ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σάββατο 17 Μάρτη 2001
Σελ. /32
Η διατροφική μας σχιζοφρένεια

Γρηγοριάδης Κώστας

Την τελευταία δεκαπενταετία το διατροφικό πρότυπο του μέσου Ελληνα δεν έχει να ζηλέψει απολύτως τίποτα από το αντίστοιχο του μέσου Ευρωπαίου ή του μέσου Αμερικάνου. Ως κάτοικοι αυτής της χώρας μπορούμε πλέον να είμαστε υπερήφανοι, επειδή το πιάτο μας είναι εξ ίσου πλούσιο με αυτά των «αναπτυγμένων χωρών» και απολαμβάνουμε όλους τους μήνες του χρόνου ό,τι μας αρέσει. Η αγορά προσφέρει τα πάντα. Κι αφού τα προσφέρει, γιατί να τα στερηθούμε;

Από τα εποχιακά στα προϊόντα θερμοκηπίου

Μέχρι τις αρχές της δεκαετία του '60 τα ελληνικά νοικοκυριά κατανάλωναν τα κηπευτικά μόνο αν ήταν της εποχής, με εξαίρεση κάποια ελάχιστα προϊόντα που προέρχονταν από τα θερμοκήπια της Σύρου και διοχετεύονταν κυρίως σε νεόπλουτες οικογένειες που ήθελαν και μέσω αυτής της διαφορετικότητας να ξεχωρίσουν από το πόπολο. Θέμα που απολαύσαμε μάλιστα και σε ορισμένες ταινίες του παλιού καλού ελληνικού κινηματογράφου. Ομως, η συντριπτική πλειοψηφία των οικογενειών κατανάλωνε το καλοκαίρι κυρίως ντομάτες, αγγούρια, μελιτζάνες, καρπούζια, πεπόνια, αχλάδια, σταφίδες κ.ά, την άνοιξη: μαρούλια, κουκιά, αγκινάρες, το φθινόπωρο: μήλα, κυδώνια, λάχανα, σταφύλια και το χειμώνα: καρότα, πράσα, πορτοκάλια, μανταρίνια κ.ά. Το κρέας μαγειρευόταν τις Κυριακές και τις γιορτές (κι όχι πάντα). Η άνοδος του βιοτικού επιπέδου έδωσε τη δυνατότητα για βελτίωση των διατροφικών συνθηκών, κάτι το αναγκαίο, αλλά συμβαδίζει πια με την είσοδο περισσότερων προϊόντων από θερμοκήπια κυρίως, από την Κρήτη, τη Χαλκιδική και τα Φιλιατρά (στην αρχή) και την ολοένα μεγαλύτερη κατανάλωση κρέατος. Ως προς το δεύτερο οι λόγοι ήταν προφανείς και σχετίζονταν με τις προηγούμενες στερήσεις. Παράλληλα, ξεκινά μια συστηματική καμπάνια (από διαφορετικούς φορείς) που διαφημίζουν τα πλεονεκτήματα του κρέατος.

Τα νέα διατροφικά πρότυπα

Σιγά και σταθερά επιχειρείται η αλλαγή του διατροφικού προτύπου. Ο αμερικάνικος τρόπος ζωής αποτελεί το ιδανικό. Τουλάχιστον αυτό που προσπαθούν να επιβάλλουν οι διαφημιστές και περιλαμβάνει φυσικά εκτός της διατροφής και γενικότερα τις καταναλωτικές μας συνήθειες. Ετσι φυτεύονται πρώιμες και όψιμες ποικιλίες κερασιών διευρύνοντας την παραγωγική περίοδο, από το Μάη μέχρι και τον Αύγουστο, του φρούτου αυτού, για να ακολουθήσουν αντίστοιχες μεθόδους τα εσπεριδοειδή. Ετσι φτάνουμε σε κηπευτικά όπως οι ντομάτες, τα αγγούρια, οι μελιτζάνες, τα κολοκυθάκια, οι πιπεριές και τα φασολάκια να προσφέρονται δώδεκα μήνες το χρόνο, αφού τα θερμοκήπια με τη συμβολή μπόλικων και άκρως επικίνδυνων αγροχημικών ήταν σε θέση να ανταποκριθούν στις «επιθυμίες» -πολύς μεγάλης μερίδας πλέον -των καταναλωτών. Είναι περιττό να προσθέσουμε την παντελή έλλειψη διατροφικής (και καταναλωτικής) αγωγής μέχρι σήμερα, εκτός από κάποια ερασιτεχνικά και πλήρως ανεπαρκή βήματα που έγιναν τα τρία τελευταία χρόνια, στο σύνολο των βαθμίδων της εκπαίδευσής μας. Οι εισαγωγή μοσχαρίσιου κρέατος εκτινάχτηκε στα ύψη με την τεράστια απώλεια συναλλάγματος.

Απώλεια διατροφικής αυτάρκειας της περιφέρειας και επιπτώσεις στην υγεία μας

Τα κρούσματα παχυσαρκίας στη νέα γενιά φέρνει τη χώρα μας στις πρώτες θέσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, ενώ τα καρδιακά νοσήματα αυξήθηκαν με εκθετική συνάρτηση. Και είναι επιστημονικά διαπιστωμένη η συσχέτιση παχυσαρκίας - καρδιοπαθειών (σ.σ. φυσικά υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στα εμφράγματα, αλλά η διατροφή είναι ένας από τους σημαντικότερους από αυτούς). Κι ενώ τα περισσότερα χωριά της ελληνικής περιφέρειας ήταν αυτάρκη στα γεωργικά προϊόντα, οι μονοκαλλιέργειες και η εντατική μορφή καλλιέργειας που προώθησε το κράτος, οδήγησε στην απώλεια αυτού του στρατηγικού πλεονεκτήματος που διέθετε η χώρα. Η κατανάλωση αυξάνεται, με το στρεβλό τρόπο που περιγράφηκε, σταθερά τις τρεις τελευταίες δεκαετίες με όλα τα «δώρα» που αναφέρθηκαν. Να σημειώσουμε ότι σήμερα μια γεωργική χώρα, όπως η Ελλάδα, σήμερα εκτός από το κρέας, για το οποίο σπαταλά τεράστιους πόρους, εισάγει μέχρι και ραπανάκια. Τώρα αν η γεύση των προϊόντων όλης της γκάμας της γεωργικής παραγωγής είναι ουσιαστικά μη -γεύση, κι αν τα προσφερόμενα προϊόντα είναι συχνά επικίνδυνα για την υγεία μας λόγω της κατάχρησης των αγροχημικών, ορμονών κι όλων αυτών που διαθέτει ο μπαξές της σύγχρονης χημικής βιομηχανίας και της ανυπαρξίας ελέγχων από την πολιτεία, ουδείς ενδιαφέρεται.

Ο εφιάλτης του μέλλοντός μας

Από τους υπευθύνους, εννοείται, μια και οι καταναλωτές είναι ουσιαστικά ανίσχυροι να αντιδράσουν στο φαύλο κύκλο που έχουν ουσιαστικά οδηγηθεί. Οι Ελληνες αγρότες με εγκληματικές ενέργειες της πολιτείας οδηγούνται στην έξοδο χάριν των ευρωπαϊκών επιθυμιών. Μη μας πουν ότι διακατεχόμαστε κι από πνεύμα αντιευρωπαϊσμού σκέφτηκαν οι ευρωυποταγμένοι ηγέτες της χώρας και έπραξαν αυτά που έπραξαν. Ετσι συνεχίζουμε να καταναλώνουμε ό,τι θέλουν οι εταιρίες τροφίμων και προσεχώς μας ετοιμάζουν πιάτα με μεταλλαγμένα και γιατί όχι, φιαλίδια με χάπια, αν οι εταιρίες κρίνουν ότι θα απολαμβάνουν μεγαλύτερες τιμές με μικρότερο κόστος. Εξ άλλου το Χόλιγουντ μάς προετοιμάζει εδώ και χρόνια με σχετικές ταινίες. Ο εφιάλτης του διατροφικού μας μέλλοντος είναι προ των πυλών.

Σημείωση

Ορισμένες πληροφορίες για τις τοπικές ποικιλίες και τις διατροφικές συνήθειες του παρελθόντος προέρχονται από το περιοδικό ΝΕΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ τ.171


ΟΙΚΟΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ
Γενετικά μεταλλαγμένα

Οι λογής -λογής υποστηριχτές των γενετικά τροποποιημένων τροφίμων, ο καθένας από διαφορετική σκοπιά που σχετίζεται με τα συμφέροντα που υπερασπίζει, ενώ αρχικά αρνιόταν την ειδική σήμανση των προϊόντων αυτών σήμερα φαίνεται ότι θεωρητικά έχουν υποχωρήσει από τη θέση αυτή. Οσοι βιάστηκαν να μιλήσουν ότι η τακτική αυτή (που δε σιγουρεύτηκε ακόμα) είναι αποτέλεσμα των αντιδράσεων του οικολογικού και καταναλωτικού κινήματος κάνουν μεγάλο λάθος. Γιατί οι επιπτώσεις από την καλλιέργεια τέτοιων προϊόντων ξεπερνούν κατά πολύ τους άμεσους καταναλωτές και αφορούν όλη τη φύση, δηλαδή όλους μας. Ο στόχος του κινήματος πρέπει είναι η καθολική απαγόρευση καλλιεργειών τέτοιων προϊόντων, αν δε θέλουμε να φτάσουμε και πάλι μπροστά σε φαινόμενα που οι ίδιοι ειδικοί θα ονομάζουν μη αναστρέψιμα. Το επιχείρημα, ότι η φύση δεν μπορεί να θρέψει τον πληθυσμό της Γης είναι τελείως ψευδές, αφού διαπρεπείς επιστήμονες έχουν αποδείξει το αντίθετο. Κι ως προς την αγωνία τους για την επιστημονική έρευνα, αυτή μπορεί να συνεχιστεί στα πανεπιστήμια και δε βλέπουμε το λόγο γιατί πρέπει να μετατραπούμε σε πειραματόζωα.

ΟΙΚΟΑΛΙΕΥΜΑΤΑ
Θα μπορούσε να ήταν ανέκδοτο

Δυστυχώς πρόκειται για τη ζοφερή πραγματικότητα του διατροφικού αδιεξόδου των αναπτυγμένων χωρών. Οι τρελές αγελάδες, τα διοξινούχα κοτόπουλα, τα ορμονούχα γουρούνια, τα πρόβατα με αφθώδη πυρετό έχουν φέρει τους καταναλωτές, που είναι εθισμένοι με την καθημερινή κατανάλωση κρέατος, στην αναζήτηση νέων γεύσεων, ακίνδυνων υποτίθεται. Ετσι ευφυείς επιχειρηματίες προσφέρουν πλέον στρουθοκαμήλους και κροκοδείλους ως εναλλακτική λύση! Μέχρι να αποδειχτεί ότι και σ' αυτά, μια και προέρχονται από φάρμες - ότι κάτι δεν πάει καλά, οπότε θα στραφούν σε νέα είδη. Οπότε δεν είμαστε μακριά από το να γίνονται σαφάρι όχι για δέρματα, αλλά για κρέας.

Και καλά νέα

Ο Ισλανδός καθηγητής χημείας Bragi Arnason παρουσίασε ένα πρόγραμμα που υιοθέτησε η κυβέρνηση που σε τριάντα χρόνια η χώρα αυτή θα χρησιμοποιεί ως βασική πηγή ενέργειας το υδρογόνο. Είναι αυτονόητη η σημασία της επιτυχίας αυτού του εγχειρήματος.

ΚΑΙ ΟΙΚΟΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ
Η φύση στην Οικολογία

Αλλη μια συλλογικής εργασία επιστημόνων που από διαφορετικές σχολές και ειδικότητα προσπαθούν να συμβάλλουν σ' ένα διάλογο γύρω από την οικολογία σε θεωρητικό επίπεδο. Από τα κείμενα που υπάρχουν: η φύση υπό το φως της σύγχρονης θεωρητικής οικολογίας, η φύση σε αριθμούς, στρατηγικές για τη φύση, η φύση στην περιβαλλοντική εκπαίδευση, η φύση στις πόλεις κ.ά μπορούμε να αντιληφθούμε την ευρύτητα των θεμάτων που θίγονται. Αν και θα μπορούσε να διακρίνει κανείς έναν άκρατο τεχνοκρατισμό σε κάποιο από τα κείμενα και την έλλειψη της οπτικής της κοινωνικής οικολογίας τα κείμενα δε χάνουν τη σημασία τους σ' έναν τομέα αν μη τι άλλο κρίσιμο. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Στοχαστής» και είναι συλλογικό.



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ