Ο «Ρ» επισκέφτηκε το ορυχείο Μαυροπηγής της ΔΕΗ, τα χωριά Μαυροπηγή και Ποντοκώμη στην Πτολεμαΐδα και τον Ατμοηλεκτρικό Σταθμό Αμυνταίου στη Φλώρινα. Μια περιοχή σαν τη Δυτική Μακεδονία, με τεράστιο πλούτο όπως είναι τα λιγνιτικά κοιτάσματα, τα εργοστάσια και τα ορυχεία της ΔΕΗ και η ανεργία «τσακίζει κόκαλα», το περιβάλλον επιβαρύνεται, οι κάτοικοι δεν έχουν εξασφαλισμένη ούτε στέγη, ούτε γη και όλες οι πλουτοπαραγωγικές της δυνατότητες ετοιμάζονται να παραδοθούν σε επιχειρηματικούς ομίλους. Το ερώτημα που μπαίνει επιτακτικά είναι: Ενέργεια εμπόρευμα - είτε την εμπορεύεται το καπιταλιστικό κράτος, είτε οι επιχειρηματίες - ή ενέργεια κοινωνική, λαϊκή περιουσία;

Το εργατικό - λαϊκό κίνημα απέναντι στην πλήρη απελευθέρωση και ιδιωτικοποίηση του τομέα Ενέργειας, καλείται να αντιτάξει τον Ενιαίο Κρατικό Φορέα ενέργειας, που δε θα υπηρετεί την κερδοφορία, θα παρέχει φθηνό ρεύμα ως βασικό κοινωνικό αγαθό και θα αποτελεί βασικό μοχλό για την ανάπτυξης της χώρας στα πλαίσια της εργατικής εξουσίας.

Οι αρνητικές επιπτώσεις της πορείας «απελευθέρωσης» της ηλεκτρικής ενέργειας και της ιδιωτικοποίησης της ΔΕΗ έχουν γίνει εμφανείς και για τους εργαζόμενους της επιχείρησης:

• Τους τελευταίους μήνες οι μισθοί των εργαζομένων στη ΔΕΗ έπεσαν σε σχέση με το 2009 πολύ κάτω από το μισό σε απόλυτες τιμές. Οταν ένας εργαζόμενος έπαιρνε 2.500 ευρώ μισθό το 2009, με 14 μισθούς, είχε ετήσιο εισόδημα 35.000 ευρώ. Τώρα ο μέσος μισθός της ΔΕΗ πρέπει να είναι κατά 35% κάτω σε σχέση με το 2009. Αν συνυπολογιστούν τα δώρα που κόπηκαν, το χαράτσι της έκτακτης εισφοράς από τους μισθούς του 2010 και του 2011, η μείωση από την πτώση του αφορολόγητου ορίου, το ετήσιο εισόδημα θα φτάσει στα 17.600 ευρώ.
• Η διάλυση του Ασφαλιστικού Ταμείου της ΔΕΗ έχει σαν αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι να πληρώνουν για όλα τα φάρμακα, όλες τις εξετάσεις και τη νοσηλεία.
• Το προσωπικό της ΔΕΗ από 36.000 εργαζόμενους τη δεκαετία του '90, έχει μειωθεί σήμερα στους 21.000. Στη Δυτική Μακεδονία το 1997 οι μόνιμοι εργαζόμενοι της ΔΕΗ ανέρχονταν στους 9.800, ενώ σήμερα δεν ξεπερνούν τους 5.352. Οι εργαζόμενοι με ελαστικές μορφές ανέρχονται στους 4.290 (2.882 εργαζόμενοι σε εργολάβους, 1.141 με 8μηνες συμβάσεις και 267 με 2μηνες συμβάσεις).
• Η παραγωγικότητα της εργασίας έχει αυξηθεί κατά 2,5 φορές. Ομως στον καπιταλισμό η άνοδος της παραγωγικότητας της εργασίας μειώνει θέσεις εργασίας, αντί να μειώνει τις ώρες εργασίας, να βελτιώνει τις συνθήκες ζωής και δουλειάς. Μπροστά και στο κλείσιμο μονάδων ή της συρρίκνωσης της λιγνιτικής παραγωγής, όσοι συνταξιοδοτούνται δεν αντικαθίστανται. Εχουν να γίνουν προσλήψεις μόνιμου προσωπικού από το 1992. Εγιναν πέρυσι 2.000 - 2.500 προσλήψεις πανελλαδικά, από τις οποίες 500 - 600 στη Δυτική Μακεδονία. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ το Σεπτέμβρη του 2011 η περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας ήταν πρώτη σε ανεργία με ποσοστό 24,2%.
• Πολλοί εργάζονται συνεχόμενα 12ωρα γιατί τα πόστα 24ωρης λειτουργίας αντί να έχουν 5 άτομα, έχουν δυο ή τρία. Μάλιστα, με το πλαφόν που μπήκε για το μηνιάτικο μισθό, μεγάλο μέρος των υπερωριών μένει απλήρωτο.

Ολα τα παραπάνω έχουν οδηγήσει σε δραματικά αδιέξοδα τους εργαζόμενους στη ΔΕΗ ΑΕ, είτε αυτοί είναι μόνιμοι, είτε σε εργολάβους, είτε συμβασιούχοι ορισμένου χρόνου. Ο «Ρ» μίλησε για την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί με εργαζόμενους του ορυχείου Μαυροπηγής Κοζάνης και του Ατμοηλεκτρικού Σταθμού (ΑΗΣ) Αμυνταίου Φλώρινας.

Από το ορυχείο Μαυροπηγής Κοζάνης

Επίσης, η έλλειψη και η γήρανση του προσωπικού, η τεχνογνωσία που χάνεται, έχει σαν αποτέλεσμα η δουλειά να εντατικοποιείται. Ο μέσος όρος των υπερωριών έχει ανέλθει στις 30 ώρες το μήνα και όσο πάνε και αυξάνουν. «Χτες, για παράδειγμα, ήρθαμε για δουλειά στις 8 το πρωί και φύγαμε στις 10 το βράδυ», λέει ο Ζάχος, εργαζόμενος στο Ηλεκτροτεχνείο του ορυχείου. «Και μάλιστα οι υπερωρίες αυξάνουν για το τεχνικό προσωπικό, που είναι στην πρώτη γραμμή και η κόπωση είναι μεγαλύτερη», συμπληρώνει ο Γιώργος.

Με το πολυνομοσχέδιο, η μισθοδοσία στις πρώην ΔΕΚΟ μειώθηκε κατά 35%. «Στην πραγματικότητα, η αγοραστική δύναμη, το βιοτικό επίπεδο έπεσε στα επίπεδα του 2005. Κατά μέσον όρο, οι εργαζόμενοι στη ΔΕΗ έχουν χάσει από 400 - 800 ευρώ το μήνα, ενώ με την κατάργηση των κλαδικών συμβάσεων οι μισθοί των εργαζομένων στις εργολαβίες θα πέσουν στο βασικό μισθό του ανειδίκευτου εργάτη», σημειώνει ο Π. Ταταρίδης.

Ο Μελέτης εργάζεται στο Μηχανουργείο του ορυχείου. «Είμαι 27 χρόνια εργαζόμενος και μόνο με την περικοπή του μισθού είμαι 540 ευρώ μείον. Βάλε το χαράτσι της ΔΕΗ, βάλε την έκτακτη εισφορά, βάλε με τη μείωση του αφορολόγητου... Ενα εξοχικό σπίτι που είχα, του έκανα διακοπή ρεύματος. Την κόρη μου δεν έχω να τη στείλω στη Θεσσαλονίκη να σπουδάσει. Εχουμε ακούσει πολλές περιπτώσεις γονιών που έφεραν πίσω τα παιδιά τους από τις σπουδές γιατί δεν έβγαιναν. Πλέον έχουμε αρχίσει να προβληματιζόμαστε πώς θα περάσουμε το μήνα», λέει χαρακτηριστικά. Βγάζει και μας δείχνει το χαρτί με τα τέλη κυκλοφορίας του αυτοκινήτου του: «600 ευρώ πρέπει να δώσω. Καινούργιο αυτοκίνητο, δύο χρόνων και το έχω ακίνητο, χωρίς πινακίδες γιατί δεν έχω να πληρώσω τέλη και ασφάλεια και βενζίνες...».

Ενα ακόμη μεγάλο πλήγμα για τους εργαζόμενους της ΔΕΗ ΑΕ είναι και η διακοπή της ιατροφαρμακευτικής τους περίθαλψης από τη στιγμή που το κράτος ανέλαβε τη χρηματοδότηση του Ταμείου τους. Η χρηματοδότηση μειώθηκε από τα 900 εκατ. ευρώ στα 603 εκατ. ευρώ και πλέον όλα τα φάρμακα, όλες τις εξετάσεις και τα νοσήλια στα νοσοκομεία τα πληρώνουν εξολοκλήρου οι εργαζόμενοι. «Κρατάμε την απόδειξη και υποτίθεται ότι ...κάποια στιγμή θα τα πάρουμε από το Ταμείο», λένε.

«Πρέπει να αγοράσω ινσουλίνες γιατί είμαι διαβητικός και χρειάζομαι 120 ευρώ το μήνα. Ακόμη και οι χρόνια πάσχοντες πληρώνουν μόνοι τους για τα πανάκριβα φάρμακα», υπογραμμίζει ο Γιώργος.

Κι ενώ η κατάσταση για πολλούς εργαζόμενους και τις οικογένειές τους είναι τραγική, η πλειοψηφία του σωματείου Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας ΔΕΗ «ΣΠΑΡΤΑΚΟΣ» (ΠΑΣΚΕ - ΔΑΚΕ), δε δίστασε στις 3 Δεκέμβρη να βγάλει ανακοίνωση με την οποία δηλώνει ανάμεσα σε άλλα πρόθυμη να βάλει πλάτη στο πετσόκομμα των δικαιωμάτων των εργαζομένων (σ.σ. οι υπογραμμίσεις είναι δικές τους): «Ο ΣΠΑΡΤΑΚΟΣ σαφώς και συμφωνεί με τη λογική ότι ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ σε αυτή την κρίσιμη περίοδο που διανύουμε θα πρέπει να δώσουμε τον αγώνα, να κάνουμε θυσίες, να καταβάλουμε υπέρμετρη προσπάθεια».

Οι περισσότεροι νέοι που πιάνουν δουλειά στη ΔΕΗ ΑΕ είναι πλέον είτε «αλυσοδεμένοι» στους εργολάβους, είτε έχουν δουλειά για λίγους μήνες. Τα μεροκάματα είναι της «πείνας», ενώ πολλές φορές ούτε αυτά δεν καταβάλλονται. Ο Βασίλης δουλεύει στο Μηχανουργείο του ορυχείου σχεδόν δύο χρόνια. «Από την αρχή, παίρνω το πολύ 800 ευρώ το μήνα, ενώ δεν μου αναγνωρίζεται καμία προϋπηρεσία, ούτε επιδόματα, 3ετίες κ.λπ. Παλιότερα είχα πρόβλημα και με τις πληρωμές. Τώρα, με την πίεση και του σωματείου (ΣΕΕΕΝ) πληρωνόμαστε κανονικά», αναφέρει.

Αντίστοιχα, ο Σταύρος δούλευε για χρόνια στο ίδιο πόστο, όμως μέσω εργολάβου και με 8μηνες συμβάσεις. Επειδή είναι κάτοικος του χωριού Αγιος Χριστόφορος όπου η ΔΕΗ ΑΕ έκανε αναγκαστικές απαλλοτριώσεις 30 στρεμμάτων καλλιεργήσιμων εκτάσεων, είχε κάποια ...μόρια για 8 μήνες δουλειά στην επιχείρηση! Οπως σημειώνει, «πέρσι, με τα πολλά, με προσέλαβαν με σταθερή δουλειά. Οσο ήμουν όμως στον εργολάβο είχα πολλά προβλήματα με τις πληρωμές. Για παράδειγμα το επίδομα αδείας του 2010 το πήραμε τελικά τον Απρίλη του 2011 κι αυτό μετά από παρεμβάσεις του κλαδικού σωματείου».

«Είμαι 5 μήνες στην επιχείρηση και μου μένει ακόμα μια βδομάδα στη δουλειά. Αν ζητήσουν προσωπικό, ίσως και να με ξαναπάρουν. Ανάγκες υπάρχουν και μάλιστα πολλές, αλλά δεν καθορίζεται από μας πώς θα καλυφθούν», προσθέτει ο Δημήτρης.

Αυτό που τονίζει ο Π. Ταταρίδης είναι ότι οι εργολάβοι κάθε χρόνο όλο και συμπιέζουν την τιμή της εργατικής δύναμης. Για να τους δώσει την εργολαβία η ΔΕΗ ΑΕ κάνουν όλο και πιο φθηνές προσφορές. Δεν κόβουν, όμως, από την τιμή των υλικών και των εργαλείων, αυτή είναι στάνταρ, κόβουν από τους εργαζόμενους, από τους μισθούς και τα δικαιώματά τους.

Ο Θάλαμος Ελέγχου Μονάδων του ΑΗΣ Αμυνταίου

Ο ΑΗΣ Αμυνταίου έχει δύο λιγνιτικές μονάδες ισχύος 300 ΜW η καθεμία, δηλαδή σύνολο 600 ΜW, την ώρα 600 MWh. Καίει λιγνίτη από το ορυχείο Αμυνταίου.

Αυτή τη στιγμή, οι μόνιμοι εργαζόμενοι του ΑΗΣ Αμυνταίου έχουν κατέβει στους 350, τη στιγμή που πριν από μερικά χρόνια ανέρχονταν στους 700. Τα κενά που μοιραία δημιουργούνται «μπαλώνονται» όπως όπως με 35 εργαζόμενους 8μηνίτες και περιμένουν σε λίγες μέρες άλλους 15 εργαζόμενους με 2μηνη σύμβαση. Επιπλέον, ο τομέας της καθαριότητας και της συντήρησης έχει ανατεθεί σε τρεις εργολάβους, που απασχολούν περίπου 45 εργαζόμενους. Η δραματική μείωση του προσωπικού - λόγω μη προσλήψεων, συνταξιοδοτήσεων και της στελέχωσης του εργοστασίου της Μελίτης με εργαζόμενους από τον ΑΗΣ Αμυνταίου πριν από 5 χρόνια - έχει σαν αποτέλεσμα η εργασία να έχει εντατικοποιηθεί σε δραματικό βαθμό.

Σε μεγάλα ύψη, πολύ υψηλές ή πολύ χαμηλές θερμοκρασίες για πολλές ώρες δουλεύουν οι εργαζόμενοι στους ΑΗΣ της ΔΕΗ (φωτ. από Αμύνταιο)

Ενα τέτοιο παράδειγμα είναι ο Θάλαμος Ελέγχου Μονάδων του σταθμού. «Εδώ», εξηγεί ο Κώστας, «δουλεύουμε συνέχεια, τρεις βάρδιες το 24ωρο. Αν δεν έρθει αντικαταστάτης της βάρδιας δεν φεύγουμε. Αυτό το πόστο είναι ο εγκέφαλος του εργοστασίου, ελέγχουμε την εύρυθμη λειτουργία όλου του ΑΗΣ. Τη θερμοκρασία, την πίεση του ατμού, είναι γενικά μια ροή που δεν σταματάει ποτέ».

Οι εργαζόμενοι σε αυτό και άλλα πόστα δουλεύουν συνεχόμενα 12ωρα. «Μάλιστα, τώρα με τις περικοπές που έγιναν στους μισθούς μας ό,τι παίρναμε από τις υπερωρίες το έκοψαν κατά 35%. Κι αυτό το χρηματικό κίνητρο που υπήρχε, δεν το έχουμε πια. Τώρα αναγκαστικά καθόμαστε 12ωρα λόγω έλλειψης προσωπικού», σημειώνει ο Κώστας. Ταυτόχρονα, οι συνθήκες δουλειάς είναι ιδιαίτερα σκληρές με επιπτώσεις στην υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων.

Για παράδειγμα ο Κώστας εργάζεται επί 27 χρόνια κυλιόμενες βάρδιες. «Αυτό διαλύει τον οργανισμό. Παλιότερα μετά τα 10 χρόνια σε κυλιόμενο ωράριο μπορούσες να μεταφερθείς σε άλλο πόστο, ακριβώς επειδή επιβαρύνεται η υγεία σου. Αυτό πια δεν γίνεται. Δεν υπάρχουν άνθρωποι, προσωπικό για να γίνει. Επειτα, όταν δουλεύεις πολλές ώρες για τόσα χρόνια, πέρα από την επιβάρυνση της υγείας σου, προκύπτουν κίνδυνοι και για την ίδια τη δουλειά. Το πόστο μας θέλει καθαρό μυαλό, ξεκούραστο σώμα. Σκέψου έναν άνθρωπο 40 - 50 χρόνων, να κάθεται στις 4 το πρωί, άυπνος, κουρασμένος και να πρέπει να κάθεται ακίνητος πάνω από τον πίνακα ελέγχου και να παρατηρεί αν όλα πάνε καλά. Ανά πάσα στιγμή μπορεί κάτι να του ξεφύγει, είναι ανθρώπινο. Βέβαια και οι άλλοι συνάδελφοί μας δουλεύουν μέσα στο κρύο ή στη ζέστη, σε πολύ σκληρές συνθήκες. Εδώ δουλεύουμε μέσα στην τέφρα, σε πολύ υψηλές ή πολύ χαμηλές θερμοκρασίες και σε μεγάλα ύψη. Δε δικαιολογείται να εργαζόμαστε ασταμάτητα και 12ωρα».

Την ίδια στιγμή, τα μηχανήματα παλιώνουν και δε γίνεται συντήρησή τους όπως παλιά για να μειωθεί το κόστος της παραγωγής. Αυτό δυσκολεύει ακόμη περισσότερο να «βγει» η δουλειά και είναι και επικίνδυνο για τους εργαζόμενους, ενώ αυξάνει την εντατικοποίηση της εργασίας.

Η ραγδαία μείωση του προσωπικού θέτει σε κίνδυνο ακόμη και την ύπαρξη του εργοστασίου τα επόμενα χρόνια. Μόνιμοι, έμπειροι και καταρτισμένοι εργαζόμενοι συνταξιοδοτούνται και αντικαθίστανται από 2μηνίτες ή 8μηνίτες. Καίρια πόστα είναι αδύνατον να λειτουργήσουν με αυτές τις εργασιακές σχέσεις. Οπως εξηγεί ο Κώστας, «όταν ήρθα στη δουλειά - πριν από 27 χρόνια - πέρασα από όλα τα πόστα πριν έρθω στο Θάλαμο Ελέγχου Μονάδων για να μάθω. Τώρα έχουν ανατραπεί τα πάντα και μιλάμε για μια σημαντική εμπειρία και τεχνογνωσία του εργατικού δυναμικού που χάνεται. Γιατί θα έρθει κάποιος, θα κάτσει λίγους μήνες και μόλις αρχίσει να μαθαίνει κάτι, θα φύγει. Θα έρθει άλλος, μετά άλλος κ.ο.κ.».

Την Τρίτη: Τα σχέδια για την ιδιωτικοποίηση, οι θέσεις του ΚΚΕ