Σημαντική επιδείνωση των βρετανορωσικών σχέσεων σημειώνεται, με πρόσχημα τη δηλητηρίαση του Ρώσου πρώην διπλού πράκτορα Σεργκέι Σκριπάλ και της κόρης του Γιούλια, στις 4 Μάρτη, στο Σάσλμπερι της νότιας Αγγλίας, με τον νευροτοξικό παράγοντα Νόβιτσοκ, που φέρεται πως είχε κατασκευαστεί στην πρώην ΕΣΣΔ.

Η συγκυρία που επιλέγεται για την όξυνση δεν είναι καθόλου τυχαία. Οι βρετανικές αρχές χωρίς απτές αποδείξεις έσπευσαν να μιλήσουν για ρωσικό δάκτυλο, σε μια περίοδο που και οι ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και ΕΕ διευρύνουν την αντιπαράθεσή τους με τη Ρωσία σε μια σειρά από μέτωπα, σε Ουκρανία, Συρία και αλλού, στον ανταγωνισμό για έλεγχο αγορών, ενεργειακών πόρων, οδών μεταφοράς και γεωστρατηγικών σφαιρών επιρροής, και μάλιστα λίγο πριν από τις ρωσικές προεδρικές εκλογές.

Ηδη από την Τετάρτη, ανακοινώθηκαν μια σειρά από κυρώσεις: Απέλαση 23 Ρώσων διπλωματών, διακοπή υψηλόβαθμων σχέσεων με τη Ρωσία, ανάκληση της επίσημης πρόσκλησης για επίσκεψη του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ στο Λονδίνο, έξτρα εξουσίες στις αρχές και τις δυνάμεις ασφαλείας για «καταπολέμηση της κατασκοπείας στα σύνορα του Ηνωμένου Βασιλείου», έλεγχοι σε ιδιωτικά αεροσκάφη και γιοτ εντός του εναέριου και θαλάσσιου χώρου του Ηνωμένου Βασιλείου, ματαίωση της αποστολής Βρετανών αξιωματούχων και μελών της βασιλικής οικογένειας στο Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου το καλοκαίρι στη Ρωσία και χρήση μιας σειράς «εργαλείων που αφορούν όλο το εύρος του μηχανισμού εθνικής ασφάλειας για την αντιμετώπιση απειλών από τις δραστηριότητες εχθρικού κράτους».

Τη στήριξή τους στη Βρετανία έσπευσαν να εκφράσουν οι ηγέτες ΗΠΑ, Γερμανίας και Γαλλίας, προσπαθώντας να δείξουν πως είναι ενωμένοι ενάντια στη Ρωσία, την οποία κατηγόρησαν ανοιχτά ως βασική υπεύθυνη για τη δηλητηρίαση του πράκτορα, δίχως να παρουσιάσουν απτές αποδείξεις.

Σε κοινή ανακοίνωσή τους οι ηγέτες των τεσσάρων χωρών εκφράζουν τον αποτροπιασμό τους για την επίθεση, τονίζοντας ότι «η χρήση στρατιωτικού νευροτοξικού παράγοντα, τύπου που αναπτύχθηκε από τη Ρωσία, αποτελεί την πρώτη επιθετική χρήση νευροτοξικού παράγοντα στην Ευρώπη από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο». Υποστηρίζουν επίσης ότι η συγκεκριμένη επίθεση στρέφεται «κατά της κυριαρχίας του Ηνωμένου Βασιλείου (...) συνιστά σαφή παραβίαση της Σύμβασης για τα Χημικά Οπλα και του Διεθνούς Δικαίου και απειλεί την ασφάλεια όλων μας». Καλούν δε τη Ρωσία «να αποκαλύψει πλήρως το πρόγραμμα του νευροτοξικού παράγοντα Νόβιτσοκ στον Διεθνή Οργανισμό για την Απαγόρευση των Χημικών Οπλων».

Από κοντά ήρθε και η δήλωση του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, που χαρακτήρισε τη δηλητηρίαση του Σκριπάλ «σαφή παραβίαση των διεθνών κανόνων και συμφωνιών». Είπε ότι σε αυτήν την επίθεση χρησιμοποιήθηκε «η πιο τοξική ουσία που έχει ποτέ αναπτυχθεί», προσθέτοντας πως το ΝΑΤΟ αντιμετωπίζει τη χρήση των χημικών όπλων ως «απειλή για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια».

Aπαντώντας ο Στόλτενμπεργκ σε ερωτήσεις δημοσιογράφων, μετά την παρουσίαση της ετήσιας έκθεσης του ΝΑΤΟ για το 2017, συνέχισε τις κατηγορίες κατά της Ρωσίας και δήλωσε ότι εμπιστεύεται τα «στοιχεία» που δίνει η βρετανική κυβέρνηση. Σε ερώτηση που του έγινε από την αμερικανική εφημερίδα «Ουάσιγκτον Ποστ» «αν είναι η κατάλληλη στιγμή να ενεργοποιηθεί το άρθρο 5 του ΝΑΤΟ» (που σημαίνει ότι η πολεμική απειλή εναντίον χώρας - μέλους του ΝΑΤΟ είναι απειλή εναντίον όλης της συμμαχίας και απαντιέται συνολικά), απάντησε χαρακτηριστικά: «Δεν έχει διατυπωθεί κανένα αίτημα για το άρθρο 5 και είναι στη δικαιοδοσία των χωρών να το κάνουν. Το ΝΑΤΟ είναι έτοιμο να προσφέρει υποστήριξη και έχουμε εκφράσει την πολιτική μας υποστήριξη στο Ηνωμένο Βασίλειο. Οι σύμμαχοι επίσης είναι έτοιμοι να προσφέρουν βοήθεια στη διαδικασία διερεύνησης της υπόθεσης και καλούμε τη Ρωσία να απαντήσει στις ερωτήσεις που έχουν τεθεί από την πλευρά του Ηνωμένου Βασιλείου. Πιστεύω ότι είναι σημαντικό που αντιδράσαμε με τον κατάλληλο, επιθετικό τρόπο, αλλά δεν υπάρχει κανένα αίτημα για το άρθρο 5».

Στην ίδια συνέντευξη, σημείωσε: «Η Βρετανία δεν είναι μόνη της, οι σύμμαχοι είναι έτοιμοι να της προσφέρουν όποια βοήθεια ζητηθεί». Και συμπλήρωσε με νόημα: «Πρέπει να κατανοηθεί ότι το γεγονός αυτό είναι στο πλαίσιο μιας ριψοκίνδυνης συμπεριφοράς (σ.σ. της Ρωσίας) που συμβαίνει εδώ και χρόνια. Το ΝΑΤΟ απαντά και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι μέρος αυτής της απάντησης. Εχουμε αναπτύξει 4 ταξιαρχίες μάχης στα ανατολικά μας και η Βρετανία είναι επικεφαλής σε μία από αυτές, στην Εσθονία. Εχουμε τριπλασιάσει τις δυνάμεις Αμεσης Αντίδρασης και επενδύουμε περισσότερο στην άμυνα, ώστε να στείλουμε ένα ξεκάθαρο μήνυμα στη Ρωσία ότι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε οποιαδήποτε απειλή, και τον "υβριδικό πόλεμο", θα κάνουμε και άλλα βήματα και θα πάρουμε και άλλες σημαντικές αποφάσεις στη Σύνοδο τον Ιούλη».

Από την πλευρά της η Ρωσία, μέσω του υπουργείου Εξωτερικών, χαρακτήρισε την όλη υπόθεση της όξυνσης των σχέσεων προβοκατόρικη ενέργεια, που γίνεται και «για εσωτερικούς λόγους». Η εκπρόσωπος του ΥΠΕΞ Μαρία Ζαχάροβα, μιλώντας στο πρώτο κανάλι της ρωσικής τηλεόρασης, είπε ότι «η Ρωσία δεν είναι μια χώρα που μπορεί να δέχεται τελεσίγραφα από το Λονδίνο, την πρωτεύουσα μιας πυρηνικής δύναμης», και έχει ανακοινώσει ότι άμεσα θα απαντήσει με ανάλογα μέτρα.

Η όλη υπόθεση με τον Ρώσο πράκτορα και την αντιπαράθεση με τη Ρωσία χρησιμοποιείται από την κυβέρνηση της Τ. Μέι και για τον αποπροσανατολισμό από τη διαδικασία του Brexit και την αντιλαϊκή πολιτική που εφαρμόζει. Παράλληλα, καταφέρνει να συσπειρώσει εταίρους (ΗΠΑ, Γαλλία, Γερμανία κ.ά.) οι σχέσεις με τους οποίους είχαν «ψυχρανθεί» λόγω Βrexit.

Πάντως, σαφή κριτική στην τρέχουσα γερμανική πολιτική απέναντι στη Ρωσία και την πιθανή πιο επιθετική, που διαφαίνεται από τη νέα κυβέρνηση μεγάλου συνασπισμού, έκανε ο Γερμανός σοσιαλδημοκράτης και πρώην υπουργός Εξωτερικών Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, μιλώντας σε εκδήλωση του Γερμανορωσικού Φόρουμ στο Βερολίνο την Πέμπτη, μόλις μια μέρα μετά την παράδοση του υπουργείου στον επίσης σοσιαλδημοκράτη Χάικο Μάας.

Ο Ζ. Γκάμπριελ έχει εκφράσει επανειλημμένα την άποψη για χαλάρωση των κυρώσεων απέναντι στη Ρωσία, οι οποίες πλήττουν και γερμανικούς επιχειρηματικούς ομίλους. Αντίστοιχα, πριν από την έναρξη του Φόρουμ δήλωσε: «Είναι παράλογο να περιμένει κανείς μέχρι την πλήρη εφαρμογή των συμφωνιών του Μινσκ» ή «μέχρι να αποσυρθεί η Ρωσία από την Κριμαία». Οταν «αρχίσει η αποστολή των κυανόκρανων του ΟΗΕ - όπως έχει προτείνει ο Πρόεδρος Πούτιν - τότε σε αντάλλαγμα θα πρέπει να μειωθούν οι κυρώσεις».

Σχετικά με την κοινή επιστολή των ηγετών της Γερμανίας, της Γαλλίας, των ΗΠΑ και της Μεγάλης Βρετανίας, όπου κατηγορούν ευθέως τη Ρωσία για την υπόθεση Σκριπάλ, ο Γκάμπριελ θεωρεί «αυτήν τη μορφή κλιμάκωσης αδικαιολόγητη». Κατά τη γνώμη του, «ως Γερμανοί και ως Ευρωπαίοι, δεν πρέπει να παρασυρθούμε σε αυτήν τη συζήτηση, καθώς δεν έχει αποδειχθεί η ενοχή της Ρωσίας».

Σχετικά με το ρόλο της Γερμανίας, συνόψισε: «Πρέπει να υιοθετήσουμε μια στάση, όπου δεν θα είμαστε ποτέ αφελείς, αλλά ούτε και υπερβολικά φοβισμένοι να προσφέρουμε στον εταίρο της άλλης πλευράς διάλογο», αναφέροντας τον έλεγχο των εξοπλισμών και τον αφοπλισμό.

www.pio.gov.cy

Από τη συνάντηση Μίτσελ - Αναστασιάδη στη Λευκωσία την Παρασκευή

Στη Λευκωσία βρίσκεται από την Παρασκευή ο υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, αρμόδιος για την Ευρασία, Γουές Μίτσελ, επιβεβαιώνοντας ότι η Ουάσιγκτον ιεραρχεί την άμεση επιτάχυνση του σχεδίου διχοτόμησης της Κύπρου, ως όχημα ευρύτερων σχεδιασμών της σε όλη τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Ετσι, μετά από τη συνάντησή του με τον Κύπριο Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη, ο Μίτσελ επανέλαβε την επιθυμία των ΗΠΑ για άμεση επανέναρξη του διαλόγου, προσθέτοντας ότι η λύση πρέπει να είναι στο πλαίσιο της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας.

Σημειώνουμε ότι πριν από την άφιξη Μίτσελ, η πρέσβειρα των ΗΠΑ στη Λευκωσία Καθλίν Ντόχερτι είχε τονίσει ότι «οι πλευρές θα πρέπει να τα βρουν μεταξύ τους και να μην κάνουν οτιδήποτε που να εμποδίζει ή να παρεμποδίζει μια ευρύτερη συμφωνία για το πώς μοιράζονται ή πώς γίνεται η διαχείριση των πόρων». Μάλιστα, όταν κλήθηκε να σχολιάσει την αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κύπρου από την Τουρκία, απροσχημάτιστα απάντησε ότι «δεν παίρνουμε θέση σε συγκεκριμένα ζητήματα που αφορούν θαλάσσια σύνορα». Αντίστοιχα, και ο Αμερικανός υφυπουργός έθεσε ακόμα πιο επιτακτικά την επανάληψη των συνομιλιών για να βρεθεί «λύση» σε ένα ζήτημα που θα διευκολύνει κρίσιμους σχεδιασμούς των αμερικανικών μονοπωλίων στην Ενέργεια και αλλού, απέναντι σε ανταγωνιστές τους όπως η Ρωσία.

Παρ' όλα αυτά, ο εκπρόσωπος της κυπριακής κυβέρνησης Πρόδρομος Προδρόμου μίλησε για «ικανοποίηση» με την οποία «ακούσαμε και τις δηλώσεις του κ. Μίτσελ», εκφράζοντας «τις ευχαριστίες μας για την επανάληψη της στήριξης των ΗΠΑ στα κυριαρχικά δικαιώματα και στο δικαίωμα της χώρας μας στη διερεύνηση και αξιοποίηση σχετικά με τους ενεργειακούς πόρους»... Χαρακτήρισε τη συνάντηση Αναστασιάδη - Μίτσελ «σημαντική και εποικοδομητική», τονίζοντας ότι η Λευκωσία επανέλαβε «ετοιμότητα» για να συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις.

Οπως είναι φυσικό, στο επίκεντρο της συνάντησης βρέθηκαν οι ευρύτερες επενδυτικές επιδιώξεις στην περιοχή, αφού και ο Πρ. Προδρόμου εξήγησε ότι συζητήθηκε «το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, ως μέρος, μάλιστα, μιας προσπάθειας να συμβάλει η περιοχή μας στην ενεργειακή εξίσωση και ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης». Ο ίδιος τόνισε ότι «από την οπτική γωνία των ΗΠΑ, η Κύπρος παίζει ρόλο στην περιφερειακή ασφάλεια» και υπογράμμισε ότι «υπάρχει η επιθυμία να συνεχίσουμε και να ενισχύσουμε τις διμερείς σχέσεις... Ερχεται το μήνυμα ότι οι ΗΠΑ θα έχουν έναν ενεργό ρόλο στην περιοχή...» (βλέπε παρουσία «ΕxxonMobil» και «Νoble» στην περιοχή).

Αργότερα, ο Μίτσελ αναμενόταν στα Κατεχόμενα, όπου θα συναντούσε τον ηγέτη του ψευδοκράτους Μουσταφά Ακιντζί.

Οσον αφορά τις επαφές του Κύπριου ΥΠΕΞ στη Ρώμη, ο Ν. Χριστοδουλίδης συνάντησε και τον Ιταλό (υπηρεσιακό) ομόλογό του Αντζελίνο Αλφάνο, με τον οποίο είχε «ειλικρινή και καρποφόρα συζήτηση για τις σχέσεις Κύπρου - Ιταλίας και τις ενεργειακές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και για το πώς μπορούν αυτές να προωθήσουν την ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική».

Αγνωστο βέβαια παραμένει αν εκφράστηκε κυπριακή δυσαρέσκεια για την αντίδραση της Ρώμης στις τουρκικές προκλήσεις. Θυμίζουμε ότι ενώ η Αγκυρα «παρενοχλούσε» το γεωτρύπανο της ιταλικής ΕNI με πολεμικά πλοία, ο Αλφάνο συναντούσε τον Τούρκο ομόλογό του και μαζί συμφωνούσαν ότι «οι δύο χώρες θα πρέπει να διατηρήσουν μια σχέση εμπιστοσύνης» λόγω «της προώθησης πιθανών περαιτέρω προγραμμάτων στον ενεργειακό τομέα, πέραν εκείνων που ήδη υπάρχουν».