«Είναι αυτοί που νίκησαν το θάνατο»

Η επιγραφή στο μνημείο δεν αφήνει περιθώρια για παρερμηνείες. Είναι αυτοί που νίκησαν το θάνατο! Κι ήταν ανάσταση νεκρών αυτό που συνέβη στη Φλώρινα το πρωινό της προηγούμενης Κυριακής. Το βεβαίωναν οι εννιά μορφές που με υψωμένα τα χέρια στον ουρανό δικαίωναν τη φράση του Γραμματέα της Επιτροπής Περιοχής της ΚΟ Δυτικής Μακεδονίας του ΚΚΕ, Γιάννη Βήττα, ο οποίος απευθυνόμενος σ' όσους ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα είπε: «Σας καλωσορίζουμε στη σημερινή γιορτή, εδώ στη Φλώρινα. Εδώ που σήμερα τιμάμε γίγαντες, θρυλικές μορφές που έπεσαν στη μάχη για ό,τι ανθρώπινο, στη μάχη για του λαού την εξουσία».

Ηταν μια ξεχωριστή μέρα αυτή, η Κυριακή 14 του Φλεβάρη του 2016, 67 ολόκληρα χρόνια μετά τη μάχη της Φλώρινας.

Η πόλη από νωρίς το πρωί είχε αλλάξει όψη. Κόκκινες σημαίες στις κολόνες έδειχναν στους επισκέπτες το δρόμο για το χώρο της συγκέντρωσης. Εκατοντάδες αφίσες μιλούσαν για το γεγονός: Σήμερα τιμάμε τους αλύγιστους της ταξικής πάλης. Σήμερα τιμάμε τους μαχητές και τις μαχήτριες του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.

Αντιπροσωπείες των Οργανώσεων Περιοχών του ΚΚΕ απ' όλη τη χώρα έφταναν η μία μετά την άλλη στην κεντρική πλατεία. Από την Καστοριά και την Κοζάνη έφταναν τα πούλμαν με όσους είχαν διανυκτερεύσει εκεί, καθώς τα καταλύματα στη Φλώρινα δεν αρκούσαν για να φιλοξενήσουν τις χιλιάδες που ήρθαν από κάθε γωνιά της Ελλάδας για να αποτίσουν φόρο τιμής στους κοντά 700 μαχητές του ΔΣΕ που άφησαν την τελευταία τους πνοή σ' αυτά τα χώματα.

Κι όταν ήρθε η ώρα ξεκίνησαν τη μαχητική πορεία προς τον κοινό τάφο. Με τα πανό και τα κόκκινα λάβαρα του ΚΚΕ υψωμένα, κρατώντας τις σημαίες της ΠΕΑΕΑ - ΔΣΕ, πορεύτηκαν στους δρόμους της πόλης, φωνάζοντας συνθήματα, τιμής και δόξας για τους μαχητές και τις μαχήτριες, για την ιστορία αγώνα και θυσίας του ΚΚΕ. «Οι μαχητές της Φλώρινας δεν λύγισαν ποτέ, δόξα και τιμή στο ΔΣΕ», «ΕΑΜ - ΕΛΑΣ - ΕΠΟΝ - ΟΠΛΑ - ΔΣΕ δόξα και τιμή στο ΚΚΕ», «Ούτε σε ξερονήσια, ούτε σε φυλακές, ποτέ τους δεν ελύγισαν οι κομμουνιστές». Στην κεφαλή της πορείας πίσω από το πανό της ΚΟ Δυτικής Μακεδονίας ήταν η πολυμελής αντιπροσωπεία της ΚΕ του ΚΚΕ με επικεφαλής τον Γενικό Γραμματέα, Δημήτρη Κουτσούμπα.

Κι όταν η πορεία έφτασε στο χώρο του μνημείου, το σύνθημα «Ενας αιώνας αγώνας και θυσία το ΚΚΕ στην πρωτοπορία» αντήχησε στα γύρω βουνά.

«Σας καλωσορίζουμε - είπε ο Γραμματέας της Επιτροπής Περιοχής της ΚΟ Δυτικής Μακεδονίας του ΚΚΕ, Γιάννης Βήττας - στη σημερινή γιορτή, εδώ στη Φλώρινα. Σήμερα είναι μια ιδιαίτερη, μια μεγάλη μέρα για το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας. Οχι, όμως, μόνο για το ΚΚΕ. Είναι μια μεγάλη μέρα για το εργατικό - λαϊκό κίνημα. Προσπάθειες δεκαετιών βρήκαν την κατάληξή τους, πέτυχαν τον ιερό σκοπό τους.

...Θα μπορούσε να αναρωτηθεί καθένας, τι είδους γιορτή είναι αυτή, όταν η μάχη της Φλώρινας κατέληξε σε μεγάλης έκτασης ήττα για το Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας, με τεράστιες απώλειες σε μαχητές, με εκατοντάδες νεκρούς, τραυματίες και αιχμαλώτους καθώς και σε οπλισμό και εφόδια.

Θα δανειστούμε λόγια συντρόφων που ειπώθηκαν κατά την αναγγελία της εκδήλωσης. Ενας σύντροφος είπε ότι τη σημερινή εκδήλωση πρέπει να την τιμήσουμε με το παραπάνω αναλογιζόμενοι το εξής: "Στην Ευρώπη, ιδιαίτερα στην Ανατολική, τα μνημεία που συμβόλιζαν την τιτάνια πάλη των λαών ενάντια στη φασιστική λαίλαπα, την πάλη για την κοινωνική απελευθέρωση, τα μνημεία όσων ηγούνταν σε αυτήν, γκρεμίζονται από τις αστικές, αντιδραστικές κυβερνήσεις των χωρών αυτών. Εδώ στήνουμε καινούργια μνημεία".

Σήμερα σκύβουμε ευλαβικά το γόνυ, υποκλινόμαστε σε αυτούς που έπεσαν για να θριαμβεύσει η ζωή. Σήμερα περνάν μπροστά μας οι στρατιές που πάλεψαν για μια Ελλάδα της δουλειάς, της λευτεριάς, λυτρωμένη από κάθε ιμπεριαλιστική εξάρτηση και από κάθε εκμετάλλευση».

Με έναν στίχο του Οδυσσέα Ελύτη «την οργή των νεκρών να φοβάστε και των βράχων τ' αγάλματα» άρχισε την ομιλία του ο Γενικός Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας (ολόκληρη η ομιλία δημοσιεύθηκε στο χτεσινό φύλλο του «Ριζοσπάστη»).

Η συνέχεια της περιγραφής αυτού που συνέβη ξεπερνά τις δυνατότητες έκφρασης μέσα από ένα γραπτό. Από την ώρα που ο Γενικός Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ, Δ. Κουτσούμπας, τράβηξε το κόκκινο πανί κι αποκαλύφθηκε το μνημείο, έως αργά, ώρες μετά, όταν είχε τελειώσει και η ανάγνωση όλων των ονομάτων των νεκρών, ένα «παρών» ακουγόταν πότε εδώ, πότε εκεί, σ' όλο το χώρο. Καθένας από τους παρευρισκόμενους με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ανακάλυπτε και μια «συγγένεια» με αυτά τα ονόματα. Οχι μόνο οι απευθείας απόγονοι των νεκρών, μα κάθε σύντροφος αναγνώριζε σ' αυτό ή το άλλο όνομα, έτσι όπως ήταν χαραγμένα στις πλάκες περιμετρικά του ομαδικού τάφου την προσωποποίηση ενός θρύλου απ' το τάδε χωριό, τη διπλανή πόλη, το παραδίπλα σπίτι. Τιμημένοι νεκροί του ΚΚΕ, ένας προς έναν, μία προς μία...

Προσωποποιημένοι όλοι στη μορφή των γλυπτών που ορθώνουν τα χέρια στον ουρανό, έτσι όπως τους «συνέλαβε» ο Μέμος Μακρής, όταν έστηνε αυτό το μνημείο αναφορά στον αγωνιστή «που δεν λυγίζει, που από την πάλη και το θάνατό του αντλεί αισιοδοξία και μεταδίδει το μήνυμα της τελικής νικηφόρας μάχης».

Παρόντες στην εκδήλωση η κόρη του Μέμου Μακρή, Κλειώ, που παραχώρησε στο ΚΚΕ τα δικαιώματα για την ανέγερση του μνημείου, καθώς επίσης οι σύντροφοι και φίλοι του ΚΚΕ στην Ουγγαρία, που είχαν καθοριστική συμβολή τόσο στην κατασκευή όσο και στην τοποθέτηση του μνημείου.

Παρόντες συγγενείς και απόγονοι μαχητών του ΔΣΕ συνέβαλαν στην εκδήλωση και με δική τους χορωδία, για να ακουστεί ξανά το «βροντάει ο Ολυμπος και πάλι», αλλά και η Διεθνής, με την οποία έκλεισε η εκδήλωση.

Πέρα από τις δεκάδες ανθοδέσμες που ακούμπησαν στο μνημείο οι παρευρισκόμενοι στην εκδήλωση, στεφάνια κατέθεσαν: Για το ΚΚΕ, ο Γενικός Γραμματέας της ΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, για το ΚΣ της ΚΝΕ η Τίνα Γκουζιάκη, για την Κεντρική Διοίκηση της ΠΕΑΕΑ - ΔΣΕ ο Γρηγόρης Τουγλίδης. Επίσης, εκ μέρους της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, ο αντιπεριφερειάρχης Σταύρος Γιαννακίδης, εκ μέρους του δήμου Φλώρινας, η πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου, Ολγα Μούσιου, καθώς και ο πρόεδρος της Δημοτικής Κοινότητας Φλώρινας, Νίκος Μουρατίδης.

Ξεχωριστή στιγμή της εκδήλωσης όταν στο βήμα ανέβηκε εκ μέρους της Λέσχης Φίλων και Οπαδών του ΚΚΕ στην Ουγγαρία ο Θωμάς Ψαρογιάννης, γιος της αταλάντευτης κομμουνίστριας Ολγας Μάστορα - Ψαρογιάννη και συνοδευόμενος από την κόρη του Ιωάννα, απευθύνθηκαν στους νεκρούς μαχητές, σ' ένα διάλογο με τους στίχους του Γιάννη Ρίτσου.

Θωμάς: «Σύντροφοι, που μας περιμένετε εδώ και 67 χρόνια. Ηρθαμε, για να σας αποχαιρετήσουμε με τον τρόπο που σας αξίζει. Δεν σας ξεχάσαμε. Είμαστε εδώ. Μερικοί μόνο από τους συναγωνιστές σας στις μάχες, πολλά όμως από τα παιδιά και τα εγγόνια των συντρόφων σας. Δεν σας ξεχάσαμε. Ηταν δύσκολα αυτά τα 67 χρόνια για την πατρίδα μας.

Η αστική εξουσία, με τους μηχανισμούς της και το κράτος της, έκανε τα πάντα για να εξαφανίσει, να διαστρεβλώσει, να συκοφαντήσει, τη μνήμη και τον αγώνα σας.

Πριν από 67 χρόνια, στις 11 του Φλεβάρη, τα χαράματα, ήσασταν έτοιμοι για τη μεγαλύτερη μάχη που είχατε δώσει μέχρι τότε με τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας. Οι συνθήκες ήταν δύσκολες: κρύο, παγωνιά και έγκαιρη προετοιμασία του εχθρού, με υπέρτερες δυνάμεις.

Είχατε, όμως, γνώση της καθοριστικής σημασίας αυτής της μάχης. Ο Δημοκρατικός Στρατός είχε συγκεντρώσει τις μεγαλύτερες δυνάμεις του, για να εξασφαλίσει την επιτυχία. Και είχατε πίστη, ότι η νίκη αυτή θα οδηγούσε στην ανατροπή της κατάστασης και μετά από αυτήν, η δικαίωση του αγώνα θα ερχόταν ταχύτατα.

Πολλά από τα κύρια υψώματα - οχυρώματα του εχθρού έπεσαν. Τέσσερα από τα πολυβολεία τους πέρασαν στα χέρια σας. Οι επιτιθέμενες μονάδες του ΔΣΕ διείσδυσαν στην πόλη.

Τελικά, όμως, τα υπεράριθμα τμήματα του αστικού στρατού, εξοπλισμένα με τα σύγχρονα όπλα και με τη στήριξη των καπιταλιστικών δυνάμεων των ΗΠΑ και της Μ. Βρετανίας, κυριάρχησαν.

Ο κλοιός έκλεισε πίσω από τα τμήματά σας που είχαν μπει στην πόλη και ακολούθησε απάνθρωπο μακελειό. 800 νεκροί και πάνω από 1.000 τραυματίες και αιχμάλωτοι. Σας μάζεψαν και σας ξάπλωσαν δίπλα - δίπλα, σε αυτό το χωράφι. Ζωντανούς και νεκρούς μαζί! Νέους και νέες, παλικάρια και κοπέλες! Που το όνειρό σας ήταν μια πιο ανθρώπινη ζωή! Αξιωματικοί του εχθρού εκτέλεσαν με τουφεκισμό κάποιους από τους τραυματίες, και άλλοι απλά άνοιξαν ένα λάκκο και με μπουλντόζα σας έριξαν όλους μέσα. Ζωντανούς και νεκρούς μαζί!»

Ιωάννα:«Σκέψου η ζωή να τραβάει το δρόμο της, και συ να λείπεις,

να 'ρχονται οι Ανοιξες με πολλά διάπλατα παράθυρα, και συ να λείπεις,

να 'ρχονται τα κορίτσια στα παγκάκια του κήπου με χρωματιστά φορέματα, και συ να λείπεις,

οι νέοι να κολυμπάνε το μεσημέρι, και συ να λείπεις,

ένα ανθισμένο δέντρο να σκύβει στο νερό,

πολλές σημαίες ν' ανεμίζουν στα μπαλκόνια,

ν' ανεβαίνει μια παρέλαση στην οδό Σταδίου,

χιλιάδες κόσμος κρατώντας στα χέρια του κόκκινες σημαίες,

κρατώντας επιτέλους τα όνειρά του μέσα στα χέρια του,

να λένε δυνατά τη λέξη σύντροφος, και συ να λείπεις,

ύστερα ένα κλειδί να στρίβει - η κάμαρα να 'ναι σκοτεινή

δυο στόματα να φιλιούνται στον ίσκιο, και συ να λείπεις,

σκέψου δυο χέρια να σφίγγονται, και σένανε να σου λείπουν τα

χέρια,

δυο κορμιά να παίρνονται, και συ να κοιμάσαι κάτου απ' το χώμα, και τα κουμπιά του σακακιού σου ν' αντέχουν πιότερο από σένα κάτου απ' το χώμα,

κι η σφαίρα η σφηνωμένη στην καρδιά σου να μη λιώνει,

όταν η καρδιά σου, που τόσο αγάπησε τον κόσμο, θα 'χει λιώσει».

«Να λείπεις - δεν είναι τίποτα να λείπεις,

αν έχεις λείψει για ό,τι πρέπει,

θάσαι για πάντα μέσα σ' όλα εκείνα

που γι' αυτά έχεις λείψει,

θάσαι για πάντα

μέσα σ' όλο τον κόσμο».

Θωμάς: «Αξιωματικός του κυβερνητικού στρατού ομολόγησε, ή μάλλον καυχήθηκε, ότι ο ίδιος εκτέλεσε 50 τραυματίες μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού. Δεν τα ομολόγησε αυτά σε κάποιο δικαστήριο, όπου έπρεπε να απολογηθεί για την απάνθρωπη πράξη του, αλλά καυχήθηκε για τη βαρβαρότητά του μπροστά στους δικούς του. Τιμωρία δεν ακολούθησε την πράξη του. Αυτό χαρακτηρίζει γενικά τη συμπεριφορά του αστικού κράτους απέναντι στους αγωνιστές.

Δικό μας καθήκον είναι να παλέψουμε για την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας. Και θα το κάνουμε μέσα από το κίνημα, το Κόμμα μας, τους αγώνες μας, τις ιστορίες που θα πούμε στα παιδιά και τα εγγόνια μας.

Ο αγώνας σας ήταν αγώνας ταξικός και αντιιμπεριαλιστικός, γιατί στρεφόταν όχι μόνο ενάντια στις επιδιώξεις των ιμπεριαλιστών στην Ελλάδα και στο ντόπιο αντιδραστικό αστικό καθεστώς, αλλά και στις γενικότερες στρατηγικές επιδιώξεις τους στα Βαλκάνια, στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.

Γι' αυτό ο αγώνας σας, η τρίχρονη ένοπλη πάλη του ΔΣΕ αποτελεί αθάνατη εποποιία του εργατικού - λαϊκού κινήματος της χώρας μας.

Εσείς, οι μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού, δεν βρεθήκατε τυχαία σε αυτήν τη μάχη. Ηταν συνειδητή σας επιλογή να αγωνιστείτε εναντίον της αστικής τάξης, ντόπιας και ξένης, όπως κάνατε και ενάντια στους Ιταλο-γερμανούς κατακτητές και εναντίον των Ελλήνων συνεργατών τους, των Μπουραντάδων, ΜΑΥδων και ταγματασφαλιτών. Μπροστά στο δίλημμα: υποταγή ή ξεσηκωμός, επιλέξατε για δεύτερη φορά στη ζωή σας τον ξεσηκωμό. Το γεγονός ότι χάσατε σε τούτη τη μάχη και στον Εμφύλιο Πόλεμο, δεν αλλοιώνει την ουσία, ότι εσείς ήσασταν που παλέψατε για το σωστό και το δίκαιο, για μια καλύτερη ζωή για όλον τον λαό, για πραγματική Δημοκρατία, για την εξάλειψη της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, για Λαοκρατία.

Γι' αυτό κυνηγηθήκατε μετά την Απελευθέρωση, γι' αυτό εξοριστήκατε, γι' αυτό βασανιστήκατε, και όταν τολμήσατε να ξανασηκώσετε το ανάστημά σας, χρησιμοποίησαν όλα τα μέσα για να σας εξοντώσουν.»

Ιωάννα:«Αύριο μπορεί να λείπουμε, μα εσύ να το θυμάσαι και να το πεις,

να μαρτυρήσεις για μας - πόσο αγαπούσαμε τον κόσμο,

μην το ξεχάσεις, να το πεις, κι αν δεν μπορέσαμε να γίνουμε τόσο καλοί όσο θέλαμε να το πεις - τίποτα άλλο δεν είχαμε

μόνο τη ζωή μας και την αγαπούσαμε πολύ τη ζωή μας, και τη δώσαμε,

ας μας συγχωρεθούνε τ' άλλα - πολύ αγαπούσαμε τον κόσμο μην το ξεχάσεις, να το πεις αύριο που θα λείπουμε».

Θωμάς: «67 χρόνια λοιπόν περιμένετε εδώ, και περιμένουμε κι εμείς, οι απόγονοί σας, να βρεθούμε εδώ μπροστά σας, να σας αποχαιρετίσουμε με τον τρόπο που σας αξίζει, να σας πούμε το μεγάλο αντίο, το μεγάλο ευχαριστώ και την υπόσχεση ότι θα συνεχίσουμε το δρόμο σας, γιατί τιμήσατε τους προηγούμενους αγώνες του λαού μας και ταυτόχρονα εμπνεύσατε τους αγώνες των επόμενων γενιών. Και εμπνέετε και διδάσκετε τους αγώνες του σήμερα. Εσείς οι νεκροί του αγώνα, είσαστε οι οδηγοί μας στο δρόμο για την ανατροπή του απάνθρωπου αυτού κοινωνικού συστήματος, του καπιταλισμού.

Το 2010, μετά από μακρόχρονες προσπάθειες, το Κόμμα μας κατάφερε να αγοράσει το χωράφι του ομαδικού τάφου. Ακολούθησαν μεγάλες Οικονομικές Εξορμήσεις του Κόμματος, της ΚΝΕ, της Πανελλήνιας Ενωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης. Κουπόνι στο κουπόνι, ευρώ στο ευρώ, σύντροφοι, εργαζόμενοι, από το υστέρημά τους, έκαναν δυνατή τη δημιουργία άξιου του αγώνα σας μνημείου. Σε αυτήν, λοιπόν, την προσπάθεια βάλαμε και εμείς, οι φίλοι και οπαδοί του ΚΚΕ της Ουγγαρίας, το πετραδάκι μας.

Το δίκαιο ήταν και είναι μαζί μας. Η ηθική νίκη είναι δική μας.

Κανένας αγώνας σας, καμιά μάχη που δώσατε δεν πήγε χαμένη. Καμιά θυσία δεν ήταν μάταιη. Δεν είναι μόνο οι νίκες διδακτικές για το εργατικό - λαϊκό κίνημα, μα και οι ήττες και τα προσωρινά πισωγυρίσματα. Πάνω σ' αυτά τα διδάγματα και συμπεράσματα το κίνημα ανασυντάσσεται και γίνεται πιο ισχυρό και πιο ικανό στην πάλη του απέναντι στον ίδιο εχθρό, την αστική τάξη. Γίνεται πιο ισχυρό και πιο ικανό στην πάλη του για τη λαϊκή εξουσία, για το Σοσιαλισμό.

Γι' αυτό ό,τι και να μας κάνουν είμαστε εδώ!

Ορθιοι με τις γροθιές στον αέρα!

Ψηλά!».