Σε πολύμορφες κινητοποιήσεις βρίσκονται εδώ και ένα χρόνο οι εργαζόμενοι στο εργοστάσιο Ανακύκλωσης Ηρακλείου Κρήτης, διεκδικώντας την ανάκτηση των απωλειών που υπέστησαν από την εργολαβική εταιρεία, την υπογραφή Επιχειρησιακής Σύμβασης, τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας, υγιεινής και ασφάλειας. Η δράση αυτή αποτελεί συνέχεια των σημαντικών πολύμηνων αγώνων που έδωσαν οι εργάτες το 2012 και το 2015, αγώνες που έχουν αφήσει σημαντική πείρα και παρακαταθήκη τόσο στους ίδιους, όσο και στο σωματείο, την Ενωση Ιδιωτικών Υπαλλήλων Ηρακλείου.

Το 2012 είχε δοθεί η πρώτη σημαντική παρατεταμένη απεργιακή μάχη, 118 ημερών, ενάντια στις μειώσεις μισθών που πήγαν να επιβληθούν από τον τότε εργολάβο, ένας αγώνας που έληξε με τη νίκη των εργατών. Η δεύτερη μάχη δόθηκε ενάντια στην εταιρεία που διαχειρίζεται τώρα το έργο, την «Waste Solutions», η οποία, κατά την έναρξη της εργολαβίας της τον Οκτώβρη του 2015, απέλυσε όλους τους εργαζόμενους, προκειμένου να προσλάβει πιο φτηνούς και να απαλλαγεί από την οργάνωσή τους.

Οι μάχες αυτές αποτέλεσαν πραγματικά ένα σχολείο ταξικής διαπαιδαγώγησης για τους εργάτες, που σε συνδυασμό με τις κατακτήσεις που απέσπασαν, δυνάμωσαν την πίστη τους στο συλλογικό αγώνα ενάντια στην εργοδοσία και τις κυβερνήσεις της.

Ομως, εκτός από τους ίδιους τους εργαζόμενους, πείρα αποκτήσαμε και εμείς. Ενα από τα συμπεράσματα είναι η επιμονή που απαιτείται για πάρα πολύ καιρό για να καταφέρουμε να πιάσουμε έστω και μία επαφή μέσα από το εργοστάσιο. Η Βιομηχανική Περιοχή του Ηρακλείου είναι για πολλά χρόνια στο επίκεντρο της παρέμβασης των ταξικών δυνάμεων. Συνδικαλιστές από διάφορους χώρους δουλειάς στήνονταν καθημερινά έξω από τις πύλες εργοστασίων, όπως της Ανακύκλωσης, μοιράζοντας ανακοινώσεις στους εργάτες, οι οποίοι έμπαιναν για δουλειά χωρίς να λένε κουβέντα.

Ομως, αυτή η κοπιαστική προσπάθεια, που έμοιαζε αναποτελεσματική, αποδείχθηκε αναντικατάστατη. Οι εργάτες σχεδόν «συνήθισαν» την παρουσία μας στην πύλη κι έτσι όταν έφτασε ο κόμπος στο χτένι, ήξεραν σε ποιους να απευθυνθούν. Οταν τα στόματα άνοιξαν, άνοιξε και ο δρόμος της οργάνωσης της πάλης, με το σωματείο να στηρίζει τον απεργιακό αγώνα. Σε όλη τη διάρκεια της απεργίας, τα μέλη της διοίκησης ήταν μόνιμα στην πύλη του εργοστασίου, έμεναν εκεί τα βράδια μαζί με τους απεργούς, ακόμα και το Πάσχα το γιόρτασαν μαζί τους, οργάνωναν την αλληλεγγύη από φορείς της πόλης, που ήταν πράγματι συγκινητική.

Η δεύτερη απεργιακή μάχη αποδείχθηκε πιο σύνθετη, καθώς η εργοδοσία ήταν πιο προετοιμασμένη να σπάσει το μέτωπο των εργατών, με τη βοήθεια της Τοπικής Διοίκησης και της κυβέρνησης. Η επιδίωξή μας να μην αφήσουμε τίποτα στην τύχη του, να είμαστε σε επαγρύπνηση, το σχέδιό μας για να αντιμετωπίσουμε κάθε μεθόδευση της εργοδοσίας έκαναν εφικτό να σπάσουμε στην πράξη την προσπάθειά της να στήσει απεργοσπαστικό μηχανισμό. Συγκεκριμένα, όταν έκανε εν κρυπτώ συνεντεύξεις για προσλήψεις σε ξενοδοχείο της πόλης, ήρθαμε σε επαφή με αρκετούς από όσους πήγαιναν για να προσληφθούν. Μέσα από την παρέμβασή μας, η εταιρεία δεν κατάφερε να βρει απεργοσπάστες, ενώ ακόμα και εκείνοι που προσέλαβε για να σπάσει την απεργία, δεν μπήκαν για δουλειά, αντίθετα στάθηκαν στην πύλη μαζί με τους απεργούς, ακυρώνοντας τους σχεδιασμούς της.

Η συγκρότηση της σωματειακής επιτροπής, στην οποία συμμετείχαν οι πιο δραστήριοι εργάτες, ήταν ένα από τα πιο σημαντικά αποτυπώματα που άφησαν αυτές οι μάχες μέσα στο χώρο δουλειάς, ενώ στο σωματείο γράφτηκαν όλοι οι εργάτες και ένας από αυτούς εκλέχτηκε στη διοίκησή του. Η σωματειακή επιτροπή, στο πλάι του σωματείου, κάνει προσπάθεια να έχει σταθερή λειτουργία, να συζητάει τις εξελίξεις στο εργοστάσιο, το σχεδιασμό του σωματείου, να ασχολείται με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι και οι οικογένειές τους. Από παρεμβάσεις για επανασυνδέσεις ηλεκτρικού ρεύματος που έχει διακοπεί λόγω χρεών, μέχρι στήριξη των μεταναστών εργατών στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν με τα χαρτιά τους, περιλαμβάνονται στην ημερήσια διάταξη της δράσης. Οταν ήταν σε εξέλιξη ο απεργιακός αγώνας, το σωματείο κατάφερε να παγώσουν ακόμα και χρέη σε τράπεζες, κάναμε δηλαδή ό,τι περνούσε από το χέρι μας για να παρακάμψουμε εμπόδια προκειμένου να οργανωθεί η μάχη με τους καλύτερους δυνατούς όρους, να ελαχιστοποιηθούν οι όποιες ταλαντεύσεις.

Αποτελεί επίσης παρακαταθήκη το ότι ο αγώνας αυτός δεν περιορίστηκε στο πλαίσιο του συγκεκριμένου εργοστασίου, αλλά επέδρασε ευρύτερα, αποτέλεσε παράδειγμα, έδωσε κουράγιο και σε άλλους εργαζόμενους, σε άλλους χώρους δουλειάς. Εργαζόμενοι της Ανακύκλωσης βρέθηκαν στο πλάι εμποροϋπαλλήλων των σούπερ μάρκετ «Καρφούρ - Μαρινόπουλος» όταν αυτά έκλειναν, στηρίζοντας τον αγώνα τους. Είχαν επαφές και με συναδέλφους τους από εργοστάσια ανακύκλωσης σε άλλες πόλεις, όπως στη Θεσσαλονίκη. Σήμερα γίνεται προσπάθεια να συνδεθεί ο αγώνας της Ανακύκλωσης με την πάλη του Συνδικάτου Εργατοϋπαλλήλων Γάλακτος - Τροφίμων και Ποτών για την ανάκληση της απόλυσης συνδικαλίστριας, ενώ πρόσφατα έγινε συζήτηση στο εργοστάσιο για τον αγώνα της Παλαιστίνης και την απελευθέρωση της Αχέντ Ταμίμι.

Οι Γενικές Συνελεύσεις που συγκαλεί η επιτροπή γίνονται τακτικά, σχεδόν κάθε μήνα, είτε εκτός βάρδιας είτε ανάμεσα σε βάρδιες, απαιτώντας από την εργοδοσία να παραχωρεί χρόνο. Αυτό αποτελεί επίσης μια κατάκτηση, αν σκεφτεί κανείς ότι πριν από το 2012 οι εργαζόμενοι δεν εγκατέλειπαν τη γραμμή παραγωγής, ούτε καν για τις φυσικές τους ανάγκες.

Σήμερα, υπάρχει συναίσθηση ότι η πάλη για τα δικαιώματα δεν είναι ένα «μονόπρακτο» έργο, αλλά απαιτεί διάρκεια. Επίσης, ότι απέναντί μας είναι διάφοροι φορείς που εμπλέκονται με την ανακύκλωση, όπως η Τοπική Διοίκηση. Γι' αυτό συζητήθηκε με τους εργαζόμενους η ανάγκη προσαρμογής σε μορφές πάλης που δεν είχαν «συνηθίσει». Ετσι, μέσα σε ένα χρόνο έχουν πραγματοποιηθεί, με βάση και τις εξελίξεις, Γενικές Συνελεύσεις, στάσεις εργασίας, απεργίες, παρεμβάσεις στο Δημοτικό Συμβούλιο, στην Επιθεώρηση Εργασίας, στη Βουλή κατά τη διάρκεια της συζήτησης πάνω στο τελευταίο νομοσχέδιο της κυβέρνησης για τη διαχείριση των απορριμμάτων, η δε συμμετοχή των εργατών στις πανελλαδικές απεργίες είναι καθολική. Οι μορφές που αξιοποιούνταν είχαν στόχο και την απόκρουση της επιθετικότητας της εργοδοσίας, που αντέδρασε με απολύσεις με το πρόσχημα της χαμηλής παραγωγικότητας, ακόμα και με απειλές για καψώνια σε μέλη της σωματειακής επιτροπής, «προειδοποιώντας» τους ότι το καλοκαίρι θα τους βάλει να δουλεύουν στους 40 βαθμούς ήλιο με ήλιο...

Το επόμενο διάστημα, που επίκειται πιθανή αλλαγή του εργολάβου ή του φορέα διαχείρισης του έργου, το σωματείο ιεραρχεί ψηλά, πέρα από την υπογραφή της Σύμβασης, τη διασφάλιση των θέσεων εργασίας και την απρόσκοπτη λειτουργία του εργοστασίου, κόντρα σε πιθανές νέες προσπάθειες απαλλαγής της εργοδοσίας από τα κεκτημένα συγκροτημένα δικαιώματα των εργαζομένων.

Για τη σημαντική πρωτοβουλία που έχουν πάρει εργαζόμενοι της ΕΥΔΑΠ, με τη συγκρότηση Επιτροπής Αγώνα, η οποία πλέον δραστηριοποιείται στην επιχείρηση, μίλησαν στον «Ριζοσπάστη» ο Μανώλης Χαρατσής, μέλος του ΔΣ της Ομοσπονδίας Εργαζομένων στην ΕΥΔΑΠ, και ο Κώστας Νικολακόπουλος, μέλος του ΔΣ του Σωματείου της Αποχέτευσης.

Πρωτοβουλίες όπως αυτή, στο βαθμό που γενικεύονται, ειδικά σε χώρους δουλειάς και κλάδους όπου ο αρνητικός συσχετισμός επιδρά ανασχετικά στην οργάνωση της πάλης, μπορούν να τροφοδοτήσουν με νέα πείρα συνολικά το εργατικό κίνημα.

Οι συνδικαλιστές με τους οποίους συζητήσαμε συσπειρώνονται στο ΠΑΜΕ και είναι αυτοί που με μερικούς ακόμα πήραν την πρωτοβουλία να καλέσουν τους συναδέλφους τους να συγκροτήσουν την Επιτροπή Αγώνα.

Οπως μας εξήγησαν, αυτή η προσπάθεια «πάτησε» στις εξελίξεις στην Επιχείρηση. Αναφέρουν μάλιστα ότι πολύ καιρό πριν είχαν σχεδιασμό να συγκροτήσουν μια μορφή που θα συσπειρώνει εργαζόμενους και θα αποτελεί επιτελείο οργάνωσης της πάλης στο χώρο δουλειάς, διεκδίκησης, συλλογικής δράσης. Η Επιτροπή συγκροτήθηκε με αφορμή τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι στο χώρο, με κατεύθυνση την πάλη ενάντια στον «κοινωνικό εταιρισμό» και τον «κοινωνικό διάλογο», τη λογική του «μικρότερου κακού». Είναι γραμμή πάλης που βλέπει τη διέξοδο στην ενότητα της εργατικής τάξης, στη μαζικοποίηση των σωματείων, στην ανάπτυξη ενός οργανωμένου και ισχυρού ταξικού εργατικού κινήματος, που θα διεκδικεί με βάση τις πραγματικές ανάγκες των εργαζομένων και όχι με βάση τις «αντοχές» της καπιταλιστικής ανάπτυξης.

Η συγκρότηση και η δράση της, αν και στα πρώτα τους ακόμα βήματα, δείχνουν τα περιθώρια που υπάρχουν για βήματα στην οργάνωση της πάλης, ακόμα και εκεί που ο συσχετισμός δυνάμεων φαντάζει ισοπεδωτικός. Για να μην μένουν πρωτοπόρες δυνάμεις στην αναμονή, εξαντλώντας τις παρεμβάσεις τους στις συνεδριάσεις των ΔΣ, μένοντας στην κριτική στο τι αποφασίστηκε σε αυτά από τις κυβερνητικές - εργοδοτικές πλειοψηφίες ή αναμένοντας την αλλαγή των συσχετισμών από αρχαιρεσίες σε αρχαιρεσίες.

Για να ωριμάσει η ανάγκη αυτή στην ΕΥΔΑΠ, χρειάστηκε πολλή συζήτηση με εργαζόμενους, ξεκινώντας από αυτούς που συμμετέχουν στην πάλη, κυρίως για να ξεπεραστούν η «δύναμη της συνήθειας» και η απογοήτευση.

Ενα από τα ζητήματα που αντικειμενικά λειτούργησε ως «κρίκος» για να συγκροτηθεί η Επιτροπή ήταν η κατάσταση που αντιμετωπίζουν οι εκατοντάδες εργαζόμενοι με ελαστικές σχέσεις, οι συμβασιούχοι, οι «οχταμηνίτες», οι εργολαβικοί, όσοι κάνουν πρακτική κ.ά. Αλλωστε, αυτό το τμήμα του προσωπικού της ΕΥΔΑΠ υφίσταται τη μεγαλύτερη εκμετάλλευση και μάλιστα οι πλειοψηφίες σε Ομοσπονδία και Σωματεία εξακολουθούν να το αφήνουν ανοργάνωτο, να μην του επιτρέπουν να γραφτεί στα σωματεία. Πάνω σε αυτήν την κατάσταση και στην ανάγκη να παλέψουν όλοι μαζί οι εργαζόμενοι, ανεξάρτητα από σχέσεις εργασίας, εργοδότη κ.λπ., έκανε τα πρώτα της βήματα η Επιτροπή Αγώνα.

Σημείο καμπής προς τη συγκρότησή της αποδείχθηκε η πάλη για να μην πεταχτούν στο δρόμο οι υδρονομείς της εταιρείας, ένας αγώνας που ξεδιπλώθηκε τον Οκτώβρη του περασμένου χρόνου. Τότε κινητοποιήθηκαν όχι μόνο όσοι πλήττονταν και ήταν υπό απόλυση, αλλά και άλλοι εργαζόμενοι, ενώ κατά τη διάρκεια των κινητοποιήσεων έγινε προσπάθεια να κατανοηθεί ότι αυτές πρέπει να αφήσουν ένα «αποτύπωμα», μια μορφή μόνιμης οργάνωσης της πάλης.

Για να διαδοθεί το περιεχόμενο αυτής της προσπάθειας, αξιοποιήθηκαν οι συσκέψεις και οι προσωπικές συζητήσεις στους χώρους δουλειάς, ώστε να φτιαχτεί μια πρώτη «μαγιά» που θα αγκαλιάσει την πρωτοβουλία. Οι δυνάμεις που μπήκαν μπροστά σε αυτήν τη διαδικασία ήταν περιορισμένες, και μάλιστα σε μια επιχείρηση με μεγάλη διασπορά σε ολόκληρη την Αττική. Επομένως δεν υπήρχε η δυνατότητα για μια πλατιά εξόρμηση, μια «καμπάνια», γι' αυτό η προσπάθεια ήταν στοχευμένη, ιεραρχώντας χώρους με ελαστικά εργαζόμενους. Μάλιστα, για να υπηρετηθεί αυτή η ιεράρχηση, οι συνδικαλιστές που πρωτοστάτησαν διακινούσαν και ειδική ανακοίνωση, που αναφερόταν μαζί με τα υπόλοιπα στα πιο ιδιαίτερα προβλήματα των ελαστικά εργαζόμενων. Στους εργαζόμενους αυτούς, τα εμπόδια που υπήρχαν ήταν ο φόβος απέναντι στη διοίκηση, η παραίτηση στο όνομα της «προσωρινότητας», ότι δεν θα μείνουν για πολύ στο χώρο αυτό κ.λπ. Εκεί αναδείχθηκε ότι αυτή η λογική αφήνει μόνιμα και όχι «προσωρινά» έξω από την πάλη πολυπληθείς δυνάμεις, και ότι ακριβώς αυτοί οι εργαζόμενοι πρέπει να πρωτοστατήσουν σήμερα.

Αντίστοιχο σχέδιο υπήρχε για συζήτηση και με τους μόνιμους εργαζόμενους, ξεκινώντας από εκείνους που στον έναν ή τον άλλο βαθμό συσπειρώνονται στο ΠΑΜΕ. Οσο πιο πλατιά έφτανε το κάλεσμα, τόσο περισσότερο αποκαλυπτόταν και η ζημιά που έχουν κάνει διαχρονικά οι κυβερνήσεις και οι συνδικαλιστές τους. Ζημιά που βρίσκει έκφραση στην αναπαραγωγή της συντεχνιακής λογικής, του ισχυρισμού ότι δεν υπάρχει περιθώριο κοινής δράσης των μονίμων με τους ελαστικά εργαζόμενους.

Η προεργασία αυτή ολοκληρώθηκε σε πρώτη φάση με σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στις 29 Νοέμβρη, στην οποία συμμετείχαν εργαζόμενοι από διάφορες ειδικότητες, τόσο μόνιμοι όσο και συμβασιούχοι, οι οποίοι όρισαν 9μελές συντονιστικό. Η συζήτηση, εκτός από τις εξελίξεις στην Επιχείρηση και τις διεκδικήσεις, στράφηκε γύρω από την ανάγκη να ανέβει η ενότητα των εργαζομένων, να πληθύνουν οι πρωτοβουλίες, να υπάρχει παρουσία της Επιτροπής Αγώνα στις κινητοποιήσεις, να παίρνει πρωτοβουλίες.

Ηταν οι μέρες που η κυβέρνηση προετοίμαζε το χτύπημα της απεργίας και η δράση της Επιτροπής Αγώνα ξεδιπλώθηκε και στο δρόμο, με την παρουσία της στην απεργία στις 14 Δεκέμβρη, με εργαζόμενους της ΕΥΔΑΠ να διαδηλώνουν πίσω από το πανό της. Μια δράση που συνεχίστηκε ενόψει και της απεργίας στις 12 Γενάρη, για την οποία η Ομοσπονδία αποφάσισε στάση εργασίας, ζυγίζοντας όπως φαίνεται και την πίεση αυτής της δράσης.

Η κλιμάκωση ήρθε με αφορμή εξελίξεις στην Επιχείρηση, όπως η απόφαση της διοίκησης να συλλέξει τα προσωπικά δεδομένα των εργαζομένων, εκβιάζοντάς τους ότι αν δεν συναινέσουν δεν θα θεωρηθούν τα βιβλιάριά τους. Μια κίνηση που προκάλεσε κύμα αντιδράσεων, με την Επιτροπή Αγώνα να σηκώνει το κύριο βάρος της κινητοποίησης, συμβάλλοντας στην αναστολή του μέτρου.

Τα πρώτα αυτά βήματα της Επιτροπής συνέβαλαν να κατοχυρωθεί η δράση της σε ένα τμήμα των εργαζομένων και πλέον υπάρχει μια υποδομή που μπορεί να αποτελέσει βήμα για ακόμα περισσότερους. Σε νέα της σύσκεψη, στις 9 Φλεβάρη, η Επιτροπή Αγώνα εκτίμησε όλη αυτήν τη δράση και καθόρισε στόχους για το επόμενο διάστημα, ξεχωρίζοντας ως άξονες πάλης τη διεκδίκηση Συλλογικής Σύμβασης, τη μάχη ενάντια στην ιδιωτικοποίηση της ΕΥΔΑΠ, που μπαίνει στην τελική ευθεία, και προφανώς την ανυποχώρητη πάλη για τη μονιμοποίηση όλων των συμβασιούχων.