήσει και θα αναπτυχθεί στο εξής η παγκόσμια κοινότητα. Στο κατώφλι του 21ου αιώνα έχουν συντελεστεί πάρα πολλές αλλαγές στη γεωπολιτική ζωή του κόσμου. Εμφανίστηκαν νέες πραγματικότητες, νέα κράτη, νέα σχέδια, συχνά ημιεπίσημα ορισμένων πολιτικών κύκλων στον κόσμο. Γι' αυτό και τα γεγονότα, που βλέπουμε πώς εξελίσσονται την τελευταία δεκαετία, είναι συχνά ιδιαίτερα επικίνδυνα για την ασφάλεια της παγκόσμιας κοινότητας. Επομένως, θα πρέπει να εξετάσουμε πολύ σοβαρά το πρόβλημα του μελλοντικού συστήματος ασφάλειας στον κόσμο.

- Πώς δραστηριοποιείστε σε ζητήματα ασφάλειας και ειρήνης;

- Οι οργανώσεις που εκπροσωπώ συμμετέχουν με τον πιο άμεσο τρόπο στην υλοποίηση πάρα πολλών προγραμμάτων, που συνδέονται με τα ζητήματα της ασφάλειας και της ειρήνης. Θα ήθελα να δώσω ένα παράδειγμα: Οπως είναι γνωστό, το 2000 έχει ανακηρυχτεί έτος του πολιτισμού της ειρήνης. Στο πλαίσιο αυτό πραγματοποιούνται μια σειρά από εκδηλώσεις σε όλες τις χώρες. Το θέμα είναι πολύ σημαντικό και επίκαιρο. Πριν από ένα χρόνο στη Μόσχα διοργανώθηκε μια πολύ μεγάλη Διάσκεψη που είχε σκοπό την εξέταση του θέματος του πολιτισμού της ειρήνης.

Και, ξεκινώντας με την εξέταση αυτού του θέματος, μια σειρά μη κυβερνητικές οργανώσεις, μαζί και το Ιδρυμα «Κοινωνική Οικολογία», θεώρησαν αναγκαίο να επεξεργαστούν μια παραλλαγή του προγράμματος πολιτισμός της ειρήνης για μια συγκεκριμένη πόλη, τη Μόσχα. Δεν ήταν κάτι απλό, επειδή υπάρχουν διάφορες απόψεις, διάφορες προσεγγίσεις. Το ζήτημα της ειρήνης είναι ένα πολυσύνθετο ζήτημα, γιατί θίγει πολλές πλευρές της ζωής κάθε λαού. Παρ' όλα αυτά κατορθώσαμε να επεξεργαστούμε ένα σχέδιο προγράμματος, που συνδύαζε κοινωνικά, οικονομικά ζητήματα, ζητήματα παιδείας, πολιτισμού, διεθνικής επικοινωνίας, διεθνικής παιδείας. Για τη Μόσχα αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, μια και αντανακλά όλα τα προβλήματα της Ρωσίας ως πολυεθνικής χώρας. Αυτό το πρόγραμμα το προτείναμε στην κυβέρνηση της Μόσχας, η οποία και το εξέτασε και το ενέκρινε ως επίσημο πρόγραμμά της - «Η Μόσχα για τον πολιτισμό της ειρήνης». Παράλληλα, θα πρέπει να πω πως στο τέλος αυτού του χρόνου, πιθανότατα τον Οκτώβρη, σκοπεύουμε να διοργανώσουμε μια μεγάλη Διάσκεψη, στην οποία θέλουμε να βγάλουμε τα συμπεράσματα της δουλιάς που κάναμε και να χαράξουμε τους δρόμους για τις παραπέρα δραστηριότητές μας και να δούμε κάποιες νέες κατευθύνσεις.

Ακόμα περισσότερο που, απ' όσα γνωρίζουμε, τώρα στον ΟΗΕ εξετάζεται το ζήτημα αυτού του ετήσιου προγράμματος, ως έτους του πολιτισμού της ειρήνης, να παραταθεί για την επόμενη δεκαετία και να γίνει επιπλέον δεκαετία του πολιτισμού της ειρήνης και της κοινωνικής ανάπτυξης.

- Πώς βλέπετε το ρόλο του ΝΑΤΟ γενικά, αλλά και ειδικότερα στην ευρύτερη περιοχή, σε σχέση και με τα ζητήματα της ειρήνης και της ασφάλειας;

- Με πολύ μεγάλη προσοχή παρακολουθούμε όλα τα γεγονότα που συντελούνται στον τομέα της ασφάλειας, διότι προχωρούν διεργασίες που αφορούν σε μεγάλο βαθμό άμεσα και στη Ρωσία. Το ζήτημα είναι πως γίνεται προσπάθεια να επικρατήσει η άποψη ότι η μοναδική δομή που είναι ικανή να συμβάλει στη διατήρηση της ειρήνης στην Ευρώπη είναι το ΝΑΤΟ. Εμείς δε συμμεριζόμαστε αυτή την άποψη και θεωρούμε ότι το ζήτημα της ασφάλειας και στην Ευρώπη, και σε όλο τον κόσμο, πρέπει να μελετηθεί πολύ προσεκτικά.

Σήμερα στη συνείδηση πολλών ανθρώπων, όχι μόνο στη Ρωσία αλλά και σε άλλες χώρες, το ΝΑΤΟ θεωρείται κατάλοιπο του ψυχρού πολέμου. Παλιότερα υπήρχε το ΝΑΤΟ από τη μια μεριά και το Σύμφωνο της Βαρσοβίας - η στρατιωτική οργάνωση των σοσιαλιστικών χωρών - από την άλλη. Σήμερα το Σύμφωνο της Βαρσοβίας δεν υπάρχει πλέον. Ανακύπτει το ερώτημα: «Και γιατί τότε παραμένει το ΝΑΤΟ;». Δεν υπάρχει σήμερα σοβιετικός στρατός στις ευρωπαϊκές χώρες, δεν υπάρχει στο έδαφος της Γερμανίας, της Τσεχοσλοβακίας, δεν υπάρχει στο έδαφος άλλων χωρών της Ανατολικής Ευρώπης. Ωστόσο, αμερικανικά στρατεύματα υπάρχουν στη Γερμανία, έχουν ενεργό παρουσία σε άλλες χώρες και, παράλληλα, βλέπουμε ότι το ΝΑΤΟ επεκτείνεται προς την Ανατολή.

- Ποια είναι η γνώμη σας για την επέκταση του ΝΑΤΟ;

- Εμείς δε συμμεριζόμαστε τη λύση της επέκτασης του ΝΑΤΟ. Δε νομίζουμε ότι αυτό μπορεί να λύσει τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η παγκόσμια κοινότητα. Αυτό είναι σημαντικό να ληφθεί υπόψη. Γι' αυτό, οι οργανώσεις που εκπροσωπώ εξετάζουν αυτά τα ζητήματα. Θέλουμε να ακούσουμε τη γνώμη διαφόρων ανθρώπων, ειδικών, εμπειρογνωμόνων, με σκοπό να βρούμε κοινά αποδεκτές λύσεις.

- Ποιες είναι οι δραστηριότητές σας και ποια ήταν η στάση σας απέναντι στην επέμβαση του ΝΑΤΟ στη Γιουγκοσλαβία;

- Διοργανώνουμε μια σειρά από στρογγυλές τράπεζες, διασκέψεις για την εξέταση διαφόρων πλευρών που συνδέονται με ζητήματα της ασφάλειας, με ζητήματα του πολιτισμού της ειρήνης, της κοινωνικής κατάστασης, της κοινωνικής ανάπτυξης των ανθρώπων, της βιομηχανίας, διότι αυτά τα προβλήματα συνδέονται στενά. Εχουμε διοργανώσει διάφορες διαδηλώσεις. Καταδικάσαμε αυτή την επέμβαση σε ανεξάρτητο κράτος-μέλος του ΟΗΕ. Ο βομβαρδισμός του Βελιγραδίου, η καταστροφή σχολείων, νοσοκομείων, τα θύματα μεταξύ του άμαχου πληθυσμού, θεωρούμε ότι είναι μια απαράδεκτη μορφή λύσης. Η παγκόσμια κοινότητα με το σημερινό πολιτισμό θα πρέπει να έχει άλλη, πιο ειρηνική απάντηση στα ερωτήματα πώς να επιλύονται οι διεθνικές συγκρούσεις, διότι το ζήτημα των διεθνικών διενέξεων δεν είναι το ζήτημα της Γιουγκοσλαβίας, αλλά της παγκόσμιας κοινότητας. Γι' αυτό, η παγκόσμια κοινότητα οφείλει να σκεφτεί πολύ σοβαρά ποια θα είναι η λύση αυτού του προβλήματος στα πλαίσια ολόκληρης της παγκόσμιας κοινότητας.

Η χρήση βίας μπορεί να είναι το τελευταίο μέσο, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί, αλλά αυστηρά στα πλαίσια απόφασης της παγκόσμιας κοινότητας εξ ονόματος του ΟΗΕ. Αυτή όμως η θέση ακριβώς δε βολεύει καθόλου πολλούς, οι οποίοι θα ήθελαν να δουν το ΝΑΤΟ ως τον μοναδικό οργανισμό που θα παίρνει μόνος του αποφάσεις ποιον να βομβαρδίσει, ποιον να τιμωρήσει, πού να σταλούν στρατεύματα, χωρίς να ζητηθεί η γνώμη και του ΟΗΕ και των δομών ασφαλείας στην Ευρώπη, ούτε η γνώμη ολόκληρης της κοινότητας. Αυτό είναι ένα πολύ αρνητικό φαινόμενο.

- Ποιες μορφές αντίδρασης χρησιμοποιήσατε;

- Οπως και σε άλλες χώρες του κόσμου διοργανώσαμε συγκεντρώσεις υποστήριξης των Γιουγκοσλάβων φίλων, στην Κρατική Δούμα λειτουργούσε η «Επιτροπή Αντι-ΝΑΤΟ», η οποία επίσης έστειλε αντιπροσωπείες της, εκπροσώπους των φοιτητών, οι οποίοι εξέφρασαν την υποστήριξή τους στους λαούς της Γιουγκοσλαβίας, της Σερβίας και συμμετείχαν στις εκδηλώσεις αλληλεγγύης, οι οποίες έγιναν στο Βελιγράδι και σε άλλες πόλεις. Διαδηλώσεις διαμαρτυρίας και πικετοφορίες πραγματοποιήθηκαν στη Μόσχα, στις πρεσβείες των ΗΠΑ και των χωρών του ΝΑΤΟ. Στη Δούμα έγιναν ειδικές συνεδριάσεις με τη συμμετοχή ενός ευρύτερου κύκλου ειδικών για την υποστήριξη της Γιουγκοσλαβίας.