ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 18 Μάρτη 2001
Σελ. /24
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΤΟ ΑΠΟΛΥΤΟ ΡΟΔΟ
Μια παράξενη μέρα

Η παρέα κατηφόριζε την οδό Θεμιστοκλέους. Την αποτελούσαν ένας στοχαστής, ένας ποιητής κι ένας νέος θεολόγος. Κουβέντιαζαν για διάφορα θέματα, αρχίζοντας από την καταστροφή των βουδιστικών μνημείων στο Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν. Αναρωτιόντουσαν πώς θα σκέφτεται ένας μοναχός βουδιστής, που το μόνο που οφείλει είναι να καταστρέφει το «εγώ του» και να ακολουθεί τις οδηγίες των δασκάλων του.

Η στάση απέναντι στην τυπική λατρεία του Βούδα φαίνεται καλύτερα σ' αυτά που είπε ο Τζοσού σ' έναν μοναχό που προσκυνούσε ευλαβικά τον Βούδα. Ο δάσκαλος Τζοσού χαστούκισε τον μοναχό, και ο τελευταίος απόρησε: «Δεν είναι αξιέπαινο να δείχνει κανείς σεβασμό στον Βούδα;». «Ναι, αποκρίθηκε ο δάσκαλος, αλλά είναι καλύτερα να μην έχει κανείς τίποτα το αξιέπαινο». Και ένας άλλος δάσκαλος είχε κάποτε πει: «Αν συναντήσεις ποτέ στο δρόμο σου το Βούδα, σκότωσέ τον».

Ο ποιητής της παρέας θυμήθηκε πως οι μουσουλμάνοι δε χτυπούν μόνο τους αλλόθρησκους, αλλά και τους δικούς τους, όταν τους θεωρήσουν αιρετικούς. Ετσι σταύρωσαν τον ποιητή Μανσούρ Αλ Χαλάλ, όταν είπε: «Είμαι αυτός που αγαπάω, και αυτός που αγαπάω είμαι εγώ».

Μ' αυτά και με τ' άλλα, η παρέα έφτασε στον πεζόδρομο της Κωλέττη, μπροστά στο καφενείο «Ταΰγετος». Αυτά που είδαν, τους έκαναν να συνέλθουν απότομα. Μια κλούβα είχε κλείσει το δρόμο, και μπροστά στο καφενείο καμιά εικοσαριά αστυνομικοί είχαν στριμώξει μια ομάδα νέων και τους έκαναν σωματική έρευνα. Ηταν τόσο μεγάλος ο εξευτελισμός, που τα παιδιά έκρυβαν τα πρόσωπά τους για να μην τους βλέπουν οι περαστικοί. Η πρώτη σκέψη που έγινε ήταν ότι, κάλλιστα, μετά από ένα τέτοιο σοκ, μπορεί ένα από αυτά τα παιδιά να περάσει στο κακό.

Χωρίς να το καταλάβει, η παρέα έμεινε ακίνητη σαν σε ασπρόμαυρη φωτογραφία. Και βρέθηκε μέσα σε σελίδες που γράφτηκαν μεταξύ 1860 και 1862. Είναι του Καρλ Μαρξ: «Ο φιλόσοφος παράγει ιδέες, ο ποιητής ποιήματα, ο πάστορας κηρύγματα κ.ο.κ. Ο εγκληματίας παράγει εγκλήματα. Αν προσέξουμε καλύτερα πώς σχετίζεται αυτός ο τελευταίος κλάδος παραγωγής με το κοινωνικό σύνολο, θα απαλλαγούμε από πολλές προκαταλήψεις. Ο εγκληματίας δεν παράγει μόνο εγκλήματα, αλλά και το Ποινικό Δίκαιο και τον καθηγητή που διδάσκει Ποινικό Δίκαιο και συνάμα το αναπόφευκτο σύγγραμμα, με το οποίο ο ίδιος καθηγητής ρίχνει στη γενική αγορά τις παραδόσεις του, εν είδει "εμπορεύματος". Πέραν τούτου, ο καθηγητής παράγει ολόκληρη την αστυνομία και την ποινική δικονομία, κλητήρες, δικαστές, δημίους, ενόρκους κτλ.. όλοι αυτοί οι ετερόκλητοι επαγγελματικοί κλάδοι, που αποτελούν ισάριθμες κατηγορίες του κοινωνικού καταμερισμού της εργασίας, αναπτύσσουν διάφορες ικανότητες του ανθρώπινου πνεύματος, φτιάχνουν νέες ανάγκες, αλλά και νέους τρόπους για την ικανοποίησή τους. (...) Ο εγκληματίας παράγει μια εντύπωση εν μέρει ηθική, εν μέρει τραγική, αναλόγως, κι έτσι προσφέρει "υπηρεσία" στη διακίνηση των ηθικών και αισθητικών συγκινήσεων του κοινού. Δεν παράγει μόνο συγγράμματα Ποινικού Δικαίου, ούτε απλώς τους Ποινικούς Κώδικες και τους νομοθέτες, παράγει και τέχνη, ωραία λογοτεχνία, μυθιστορήματα, ακόμη και τραγωδίες, όπως αποδεικνύουν, όχι μόνο η Ενοχή του Μίλνερ και οι Ληστές του Σίλερ, αλλά και αυτός ο Οιδίπους και ο Ριχάρδος ο Τρίτος».

Οταν και πάλι η παρέα συγκεντρώθηκε σ' ένα σπίτι, είδε στην τηλεόραση τον αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο να μιλάει, να μιλάει, να μιλάει, και θυμήθηκαν ...τους Ταλιμπάν.


Του Γιώργου ΚΑΚΟΥΛΙΔΗ


Αμεση, εκφραστική εικαστική γραφή

«Ψαρέματα»
«Ψαρέματα»
Η θάλασσα, το φως του ήλιου, η αντανάκλασή του στο νερό. Παιδικές φιγούρες την ώρα του παιχνιδιού στην ακροθαλασσιά. Τοπία από την Υδρα, πλημμυρισμένα από τη μαγεία και την ένταση του κίτρινου και του μπλε. Εργα ζωγραφικής που τα χαρακτηρίζει η αμεσότητα και η φρεσκάδα της γραφής, παρουσιάζει η ζωγράφος και χαράκτρια Μαρία Ζιάκα στην αίθουσα τέχνης «Ανεμος» (Κυριαζή 36, Κηφισιά). Θεματική αφετηρία και πηγή έμπνευσης αποτελεί ο ανεπιτήδευτος εσωτερικός κόσμος του παιδιού, αλλά και η Υδρα, τόπος γοητευτικός και αγαπημένος.

«Ολα τα έργα έγιναν με την οπτική της σημείωσης» μας λέει η Μ. Ζιάκα. «Οι Υδρες φιλοτεχνήθηκαν εκ του φυσικού και βγήκαν σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Εχουν την έννοια της σημείωσης και της μελέτης από τη φύση. Μία φρεσκάδα χωρίς παραπέρα αναζήτηση. Με το ίδιο σκεπτικό αντιμετωπίστηκαν και τα υπόλοιπα. Ηταν μια ανάσα αυτή η δουλιά. Τόσο τα παιδάκια όσο και αυτές οι ατμόσφαιρες και τα καλοκαιρινά τοπία έγιναν με το σκεπτικό να υπάρχει η ζωντάνια της άμεσης γραφής, της γρήγορης γραφής, της γραφής που σταματά στην εντύπωση».

Οπως σημειώνει η Μ. Παίνεση - Καλογερά, «οι μικροί ήρωες της Μ. Ζιάκα, όπως αναπτύσσονται στην επιφάνεια του καμβά την ώρα του ψαρέματος ή την ώρα του παιχνιδιού στην ακροθαλασσιά, σε στιγμές απόλυτης ξεγνoιασιάς, ανασύρουν μνήμες από το λήθαργο και ενεργοποιούν επιθυμίες και όνειρα του θεατή, που σχετίζονται με το μακρινό παρελθόν της παιδικής του ηλικίας. Σε άλλα έργα της η ανθρώπινη μορφή παραχωρεί τη θέση της στο τοπίο, το οποίο με τη μοναδική γοητεία του δρα καταλυτικά στη διαμόρφωση του ζωγραφικού λεξιλογίου της. Η θάλασσα, το φως του ήλιου και η αντανάκλασή του στο νερό με τη διαφορετικότητα και τις ποικίλες εναλλαγές των χρωμάτων από τη μια στιγμή στην άλλη και κυρίως κατά τη διάρκεια του ηλιοβασιλέματος».

«Ο εχθρός επιτίθεται»
«Ο εχθρός επιτίθεται»
Ως προς το ύφος της, η δουλιά αυτή θεωρείται αυτόνομη. Ενα ευχάριστο διάλειμμα.

«Σαν ζωγράφος ζεις αυτές τις στιγμές. Τις αποκομίζεις, τις καταγράφεις σε ένα σημειωματάριο. Τις παιδεύεις μέρες, βδομάδες, μήνες στο εργαστήριο για να βγάλεις κάτι που είναι βαθύτερο: αυτό που λέμε "ιδεολογία στην τέχνη". Αυτή τη φορά δεν τραβήχτηκε το κομμάτι από το εργαστήριο και πέρα. Σταμάτησε εκεί που κρατούνταν η φρεσκάδα της άμεσης γραφής».

Ακροβατώντας σε έναν οπτικό ρεαλισμό και μια σχηματική αναπαράσταση της πραγματικότητας, η Μ. Ζιάκα επιμένει στη ζωγραφική του τελάρου.

«Ο κάθε ένας μπορεί να δοκιμάσει ό,τι θέλει. Ομως, η περιβόητη "εννοιολογική" τέχνη που την ακούμε τόσο πολύ, δε σημαίνει ότι έπνιξε τη ζωγραφική του τελάρου. Στις Σχολές Καλών Τεχνών της Ευρώπης και της Αμερικής, τα εργαστήρια των ρεαλιστών ζωγράφων ευημερούν. Είναι δουλιά των εμπόρων το pret a porte στην τέχνη. Ο,τι έχει σχέση με τη μόδα, δεν έχει σχέση με την τέχνη, την κουλτούρα. Η ουσία είναι το ψάξιμο, η αναζήτηση, η σκέψη. Αυτό που βγαίνει από βαθιά δουλιά. Και αυτά θέλουν χρόνο, επιμονή και, κυρίως, κότσια. Από όλους εμάς, πολλοί λίγοι είναι εκείνοι που έχουν τα κότσια και που θα διδάξουν και τις επόμενες γενιές».

«Δεν ανήκω σε κάποια κυκλώματα, επίσημα ή ανεπίσημα, που να προωθούν τα έργα μου. Κάνω κάποια δουλιά κατά καιρούς και την εκθέτω σε γκαλερί που θέλουν να την εκθέσουν. Το επάγγελμά μας είναι περιορισμένο ως προς τους οικονομικούς πόρους. Οταν δεν κάνουμε μια δεύτερη δουλιά, είναι πάρα πολύ δύσκολο να ζήσουμε. Δεν ξέρω πόσοι το έχουν καταφέρει και με τι κόστος. Εξαρτάται από το τι αντέχει ο καθένας. Τι αντέχει και πού βρίσκεται. Γιατί μπορεί το πλάνο σου να είναι να πουλάς όλα τα έργα σου στα τριάντα σου χρόνια, όμως αυτό δε γίνεται. Δε γίνεται ούτε με την ποιότητα, ούτε με την ομορφιά, αλλά με άλλου είδους "επίθεση". Πρέπει να βάλεις πολύ νερό στο κρασί σου και να μεταχειριστείς θεμιτά και αθέμιτα μέσα για να το πετύχεις».

«Εγώ αισθάνομαι από τους τυχερούς ζωγράφους, γιατί κατά καιρούς η δουλιά μου πουλιέται. Ζω και από τη δουλιά μου, όχι όμως μόνο απ' αυτή. Υπάρχουν καλλιτέχνες που δεν μπορούν να πουλήσουν, γιατί δεν έχουν τη δυνατότητα να εκθέσουν ή γιατί αναγκάζονται να κάνουν και άλλες δουλιές. Η τέχνη όμως σε θέλει εκεί ολόκληρη. Δεν μπορεί να είσαι παρτ τάιμ εκεί, παρτ τάιμ στο σχολείο που διδάσκεις, παρτ τάιμ στο σπίτι...».

«Για την πολιτεία είμαστε ανύπαρκτοι», καταλήγει η Μ. Ζιάκα. «Είτε είναι η Νέα Δημοκρατία είτε το ΠΑΣΟΚ. Είμαστε ένα "γκρουπάκι" περιττό. Δεν τους ενδιαφέρει να υπάρχουμε και είναι αποφασισμένοι να μη δώσουν τίποτα. Το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι η πολιτιστική βιτρίνα και την "ευαισθησία" τους τη δείχνουν μόνο σε κάποιο φίλο εικαστικό. Ομως, πού είναι η "ευαισθησία" τους, όταν μετά από μία παρουσία και κατάθεση ψυχής τριάντα χρόνων, πολλοί εικαστικοί νοσηλεύονται στο νοσοκομείο με χαρτί απορίας;».


Η. ΜΟΡΤΟΓΛΟΥ



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ