ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σάββατο 18 Μάρτη 2023 - Κυριακή 19 Μάρτη 2023
Σελ. /48
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΙΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ
Σύμπτωμα της αγιάτρευτης «αρρώστιας»

Ανησυχία προκαλούν στα αστικά επιτελεία οι ραγδαίες εξελίξεις που αφορούν τις διαδοχικές καταρρεύσεις των αμερικανικών τραπεζών Silicon Valley Bank και Signature Bank αλλά και όσα συμβαίνουν στον ελβετικό τραπεζικό κολοσσό Credit Suisse που οδήγησαν σε εσπευσμένη κρατική παρέμβαση για τη «διάσωσή» του. Αυτές οι εξελίξεις ξύπνησαν μνήμες από την κατάρρευση των μεγάλων τραπεζών το 2008, με την οποία εκδηλώθηκε η μεγάλη οικονομική κρίση 2008 - 2009, που στη χώρα μας διήρκεσε μέχρι το 2015.

Στις ΗΠΑ το περασμένο Σαββατοκύριακο κατέρρευσε και «επισήμως» η αμερικανική SVB (Τράπεζα της Σίλικον Βάλεϊ). Επρόκειτο για τη 16η σε μέγεθος τράπεζα των ΗΠΑ, που αντλούσε καταθέσεις από νεοφυείς επιχειρήσεις, οι οποίες λάμβαναν χρηματοδότηση από επενδυτικά κεφάλαια (venture capitals) και στη συνέχεια «επένδυε» σε ομόλογα του αμερικανικού Δημοσίου. Σύμφωνα με την ίδια, το περασμένο έτος παρείχε χρηματοδότηση στο 44% όλων των εταιρειών τεχνολογίας και υγειονομικής περίθαλψης που υποστηρίζονται από επιχειρηματικά κεφάλαια και που είναι δημόσια εισηγμένες σε χρηματιστήριο.

Η άνοδος των επιτοκίων από την Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ έφερε πτώση των τιμών των ομολόγων και μείωση της αξίας του ενεργητικού της τράπεζας, οδηγώντας την σε αφερεγγυότητα. Η αξία δηλαδή των δανείων που έχει δώσει η τράπεζα και των επενδύσεων που έχει κάνει (κυρίως ομόλογα του αμερικανικού Δημοσίου) μειώθηκε, με αποτέλεσμα, αν οι καταθέτες ζητούσαν να αποσύρουν τις καταθέσεις τους (πολλοί από αυτούς το έκαναν λόγω της αύξησης των επιτοκίων και των «αναταράξεων» στον τεχνολογικό τομέα), η τράπεζα να μην μπορεί να ανταποκριθεί.

Δύο μέρες μετά οι αρχές των ΗΠΑ έκλεισαν και τη Signature Bank, με έδρα τη Νέα Υόρκη, η οποία μεταξύ άλλων συνδεόταν με την αγοραπωλησία κρυπτονομισμάτων, στην τρίτη μεγαλύτερη χρεοκοπία στην τραπεζική ιστορία των ΗΠΑ.

Ενώ μέσα στη βδομάδα σειρά πήρε και η αμερικανική First Republic Bank, που είδε τη μετοχή της να υποχωρεί έως και 36%, κοστίζοντας 17 δισ. δολάρια στην κεφαλαιοποίησή της, πριν 11 αμερικανικές τράπεζες συμφωνήσουν (με την «παρότρυνση» της κυβέρνησης των ΗΠΑ) να της χορηγήσουν συνολικά 30 δισεκατομμύρια δολάρια σε καταθέσεις σε μια ένδειξη της «εμπιστοσύνης τους στο τραπεζικό σύστημα» των ΗΠΑ, όπως ανέφεραν στην κοινή ανακοίνωσή τους.

Διαψεύδοντας όσους μιλούσαν για «μεμονωμένα φαινόμενα» που αφορούν τις ΗΠΑ, με «μηδενική επίδραση» στις «θωρακισμένες ευρωπαϊκές τράπεζες», η ελβετική Credit Suisse - με ισχυρούς δεσμούς με τις μεγαλύτερες τράπεζες της Ευρωζώνης - είδε την Τετάρτη τις μετοχές της να πέφτουν ακόμη και κατά 31%, με αποτέλεσμα να ανασταλούν οι συναλλαγές της. Αφορμή για τους τριγμούς στον ελβετικό τραπεζικό κολοσσό έδωσε η έντονη ανησυχία για «κρίση ρευστότητας» μετά την επιλογή Σαουδαράβων μεγαλοεπενδυτών να μην τον χρηματοδοτήσουν περαιτέρω. Ως αιτιολόγηση για την απόφασή της η Σαουδική Εθνική Τράπεζα επικαλέστηκε τους κανόνες που περιορίζουν το ποσοστό που μπορεί να κατέχει στο 10% (σήμερα κατέχει το 9,9% των μετοχών της Credit Suisse).

Το κόστος ασφάλισης των ομολόγων της τράπεζας έναντι χρεοκοπίας για ένα έτος εκτινάχθηκε σε επίπεδα που δεν είχαν δει οι μεγάλες διεθνείς τράπεζες από την οικονομική κρίση του 2008. Οι εξελίξεις αυτές οδήγησαν στην εσπευσμένη απόφαση της Ελβετικής Κεντρικής Τράπεζας να διοχετεύσει στην Credit Suisse έως και 50 δισ. ελβετικά φράγκα (50,6 δισ. ευρώ ή 56 δισ. δολάρια) και να προχωρήσει στην αγορά χρέους της τράπεζας ύψους έως και 3 δισ. φράγκων.

Την ίδια ώρα, σαν λάδι που πέφτει στη φωτιά που καίει ακουγόταν η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) που «ακάθεκτη» ανακοίνωσε μέσα στη βδομάδα νέα αύξηση των επιτοκίων κατά 50 μονάδες βάσης (0,50%), τη δεύτερη από τον Φλεβάρη και την έκτη από τον Ιούλη του 2022, οπότε και ξεκίνησε ο ανοδικός κύκλος των επιτοκίων, για να συγκρατήσει τον υψηλό πληθωρισμό που προκάλεσε και η προηγούμενη «επεκτατική πολιτική».

Μετά τη νέα αύξηση το επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων από τις τράπεζες διαμορφώνεται στο 3% και το βασικό επιτόκιο για πράξεις κύριας αναχρηματοδότησης φθάνει πλέον στο 3,5%, τα οποία είναι και τα υψηλότερα από τον Νοέμβρη του 2008, ακριβαίνοντας την πρόσβαση σε δανεισμό για χιλιάδες επιχειρήσεις, πέρα φυσικά και από το νέο μεγάλο χτύπημα στα χρεωμένα νοικοκυριά.

Το «φάρμακο» είναι φαρμάκι

Σήμερα, τραπεζικοί και κυβερνητικοί κύκλοι επιμένουν να καθησυχάζουν, τονίζοντας τη μεγάλη διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στο 2008 και το 2023. Ισχυρίζονται είτε ότι η κατάρρευση αφορά ορισμένες μικρές «περιφερειακές τράπεζες» ή με «ιδιομορφίες», ότι είναι «μεμονωμένες περιπτώσεις», είτε ότι το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, ή πιο συγκεκριμένα αυτό της Ευρωζώνης, στο οποίο βρίσκεται και η ελληνική οικονομία, είναι πολύ πιο θωρακισμένο από τέτοιες εξελίξεις.

Σίγουρα είναι ακόμα πολύ νωρίς για να βγάλει κανείς ολοκληρωμένα και ασφαλή συμπεράσματα για τις περαιτέρω εξελίξεις και για το ποια ακριβώς θα είναι η επίδραση - που ασφαλώς θα υπάρχει - στο υπόλοιπο χρηματοπιστωτικό σύστημα, ή αν ακόμα πρόκειται για τα «προεόρτια» μιας κρίσης.

Το μόνο σίγουρο όμως είναι ότι όλα αυτά τα προβλήματα αντανακλούν το ίδιο φαινόμενο: Την αδυναμία κερδοφόρας επένδυσης των κεφαλαίων. Είναι τελικά έκφραση της υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου, της αδυναμίας εύρεσης κερδοφόρας διεξόδου για τα υπερσυσσωρευμένα κεφάλαια.

Οι ακριβείς, ειδικοί λόγοι και ο συγκεκριμένος μηχανισμός μπορεί να διαφοροποιούνται κάθε φορά, αλλά τελικά η αδυναμία κερδοφόρας τοποθέτησης των κεφαλαίων είναι η υποκείμενη αιτία. Οι τράπεζες δανείζονται χρήματα με τη μορφή των καταθέσεων και στη συνέχεια δανείζουν αυτά τα χρήματα, τα επενδύουν, με τη μορφή δανείων που δίνουν, συμμετοχών, αγοράς ομολόγων κ.ά. Οταν οι επενδύσεις δεν αποδίδουν το αναμενόμενο, συχνά αυτό πρωτοεκδηλώνεται στις τράπεζες. Ετσι, το «κανόνι» της τράπεζας δεν είναι η αιτία, είναι το πρώτο σύμπτωμα.

Αποδεικνύεται όμως και κάτι ακόμα: Οτι τα τεράστια νέα δάνεια με χαμηλά επιτόκια που εισέρρευσαν στις καπιταλιστικές οικονομίες μέσα από πακέτα κρατικών ενισχύσεων, η επεκτατική πολιτική των τελευταίων ετών, που ήταν κοινή σε όλο τον καπιταλιστικό κόσμο, δεν είναι το «μαγικό ραβδί» εξόδου από την κρίση. Οχι απλά δεν μπορεί να ανατρέψει το πρόβλημα της υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου, αλλά σε τελευταία ανάλυση το επιδεινώνει. Στη συνέχεια, ακολουθήθηκε πολιτική υψηλών επιτοκίων για να συγκρατηθεί ο πληθωρισμός επιβεβαιώνοντας τα αδιέξοδα και τις αντιφάσεις του συστήματος, καθώς κάθε «φάρμακο» για το ένα πρόβλημα αποδεικνύεται «φαρμάκι» και δημιουργεί άλλα προβλήματα.

Η Ιστορία αποδεικνύει ξανά και ξανά ότι ο καπιταλισμός, είτε με περιοριστική πολιτική είτε με επεκτατική, με χαμηλά ή με υψηλά επιτόκια, τελικά οδηγεί στο ίδιο αποτέλεσμα: Βάθεμα της εξαθλίωσης των εργαζομένων και κρίσεις που τις πληρώνει διπλά και τριπλά ο λαός.

Το μέγεθος της υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου διεθνώς μεγαλώνει και η κρίση του 2008 - 2009 δεν οδήγησε σε αρκετή αποκλιμάκωση, ενώ η πολιτική του «πράσινου New Deal», που τελικά δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια ελεγχόμενη απαξίωση ενός τμήματος του κεφαλαίου για να βρει κερδοφόρα διέξοδο το υπόλοιπο, δεν έχει αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Μια νέα, βαθύτερη κρίση ελλοχεύει...

ΤΟ PODCAST TΟΥ «902.gr»
`Η οι ζωές μας ή τα κέρδη τους

Το podcast δανείζεται στο καινούριο του επεισόδιο το σύνθημα των μεγάλων λαϊκών διαδηλώσεων της τελευταίας περιόδου. «`Η οι ζωές μας ή τα κέρδη τους!».

Γιατί τελικά το κέρδος των λίγων κρύβεται πίσω από πολλά, παλιά και νέα, μικρότερα και μεγαλύτερα «Τέμπη»...

Διαθέσιμο σε Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts και YouTube

Παρουσίαση - επιμέλεια: Κώστας Πασακυριάκος

Ηχοληψία: Σωτήρης Γκέκας

Μουσική: Γιάννης Μπαλλούς

Για τον «ψηφιακό μετασχηματισμό»

Την Κυριακή 19 Μάρτη, στις 11 π.μ., οι Τομεακές Οργανώσεις Χρηματοπιστωτικού - Λογιστικών Υπηρεσιών, Τηλεπικοινωνιών και Τοπικής - Περιφερειακής - Κεντρικής Διοίκησης Αττικής του ΚΚΕ πραγματοποιούν εκδήλωση με θέμα «Ψηφιακός μετασχηματισμός για τη ζωή και τις ανάγκες των πολλών ή για τα κέρδη των λίγων; Μύθοι και πραγματικότητα», στην Τεχνόπολη στο Γκάζι, στο αμφιθέατρο «Μιλτιάδης Εβερτ» (Δ2). Θα μιλήσει ο Μάκης Παπαδόπουλος, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ και υποψήφιος βουλευτής Επικρατείας.

Θα ακολουθήσουν παρεμβάσεις από τις: Ελπίδα (Νάvτια) Στεφανίδη, υποψήφια βουλευτή τoυ ΚΚΕ στον Νότιο Τομέα, εργαζόμενη σε εταιρεία πληροφορικής και μέλος του ΣΕΤΗΠ, Ειρήνη Μπεκιάρη, υποψήφια βουλευτή του ΚΚΕ στον Δυτικό Τομέα, Γραμματέα της ΤΟ Χρηματοοικονομικών και Λογιστικών Υπηρεσιών της ΚΟ Αττικής, Βέτα Πανουτσάκου, υποψήφια βουλευτή του ΚΚΕ στην Α' Αθήνας, μέλος της ΕΕ τnς ΑΔΕΔΥ, πρόεδρο του Συλλόγου Υπαλλήλων Περιφέρειας Αττικής, Ολγα Κολιούσn, μέλος του Τμήματος Οικονομίας τnς ΚΕ του ΚΚΕ, Αλεξάνδρα Kαπαρού, πρόεδρο τnς Ενωσης Λογιστών - Ελεγκτών Περιφέρειας Αττικής.

Το πρόγραμμα του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ

-- Την Κυριακή 19 Μάρτη, στις 8 μ.μ., θα μιλήσει σε συγκέντρωση νεολαίας στη Θεσσαλονίκη με θέμα «Δεν είναι η ώρα της σιωπής - Είναι η ώρα της φωνής και του αγώνα - Με το ΚΚΕ για τη ζωή που μας αξίζει!», στον πολυχώρο «WE».

-- Τη Δευτέρα 20 Μάρτη θα μιλήσει στην εκδήλωση της Τομεακής Οργάνωσης Πανεπιστημίων - Ερευνας Αττικής του ΚΚΕ με θέμα «Με το ΚΚΕ για το πραγματικά νέο και καινοτόμο στην Επιστήμη και την Ερευνα», στις 7.30 μ.μ. στο αμφιθέατρο «Λεωνίδας Ζέρβας» του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (Βασ. Κωνσταντίνου 48, Αθήνα).



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ