Θέση μάχης πήραν και παίρνουν μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα στο κέντρο της Αθήνας προκειμένου να θησαυρίζουν στο άμεσο μέλλον με φιλέτα γης που τώρα αγοράζουν κοψοχρονιά. Γη απαξιωμένη, καθώς κυβερνήσεις και δημοτικές αρχές το μόνο που επιφύλαξαν εκεί για τους λαϊκούς ανθρώπους που την κατοικούσαν είναι έλλειψη υποδομών και συνολική υποβάθμιση. Μια πράγματι απαράδεκτη κατάσταση την οποία όμως πάλι πληρώνουν τα λαϊκά στρώματα, Ελληνες και μετανάστες εργάτες.

Ηδη, στο κέντρο της πόλης βρίσκεται σε εξέλιξη ένα επιχειρηματικό αλισβερίσι που αφορά κυρίως τη γη. Βασικό προωθητικό ρόλο σε αυτά τα επιχειρηματικά παιχνίδια παίζουν τα κατά καιρούς κυβερνητικά σχέδια που παρουσιάζονται με την ταμπέλα της αναβάθμισης, αποκρύπτοντας βέβαια το ποιος θα ωφεληθεί, για ποιον θα δαπανηθεί άφθονο χρήμα από τον προϋπολογισμό που πληρώνει ο λαός. Στην ουσία μιλούν για αναβάθμιση που εξυπηρετεί τα συμφέροντα των πολυεθνικών.

Στην πιο πρόσφατη τέτοια εξέλιξη, στα μέσα Ιούνη του 2010, η υπουργός Περιβάλλοντος Τ. Μπιρμπίλη δημοσιοποίησε τις κατευθύνσεις της κυβέρνησης για μια τέτοια «ανάπτυξη» της Αττικής. Πολεοδομικές επεμβάσεις προς μια νέα λεηλασία γης από το μεγάλο κεφάλαιο, το Πρόγραμμα «Αθήνα - Αττική 2014». Η υπουργός αναφέρθηκε στο Πρόγραμμα και τέλη Δεκέμβρη 2010, στη συζήτηση του κρατικού προϋπολογισμού για το 2011, λέγοντας ότι στόχος των έργων αναβάθμισης είναι μεταξύ άλλων και η προσέλκυση κατοίκων και ενοικιαστών μεσαίων εισοδηματικών τάξεων και αλλαγή μέρους της υπάρχουσας χρήσης (σ.σ. από μικρομάγαζα, εργαστήρια, βιοτεχνίες) σε χρήση κατοικίας.

Εργο που έχουμε ξαναδεί. Προωθούν αναπλάσεις σε περιοχές ήδη υποβαθμισμένες (σ.σ. με ευθύνη της πολιτικής τους) ώστε σταδιακά να έχουν αδειάσει από τους παλαιούς κατοίκους και επαγγελματίες. Αποχώρησαν αυτοί απηυδισμένοι πουλώντας ακίνητα σε εξευτελιστικές τιμές. Τα πήραν «κοράκια» παράσιτα του συστήματος ή απευθείας το μεγάλο κεφάλαιο με τη δύναμη του χρήματος που κατέχει. Θησαυρίζουν κατόπιν, εφόσον μετά την ανάπλαση, η αξία των ακινήτων αυτών εκτινάσσεται. Ετσι έγινε παλαιότερα στην Πλάκα, στου Ψυρρή, στο Γκαζοχώρι.

Ετσι προωθείται να γίνει και σήμερα. Το «Αθήνα - Αττική 2014» προβλέπει ανάπλαση της πολύπαθης πλατείας Θεάτρου και της οδού Μενάνδρου. Τα ίδια τα λεγόμενα της υπουργού για κάποια «κίνητρα» όπως «ευνοϊκά δάνεια» (να πάρει δάνειο μικρομεσαίος σε καιρούς τέτοιας κρίσης!) ώστε «οι (σ.σ. σημερινοί) καταστηματάρχες να στηριχθούν, να παραμείνουν στο χώρο τους», πέρα από ευχολόγιο ουσιαστικά περιγράφουν αυτό που και οι ίδιοι βλέπουν να έρχεται.

Σημειωτέον ότι τουλάχιστον ένα χρόνο πριν τις εξαγγελίες αυτές, 27/6/2009, η αντιπρόεδρος του Συλλόγου Μεσιτών Αθήνας Μίνα Χαρμπαλή δήλωνε στην εφημερίδα «ΝΕΑ»: «Μεγαλοκατασκευαστές και εφοπλιστές έχουν ήδη προβεί σε αγορές στην πλατεία Θεάτρου και στις γύρω περιοχές, εκμεταλλευόμενοι την πτώση στις τιμές των ακινήτων». «Εάν λυθεί το πρόβλημα με τους μετανάστες οι τιμές θα εκτιναχθούν στα ύψη, αφού αυτό το κομμάτι της Αθήνας έχει από τα μεγαλύτερα πλεονάσματα σε κτιριακό δυναμικό». Κάπως έτσι έρχονται και δένουν οι θέσεις κυβέρνησης και δημοτικής αρχής, που ουσιαστικά συνιστούν πογκρόμ εναντίον των μεταναστών.

Στο «Αθήνα - Αττική 2014» προβλέπονται ακόμα αναπλάσεις σε Αγ. Παντελεήμονα, πλατεία Αττικής, Αγ. Νικόλαο Αχαρνών, περιοχές όπου ως και καινούρια διαμερίσματα πωλούνται σήμερα γύρω στα 1.200 ευρώ/τμ ενώ οι κατώτερες τιμές πέφτουν και στα 700. Εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς τι θα βγάλουν όσοι έγκαιρα αγόρασαν εκεί ακίνητα.

Αναπλάσεις προβλέπονται και σε Κολωνό και Ελαιώνα. Πολύ χαρακτηριστικά για ό,τι εξετάζουμε στο Πρόγραμμα ορίζεται ότι η «παρέμβαση» για την αναβάθμιση του Ελαιώνα απαιτεί «και τη συνέργεια όλων των κοινωνικών και οικονομικών εταίρων» (βλ. μια ΠΑΕ άρα Ανώνυμη Εταιρεία, τον μεγαλοεργαλάβο Βωβό κ.ά.). Συγκαταλέγεται ως κεντρική κατεύθυνση «η υποστήριξη της επιχειρηματικής και παραγωγικής δυναμικής με την εξασφάλιση κατάλληλων επιχειρηματικών ζωνών που θα ανταποκρίνονται σε όλους τους τύπους ζήτησης» άρα αλλαγή χρήσης γης προς όφελος μεγάλων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων.

Εξάλλου η ανάπλαση προβλέπεται να «κινητοποιήσει νέες μορφές χρηματοδότησης από τον ιδιωτικό τομέα είτε με τη μορφή χορηγιών, είτε με την ενεργοποίηση θεσμών σύμπραξης δημόσιου, ιδιωτικού και κοινωνικού τομέα», δηλαδή ΣΔΙΤ όπου ο ιδιώτης μένει επί δεκαετίες σε μια περιοχή, ένα έργο, μια υποδομή για να βγάλει στο πολλαπλάσιο όσα αρχικά επένδυσε. Επίσης το Πρόγραμμα παραδέχεται την ύπαρξη «υπεραξιών που δημιουργούνται από μεγάλες επενδύσεις και πολεοδομικές παρεμβάσεις για τα ιδιωτικά ακίνητα». Βλέπουν το κέρδος, αλλά αποσιωπούν σε ποιου την τσέπη πάει.

Τι σημαίνουν τέτοια έργα φαίνεται ήδη στην κτηματαγορά. Μεσίτες, εργολάβοι, κατασκευαστές ομολογούν στον οικονομικό Τύπο ότι όντως αρκεί μια ανάπλαση ή μια επένδυση για να ανεβάσει τις τιμές σε μια γειτονιά. Δίνουν ως παράδειγμα τη λειτουργία του νέου Μουσείου Ακρόπολης. Οτι εντός λίγων μηνών η περιοχή έγινε ανάρπαστη, ιδιαίτερα για επαγγελματικά ακίνητα (δουλεύουν τα γύρω καταστήματα από κόσμο που καταφτάνει να επισκεφθεί το Μουσείο). Παράλληλα, μιλούν για μεγάλη τόνωση στη ζήτηση για διαμερίσματα σε Κουκάκι, Μακρυγιάννη (πλέον ακούγονται τιμές πάνω από 4.000 ευρώ/τμ).

Κι αν το Μουσείο ήταν δημόσια επένδυση, ας δούμε υπεραξίες ιδιωτικών σχεδίων. Π.χ. στο Μεταξουργείο όπου κατασκευάζονται νέες κατοικίες για να προσελκύσουν μεσαία κι υψηλότερα εισοδήματα. Ενδεικτικά ο όμιλος ΓΕΚ - ΤΕΡΝΑ ολοκλήρωσε συγκρότημα 6.500 τμ, 40 πολυτελών κατοικιών στην οδό Μυλλέρου σε ιδιόκτητο οικόπεδό της (πιθανολογούμε ότι αγόρασε τη γη πολύ - πολύ φθηνότερα από την τιμή που πουλά). Οι επιχειρηματίες ήδη από το 2008 είχαν προχωρήσει σε σύναψη προσυμφώνων μεταβίβασης, για το 50% του συγκροτήματος.

Στον Βοτανικό επίσης δραστηριοποιούνται μεγάλα συμφέροντα. Δίπλα στον πολυχώρο «Αθηναΐς» ο όμιλος ΜΑΜΙΔΑΚΗ κατασκευάζει συγκρότημα πολυτελών κατοικιών (τα λεγόμενα λοφτ), το «Αthinais Τower Lofts». Τα λένε όλα οι ίδιοι στο υλικό διαφήμισης της επένδυσής τους. Να τι λένε: «(...) βρίσκεται στα σύνορα του Βοτανικού με τον Κεραμεικό και το Γκάζι, στο πιο ζωντανό σημείο της πρωτεύουσας. Νέοι χώροι τέχνης και gallery, πρωτοποριακά θέατρα, μπαρ, εστιατόρια, στούντιο ζωγράφων και εικαστικών, lofts, το νέο μουσείο Μπενάκη στην οδό Πειραιώς κλπ. έχουν μεταμορφώσει την ιστορική αυτή βιομηχανική περιοχή (...) περιλαμβάνει 72 μοναδικές κατοικίες με βεράντες και πάνω από 50 ιδιωτικές πισίνες. Επτά εκπληκτικά penthouses - από τα πιο εντυπωσιακά ακίνητα σε όλη την Αθήνα - με κατάφυτες ταράτσες και μεγάλες πισίνες, προσφέρουν απεριόριστη θέα στην Ακρόπολη, το Λυκαβηττό, την Αίγινα. Τα Loft Apartments κυμαίνονται μεταξύ 90 και 370 τ.μ.» Στους ενοίκους προσφέρουν ακόμα κινηματογραφική αίθουσα, ειδικό χώρο παιχνιδιών και ψυχαγωγίας, business centre με πλήρη γραμματειακή υποστήριξη, γυμναστήριο με sauna, jacuzzi και πισίνα στην οροφή του κτιρίου, roof garden εστιατόριο κλπ. Το κόστος αγοράς υπολογίζεται να ξεπερνά τα 5.000 ευρώ/τ.μ.

Σημειωτέον ότι ο όρος «λοφτ» αναφέρεται σε διαμερίσματα ή γραφεία που δημιουργούνται σε παλαιά επαγγελματικά κτίρια (αποθήκες, εργοστάσια, κτίρια γραφείων). Αυτοί οι ενιαίοι χώροι συνήθως είναι ψηλοτάβανοι, με ελάχιστη ή ανύπαρκτη διαμερισμάτωση και υπερμεγέθη παράθυρα. Η εξέλιξη του λοφτ ξεκίνησε τη δεκαετία του 1950, με την αλλαγή χρήσης τέτοιων χώρων στο Μανχάταν. Βιομηχανίες εγκατέλειπαν το κέντρο προς αναζήτηση στέγασης σε φθηνότερες περιοχές. Καλλιτέχνες σε αναζήτηση φτηνών κατοικιών για να ζουν και να εργάζονται, άρχισαν να μετακομίζουν στα εγκαταλελειμμένα βιομηχανικά κτίρια. Πληρώνοντας λίγα έστηναν το ατελιέ τους. Στη συνέχεια οι χώροι καπαρώθηκαν από τους λεφτάδες της Νέας Υόρκης. Ο,τι γίνεται σήμερα και στην Αθήνα με τιμές αγοράς που ξεκινούν από 3.800 ευρώ/τμ και ανεβαίνουν.

Στα Κάτω Πετράλωνα η ΓΝΩΜΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ «αναδιαμορφώνει» σε πολυτελείς κατοικίες (συγκρότημα «Thission Lofts») διατηρητέο βιομηχανικό κτίριο στην Πειραιώς. Με 19 τέτοια λοφτ (80 ως 230 τμ), ένα χώρο πολλαπλών χρήσεων 718 τμ, τρεις χώρους καταστημάτων (293, 144 και 83 τμ) και υπόγειο χώρο στάθμευσης. Η ίδια εταιρεία, στην ίδια περιοχή, «αναδιαμορφώνει» και το παλιό εργοστάσιο της φανελοποιίας «Palco». Είναι το συγκρότημα «My Loft» συνολικής έκτασης 5.130 τμ, με υπόγειο χώρο στάθμευσης, γυμναστήριο, 22 λοφτ (65 ως 200 τμ) και τρεις αίθουσες εμπορικής χρήσεως (740, 305, 345 τμ).

Και άλλες εταιρείες έχουν προχωρήσει σε αντίστοιχες επενδύσεις, όπως η «Alpha Land Development» με τέσσερα συγκροτήματα πέριξ της «Τεχνόπολης» στο Γκάζι. Αλλωστε, όπως έφεραν τα πράγματα, χώρος για «επενδύσεις» υπάρχει, εφόσον οι αρμόδιες υπηρεσίες έχουν καταγράψει μόνο στο Μεταξουργείο 211 εγκαταλελειμμένα κτίρια και άλλα 110 στου Ψυρρή.