ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Τρίτη 18 Οχτώβρη 2016
Σελ. /24
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκαν οι διήμερες εκδηλώσεις για τον Ντμίτρι Σοστακόβιτς

Ολοκληρώθηκε την Κυριακή το διήμερο εκδηλώσεων που διοργάνωσε η ΚΟ Αττικής για τον συνθέτη

«Δεν μπορώ να αντιληφθώ τη μουσική μου εξέλιξη, παρά μόνο μέσα στο πλαίσιο της οικοδόμησης του σοσιαλισμού στη χώρα μου». «Το μόνο είδος τέχνης που μπορεί να ζήσει και να ακμάσει, είναι αυτό που θεωρεί σαν καθήκον του να υπηρετεί τον μεγάλο δημιουργό της Ιστορίας, το λαό. Και να υπηρετείς τον λαό σημαίνει να κάνεις ό,τι μπορείς για να γίνει η πολιτική του Κόμματος πραγματικότητα».

Λόγια του μεγάλου Σοβιετικού συνθέτη Ντμίτρι Σοστακόβιτς, που τίμησε με διήμερο εκδηλώσεων η Κομματική Οργάνωση Αττικής του ΚΚΕ, το περασμένο Σαββατοκύριακο.

Ο Θέμης Γκιώνης, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και του Γραφείου Περιοχής της ΚΟ Αττικής, κάνοντας το άνοιγμα της εκδήλωσης, σημείωσε: «Γνωρίζουμε ότι με τη σημερινή μας εκδήλωση δεν ξεκινάμε, ούτε πολύ περισσότερο τελειώνουμε, αλλά προσπαθούμε να βαδίσουμε σε ένα δρόμο πιο πλατιάς γνωριμίας της εργατικής τάξης, των λαϊκών ανθρώπων, των ανθρώπων των τεχνών, με τις πλούσιες κατακτήσεις των τεχνών και του πολιτισμού στη Σοβιετική Ενωση μετά τη νικηφόρα μεγάλη Οχτωβριανή Επανάσταση. Το 2017, χρονιά που θα τιμάμε τα 100 χρόνια από την έφοδο στον "ουρανό", θα πραγματοποιηθεί πλήθος εκδηλώσεων, που στόχο θα έχουν να αναδείξουν πλατιά τα επιτεύγματα και τις κατακτήσεις των εργαζομένων στη Σοβιετική Ενωση».

Η Αίθουσα Συνεδρίων του ΚΚΕ γέμισε ασφυκτικά με κόσμο που ήρθε να γνωρίσει τον συνθέτη, που έθεσε το έργο του στην υπηρεσία του λαού που έχτιζε τη σοσιαλιστική κοινωνία, που διαπαιδαγώγησε μέσω της τέχνης του τον ανθρώπου του μέλλοντος. Μέσα από τις ομιλίες και το εξαίσιο καλλιτεχνικό πρόγραμμα που παρουσιάστηκε και τις δύο μέρες, το κοινό ήρθε σε επαφή με όλα αυτά που τον ενέπνευσαν, έμαθε για την περίοδο που ανδρώθηκε και μεγαλούργησε, αλλά και ποιον είχε στόχο να υπηρετήσει με τη μουσική του, που δεν είναι άλλος από τον «μεγάλο δημιουργό της Ιστορίας, τον λαό».

Την πρώτη μέρα προβλήθηκε βίντεο για τη ζωή του Σοστακόβιτς. Και τις δύο μέρες διακινούταν καλαίσθητο πρόγραμμα για τα μουσικά κομμάτια που παρουσιάστηκαν, αλλά και πλευρές από τη ζωή και το έργο του συνθέτη.

  • Οποιος επιθυμεί μπορεί να παρακολουθήσει ολόκληρο το διήμερο - τις ομιλίες και το καλλιτεχνικό πρόγραμμα - στο πόρταλ του «902.gr».

Για τη ζωή και το έργο του Σοβιετικού συνθέτη

Την πρώτη μέρα των εκδηλώσεων μίλησε η Βαγγελιώ Πλατανιά, μέλος της Επιτροπής Περιοχής της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ και του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ.

Η Β. Πλατανιά με την ομιλία της φώτισε πλευρές της ζωής και του έργου του Σοστακόβιτς, στάθηκε στα στοιχεία εκείνα που θεωρούνται καθοριστικά στη διαμόρφωση του ήθους, του χαρακτήρα αλλά και της στάσης του συνολικότερα.

Ανέφερε χαρακτηριστικά: «Οι τέχνες δεν αντιμετωπίζονταν στο σοσιαλισμό ως μία ραφιναρισμένη ενασχόληση για τους λίγους και εκλεκτούς του πλούτου - που άλλωστε είχαν εκλείψει. Αντιμετωπίζονταν ως μεγάλο μέσο διαπαιδαγώγησης και ανάπτυξης ολοκληρωμένης προσωπικότητας, εφόδιο αναγκαίο για τον κάθε εργάτη στο σοσιαλισμό, που έπρεπε να μάθει τη διεύθυνση της κοινωνικής παραγωγής, να συμμετέχει στην εργατική εξουσία. Ως μέσο κατανόησης και επίδρασης στην πραγματικότητα που εφοδίαζε τους εργάτες με πλούτο γνώσεων, συναισθημάτων και συνέβαλλε σε αυτό που ήταν ο στόχος του σοσιαλιστικού κράτους: Τη διαμόρφωση του νέου συνειδητού εργαζόμενου ως παραγωγού του κοινωνικού προϊόντος.

Σε αυτές τις συνθήκες και ευνοϊκές συγκυρίες αναπτύσσεται το μουσικό ταλέντο του Ντμίτρι Σοστακόβιτς. Με αυτή μας την τοποθέτηση δε θέλουμε να ισχυριστούμε πως αν δε ζούσε στο σοσιαλισμό δεν θα αναδεικνυόταν σε έναν σπουδαίο μουσικό. Δεν έχουμε λόγους να πιστεύουμε κάτι τέτοιο, αν και στον καπιταλιστικό κόσμο είναι χιλιάδες τα ταλέντα που χάνονται στις συμπληγάδες του κέρδους. Ωστόσο, ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς μέσα στη Σοβιετική Ενωση δεν ήταν απλά ένα μεγάλο μουσικό ταλέντο. Εγινε ο συνθέτης που έβαλε τη σφραγίδα του, που άνοιξε δρόμους, που χαρακτήρισε τη μουσική εποχή του. Και τούτο έγινε κατορθωτό γιατί μέσα στα πλαίσια του σοσιαλιστικού συστήματος έθεσε στον εαυτό του τους πιο σύνθετους στόχους, τα πιο κρίσιμα ερωτήματα, απάντησε δηλαδή στις απαιτήσεις του καιρού του, στην ουσία αλλάζοντας το ρόλο και την αποστολή της ίδιας της τέχνης. Γράφει ο Σοστακόβιτς: "Εμείς σαν επαναστάτες αντιλαμβανόμαστε διαφορετικά τη μουσική. Ο Λένιν, ο ίδιος, είπε ότι η μουσική είναι μέσον για τη συνένωση πλατιών μαζών. Ισως δεν παίζει ρόλο οδηγητή των μαζών, είναι όμως σίγουρα μία δύναμη οργανωτική". Ο Σοστακόβιτς, δηλαδή, έθεσε μπροστά του το ερώτημα πώς πρέπει να είναι η μουσική, ποια τα θέματά της, το περιεχόμενό της, ποια η γλώσσα και τα μέσα της ώστε να μπορέσει να παίξει το ρόλο της διαπαιδαγώγησης των μαζών, να έχει συμβολή στη διαμόρφωση της κομμουνιστικής προσωπικότητας. Το ανέβασμα του σκοπού της μουσικής τόσο ψηλά, η δυνατότητα αξιοποίησης όλων των υποδομών και μέσων χωρίς τη μέγγενη του κέρδους και, φυσικά, το απαράμιλλο ταλέντο ήταν οι παράγοντες που οδήγησαν στο καλλιτεχνικό φαινόμενο Σοστακόβιτς».

Η ομιλήτρια αναφέρθηκε ακόμα διεξοδικά στην ανάπτυξη των καλλιτεχνικών τάσεων, σε πλευρές της πολιτικής του Κόμματος στον πολιτισμό στα πρώτα χρόνια μετά την επανάσταση, αλλά και στην πορεία, όπως και στις αισθητικές απόψεις του συνθέτη.

Φυσικά, από την ομιλία δεν θα μπορούσε να λείψει και η απάντηση σε προσπάθειες αποχαρακτηρισμού του έργου του Σοστακόβιτς. «Μετά το θάνατο του Σοστακόβιτς και ιδιαίτερα μετά τις αντεπαναστατικές ανατροπές στην ΕΣΣΔ, κορυφώθηκε η επίθεση που και όσο ζούσε ξεδιπλωνόταν δειλά, έβρισκε όμως κάθε φορά την απάντησή της από τον ίδιο τον συνθέτη. Η διεθνής βιβλιογραφία αλλάζει σκοπιά και από εκεί που ο Σοστακόβιτς είναι ο προπαγανδιστής του σοσιαλισμού μετατρέπεται στον καταπιεσμένο καλλιτέχνη που ζούσε υπό το φόβο του καθεστώτος, ιδιαίτερα στα χρόνια που Γραμματέας του ΚΚΣΕ ήταν ο Στάλιν.

Ολες αυτές οι αντιεπιστημονικές, αντικομμουνιστικές θεωρίες αναπαράγονται διαρκώς τόσο διεθνώς όσο και στη χώρα μας. Ο δρόμος για την αναζήτηση της αλήθειας, της γνώσης των μεγάλων κατακτήσεων του σοσιαλισμού, αλλά και των συμπερασμάτων της οικοδόμησης είναι δύσβατος. Και αυτό αφορά και στα ζητήματα της τέχνης και του πολιτισμού. Και έχουμε επίγνωση πως το έργο του μεγάλου Σοβιετικού καλλιτέχνη δε θα αναγνωριστεί σε όλο του το μεγαλείο, δε θα κατακτηθεί από τις πλατιές λαϊκές μάζες παρά μονάχα όταν η τέχνη θα απαγκιστρωθεί από τους νόμους του κέρδους, όταν θα έχει στόχο να βοηθάει τους ανθρώπους να ζουν πιο εύκολα, να δουλεύουν πιο ευτυχισμένα και να αγαπούν πιο βαθιά. Οταν δε θα υπάρχει καμία ανάγκη να εντάσσονται στο μουσικό λεξιλόγιο λέξεις όπως πείνα, εκμετάλλευση, πόλεμος...».


Το συμφωνικό έργο του Σοστακόβιτς

Τη δεύτερη μέρα των εκδηλώσεων μίλησε ο Λουκάς Αναστασόπουλος, μέλος του Γραφείου του ΚΣ της ΚΝΕ και του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ.

Ο Λ. Αναστασόπουλος με την ομιλία του, αναλύοντας το συμφωνικό έργο του συνθέτη, πραγματοποίησε ένα «μουσικό ταξίδι» στις 15 Συμφωνίες του, χρησιμοποιώντας μάλιστα και ηχητικά παραδείγματα - σύντομα αποσπάσματα των συμφωνιών, για να γίνουν κατανοητά τα όσα λέγονταν στο κοινό.

Σημείωσε ανάμεσα στα άλλα:

«Ο Σοστακόβιτς, όπως είναι γνωστό σε πολλούς, έγραψε συνολικά 15 συμφωνίες. Αν το σκεφτούμε καλά είναι ένας μεγάλος αριθμός για τέτοια απαιτητικά και ογκώδη έργα, που λίγοι συνθέτες τον ξεπερνούν. Με τη συμφωνική μουσική ο Σοστακόβιτς ασχολήθηκε σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Από την 1η Συμφωνία, που τον ανέδειξε σε έναν από τους πλέον υποσχόμενους και ταλαντούχους συνθέτες της γενιάς του, έως την 15η, που γράφτηκε 3 χρόνια πριν τον θάνατό του.

Είναι πραγματικά δύσκολο να παρουσιάσει κανείς με πληρότητα μέσα σε μία ομιλία το σύνολο των συμφωνιών του Σοστακόβιτς μαζί με όλες τις πλευρές, ιστορικές, κοινωνικές, μορφολογικές, αισθητικές, που αφορούν αυτό το μέρος του έργου του. Αυτό που πραγματικά επιδιώκουμε σήμερα είναι να ανοίξουμε ένα μικρό παράθυρο για να κατανοηθούν σε ένα πρώτο επίπεδο οι συμφωνίες του μεγάλου Σοβιετικού συνθέτη.

Τα συμφωνικά μονοπάτια του Σοστακόβιτς είναι γεμάτα αντιθέσεις. Είναι ένα ταξίδι, γεμάτο μαχητικά και θυελλώδη επεισόδια, επιθετικές μελωδίες μα και με γλυκά και τρυφερά μουσικά θέματα. Ενα ταξίδι γεμάτο εικόνες συγκεντρώσεων, εικόνες αγώνα, εικόνες πολέμου αλλά και με εικόνες τοπίων απέραντων, κενών και παγωμένων. Γεμάτο με στιγμές θλίψης, τρόμου, οργής, βαθιάς συγκίνησης εναλλασσόμενες με άλλες, χαράς, ενθουσιασμού, γιορτής και αισιοδοξίας. Στους περισσότερους από τους σταθμούς του θα δούμε, σαν μια ταινία, να περνούν μπροστά από τα μάτια μας μεγάλες ώρες στην Ιστορία της εργατικής τάξης της Ρωσίας αλλά και του διεθνούς εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος».


8ο Κουαρτέτο και μουσική για τον κινηματογράφο

Το κουαρτέτο εγχόρδων του Δημοτικού Ωδείου Πατρών, που παρουσίασε το 8ο Κουαρτέτο
Το κουαρτέτο εγχόρδων του Δημοτικού Ωδείου Πατρών, που παρουσίασε το 8ο Κουαρτέτο
Την πρώτη μέρα των εκδηλώσεων παρουσιάστηκε το Κουαρτέτο Νο 8, από το Κουαρτέτο Εγχόρδων του Δημοτικού Ωδείου Πατρών, αποτελούμενο από τους Μαριάννα Σαφάροβα (α' βιολί), Γιάροσλαβ Τοκάρεβ (β' βιολί), Ρόμπερτ Σμαγκούλοβ (βιόλα) και Νικολάι Κομισάροβ (βιολοντσέλο).

Το κουαρτέτο Νο8 αφιερωμένο στα θύματα του πολέμου και του φασισμού γράφτηκε το 1960, ενώ ο συνθέτης βρισκόταν στη Δρέσδη μαζί με κινηματογραφικό συνεργείο, για την πραγματοποίηση των γυρισμάτων της ταινίας «Πέντε μέρες - Πέντε νύχτες». Η σύνθεση του έργου έγινε κάτω από το βάρος των εντυπώσεων του συνθέτη τόσο από τα γυρίσματα της ταινίας, όσο και από τις αφηγήσεις των κατοίκων της περιοχής για τις θηριωδίες των ναζί στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, αλλά και για τη φρίκη του βομβαρδισμού της Δρέσδης, από τα βρετανικά και αμερικάνικα αεροπλάνα στο τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, προκειμένου ο Κόκκινος Στρατός που επέλαυνε προς το Βερολίνο να βρει μόνο στάχτες.

Το έργο αποτελείται από πέντε μέρη, με τη μουσική να μη σταματάει κατά το πέρασμα από το ένα μέρος στο άλλο. Βασικό μοτίβο ολόκληρου του έργου είναι οι τέσσερις νότες: ρε - μι ύφεση - ντο - σι, που σε διάφορες παραλλαγές διαμορφώνουν τα κύρια θέματα των επιμέρους μερών.

Λυρικοί καλλιτέχνες και ο Φ. Μόρτζος στο πιάνο αποδίδουν μουσική, που έγραψε ο Σοστακόβιτς για τον κινηματογράφο
Λυρικοί καλλιτέχνες και ο Φ. Μόρτζος στο πιάνο αποδίδουν μουσική, που έγραψε ο Σοστακόβιτς για τον κινηματογράφο
Στη συνέχεια παρουσιάστηκαν κομμάτια που έγραψε ο Σοστακόβιτς για τον κινηματογράφο. Τα κομμάτια απέδωσαν οι λυρικοί καλλιτέχνες Φωτεινή Αθανασάκη, Ελισσάβετ Κλονόβσκαγια, Μαξίμ Κλονόβσκι, Αλέξανδρος Λούτας, Λουντμίλα Μποταρένκο, Γιώργος Σαμαρτζής, Νεκτάριος Σαμαρτζής, Νίκος Συρόπουλος και Φωτεινή Χατζιδάκη. Στο πιάνο ο Φρίξος Μόρτζος.

Η μουσική για τον κινηματογράφο αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι του έργου του Σοβιετικού συνθέτη που έγραψε μουσική για πάνω από 30 ταινίες μεγάλων σκηνοθετών. Οπως σημείωνε και ο ίδιος, το 1939: «Το πραγματικό νόημα της κινηματογραφικής μουσικής ή πιο σωστά ο σκοπός της μπορεί να διατυπωθεί κάπως έτσι: η μουσική του φιλμ πρέπει να συμμετέχει στην ενεργό δράση της ταινίας. Από τη μουσική ενός φιλμ μπορεί και πρέπει να έχει κανείς τις ίδιες απαιτήσεις που έχει από το σενάριο, την ερμηνεία και τη σκηνοθεσία... Βέβαια κάτι τέτοιο δεν γίνεται από τη μία μέρα στην άλλη: χρειάζεται ακόμα πολλή πειραματική δουλειά».


Μελωδίες από τις Συμφωνίες του κατέκλυσαν την Αίθουσα Συνεδρίων

Οι Παρή Παπαδοπούλου και Κριστίν Τοκατλιάν, που παρουσίασαν το πρώτο μέρος της Συμφωνίας του Λένινγκραντ
Οι Παρή Παπαδοπούλου και Κριστίν Τοκατλιάν, που παρουσίασαν το πρώτο μέρος της Συμφωνίας του Λένινγκραντ
Το καλλιτεχνικό πρόγραμμα της δεύτερης μέρας αφορούσε το συμφωνικό έργο του Σοστακόβιτς.

Οι Παρή Παπαδοπούλου και Κριστίν Τοκατλιάν παρουσίασαν το πρώτο μέρος από την 7η Συμφωνία, σε Ντο μείζονα, op 60. Μεταγραφή σε πιάνο για τέσσερα χέρια του Levon Atomyan. Η 7η Συμφωνία, επονομαζόμενη και ως «Συμφωνία του Λένινγκραντ», ολοκληρώθηκε το Δεκέμβρη του 1941, με τον δημιουργό της να στρατεύεται στον αγώνα του σοβιετικού λαού ενάντια στην πολιορκία της πόλης τους από τους ναζί: «Ο καθένας από μας εκτελεί το στρατιωτικό του καθήκον. Οι εργαζόμενοι στον τομέα του Πολιτισμού εκπληρώνουν το καθήκον τους με τιμή και ανιδιοτέλεια, όπως και όλοι οι Λενινγκραντινοί...».

Την Κυριακή, το κοινό είχε την ευκαιρία να ακούσει το πρώτο μέρος της Συμφωνίας, που αναφέρεται, σύμφωνα με τον Σοστακόβιτς, «στην ευτυχισμένη ζωή των ανθρώπων του λαού μας, τη σιγουριά που είχαν για τον εαυτό τους και την εμπιστοσύνη για το μέλλον τους, δηλαδή για τη ζωή εκείνη που πριν τον πόλεμο ζούσαν χιλιάδες Λενινγκραντινοί. Το μουσικό θέμα του πολέμου διαπερνά ολόκληρο το μεσαίο τμήμα του πρώτου μέρους. Κεντρική θέση κατέχει ένα πένθιμο εμβατήριο, ή μάλλον ένα ρέκβιεμ για τα θύματα του πολέμου. Οι Σοβιετικοί πολίτες τιμούν τη μνήμη των ηρώων τους... Υστερα έρχεται η φωτεινή, λυρική κατακλείδα του πρώτου μέρους. Μόνο στο τέλος - τέλος αυτού του μέρους, ακούγεται από κάπου μακριά το μουσικό θέμα του πολέμου, θυμίζοντάς μας τον αγώνα που έχουμε ακόμα μπροστά μας».

Η Παιδική - Νεανική Συμφωνική Ορχήστρα μαζί με την Νίνα Πατρικίδου καταχειροκροτήθηκαν από τον κόσμο που κατέκλυσε την Αίθουσα
Η Παιδική - Νεανική Συμφωνική Ορχήστρα μαζί με την Νίνα Πατρικίδου καταχειροκροτήθηκαν από τον κόσμο που κατέκλυσε την Αίθουσα
Στη συνέχεια, η Παιδική - Νεανική Συμφωνική Ορχήστρα, υπό τη διεύθυνση της Νίνας Πατρικίδου, παρουσίασε την 5η Συμφωνία, σε Ρε ελάσσονα, op 47, που όπως έλεγε ο δημιουργός της, «μπορεί να ονομαστεί λυρική - ηρωική συμφωνία. Οι βασικές ιδέες που περιέχει είναι τα ανθρώπινα βάσανα και η αισιόδοξη στάση. Θέλησα να μεταδώσω την ιδέα ότι η αισιοδοξία δικαιώνεται σαν κοσμοθεωρητική στάση μέσα από μια σειρά τραγικών συγκρούσεων και μετά από μια μεγάλη εσωτερική, διανοητική πάλη».


Ο Δ. Κουτσούμπας με τις Π. Παπαδοπούλου και Κ. Τοκατλιάν
Ο Δ. Κουτσούμπας με τις Π. Παπαδοπούλου και Κ. Τοκατλιάν
Στις διήμερες εκδηλώσεις παρευρέθηκε πολυμελής αντιπροσωπεία της ΚΕ του ΚΚΕ, με επικεφαλής τον Γενικό Γραμματέα, Δημήτρη Κουτσούμπα.

Ο Δ. Κουτσούμπας συνεχάρη θερμά τους μουσικούς για το έργο που παρουσίασαν.


Ο Δ. Κουτσούμπας με την Ν. Πατρικίδου
Ο Δ. Κουτσούμπας με την Ν. Πατρικίδου


Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ