ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σάββατο 18 Απρίλη 1998
Σελ. /48
ΡΕΠΟΡΤΑΖ
ΟΙ "ΑΘΛΙΟΙ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ"
"Δε θέλουμε ελεημοσύνη, μια δουλιά... "

Τραγικές ξεχωριστές ιστορίες, που συγκλίνουν σε μία: "Τα τελευταία 5 - 8 χρόνια, μας έχει πάρει η κάτω βόλτα. Είχαμε και μεις σπίτια, οικογένειες, αξιοπρέπεια. Τα χάσαμε, όμως, όλα. Η απόσταση από κει που εσείς είστε τώρα και από δω που είμαστε εμείς δεν είναι τεράστια. Ενα βήμα μόνο προς τα κάτω..."

Τα πρόσωπά τους σκαμμένα, σαν η κάθε μέρα που περνά ν' αφήνει πάνω τους και από μια ρυτίδα. Τα κορμιά τους λυγισμένα, ακολουθούν διστακτικά το βήμα. Και δείχνουν αυτά τα κορμιά σα να 'χουν πάρει το "σχήμα" του ύπνου της προηγούμενης βραδιάς. Ενας ύπνος, που συνήθως γίνεται σε κάποιο παγκάκι ή στη γωνιά κάποιας κεντρικής πλατείας της πρωτεύουσας. Οι λέξεις τους, μετρημένες και καχύποπτες στην αρχή, μετατρέπονται στη συνέχεια σ' ένα χείμαρρο απελπισίας.

Κι όμως, αυτοί οι άνθρωποι που δεν έχουν κάπου ν' ακουμπήσουν, που δεν έχουν κάτι να ελπίζουν, που δεν έχουν έστω ένα τετραγωνικό για να μπορέσουν να "χτίσουν" έστω κι ένα όνειρο, έχουν μια περηφάνια που σε ξαφνιάζει. "Δε θέλουμε ελεημοσύνη, μια δουλιά θέλουμε", λένε οι περισσότεροι απ' αυτούς. Και απ' τη στιγμή που θα δεχτούν να σου μιλήσουν, οι λέξεις τους βγαίνουν με μια γενναιότητα, με ένα πείσμα, αλλά και με μια σκληρότητα που στη δική τους γλώσσα μεταφράζεται ως "ο μόνος τρόπος για να επιβιώσεις"...

Η "κοινωνία των δύο τρίτων" κάνει θαύματα. Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότεροι είναι αυτοί που περιθωριοποιούνται. Στους "οικονομικούς δείκτες" αυτών που πίνουν νερό στις Συμφωνίες του Μάαστριχτ και του Αμστερνταμ, ο "δείκτης" άνθρωπος δε χωράει. Στο "όραμα" της ΟΝΕ δεν έχουν θέση. Η διαρκής αντιλαϊκή πολιτική της μονόπλευρης λιτότητας, η άκρατη εφαρμογή των αδηφάγων νόμων του κέρδους, η διάλυση και αυτού του όποιου ονομαζόμενου "κοινωνικού" κράτους, τους πετάει "έξω από τη ζωή".

Μεσημέρι Μεγάλης Τρίτης στο Σεράφειο Κολυμβητήριο. Εκεί όπου απ' τον Οκτώβρη του 1996 ο Δήμος Αθηναίων επιχειρεί να καλύψει με ...ελεημοσύνη τη σκληρότητα της πολιτικής της άρχουσας τάξης, μοιράζοντας στους άστεγους και άπορους της πρωτεύουσας ένα πιάτο φαϊ. Στη μεγάλη αίθουσα του κολυμβητηρίου, χρόνια τώρα, κάθε μεσημέρι ζωές σμπαραλιασμένες συναντιούνται και συνθέτουν το παζλ της ντροπής.

Οι ιστορίες τους διαφορετικές, όλες όμως συγκλίνουν στην κοινή αιτία: "Τα τελευταία 5 - 8 χρόνια, μας έχει πάρει η κάτω βόλτα. Είχαμε και μεις σπίτια, οικογένειες, αξιοπρέπεια. Τα χάσαμε, όμως, όλα. Η απόσταση από κει που εσείς είστε τώρα και από δω που είμαστε εμείς δεν είναι τεράστια. Ενα βήμα μόνο προς τα κάτω είναι"... Ισως γι' αυτό και η "διακόσμηση" ενός τοίχου της αίθουσας - όπου δεσπόζουν οι σημαίες της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ενωσης - προκαλεί τον επισκέπτη, όπως ίσως προκαλεί και αρκετούς απ' αυτούς τους ανθρώπους - θύματα της σκληρής οικονομικής πολιτικής.

Περασμένα μεγαλεία...

Μια τέτοια περίπτωση είναι η ιστορία του 53χρονου, πρώην σερβιτόρου, Γιώργου Γιανατζόγλου. Πριν ένα χρόνο, ο Γ. Γιανατζόγλου ζούσε μαζί με την 7μελή οικογένειά του στο Νέο Ηράκλειο. Ηταν η εποχή που αποφάσισε να αφήσει το ...δίσκο και να κάνει μια δική του επιχείρηση. Με όσες οικονομίες είχε αγόρασε ένα αυτοκίνητο, έβγαλε άδεια πλανόδιου μανάβη και πήρε εμπόρευμα. Η επιχείρηση, όμως, κάθε άλλο παρά κερδοφόρα αποδείχτηκε. Με ένα χρέος, που ξεπερνά σήμερα το ένα εκατομμύριο, ο 53χρονος τα άφησε όλα και άρχισε να ψάχνει δουλιά. "Κανείς δε μου άνοιξε την πόρτα. Κανείς δεν έπαιρνε στη δουλιά έναν άνθρωπο τόσο χρονών, άσχετα εάν ήμουν επαγγελματίας. Ο,τι ακολούθησε ήταν αποτέλεσμα της ανεργίας. Η φτώχεια έφερε γκρίνια και η γκρίνια έφερε με τη σειρά της το χωρισμό. Η γυναίκα μου μ' έδιωξε απ' το σπίτι", λέει ο πρώην σερβιτόρος.

Μέσα σ' ένα χρόνο - όπως ομολογεί - ο Γ. Γιανατζόγλου έχασε 18 κιλά, μέσα σ' έξι μήνες άσπρισαν τα μαλλιά του. Δεν έχει πια σπίτι να μείνει, κοιμάται στα παγκάκια, ενώ όσες φορές απευθύνθηκε σε εκκλησίες της περιοχής του"βρήκα μόνο ανθρώπους να με προσβάλλουν". Οσο για την οικογένειά του, προσπαθεί να τα φέρει βόλτα με 74.000 δραχμές επίδομα, που το παίρνουν κάθε δίμηνο ως πολύτεκνοι. "Δύσκολα καταλαβαίνει κανείς πως στη θέση μου μπορεί ανά πάσα στιγμή να βρεθεί ο οποιοσδήποτε. Κι εγώ πριν λίγο καιρό ζούσα μια κανονική ζωή. Η ανεργία, όμως, με οδήγησε σ' αυτά τα αποτελέσματα", υπογραμμίζει. Και αναφέρει τρία πράγματα που τον ενοχλούν περισσότερο από οτιδήποτε άλλο αυτή την περίοδο: Η κατακραυγή του κόσμου - "με βλέπουν όλοι οι γνωστοί και λένε: "Κοίτα πώς κατάντησε..."" - η πλήρης αδιαφορία των συγγενών του - "τα αδέλφια μου μου γύρισαν όλα την πλάτη τους" - και η ανυπαρξία κοινωνικής πολιτικής, αφού "με ένα πιάτο φαϊ γεμίζει λίγο το στομάχι, αλλά η ψυχή μας...". Και η μόνη ελπίδα του, το μόνο πράγμα που τον παρηγορεί: "Εχω ευτυχώς την υγειά μου"...

Ο "νέος" και οι "παλιοί"

Ο Δημήτρης Τσαμπάς είναι μόλις 30 χρόνων, αλλά ήδη μετράει πολλές "ρυτίδες" στη δική του ψυχή. Ο ίδιος υποστηρίζει πως είναι θύμα "πολιτικής σκευωρίας", αφού το 1992 τον έδιωξαν απ' το στρατό - όπου υπηρετούσε ως μόνιμος υπαξιωματικός - τον έστειλαν στο στρατοδικείο και τον καταδίκασαν για υπεξαίρεση. "Ηταν μια στημένη ιστορία για καθαρά πολιτικούς λόγους", λέει ο ίδιος. Οπως και να 'χει το πράγμα, σήμερα ο Δημήτρης - μακριά απ' τη γυναίκα του και το 6χρονο παιδί του, που ζουν στη Μυτιλήνη - περιφέρεται από παγκάκι σε παγκάκι, ζει με το συσσίτιο του δήμου και βρίσκεται σε μια διαρκή αναζήτηση δουλιάς. "Ευτυχώς πέρσι μπόρεσα και δούλεψα για πέντε μήνες σερβιτόρος στη Ρόδο. Από τότε δε βρήκα ούτε ένα μεροκάματο. Είμαι νέος και δεν μπορώ να κάνω τίποτα για να βοηθήσω τον εαυτό μου. Νιώθω άχρηστος, νιώθω σαν σκουπίδι. Δε ζητάω ελεημοσύνη, μια δουλιά ζητάω για να βρω τη χαμένη μου αξιοπρέπεια", λέει χαρακτηριστικά.

Σ' ένα άλλο τραπέζι της αίθουσας, κάθεται η 64χρονη Νέλλη Χατζοπούλου. Η μόνη ίσως "της παρέας", που έχει ακόμα το κουράγιο να χαμογελά. "Τι να κάνω παιδί μου, όπως ήρθαν τα πράγματα, είναι κι αυτό μια διέξοδος", απαντά στην παρατήρησή μας. Η 64χρονη γυναίκα θεωρεί τον εαυτό της "ευτυχή", αφού μπορεί και νοικιάζει έστω και ένα δωμάτιο σπίτι - κάπου στα Πετράλωνα - και δεν αναγκάζεται να μένει από δω και από κει.

Το δικό της δράμα ξεκίνησε απ' το 1994, όταν σοβαροί λόγοι υγείας της "απαγόρευσαν" να συνεχίσει να καθαρίζει σπίτια και να ζει απ' τη δουλιά της. Η σύνταξή της - μόλις 30.000 το μήνα - δεν της επιτρέπει ούτε το ενοίκιο να πληρώνει. "Υπάρχουν ευτυχώς δυο - τρεις πολύ καλές φίλες που με βοηθούν", υπογραμμίζει. Τα τέσσερα παιδιά της δεν ενδιαφέρονται πλέον για τη μάνα τους. Δείγμα των καιρών; Ισως. Η 64χρονη, πάντως, γυναίκα ξεκαθαρίζει: "Δεν μπορώ να "ζητιανέψω" την προσοχή τους, ήμουνα και είμαι περήφανος άνθρωπος. Και που έφτασα σ' αυτό το σημείο, πάλι περήφανη παραμένω. Νιώθω αυτή την ώρα που έρχομαι εδώ σαν το σπίτι μου. Εχω φίλους, ανθρώπους που ακούν το πρόβλημά μου, γιατί κι αυτοί το ίδιο πρόβλημα με μένα αντιμετωπίζουν. Δεν ντρέπομαι και δεν αισθάνομαι άσχημα".

Αλλος ένας ηλικιωμένος, ο 85χρονος Νίκος Δεμένεγας, παρακολουθεί σιωπηλός τη συζήτηση. "Τι τα θες. Αν δεν έχει κάποιος μια αξιοπρεπή σύνταξη, δεν μπορεί να ζήσει. Αλλά πόσοι Ελληνες συνταξιούχοι παίρνουν πάνω από 100.000 το μήνα; Ελάχιστοι. Κι αν το παιδί σου δεν έχει να σου δώσει, τι κάνεις;", παρεμβαίνει με τις ερωτήσεις του. Ολη τη ζωή του στο τιμόνι την έφαγε ο μπάρμπα - Νίκος. Πότε στα φορτηγά, πότε στα ταξί, έβγαινε το μεροκάματο. Με τη σύνταξή του, όμως, ίσα που μπορεί να πληρώνει το ενοίκιο, το νερό και το φως. Ετσι αναγκάστηκε κι αυτός να κατέβει τα σκαλιά του Σεράφειου Κολυμβητηρίου. "Θα 'ρθουν και χειρότερες μέρες. Κι εντάξει, εμείς που γεράσαμε, αλλά εσείς οι νέοι τι θα κάνετε;", ξαναρωτά ο 85χρονος. Και με το βλέμμα του δείχνει τη μισή αίθουσα, που "φιλοξενεί" νιάτα, τόσους ανθρώπους που θέλουν να δουλέψουν, ν' αλλάξουν τη ζωή τους και δεν μπορούν...

"Μόνο μια ευκαιρία... "

Η Σοφία είναι μόλις 26 χρόνων, αλλά ζει εδώ και εφτά χρόνια στους δρόμους. Μιλά για τη σκληρότητα αυτής της ζωής, αλλά και για όλα όσα θα μπορούσε να έχει εάν της δινόταν μια ευκαιρία

Είναι μόλις 26 χρόνων. Με έξυπνα μάτια και γρήγορες κινήσεις, που μαρτυρούν τη διάθεσή της να ζήσει. Με σωστή "δόση" τσαμπουκά και με όνειρα που δεν πρόλαβαν ακόμα να τσαλαπατηθούν στους βρώμικους δρόμους αυτής της πόλης. Δρόμους που, η 26χρονη Σοφία Νεστωρίδου,τους ξέρει καλύτερα απ' τον καθένα, αφού απ' τα 19 της χρόνια ζει σ' αυτούς.

Γεννήθηκε το 1972, αλλά οι γονείς της την παράτησαν σ' ένα ίδρυμα. Μέχρι τα 19 της έζησε σε πολλές ανάδοχες οικογένειες, μα πουθενά δε βρέθηκε αυτό που ζητούσε. Τότε αποφάσισε να ζήσει μόνη της. Βρήκε ένα σπίτι με χαμηλό ενοίκιο και βγήκε στην αγορά εργασίας. Μέσα σ' ένα δίμηνο κατάλαβε πως είναι πολύ δύσκολο για ένα νέο άνθρωπο "που δεν έχει λεφτά, που δεν έχει πραγματικούς φίλους, που δεν έχει έναν άνθρωπο να στηριχτεί επάνω του, που δεν του δίνεται έστω μια ευκαιρία" να ορθοποδήσει. Μη έχοντας, λοιπόν, λεφτά και φίλους άφησε το σπίτι και έγινε κι αυτή "μια ακόμα ύπαρξη που ζει στους δρόμους".

Αυτά τα εφτά χρόνια που περιφέρεται από δω και από κει, έχουν αφήσει στη Σοφία πολλά τραύματα. Ταυτόχρονα όμως την έχουν κάνει "σκληρό καρύδι" - όπως λέει η ίδια - μια και κάτω από οποιεσδήποτε πλέον συνθήκες "εγώ θα επιβιώσω". Δεν έχει κανέναν ενδοιασμό να μιλήσει για τη ζωή της και τις εμπειρίες της, όπως δεν έχει κανένα πρόβλημα να δει τα δικά της λάθη, να κάνει αυστηρά την αυτοκριτική της. "Η επιβίωση έξω είναι πολύ δύσκολο πράγμα, πολύ περισσότερο για μια γυναίκα νέα. Κάθε μέρα πρέπει να σκεφτείς πού θα βρεις μια ζεστή γωνιά για να περάσεις το βράδυ σου, πού θα βρεις ένα πιάτο φαϊ να γεμίσεις το στομάχι σου. Πολλές φορές αναγκάστηκα να κάνω πράγματα έξω απ' αυτά που πιστεύω για να εξασφαλίσω στέγη και τροφή. Ασχετα αν πικραίνομαι, δεν μπορώ να πω πως έχω μετανιώσει, γιατί αλλιώς ίσως και να μην υπήρχα", λέει με ειλικρίνεια η Σοφία.

Ποιες είναι οι "ευκαιρίες" που σου δίνονται όμως, όταν ζεις στο δρόμο; "Μπορείς να πουλήσεις ναρκωτικά, μπορείς να κλέψεις, μπορείς ακόμα και να πουλάς αυτά που κλέβεις σε πάγκους, παράνομα, κι όλη μέρα να παίζεις κρυφτούλι με τους μπάτσους. Μπορείς ακόμα να βρεις και κανέναν, για λίγες μέρες, να στα ακουμπάει με ευνόητα όμως ανταλλάγματα", ομολογεί. Και τι είναι αυτό που φταίει, τι είναι αυτό που οδηγεί όλο και περισσότερους νέους στο δρόμο; "Καλώς ή κακώς κάποιοι απ' τη στιγμή που γεννιούνται έχουν εξασφαλισμένη την "ευκαιρία". Κάποιοι άλλοι με πολλές προσπάθειες την αποχτούν και μπράβο τους. Υπάρχουν όμως και κάποιοι άλλοι που ούτε την έχουν, ούτε μπορούν να την αποκτήσουν. Κι αν δεν έχεις μια σταθερή δουλιά, αν δεν είσαι υγιής σωματικά και ψυχικά, δυστυχώς στις μέρες μας δεν μπορείς να επιβιώσεις", απαντά η Σοφία.

Δίπλα της ένας απ' τους ελάχιστους φίλους της, ο Δημήτρης Ροδάκης - ένας απ' αυτούς που απ' την αρχή ξεκαθάρισε πως δε θέλει να μιλήσει - δεν άντεξε κι έδωσε τη δική του απάντηση: "Αυτό να γράψεις που σου λέω. Για όλα φταίει το σύστημα, που δε δίνει στους περισσότερους ανθρώπους ούτε μια ευκαιρία, ενώ σε κάποιους άλλους τις δίνει τη μία μετά την άλλη"...

ΛΕΖΑΝΤΕΣ

Στα 26 της χρόνια η Σοφία Νεστωρίδου δηλώνει πως αισθάνεται τουλάχιστον... 56!

"Για όλα φταίει το σύστημα, που δε δίνει στους περισσότερους ανθρώπους ούτε μια ευκαιρία, ενώ σε άλλους τις δίνει τη μια μετά την άλλη", λέει ο Δημήτρης Ροδάκης

Το συσσίτιο αρχίζει και μοιράζεται. Κάθε μέρα σμπαραλιασμένες ζωές συναντιούνται και συνθέτουν το παζλ της ντροπής...

Κάθε μεσημέρι τέτοιες εικόνες συναντά κανείς έξω από το Σεράφειο Κολυμβητήριο...

Η 64χρονη Νέλλη Χατζοπούλου ψάχνει στους σωρούς της... φιλανθρωπίας, μήπως και βρει ένα ρούχο να σκεπάσει τη "γύμνια" της

Δημήτρης Τσαμπάς: "Είμαι νέος και νιώθω άχρηστος, νιώθω σαν σκουπίδι"

"Δύσκολα καταλαβαίνει κανείς πως στη θέση μου μπορεί ανά πάσα στιγμή να βρεθεί ο οποιοσδήποτε", επισημαίνει ο Γ. Γιανατζόγλου

"Πόσοι Ελληνες συνταξιούχοι παίρνουν πάνω από 100.000 δρχ. το μήνα;", αναρωτιέται ο 85χρονος Νίκος Δεμέναγας



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ