ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 15 Μάη 2005
Σελ. /32
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
ΣΥΝΟΔΟΣ ΕΥΡΩΠΑΙΩΝ ΥΠΟΥΡΓΩΝ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΤΟ ΜΠΕΡΓΚΕΝ
Το κεφάλαιο αποφασίζει και ελέγχει

Ο συνολικός και άμεσος έλεγχος της παροχής ανώτατης μόρφωσης και της διαδικασίας εξέλιξης της ίδιας της επιστήμης απευθείας από το μεγάλο κεφάλαιο, είναι ο στόχος της «διαδικασίας της Μπολόνια», η οποία την ερχόμενη βδομάδα περνάει από το σταθμό του Μπέργκεν της Νορβηγίας.

Στις 19 και 20 Μάη, οι υπουργοί Παιδείας των χωρών μελών της ΕΕ και πολλών ακόμα χωρών της Ευρώπης (συνολικά 40 κρατών), θα συναντηθούν στο Μπέργκεν για να ελέγξουν την πρόοδό τους στη διαδικασία προώθησης των αποφάσεων της Μπολόνια και να επικεντρώσουν στους νέους στόχους της εκπαιδευτικής πολιτικής τους για την ανώτατη εκπαίδευση, που θα προωθήσουν τα επόμενα δυο χρόνια.

Υπόθεση όλων η ανώτατη εκπαίδευση

Και μπορεί να αναρωτηθεί κανείς πόση σημασία έχει για την καθημερινότητα του λαού και της νεολαίας μια... συνάντηση κορυφής για τα θέματα της Ανώτατης Εκπαίδευσης, όμως μέσα από αυτές τις διαδικασίες κρίνεται το μέλλον όχι μόνο της μόρφωσης του λαού, αλλά και της έρευνας, του προσανατολισμού και της αξιοποίησης των αποτελεσμάτων της. Κρίνεται επίσης, το μοντέλο λειτουργίας των πανεπιστημίων, η δυνατότητά τους να θέτουν από μόνα τους τους στόχους τους, η δυνατότητά τους να υπηρετούν το λαό και την επιστήμη.

Ενδιαφέρει άμεσα τους λαούς, τον κάθε φοιτητή αλλά και τον κάθε εργαζόμενο, ποιος θα αποφασίζει τα πεδία και τα αντικείμενα της έρευνας, ποιος θα οικειοποιείται τα αποτελέσματά της, ποιος θα αποφασίζει σε ποια κατεύθυνση και με ποιο περιεχόμενο θα αναπτύσσεται η εκπαίδευση. Η ανάπτυξη της έρευνας στην ιατρική με κριτήριο τα κέρδη των φαρμακευτικών εταιριών και των εταιριών τεχνολογίας ιατρικών μηχανημάτων, σημαίνει, για παράδειγμα, ότι μπορεί να ανακοπεί η μαζική κυκλοφορία ενός φαρμάκου που θεραπεύει πλήρως μια ασθένεια, γιατί από τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για να επιβραδύνουν την ανάπτυξη της ασθένειας ή για να βοηθούν απλά τον ασθενή χωρίς να τον αποθεραπεύουν, οι εταιρίες κερδίζουν περισσότερο. Η έρευνα στον τομέα της γεωργίας μπορεί να ενθαρρύνει και να νομιμοποιεί για παράδειγμα, την παραγωγή μεταλλαγμένων προϊόντων, ανεξάρτητα με τις συνέπειες τόσο στη γεωργική παραγωγή όσο και στην υγεία του λαού, γιατί έτσι κερδίζουν οι πολυεθνικές της βιομηχανίας τροφίμων.

Τέτοια παραδείγματα μπορεί να σκεφτεί κανείς για κάθε τομέα της επιστήμης, που όταν ελέγχεται και αναπτύσσεται με βάση τα συμφέροντα του κεφαλαίου, παύει να είναι επιστήμη, χάνει το νόημά της.

Αντίστοιχα, όταν ελέγχεται από το κεφάλαιο το περιεχόμενο και η δομή της ανώτατης εκπαίδευσης, συνολικά το μορφωτικό επίπεδο των λαών, το δικαίωμα ενός λαού να παράγει και να αναπαράγει το επιστημονικό του δυναμικό, το δικαίωμα των παιδιών του λαού να μπορούν να αποκτούν πλήρη επαγγελματική ή και επιστημονική μόρφωση, συρρικνώνονται έως και εκμηδενίζονται.

Αυτή η διαδικασία ελέγχου της ανώτατης εκπαίδευσης απευθείας από το κεφάλαιο προωθείται μέσα από τις αποφάσεις της Μπολόνια κι οι υπουργοί Παιδείας θα πάνε να δώσουν λόγο στο Μπέργκεν για το πόσο προχώρησαν τις αλλαγές στα εκπαιδευτικά τους συστήματα ώστε να εξυπηρετήσουν τις παραπάνω κατευθύνσεις.

Η ατζέντα του Μπέργκεν

Το πακέτο των επιμέρους μέτρων, μέσα από τα οποία παραδίδεται η ανώτατη εκπαίδευση εξ ολοκλήρου στα χέρια του κεφαλαίου είναι: η αξιολόγηση των ιδρυμάτων, η διάσπαση των ενιαίων ανώτατων σπουδών σε δυο ή παραπάνω κύκλους, η εφαρμογή ενός συστήματος πιστωτικών μονάδων και του λεγόμενου συμπληρώματος διπλώματος αντί του πτυχίου, η εφαρμογή της λεγόμενης διά βίου μάθησης, η ενίσχυση των διαδικασιών «κινητικότητας» φοιτητών κι εργαζομένων από τη μια χώρα στην άλλη κ.ά. επιμέρους.

Για κάθε ένα από τα παραπάνω μέτρα, οι υπουργοί των 40 κυβερνήσεων που συμμετέχουν στη διαδικασία της Μπολόνια δίνουν λόγο κάθε δυο χρόνια καταθέτοντας μια «εθνική αναφορά», όπου περιγράφουν τι έχουν εφαρμόσει, πόσο έχουν προχωρήσει. Ετσι και η ελληνική κυβέρνηση κατέθεσε από το Γενάρη μια τέτοια «αναφορά» (βλ. «Ρ» 21/1/2005, σ. 1, 6), όπου ισχυρίζεται ότι έχει θεσμοθετηθεί η «διά βίου εκπαίδευση», ότι το ελληνικό πτυχίο ισοδυναμεί με 240 πιστωτικές μονάδες και ότι βρίσκεται στη Βουλή το νομοσχέδιο για την αξιολόγηση πανεπιστημίων και ΤΕΙ. Η αξιολόγηση, σύμφωνα με την «εθνική αναφορά» της κυβέρνησης, θα έχει δυο επίπεδα, «εσωτερική» και «εξωτερική» και η εσωτερική αξιολόγηση θα αποτελεί τη βάση για την εξωτερική και θα κατευθύνεται από το «εθνικό πλαίσιο κανονισμών για την ποιότητα», για το οποίο η κυβέρνηση δεν έχει πει κουβέντα μέχρι σήμερα, στο εσωτερικό της χώρας.

Επίσης, λέει ότι θα συγκροτηθεί ένας «Εθνικός Φορέας» που θα είναι υπεύθυνος για την αξιολόγηση και αυτός ο φορέας «θα βρίσκεται σε στενή συνεργασία με τις ακαδημαϊκές κοινότητες και θα λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες της κοινωνίας γενικά, και ειδικά των δημοσίων και ιδιωτικών εταίρων, των φοιτητών, των γονιών και της αγοράς εργασίας για τη διαμόρφωση των στρατηγικών του». Αρα, έχουν προαποφασίσει ότι για την αξιολόγηση των πανεπιστημίων και των ΤΕΙ θα λαμβάνεται υπόψη η γνώμη των «ιδιωτικών εταίρων», των επιχειρήσεων που θα χρηματοδοτούν και γενικότερα θα συνδέονται οικονομικά με τα ιδρύματα. Δηλαδή, οι επιχειρήσεις θα αξιολογούν απευθείας τα ιδρύματα!

Αυτό εννοεί ο πρωθυπουργός όταν λέει ότι η «αξιολόγηση» αποτελεί προτεραιότητα για την κυβέρνηση. Προτεραιότητά τους είναι το πώς θα διαμορφωθεί ένα πλαίσιο για να μπορεί άμεσα το κεφάλαιο να ελέγχει κάθε πτυχή της λειτουργίας των πανεπιστημίων, να παραγγέλνει τους «επιστήμονες», το εργατικό δυναμικό και την «έρευνα» που χρειάζεται για την αναπαραγωγή του και τη διαιώνιση της κυριαρχίας του.

Ιδιαίτερο βάρος στην αξιολόγηση

Φαίνεται όμως ότι η «αξιολόγηση» δεν αποτελεί προτεραιότητα μόνο για την ελληνική κυβέρνηση, αλλά συνολικά για τη διαδικασία της Μπολόνια, αφού το ένα από τα τέσσερα βασικά κείμενα - οδηγούς για το Μπέργκεν αφορά εξ ολοκλήρου την αξιολόγηση και τα μέτρα που θέλουν να ληφθούν για να έχουν όλες οι χώρες που συμμετέχουν κοινά συστήματα αξιολόγησης.

Οπως αναφέρεται λοιπόν, σ' αυτό το κείμενο (που έχει συντάξει η Ευρωπαϊκή Ενωση για τη Διασφάλιση της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση -EAQA) οι πολιτικές και οι διαδικασίες της αξιολόγησης θα πρέπει «να περιλαμβάνουν ένα ρόλο για τους φοιτητές και άλλους συμμέτοχους», όπου με τον όρο «συμμέτοχους» εξηγούν από την αρχή ότι εννοούν τους «αντιπροσώπους της αγοράς».

Η αγορά θα κρίνει τα ιδρύματα με βάση τις «επιδόσεις» τους, πράγμα που σημαίνει ότι τα «καλά» ιδρύματα, αυτά που υπηρετούν καλύτερα τα συμφέροντα της αγοράς θα επιβραβεύονται, ενώ τα υπόλοιπα δε θα έχουν και πολλές ελπίδες επιβίωσης.

Λόγω της ιδιαίτερης φροντίδας για τις «επιδόσεις», υπάρχει ειδική μέριμνα για την αξιολόγηση των φοιτητών, τον τρόπο βαθμολόγησης και εξέλιξής τους. Φαίνεται δηλαδή, ότι υπάρχει διάθεση οι όποιες εξετάσεις και αξιολογήσεις των φοιτητών μέσα στις σχολές να γίνουν πιο αυστηρές, ενώ αντίστοιχα στο κεφάλαιο για την αξιολόγηση των καθηγητών, αναφέρεται ρητά ότι στους καθηγητές που δεν προσαρμόζονται στο επιθυμητό μοντέλο θα γίνονται συστάσεις κι αν δεν προσαρμόζονται, θα εκδιώχνονται από τα ιδρύματα.

Συνολικά, το πνεύμα του κειμένου λέει ότι αξιολόγηση σημαίνει υποταγή (συνάφεια το λένε) στην αγορά και ότι η κουλτούρα της αξιολόγησης, δηλαδή η κουλτούρα της υποταγής στο κεφάλαιο πρέπει να διαπνέει τα ιδρύματα. Οσο περισσότερο τα ιδρύματα υιοθετούν αυτή την «κουλτούρα», τόσο λιγότερο θα χρειάζεται η «εξωτερική» αξιολόγησή τους και θα αρκεί η «εσωτερική». Στόχος τους δηλαδή, είναι τα ίδια τα ιδρύματα από μόνα τους να θέτουν ως πρώτο στόχο την εξυπηρέτηση του κεφαλαίου και να έχουν τη «βούλα» ότι υπερασπίζονται τα συμφέροντά του με σωστό τρόπο, όπως το ίδιο επιθυμεί.

Στο διά ταύτα οι επιχειρήσεις θα παραγγέλνουν με βάση τα συμφέροντά τους την επιστημονική παραγωγή, θα αναπτύσσουν την επιστήμη με βάση τα κέρδη τους και τελικά θα ακυρώνουν το νόημα της επιστήμης, δίνοντας στα πανεπιστήμια ειδικό βάρος σ' αυτό το έγκλημα.


Γιάννα ΣΤΡΕΒΙΝΑ



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ