Με τα επιβεβαιωμένα κρούσματα του νέου κορονοϊού να ξεπερνούν τα 93 εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο και τους θανάτους να αγγίζουν τα 2 εκατομμύρια, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αναμένει η δεύτερη χρονιά της πανδημίας, παρά τη συσσωρευμένη εμπειρία, να είναι ακόμα χειρότερη από την πρώτη, «δεδομένης της δυναμικής μετάδοσης» του SARS-CoV-2, ιδίως στο βόρειο ημισφαίριο.

Οι κυβερνήσεις, ιδιαίτερα των πιο ανεπτυγμένων καπιταλιστικών κρατών, εναποθέτουν την αντιμετώπιση της πανδημίας στους εμβολιασμούς, οι οποίοι προχωρούν με αργούς ρυθμούς, παρά τις προσδοκίες που αρχικά καλλιεργήθηκαν.

Φρένο στην αύξηση της παραγωγικής δυνατότητας εμβολίων βάζει ο παγκόσμιος ανταγωνισμός των φαρμακευτικών ομίλων (πατέντες, προστασία πνευματικής ιδιοκτησίας, διατήρηση υψηλών τιμών), η παραγωγή με σκοπό το κέρδος και όχι την κάλυψη αναγκών. Επιπλέον εμπόδια μπαίνουν από τις διαχρονικές ελλείψεις των δημόσιων συστημάτων Υγείας.

Σε 36 μέρες, 28 εκατ. δόσεις πέντε διαφορετικών εμβολίων χορηγήθηκαν σε περίπου 46 χώρες, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, ενώ βάσει καταμέτρησης του «Bloomberg» μέχρι την Πέμπτη είχαν χορηγηθεί πάνω από 32 εκατ.

Ο ΠΟΥ επισήμανε πως οι εμβολιασμοί πραγματοποιούνται κυρίως σε ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες, ενώ «υπάρχουν πληθυσμοί που θέλουν και χρειάζονται εμβόλια και που δεν θα τα λάβουν, εκτός αν - και μέχρι να - τα μοιράσουμε καλύτερα», κάτι που θα πάρει χρόνια να συμβεί, εξαιτίας του οικονομικού και γεωπολιτικού ανταγωνισμού κρατών και φαρμακοβιομηχανιών.

Σημειωτέον, ο ΠΟΥ έχει συγκροτημένο μηχανισμό - τον COVAX - για τη διανομή των εμβολίων σε χώρες με διευρυμένη φτώχεια και εξαθλίωση, ο οποίος όμως δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την ανισομετρία και τον ανταγωνισμό που χαρακτηρίζουν το διεθνές καπιταλιστικό σύστημα και εκδηλώνονται και στην περίπτωση των εμβολίων.

Είναι ενδεικτικό ότι έχει τεθεί στόχος για παράδοση εμβολίων μόλις στο 20% του πληθυσμού των χωρών του COVAX, και αυτό όχι πριν από το τέλος της χρονιάς.

Οπως παραδέχτηκε την περασμένη βδομάδα η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ,«είναι κρίσιμα τα δύο πρώτα τρίμηνα. Από το τρίτο τρίμηνο θα είμαστε σε θέση να δίνουμε (εμβόλια), αντί να χρειαζόμαστε», ξεκαθαρίζοντας ότι οι ποσότητες εμβολίων δεν επαρκούν προκειμένου να προχωρήσει ο αρχικός σχεδιασμός έως τα μέσα του έτους.

Εξάλλου, και η συμπληρωματική παραγγελία της ΕΕ από τις «Pfizer» - «BioNTech», για έως και 300 εκατ. επιπλέον δόσεις, δεν είναι ακόμη σαφές πότε θα παραδοθεί. Την περασμένη βδομάδα, αίτηση για έγκριση υπέβαλε στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) η «AstraZeneca».

Η «Johnson & Johnson» («J&J») ενδέχεται να καταθέσει τον Φλεβάρη αίτηση στον ΕΜΑ για έγκριση του εμβολίου που αναπτύσσει σε συνεργασία με τη βελγική «Janssen» και, εφόσον εγκριθεί, οι πρώτες δόσεις αναμένονται από τον Απρίλη, σύμφωνα με Ευρωπαίους αξιωματούχους.

Η ΕΕ έχει παραγγείλει 200 εκατ. δόσεις του εμβολίου της «J&J», το οποίο χορηγείται σε μία δόση, με επιλογή για επιπλέον 200 εκατ. Η «J&J» στοχεύει να παράξει περίπου 1 δισ. δόσεις μέχρι το τέλος του 2021.

Αίτηση στον ΕΜΑ τον Φλεβάρη θα υποβάλει και η Ρωσία για έγκριση του εμβολίου «Sputnik V», ανακοίνωσε το Ρωσικό Ταμείο Αμεσων Επενδύσεων (RDIF), προσθέτοντας πως τα αξιολογημένα από επιστήμονες στοιχεία για την αποτελεσματικότητα του εμβολίου θα είναι διαθέσιμα σύντομα.

Στο μεταξύ, την Τρίτη αποκαλύφθηκε και το φιάσκο της διαδικασίας ανάγνωσης από τους ευρωβουλευτές των συμβολαίων των φαρμακευτικών εταιρειών με την Κομισιόν για τις προπαραγγελίες εμβολίων.

Η διαδικασία ξεκίνησε με το συμβόλαιο της γερμανικής «CureVac» για το πειραματικό της εμβόλιο. Προκειμένου να θωρακιστούν τα επιχειρηματικά συμφέροντα των φαρμακοβιομηχανιών και στο όνομα της «εμπιστευτικότητας», οι ευρωβουλευτές κλείνονται σε ένα δωμάτιο χωρίς κινητό, στιλό και χαρτί, έχοντας στη διάθεσή τους 45 λεπτά για ανάγνωση, υπό την επίβλεψη ενός υπαλλήλου της Κομισιόν!

Οι βασικοί όροι των συμφωνιών είτε αφαιρέθηκαν πλήρως, είτε αναδιαμορφώθηκαν, ή δεν συμπεριλαμβάνονται καν. Ολες οι πληροφορίες σχετικά με την τιμή των εμβολίων ανά δόση και το ύψος της (μη επιστρεπτέας) προκαταβολής της Επιτροπής διαγράφηκαν, όπως και οι τοποθεσίες παραγωγής του ή ο αριθμός των δόσεων που θα παραδίδονται ανά τετράμηνο.

Εχει επίσης παραληφθεί οποιαδήποτε πληροφορία για το πώς επιμερίζεται η αστική ευθύνη σε περίπτωση παρενεργειών του εμβολίου. Οπως αποκαλύπτουν μάλιστα αξιωματούχοι της Κομισιόν, το σημείο αυτό αποτέλεσε αντικείμενο «σκληρής διαπραγμάτευσης» ανάμεσα στις φαρμακευτικές εταιρείες και την ΕΕ, με την τελευταία να ισχυρίζεται ότι πέτυχε τελικά επιμερισμό της ευθύνης, 50% - 50%, με τους προμηθευτές των σκευασμάτων.

Οπως αναμενόταν, τέλος, από τα συμβόλαια απουσιάζουν εντελώς πληροφορίες για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και τις πατέντες των ομίλων, που προφανώς προστατεύονται άνευ όρων από την ΕΕ και τις κυβερνήσεις. Αντίστοιχα, δεν υπάρχει καμία αναφορά στην «κατανομή του κόστους», στις επενδύσεις εταιρειών ή κυβερνήσεων για την ανάπτυξη και παραγωγή ενός εμβολίου. Το κόστος, σε συντριπτικά υψηλό ποσοστό, καλύπτεται από δημόσιο χρήμα.

Με αργούς ρυθμούς προχωρούν οι εμβολιασμοί στις ΗΠΑ, όπου μέχρι την Πέμπτη είχαν εμβολιαστεί περίπου 10,8 εκατ. άνθρωποι, σύμφωνα με στοιχεία των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (CDC), παρότι από τις «Pfizer» - «BioNTech» και «Moderna» έχουν παραδοθεί σχεδόν 30 εκατ. δόσεις.

Αντίστοιχα, στην Κίνα, όπου ξεκίνησε επίσημα ο εμβολιασμός από τις 15 Δεκέμβρη, σύμφωνα με αξιωματούχους έχουν χορηγηθεί περίπου 10 εκατ. δόσεις, μαζί με τους 1,6 εκατ. που εμβολιάστηκαν το διάστημα Αυγούστου - Νοέμβρη με πειραματικά εμβόλια.

Με τα σημερινά δεδομένα, η κινεζική κυβέρνηση υπολογίζει πως θα έχει παράξει 2 δισ. δόσεις έως το τέλος του 2021, προκειμένου να εμβολιαστεί το 70% του πληθυσμού. Παράλληλα, η Κίνα έχει κλείσει συμφωνίες για προμήθεια εμβολίων σε άλλες χώρες (Λατινική Αμερική, Αφρική, Μέση Ανατολή). Ωστόσο, σύμφωνα με τα αποτελέσματα των κλινικών δοκιμών τελικού σταδίου στη Βραζιλία, το εμβόλιο «CoronaVac» της κινεζικής «Sinovac» δεν ήταν τόσο αποτελεσματικό όσο είχε ανακοινωθεί από την εταιρεία.

Περίπου 1,5 εκατ. άνθρωποι στον κόσμο έχουν εμβολιαστεί με το ρωσικό εμβόλιο «Sputnik V», ανακοίνωσε τη Δευτέρα το RDIF, χωρίς να διευκρινίζει πόσοι το έλαβαν στη Ρωσία. Ο Ρώσος υπουργός Υγείας είχε δηλώσει στις αρχές του μήνα ότι είχαν εμβολιαστεί 800.000 Ρώσοι. Η χώρα ξεκινάει μαζικούς εμβολιασμούς την επόμενη βδομάδα.

Πάντως η δυσαρέσκεια εντείνεται στη Ρωσία, καθώς από τη μια δεν έχουν διανεμηθεί εμβόλια σε όλες τις περιοχές της χώρας, ενώ η κυβέρνηση προωθεί επιχειρηματικές συμφωνίες για την παραγωγή και πώλησή του σε άλλα κράτη. Το «Sputnik V» θα παράγεται σε επτά χώρες - Ινδία, Κίνα, Νότια Κορέα, Βραζιλία, Βενεζουέλα κ.α.

Επιπλέον, η Ρωσία ξεκινάει δοκιμές για την έγκριση μιας δόσης του εμβολίου «Sputnik V», το λεγόμενο «Sputnik Light», ανακοίνωσε το RDIF, λέγοντας πως θα μπορούσε να είναι μια «αποτελεσματική προσωρινή λύση» για χώρες με άσχημη επιδημιολογική κατάσταση. Η «light» εκδοχή είναι 85% αποτελεσματική και προσφέρει ανοσία για 3-4 μήνες.

Η Ρωσία έστειλε παρτίδες του εμβολίου της σε Λευκορωσία, Σερβία και Αργεντινή, ενώ εμβόλια θα παραδοθούν και στην Παλαιστίνη μέσα στο πρώτο τρίμηνο. Οι 300.000 δόσεις του «Sputnik V» που παραδόθηκαν στην Αργεντινή αποτελούνται μόνο από το συστατικό της πρώτης δόσης, αναφέρει ρεπορτάζ του «Reuters».

Στο Ισραήλ, περίπου 4 βδομάδες από τότε που ξεκίνησε η εμβολιαστική εκστρατεία με το εμβόλιο των «Pfizer» - «BioNTech», έχει εμβολιαστεί περίπου το 22% του πληθυσμού.

Ενας από τους όρους της συμφωνίας για γρήγορη παράδοση (περίπου 400.000 - 700.000 δόσεις ανά βδομάδα) 10 εκατ. δόσεων από τις «Pfizer» - «BioNTech» ήταν να παραδοθούν στην «Pfizer» (όπως και στον ΠΟΥ) τα δεδομένα όσων εμβολιάζονται, δηλαδή ηλικία, φύλο, ιατρικό ιστορικό, πληροφορίες για παρενέργειες και την αποτελεσματικότητά του.

Από τη μια, 10 εκατ. δόσεις είναι ελάχιστες για την «Pfizer», που υπολογίζει να παράξει έως και 2 δισ. δόσεις το 2021, από την άλλη έχει πολλά να κερδίσει από μια ταχεία εκστρατεία εμβολιασμού στο Ισραήλ σε επίπεδο μάρκετινγκ σε όλο τον κόσμο και από τα δεδομένα που θα συλλέξει. Το Ισραήλ έχει κλείσει επίσης συμφωνίες με την «AstraZeneca» και την αμερικανική «Moderna», το εμβόλιο της οποίας έχει αρχίσει ήδη να παραδίδεται.

Εξάλλου, το Ισραήλ - όπως άλλωστε και όλες οι κυβερνήσεις - φέρεται να έχει δώσει πολύ χρήμα για την άμεση αγορά των δόσεων, αναφέρουν ισραηλινά ΜΜΕ. Οπως μετέδωσε τη Δευτέρα ο κρατικός ραδιοτηλεοπτικός σταθμός «Kan», τα εμβόλια που αγόρασε η κυβέρνηση από τις «Pfizer» - «BioNTech» και «Moderna» θα κοστίσουν μεσοσταθμικά 47 δολάρια ανά άτομο.

Παράλληλα με τους εμβολιασμούς και ενόψει του ανοίγματος της τουριστικής περιόδου, εξελίσσεται και η συζήτηση μεταξύ κυβερνήσεων και επιχειρηματικών ομίλων του Τουρισμού και των Αερομεταφορών για ένα «πιστοποιητικό εμβολιασμού».

Σύμφωνα με την πρόταση που κατέθεσε ο Ελληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στην Κομισιόν για συντονισμό (το θέμα θα συζητηθεί στην τηλεδιάσκεψη των ηγετών της ΕΕ στις 21 Γενάρη), το «πιστοποιητικό εμβολιασμού» θα λειτουργεί ως κίνητρο για εμβολιασμό, αφού όσοι έχουν εμβολιαστεί «θα είναι ελεύθεροι να ταξιδεύουν» χωρίς να υπόκεινται σε τεστ ή καραντίνα.

Αντίστοιχες προτάσεις έχουν υιοθετήσει και άλλες κυβερνήσεις, όπως της Ουγγαρίας, της Πολωνίας, της Δανίας, του Βελγίου, της Ισπανίας κ.ά., ενώ από τις 10 Δεκέμβρη οι επισκέπτες στην Ισλανδία εξαιρούνται από τεστ ή καραντίνα αν διαθέτουν αποδεικτικό έγγραφο που να αποδεικνύει ανάρρωση μετά από λοίμωξη Covid-19. Επίσης, η Κύπρος ήταν από τις πρώτες χώρες στην ΕΕ που πίεσαν, τον περασμένο μήνα, για την κατάργηση των προϋποθέσεων εισόδου για ταξιδιώτες που εμβολιάζονται κατά του κορονοϊού.

Το Ισραήλ έχει αναπτύξει μια εφαρμογή που θα επιτρέπει στους εμβολιασμένους ανθρώπους να εισέρχονται σε πολιτιστικές και αθλητικές εκδηλώσεις, καθώς και να ταξιδεύουν στο εξωτερικό χωρίς καραντίνα.

Αρκετοί όμιλοι (π.χ. ο τεχνολογικός γίγαντας IBM) και ενώσεις αεροπορικών εταιρειών (π.χ. «International Air Transport Association») τους τελευταίους μήνες εξετάζουν εντατικά έναν τρόπο εφαρμογής τέτοιων συστημάτων στην πράξη.

Είναι φανερό ότι «αφετηρία» της συγκεκριμένης πρότασης είναι να λειτουργήσει με τα λιγότερα δυνατά εμπόδια ο Τουρισμός τη σεζόν που ξεκινάει σε λίγους μήνες, για να τονωθεί η κερδοφορία των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων.

Το στόχο αυτό εξυπηρετεί και η πρωτοβουλία του Ελληνα πρωθυπουργού, την οποία χαιρέτισαν από την πρώτη στιγμή τα μονοπώλια του Τουρισμού στη χώρα μας, τα οποία άλλωστε απευθύνονται στην αγορά του εξωτερικού, με το 90% των πελατών τους να είναι από άλλες χώρες. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο η ελληνική κυβέρνηση ζητάει «ενιαία στάση» της ΕΕ απέναντι στο «πιστοποιητικό εμβολιασμού», που μέχρι στιγμής δεν θεωρείται δεδομένη.

Αυτό δείχνουν οι αντιδράσεις κρατών όπως η Γαλλία, αλλά και η αντιπαράθεση μέσα στον ταξιδιωτικό επιχειρηματικό κλάδο, προφανώς υπό το φόβο μήπως κάτι τέτοιο λειτουργήσει αποτρεπτικά, ιδιαίτερα για πληθυσμούς χωρών με υπαρκτό θέμα εκμετάλλευσης προσωπικών δεδομένων, όσο κι αν διαβεβαιώνεται ότι αυτά δήθεν θα προστατευτούν.