ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Πέμπτη 16 Δεκέμβρη 2021
Σελ. /28
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΚΤΙΡΙΩΝ
Δείχνει τα δόντια της η «πράσινη μετάβαση» στη λαϊκή κατοικία

O βαθιά αντιλαϊκός χαρακτήρας της «πράσινης μετάβασης» της ΕΕ και των κυβερνήσεών της για λογαριασμό του κεφαλαίου αποκαλύπτεται για μία ακόμα φορά, με αφορμή τη νέα Οδηγία της Κομισιόν για την ενεργειακή αποδοτικότητα των κτιρίων, η οποία έρχεται να αυξήσει το κόστος συντήρησης των κατοικιών, φορτώνοντας πάνω τους νέα «πράσινα» χαράτσια και μεταβιβάζοντας στις πλάτες των λαϊκών νοικοκυριών τις ευρύτερες επιδιώξεις της στρατηγικής του «πράσινου new deal», έτσι όπως αυτές εκφράζονται στο πακέτο πολιτικής υπό την επωνυμία «Fit for 55» της ΕΕ (μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% μέχρι το 2030).

Μετά την Ενέργεια και τα «πράσινα» χαράτσια που κατακαίνε το εισόδημα των νοικοκυριών, τώρα στρέφονται κατά της λαϊκής κατοικίας, αφού η Οδηγία της Κομισιόν καθιστά υποχρεωτική την ανακαίνιση των κτιρίων μέσα στην επόμενη επταετία, ώστε να ανταποκρίνονται στα ενεργειακά στάνταρ που θέτει ο στόχος του «Fit for 55». Τα δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα που θεσπίζει η Οδηγία είναι η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα κτίρια κατά 60% έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2015, και η ηλεκτροδότησή τους κατά 40% από ΑΠΕ.

«Μαστίγιο» με «πράσινα» χαράτσια...

Συγκεκριμένα, η Οδηγία προβλέπει ότι τα οικιστικά κτίρια και κτιριακές μονάδες, καθώς και τα κτίρια που ανήκουν σε δημόσιους φορείς, μετά την 1/1/2027 πρέπει να επιτυγχάνουν τουλάχιστον κατηγορία ενεργειακής απόδοσης F, και μετά την 1/1/2030 τουλάχιστον κατηγορία ενεργειακής απόδοσης Ε.

Με βάση αυτές τις γενικές κατευθύνσεις, κάθε κράτος - μέλος οφείλει να θεσπίσει το αμέσως επόμενο διάστημα «ελάχιστα πρότυπα ενεργειακής απόδοσης» για την ανακαίνιση των υφιστάμενων κτιρίων, σύμφωνα με τους «εθνικούς στόχους» που περιλαμβάνονται στο σχέδιο δράσης του κάθε κράτους - μέλους, με τους αξιωματούχους της ΕΕ να τονίζουν ότι οι συνέπειες για όσα κτίρια δεν αναβαθμιστούν σύμφωνα με τους παραπάνω στόχους θα καθοριστούν από τις εθνικές νομοθεσίες των κρατών - μελών.

Με τα «πρότυπα» αυτά, και με τα αντίστοιχα «πιστοποιητικά», ανοίγει διάπλατα ο δρόμος για νέα «πράσινα» χαράτσια στη λαϊκή κατοικία.

Θυμίζουμε ότι ήδη από το καλοκαίρι η προαναφερθείσα συμφωνία «Fit for 55» προβλέπει την επέκταση των λεγόμενων «ίδιων πόρων» - προέρχονται από φόρους που πληρώνουν οι λαοί άμεσα ή έμμεσα - ώστε να τροφοδοτηθούν τα κρατικά πακέτα για το νέο «πράσινο new deal».

Ετσι, μετά τις ρήτρες για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τη χρήση ρυπογόνων καυσίμων στις βιομηχανίες παραγωγής Ενέργειας, που καταλήγουν ως αυξήσεις στα τιμολόγια των λαϊκών νοικοκυριών, τώρα μεθοδεύεται και η επέκταση των φόρων αυτών και σε άλλους τομείς της οικονομίας, κυρίως στα κτίρια και στις μεταφορές.

Η πρόεδρος της Κομισιόν έλεγε μάλιστα τότε ότι «η ΕΕ ετοιμάζεται να θέσει σε εφαρμογή ένα νέο σύστημα εμπορίας εκπομπών ρύπων σε τομείς όπου μέχρι σήμερα δεν έχουν μειωθεί οι εκπομπές», προεξοφλώντας ότι οι μεταφορές και τα κτίρια έχουν «κλειδώσει» ως μια νέα πηγή εσόδων για τη χρηματοδότηση των σχεδίων της «πράσινης ανάπτυξης».

Για την Ελλάδα, σύμφωνα με το «Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το κλίμα» προβλέπεται η ενεργειακή αναβάθμιση 600.000 κτιρίων μέχρι το 2030. Ο κτιριακός τομέας στην Ελλάδα σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ αποτελείται κατά κύριο λόγο από κατοικίες (77%) και λιγότερο από κτίρια γραφείων - καταστημάτων (23%), ενώ το 60% του συνόλου των κτιρίων έχουν κατασκευαστεί πριν το 1980, δίχως να διαθέτουν θερμομόνωση, και στη συντριπτική τους πλειοψηφία διαθέτουν παλιές εγκαταστάσεις θέρμανσης, με υψηλή κατανάλωση καυσίμων και δυσανάλογα χαμηλή απόδοση θέρμανσης.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι σχεδόν το 47% των κτιρίων στη χώρα έχουν κατασκευαστεί μεταξύ 1946 και 1980.

Ολος αυτός ο όγκος των κτιρίων θα πρέπει να ανακαινιστεί μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια, με βάση τα αυστηρά χρονοδιαγράμματα που θέτει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ώστε μέχρι το 2035 το σύνολο των κτιρίων της χώρας να καλύπτονται από τα ελάχιστα πρότυπα «ενεργειακής απόδοσης» της σχετικής Οδηγίας και να εκδίδουν τα προβλεπόμενα «ενεργειακά πιστοποιητικά», τα οποία θα συνοδεύουν τα κτίρια σε κάθε μεταβίβαση ή άλλη προβλεπόμενη συναλλαγή.

...«καρότο» με πακέτα στο κεφάλαιο

Την ίδια στιγμή, ΕΕ και κυβερνήσεις θα «ταΐζουν» με «ζεστό» χρήμα τους ομίλους της Ενέργειας, αλλά και του κατασκευαστικού τομέα, μέσα από τα διάφορα χρηματοδοτικά «περιβαλλοντικά πακέτα» για την ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών.

Πρόκειται επί της ουσίας για το άνοιγμα ενός νέου μεγάλου πεδίου κερδοφορίας για τους επιχειρηματικούς ομίλους, με τον εκτελεστικό αντιπρόεδρο για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, Φ. Τίμερμανς, να δηλώνει χαρακτηριστικά χτες: «Η τόνωση της ανακαίνισης κατοικιών και άλλων κτιρίων υποστηρίζει την οικονομική ανάκαμψη».

Οσον αφορά την «πίτα» που διακυβεύεται για τους ομίλους, χαρακτηριστικό είναι το στοιχείο ότι για τις προβλεπόμενες ανακαινίσεις μόνο των 35 εκατομμυρίων κατοικιών, η Κομισιόν εκτιμά ότι θα χρειαστούν 275 δισ. σε ετήσια βάση.

Οι πραγματικοί στόχοι της Οδηγίας φανερώνονται και στα όσα καταγράφονται στο πρόγραμμα «Ελλάδα 2.0» που κατέθεσε η κυβέρνηση στην ΕΕ για τις εκταμιεύσεις από το Ταμείο Ανάκαμψης. Εκεί, στην ενότητα για την «ενεργειακή αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος της χώρας και τη χωροταξική μεταρρύθμιση», σημειώνεται:

«Οι δράσεις που περιλαμβάνονται στον άξονα παρέχουν κίνητρα για την ανακαίνιση και την ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων, με στόχο την αναγέννηση αστικών περιοχών, την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων (...) προωθώντας επενδύσεις στον κατασκευαστικό τομέα, στη βιομηχανία και στο αστικό περιβάλλον».

Τους στόχους υπηρετούν και προγράμματα όπως το «Εξοικονομώ», που χρηματοδοτείται από το λεγόμενο «Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα» (φόροι που καταλήγουν στους λαούς). Πρόκειται στην ουσία για έναν ακόμα μηχανισμό «κρατικής στήριξης» τραπεζών, κατασκευαστικών ομίλων, βιομηχανιών υλικών κ.ο.κ., που αναλαμβάνουν να διεκπεραιώσουν τέτοια προγράμματα.


Αδύνατη «συγκατοίκηση»

Η «ανανεωμένη» Οδηγία της Κομισιόν για τα «πρότυπα» ενεργειακής απόδοσης που θα πρέπει να έχουν τα κτίρια τα επόμενα χρόνια, αποτελεί στην ουσία της ένα μεγάλο «μοχλό» για να ανοίξει ένα νέο πεδίο κερδοφορίας για το κεφάλαιο, στο πλαίσιο της στρατηγικής του κεφαλαίου για το «Πράσινο New Deal».

Καθόλου τυχαία, άλλωστε, τα έργα αυτά «φιγουράρουν» ανάμεσα στις βασικές προτεραιότητες στο «κοινό κυβερνητικό πρόγραμμα» όλων των αστικών κομμάτων, αυτό του Ταμείου Ανάκαμψης της ΕΕ, που υπολογίζει σε πάνω από 275 δισ. ευρώ τον χρόνο το κόστος και τα κέρδη που προσδοκά το κεφάλαιο από την επιχείρηση αυτή.

Και εδώ, όπως και σε όλα τα υπόλοιπα πεδία, ο λαός όχι μόνο δεν έχει να περιμένει τίποτα αλλά θα πληρώσει και αυτά τα σχέδια καπιταλιστικής κερδοφορίας με νέα χαράτσια αλλά και δάνεια που θα φορτωθούν στη λαϊκή κατοικία, είτε άμεσα στους μικροϊδιοκτήτες για να «πιάσουν τα στάνταρ» είτε για εκατοντάδες χιλιάδες άλλους έμμεσα, με την εκτίναξη των ενοικίων.

Παράλληλα, ο λαός θα κληθεί να πληρώσει και με την εκτίναξη συνολικά της φορολογίας, που θα τροφοδοτήσει προγράμματα όπως το «Ηλέκτρα» για την «ενεργειακή αναβάθμιση» των κτιρίων που έχει στα χέρια του το κράτος, με γνώμονα πάλι την επιχειρηματική «αξιοποίησή» τους ή την «εξοικονόμηση πόρων», που θα πάνε μέσα από άλλους δρόμους στους επιχειρηματικούς ομίλους.

Τα «πράσινα» αυτά χαράτσια είναι παράλληλα κρίκος της «μεγάλης αλυσίδας» που αντιμετωπίζει συνολικά τη λαϊκή στέγη ως εμπόρευμα.

Κρίκος της ίδιας αλυσίδας είναι, για παράδειγμα, η «επιχείρηση μείωσης των "κόκκινων" δανείων» που υλοποιούν οι κυβερνήσεις την τελευταία δεκαετία ως μέρος της «εξυγίανσης» του τραπεζικού συστήματος, μέσα από την οποία οι τράπεζες και τα funds συγκέντρωσαν ένα τεράστιο «κτιριακό απόθεμα» που τώρα ψάχνουν τρόπους παραπέρα «αξιοποίησής» του.

Κρίκοι της ίδιας «αλυσίδας», που είναι «δεμένη» στην καπιταλιστική κερδοφορία, είναι και σχέδια όπως π.χ. η υποχρεωτική ασφάλιση κτιρίων που επανέρχεται όλο και πιο συχνά με πρόσχημα τις φυσικές καταστροφές. Μια ακόμα τεράστια δεξαμενή εγγυημένης κερδοφορίας για τους ασφαλιστικούς ομίλους και παράλληλα «όχημα» για την απαλλαγή του αστικού κράτους από κάθε ευθύνη προστασίας της ζωής και της περιουσίας των εργαζομένων.

Ενώ τα σχέδια «ενεργειακής αναβάθμισης» των κτιρίων συνδέονται στενά και με τα υπόλοιπα πεδία της «πράσινης» κερδοφορίας, είτε αυτά αφορούν τις υποδομές για την επίσης πανάκριβη «πράσινη κινητικότητα» στις πόλεις, τους «ψηφιακούς» «έξυπνους ενεργειακούς μετρητές» («πίτα» που μόνο στην Ελλάδα υπολογίζεται στο 1 δισ. ευρώ) οι οποίοι θα μετράνε με ακρίβεια την... ενεργειακή φτώχεια που θα γιγαντώνεται εξαιτίας της στρατηγικής της «πράσινης ενεργειακής μετάβασης».

Και βέβαια το καπιταλιστικό κέρδος «βάζει τη σφραγίδα» του συνολικά στον χωροταξικό σχεδιασμό, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τα μεγάλα αστικά κέντρα, με τη διαμόρφωση π.χ. «υγειονομικών ζωνών» για τη λαϊκή κατοικία στις περιοχές που προορίζονται για «αξιοποίηση» από το τουριστικό κεφάλαιο κ.ά.

Τα παραπάνω δείχνουν ότι είναι «εικόνα απ' το μέλλον» ο «Γολγοθάς» εκατοντάδων χιλιάδων λαϊκών οικογενειών, νέων ζευγαριών, φοιτητών, που τους τελευταίους μήνες βλέπουν τα νοίκια να είναι απλησίαστα, αναγκάζονται να δίνουν ακόμα και το 70% του μισθού στο νοίκι, την ώρα μάλιστα που δίπλα τους πέφτουν «λεφτά με το τσουβάλι» από κάθε είδους επιχειρηματικούς ομίλους που αγοράζουν μαζικά και ανακαινίζουν κτίρια για επιχειρηματικές χρήσεις, γραφεία, καταλύματα, «σύγχρονες» πανάκριβες κατοικίες κ.ο.κ.

Και εδώ, όπως π.χ. στην Ενέργεια, στα προϊόντα πρώτης ανάγκης, οι ανατιμήσεις δεν είναι «συγκυριακό» φαινόμενο αλλά «κανονικότητα» της καπιταλιστικής ανάπτυξης με την οποία βρίσκονται αντιμέτωπα τα λαϊκά στρώματα. Καμία βάση δεν έχουν στο πλαίσιο αυτό και οι προσδοκίες πως τουλάχιστον έτσι τα λαϊκά στρώματα θα εξασφαλίσουν ασφαλή και σύγχρονα κτίρια, για τις δικές τους ανάγκες.

Χαρακτηριστικό εξάλλου των «προτεραιοτήτων» του αστικού σχεδιασμού είναι πως την ίδια ώρα που με μια βροχή η Αθήνα πνίγεται και τα στοιχεία μιλάνε για ανάγκη άμεσης αντισεισμικής θωράκισης στην πλειοψηφία των κτιρίων που είναι παλιά, τα προγράμματα της ΕΕ εστιάζουν σε... ανακαινίσεις προσόψεων στα κέντρα των πόλεων και παρεμβάσεις που συνδέονται με τα υπόλοιπα «πρότζεκτ» του κεφαλαίου.

Για να μην πει κανείς για τις «οικολογικές οροφές» σε σχολεία που καταρρέουν στα κεφάλια των μαθητών τους τελευταίους μήνες, ή τα όσα κατήγγειλαν σε πρόσφατη περιοδεία του ΚΚΕ υγειονομικοί στην «Παμμακάριστο», ότι το νοσοκομείο πήρε 3 εκατομμύρια από το ΕΣΠΑ για την «ενεργειακή αναβάθμισή» του αλλά έχει... ένα ασανσέρ με το οποίο μετακινούνται Covid και non Covid ασθενείς.

Τα «τραγελαφικά» αυτά δείχνουν ότι ο - όποιος - αστικός σχεδιασμός γίνεται με κριτήριο τα κέρδη του κεφαλαίου που δεν μπορούν να «συγκατοικήσουν» με τίποτα με τις λαϊκές ανάγκες. Αυτήν την πραγματικότητα δεν αλλάζουν στο ελάχιστο και οι προτάσεις που βγαίνουν από τα συρτάρια της ΝΔ, του ΣΥΡΙΖΑ, του ΠΑΣΟΚ, για «επιδόματα ενοικίου», ή για να γίνει το κράτος «μεγάλος ενοικιαστής» λαϊκών κατοικιών, τις οποίες θα υπενοικιάζει στη συνέχεια σε καλύτερες τιμές.

Οπως και στην περίπτωση της ενεργειακής φτώχειας, που γιγαντώνεται όσο προχωρά η στρατηγική της «απελευθέρωσης» και της «πράσινης μετάβασης», τέτοια μέτρα όχι μόνο θα είναι «σταγόνα στον ωκεανό», όχι μόνο θα αποτελέσουν άλλον έναν δίαυλο για τη διοχέτευση «ζεστού» χρήματος στους επιχειρηματικούς ομίλους, στο όνομα μάλιστα και της «δίκαιης μετάβασης», αλλά επιπλέον αποτελούν και «μηχανισμό» για να προχωρά χωρίς αντιδράσεις η πολιτική που την ίδια ώρα θα ευθύνεται για το ξεσπίτωμα λαϊκών οικογενειών.

Με δυο λόγια ο, «ένοχος» και για το ζήτημα της λαϊκής στέγης «φωνάζει από μακριά»: Είναι το καπιταλιστικό κέρδος και οι κυβερνήσεις που το υπηρετούν. Και ο αγώνας για φτηνή, σύγχρονη, ασφαλή στέγη για τον λαό δεν μπορεί παρά να συγκρούεται με την αιτία του κακού. Το σύνολο των σύγχρονων συνδυασμένων αναγκών του λαού για στέγη, κατοικία, ελεύθερους χώρους με βάση τις σύγχρονες δυνατότητες μπορεί να ικανοποιήσει μόνο μια κοινωνία με «εργαλεία» την κοινωνική ιδιοκτησία στη γη, τον κεντρικό πανεθνικό επιστημονικό σχεδιασμό, την εργατική εξουσία, και αυτή είναι ο σοσιαλισμός.



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ