5 ΜΗΝΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΕΣ ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ ΕΥΒΟΙΑ

«Ζούμε με το φόβο της επόμενης νεροποντής»: Τέτοια λόγια ακούς από τους κατοίκους των χωριών του Ληλάντιου Πεδίου και των Ψαχνών, στην Εύβοια, μετά τις φονικές πλημμύρες της 9ης Αυγούστου, που προσπαθούν ακόμη να σταθούν στα πόδια τους, να στήσουν ξανά τα νοικοκυριά τους, αλλά και να προστατέψουν τις ζωές και τις περιουσίες τους.

Ο «Ριζοσπάστης» βρέθηκε ξανά στις δύο περιοχές, οι κάτοικοι των οποίων συνεχίζουν οργανωμένα, μέσα από τις Επιτροπές Αγώνα που έχουν συστήσει, να διεκδικούν αποζημιώσεις στο 100% των ζημιών που έχουν υποστεί και για το σύνολο των πληγέντων, άμεσες παρεμβάσεις για την προστασία τους από ένα νέο πλημμυρικό φαινόμενο, αλλά και συνολικότερα έργα αντιπλημμυρικής προστασίας που θα θωρακίσουν τα χωριά τους.

«Μπαλώματα» που ενισχύουν το φόβο των κατοίκων

Λίγη βροχή αρκεί για να ξυπνήσει πάλι ο εφιάλτης. Πρόχειρα «οχυρώματα» παρασύρθηκαν κι αυτά

Ο φόβος και η ανησυχία παραμένουν στα πρόσωπα των κατοίκων, που ακόμη και τώρα, πέντε μήνες μετά, καταπιάνονται καθημερινά με την αποκατάσταση μικρών ή μεγάλων ζημιών που προκλήθηκαν από τα ορμητικά νερά και τα φερτά υλικά. Τα σημάδια της καταστροφής είναι ακόμη ορατά. Στις κοίτες των ποταμών, στους δρόμους των οικισμών, στις αυλές των σπιτιών, στο παραλιακό μέτωπο, όπου κι αν στρέψει κανείς το μάτι του.

«Υπάρχουν κάτοικοι που είτε έμεναν μόνιμα στο Μπούρτζι και στην Οαση είτε είχαν εδώ παραθεριστικές κατοικίες και περνούσαν αρκετούς μήνες, οι οποίοι έφυγαν αμέσως μετά τις πλημμύρες και δεν επέστρεψαν. Αλλοι έχουν βάλει πωλητήριο, κάποιοι άλλοι αδυνατούν να αποκαταστήσουν τις ζημιές που έχουν υποστεί τα σπίτια τους, ενώ κάποιοι άλλοι φοβούνται να επιστρέψουν», δηλώνει στον «Ριζοσπάστη» η Γεωργία Μαργαρίτη, μέλος της Επιτροπής Κατοίκων Ληλάντιου Πεδίου. Και προσθέτει: «Με τον ίδιο φόβο ζουν όλοι οι κάτοικοι της περιοχής. Κάθε φορά που ακούμε για έκτακτα καιρικά φαινόμενα, ο νους μας γυρίζει σε εκείνες τις μέρες. Με τηλεφωνήματα ο ένας στον άλλον προσπαθούμε να πάρουμε και να δώσουμε κουράγιο, αλλά και να δούμε πώς θα αντιμετωπίσουμε μια ενδεχόμενη αντίστοιχη κατάσταση. Πολλοί καταφεύγουν στη λύση τού να φύγουν από την περιοχή και να επιστρέψουν όταν φύγει ο κίνδυνος. Μια τέτοια κατάσταση βιώσαμε στα μέσα Δεκέμβρη, όταν, μετά από μια όχι ιδιαίτερα έντονη βροχόπτωση, ο Λήλας ποταμός έφτασε στα όριά του. Ευτυχώς δεν υπερχείλισε, ωστόσο ο οικισμός Οαση μετατράπηκε σε "λίμνη", γεγονός που μας προκαλεί έντονο προβληματισμό για το αποτέλεσμα των παρεμβάσεων που έχουν γίνει στο παραλιακό μέτωπο, και πολύ περισσότερο έντονη ανησυχία για το τι θα συμβεί σε ένα πιο έντονο φαινόμενο».

Κάτοικος του οικισμού Μπούρτζι μάς συνοδεύει κατά μήκος του Λήλαντα και στο τμήμα που ξεκινά από τη γέφυρα του Βασιλικού μέχρι λίγο πριν από τις εκβολές του. «Τα μηχανήματα που πραγματοποιούσαν εργασίες αποκατάστασης της κοίτης έχουν φύγει από τα μέσα Οκτωβρίου. Σε κάποια σημεία τοποθετήθηκαν μεγάλες πέτρες, αλλού έγιναν κάποια αναχώματα, αλλού τοποθετήθηκαν κάποια σακιά με άμμο, παρεμβάσεις που σε καμία περίπτωση δεν διασφαλίζουν ότι το ποτάμι στην επόμενη δυνατή βροχόπτωση δεν θα υπερχειλίσει ξανά και τα νερά θα παρασύρουν μαζί με τις υπόλοιπες φερτές ύλες και ό,τι άλλο έχει τοποθετηθεί για την αποφυγή υπερχείλισης», αναφέρει χαρακτηριστικά. Μας δείχνει μάλιστα το σημείο ακριβώς μετά τη γέφυρα του Βασιλικού, όπου τα νερά της βροχής που έπεσε στα μέσα του Δεκέμβρη παρέσυραν και τα προστατευτικά αναχώματα. «Απαιτείται ολοκληρωμένη αντιπλημμυρική παρέμβαση. Με έργα ορεινής υδρονομίας. Αποκατάσταση, εκβάθυνση και διάνοιξη της κοίτης, απομάκρυνση των κτιριακών και άλλων εγκαταστάσεων που έγιναν τις προηγούμενες δεκαετίες σε σημεία που ήταν κοίτη του ποταμού», σημειώνει και επισημαίνει ότι «δεν μπορεί να λυθεί το πρόβλημα με πρόχειρες και σπασμωδικές παρεμβάσεις».

Μερικές εκατοντάδες μέτρα πιο πάνω από τη γέφυρα του Βασιλικού βρίσκεται εκείνη που συνδέει το χωριό Φύλλα με τη Χαλκίδα, γέφυρα η οποία καταστράφηκε από την πλημμύρα του καλοκαιριού και ακόμα δεν έχει αποκατασταθεί, παρά τις αντίθετες διαβεβαιώσεις. Αυτό έχει ως συνέπεια οι κάτοικοι να αναγκάζονται να κάνουν ολόκληρο κύκλο για να φτάσουν στη Χαλκίδα, ενώ επαγγελματίες του χωριού έχουν υποστεί τεράστιες οικονομικές επιπτώσεις.

Γκρεμισμένη η γέφυρα Αφρατίου πέντε μήνες μετά τις πλημμύρες

Μια αντίστοιχη κατάσταση περιγράφει και ο Δημήτρης Μπαζιώτης, κάτοικος Καστέλλας Ψαχνών και μέλος της Επιτροπής Αγώνα που συγκρότησαν οι πληγέντες της περιοχής. «Οι όποιες παρεμβάσεις έγιναν το προηγούμενο διάστημα αποτελούν ουσιαστικά μπαλώματα. Ο Μεσσάπιος ποταμός δεν έχει καθαριστεί, ή οι όποιοι καθαρισμοί έγιναν επιλεκτικά. Το αφήγημα που ακούμε είτε από παράγοντες της κυβέρνησης είτε από τις τοπικές αρχές, ότι "όλα βαίνουν καλώς", διαψεύστηκε από μια βροχόπτωση που σε καμία περίπτωση δεν αποτελούσε κάποιο "ακραίο καιρικό φαινόμενο". Ο εφησυχασμός που καλλιεργούσαν όλο το προηγούμενο διάστημα διαλύθηκε μέσα σε λίγες ώρες και ταυτόχρονα ενισχύθηκαν οι ανησυχίες μας και ο φόβος για το τι θα συμβεί στην επόμενη νεροποντή», τονίζει χαρακτηριστικά.

Την απουσία της κρατικής παρέμβασης προσπαθούν να αντιμετωπίσουν οι κάτοικοι αυτοσχεδιάζοντας, με δικές τους, αμφιβόλου αποτελεσματικότητας μικροπαρεμβάσεις. «Σχεδόν όλα τα σπίτια έχουν προμηθευτεί με πάνελ, λαμαρίνες, σακιά με άμμο, τα οποία τοποθετούν είτε στις αυλόπορτες και στους μαντρότοιχους, είτε στις εισόδους των υπόγειων και στις πόρτες των σπιτιών, προκειμένου να αποτρέψουν την είσοδο του νερού. Κάποιοι άλλοι κάτοικοι, που έχουν τη δυνατότητα, χτίζουν ψηλότερους μαντρότοιχους. Αλλοι φτιάχνουν μόνοι τους φρεάτια. Ο καθένας προσπαθεί από μόνος του να προστατευτεί, ή καλύτερα να αντιμετωπίσει το φόβο και την ανησυχία του», αναφέρει ο Γιάννης Ρουσσονικολός, κάτοικος Καστέλλας. Τονίζει επίσης ότι πριν από τη βροχόπτωση στα μέσα Δεκέμβρη, η μόνη μέριμνα για την προστασία των κατοίκων ήταν η οδηγία να απομακρύνουν τα αυτοκίνητά τους και να τα πάνε σε ασφαλές σημείο.

Αποζημιώσεις σε λίγους και πολύ κατώτερες των αναγκών

Χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα αποδείχτηκαν και οι κυβερνητικές εξαγγελίες για καταβολή αποζημιώσεων και στήριξη των πληγέντων, καθώς ένα μικρό ποσοστό έλαβαν κάποια οικονομική ενίσχυση, που στις περισσότερες περιπτώσεις ήταν αναντίστοιχες των ζημιών και των άμεσων αναγκών για επιστροφή σε μια «κανονικότητα». Καθοριστικό ρόλο στο να μην αποζημιωθεί το σύνολο των πληγέντων έπαιξαν και μια σειρά από «προϋποθέσεις» και «κόφτες» που συμπεριλαμβάνονταν στα «ψιλά γράμματα» των κυβερνητικών εξαγγελιών.

«Περίπου το 1/3 των πληγέντων έλαβε ενίσχυση, που αφορούσε είτε τα 600 ευρώ για την κάλυψη των άμεσων βιοτικών αναγκών, είτε χρήματα για την αποκατάσταση των ζημιών σε σπίτια και καταστήματα», αναφέρει η Χριστίνα Αβραμίδου, μέλος της Επιτροπής Αγώνα Κατοίκων Καστέλλας, σημειώνοντας ότι αυτό αφορά τόσο την περιοχή Ψαχνών όσο και την περιοχή του Ληλάντιου Πεδίου. Επισημαίνει μάλιστα ότι υπάρχουν οικογένειες που στην ουσία έχουν μείνει άστεγες, καθώς τα σπίτια τους κρίθηκαν ακατάλληλα, ενώ προσδιορίζει ότι λογαριασμοί, όπως της ύδρευσης συνεχίζουν να στέλνονται στους πληγέντες, παρά τις δεσμεύσεις των δημοτικών αρχών για απαλλαγή τους. Τονίζει επίσης ότι καμία μέριμνα δεν υπάρχει για την αποζημίωση των κατεστραμμένων αυτοκινήτων, κάτι που οι Επιτροπές Αγώνα θα συνεχίσουν να διεκδικούν μαζί με τα υπόλοιπα αιτήματα.

Από τη μάχη με τις λάσπες στο κυνήγι των αποζημιώσεων για να σταθούν στα πόδια τους

«Με τις αποζημιώσεις γίνεται κυριολεκτικά ένα απίστευτο αλαλούμ. Είναι χαρακτηριστικό ότι χρειάστηκε να περάσουν 4,5 μήνες, να μεσολαβήσουν οι καταστροφικές πλημμύρες σε Καρδίτσα, Φθιώτιδα, στα νησιά του Ιονίου και αλλού, αλλά και να ασκηθούν νέες πιέσεις ώστε να έρθει η κυβέρνηση, με συμπληρωματική υπουργική απόφαση, να συμπεριλάβει και τους πληγέντες της Εύβοιας στους δικαιούχους αποζημιώσεων για βοηθητικούς χώρους, όπως αποθήκες και υπόγεια. Ωστόσο, ακόμη παραμένει η εξαίρεση των δεύτερων κατοικιών, που αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι των σπιτιών που υπέστησαν καταστροφές, τόσο στην περιοχή των Ψαχνών όσο και του Ληλάντιου Πεδίου», σημειώνει ο Δημήτρης Μπαζιώτης.

«Δεν φτάνει ο εμπαιγμός που βιώνουμε τόσους μήνες, τώρα μας στέλνουν και ειδοποιήσεις ότι θα γίνει έλεγχος για τυχόν ψευδείς δηλώσεις. Εμείς λέμε ναι, να γίνει έλεγχος. Ομως ταυτόχρονα να μας πουν αν υπάρχουν δικαιούχοι που δεν πήραν αποζημίωση. Και ακόμη να ελέγξουν αν έγιναν παρεμβάσεις αποκατάστασης, έργα προστασίας και πρόληψης και να μας πουν αν είμαστε ασφαλείς απέναντι σε μια νέα πλημμύρα», τονίζει ο Δημήτρης Κορδώνης, μέλος της Επιτροπής των κατοίκων της Καστέλλας.

Από κινητοποίηση που πραγματοποιήθηκε λίγες μέρες μετά τις πλημμύρες

Καμία μέριμνα για τους κατεστραμμένους αγρότες

Ακόμη χειρότερη είναι η κατάσταση για τους αγρότες της περιοχής που είδαν τους κόπους μιας ζωής να καταστρέφονται μέσα σε μια νύχτα, καθώς οι μόνες αποζημιώσεις που έλαβαν ήταν αυτές του ΕΛΓΑ και οι οποίες δεν ανταποκρίνονται στο ύψος της ζημιάς που έχουν υποστεί.

«Οι ζημιές που έχουν υποστεί αγρότες της περιοχής σε πολλές περιπτώσεις ανέρχονται σε δεκάδες χιλιάδες ευρώ. Από τον ΕΛΓΑ αποζημιώνονται οι καταστροφές για τη σοδειά και μόνο για τις καλλιέργειες που ξεπερνούν το μισό στρέμμα και είναι υποχρεωτική η ασφάλισή τους», δηλώνει ο Βαγγέλης Αυλωνίτης, αγρότης στην περιοχή του Ληλάντιου. Επισημαίνει ωστόσο ότι αρκετοί καλλιεργητές, κυρίως οπωροκηπευτικών που προωθούνται στις λαϊκές αγορές, καλλιεργούν ιδιαίτερα μικρές εκτάσεις και δεν έχουν λάβει καμία αποζημίωση.

Το μεγάλο ωστόσο πρόβλημα έχει να κάνει με τις υποδομές που καταστράφηκαν, όπως δίκτυα άρδευσης, εγκαταστάσεις και μηχανήματα που δεν αποζημιώνονται, καθώς και με την αποκατάσταση χωραφιών και καλλιεργειών που καλύφθηκαν από τόνους λάσπης και φερτών υλών. «Ακόμη περιμένουμε να βρεθούν τα "κατάλληλα εργαλεία" που μας έλεγε ο τότε υπουργός ότι θα αναζητηθούν προκειμένου να αποζημιωθούν οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι της περιοχής για την καταστροφή που υπέστησαν», σημειώνει χαρακτηριστικά ο Βαγγέλης Αυλωνίτης.