ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σάββατο 15 Φλεβάρη 2020 - Κυριακή 16 Φλεβάρη 2020
Σελ. /40
ΔΙΑΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ
Η «φθορά της Δύσης» στις αρχές μιας σαρωτικής παγκόσμιας αλλαγής

Οι ολοφάνερες αντιθέσεις στον ευρωατλαντικό άξονα και το ερώτημα αν η Δύση θα κατορθώσει να διαμορφώσει μια κοινή στρατηγική απέναντι σε άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα κυριαρχούν στη φετινή Διάσκεψη

Οι αντιθέσεις στο «δυτικό» στρατόπεδο είναι αντανάκλαση ραγδαίων αλλαγών και ανακατατάξεων στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα
Οι αντιθέσεις στο «δυτικό» στρατόπεδο είναι αντανάκλαση ραγδαίων αλλαγών και ανακατατάξεων στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα
Τα χρόνια που η Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια («το Νταβός της ασφάλειας και της εξωτερικής πολιτικής», όπως θεωρείται) ήταν μια «οικογενειακή συνάντηση» της Δύσης έχουν παρέλθει και πλέον «η Δύση έχει πράγματι σοβαρό πρόβλημα». «Γινόμαστε μάρτυρες της φθοράς της Δύσης ως μιας σχετικά συνεκτικής γεωπολιτικής διαμόρφωσης» και σήμερα «η Δύση αμφισβητείται από μέσα κι από έξω».

Με αυτά τα λόγια και κάτω από τον χαρακτηριστικό τίτλο «Westlessness» (έλλειμμα «δυτικότητας»), η έκθεση της φετινής 56ης Διάσκεψης (14 - 16 Φλεβάρη) επικεντρώνεται στην αλλαγή των παγκόσμιων «ισορροπιών», με την ανάδειξη στο προσκήνιο νέων ιμπεριαλιστικών κέντρων και υπό το πρίσμα των αντιθέσεων μέσα στον ευρωατλαντικό άξονα, που όλο και πιο δύσκολα συμβιβάζονται. Εξετάζοντας ιδιαίτερα τους «μεγάλους παίκτες» - ΗΠΑ, Ευρώπη, Κίνα, Ρωσία - η έκθεση θέτει το ερώτημα αν τα αντικρουόμενα συμφέροντα της Δύσης θα της επιτρέψουν τελικά να απαντήσει με «κοινή στρατηγική» στη «νέα εποχή ανταγωνισμού μεγάλων δυνάμεων».

Πάντως σήμερα η «φθορά της Δύσης» είναι «ολοφάνερη σε διάφορες συγκρούσεις» ανά τον κόσμο, ενώ υπάρχει σαφής διάσταση στην αντιμετώπιση της Ρωσίας, της Κίνας και του Ιράν. «Οι τοπικές συγκρούσεις χρησιμεύουν ως καθρέφτης για τις παγκόσμιες τάσεις», παρατηρεί η έκθεση, και οι σημερινοί πόλεμοι «διηγούνται την ιστορία ενός παγκόσμιου συστήματος στις αρχές μιας σαρωτικής αλλαγής», με πρωταγωνιστές κράτη «ενθουσιασμένα ή φοβισμένα από τις ευκαιρίες που παρουσιάζει μια τέτοια μετάβαση».

Η αμφισβήτηση της δυτικής ηγεμονίας στο ιμπεριαλιστικό σύστημα φαίνεται - σύμφωνα με την έκθεση - σε μια σειρά συγκρούσεων, πρωτίστως στη Συρία, αλλά όχι μόνο. «Πρόσφατα, Κίνα, Ιράν και Ρωσία πραγματοποίησαν τις πρώτες κοινές ναυτικές ασκήσεις στον Ινδικό Ωκεανό και στον Κόλπο του Ομάν, που ερμηνεύονται ως μήνυμα προς τις ΗΠΑ», επισημαίνεται. Στη Λιβύη,«Τουρκία και Ρωσία δρουν πιο αποφασιστικά - αν και η Ευρώπη επηρεάζεται πιο άμεσα από την αστάθεια στην απέναντι όχθη της Μεσογείου».

Και ενώ «οι Δυτικοί παίκτες δρουν δυσανάλογα με τη βαρύτητά τους σήμερα, η Ρωσία έχει καθιερωθεί - με σχετικά περιορισμένα μέσα - ως παίκτης που δεν μπορεί να αγνοηθεί», έχει μεγιστοποιήσει την παρουσία της σε Συρία, Λιβύη, Αφρική, Λατινική Αμερική, «είναι παρούσα σε κάθε κρίση εξαιτίας των αδυναμιών μας ή των λαθών μας», αναφέρονται τα λόγια του Γάλλου Προέδρου Εμανουέλ Μακρόν.

Πιο επικίνδυνες οι μελλοντικές συγκρούσεις

Μάλιστα η έκθεση εκτιμά ότι η εμπλοκή της Δύσης σε ιμπεριαλιστικές συγκρούσεις στο μέλλον - τις οποίες θεωρεί βέβαιες και πιο επικίνδυνες - θα δυσκολέψει κι άλλο, καθώς «δεν απολαμβάνει πια την αδιαμφισβήτητη ελευθερία» να επεμβαίνει στρατιωτικά «σχεδόν παντού», αφού οι συσχετισμοί και οι επιρροές στον ΟΗΕ - όπως και στον ΠΟΕ ως προς το εμπόριο - έχουν αλλάξει με την άνοδο δυνάμεων όπως η Κίνα, η Ρωσία κ.ά. Ακόμη και κατεξοχήν δυτικοί ιμπεριαλιστικοί οργανισμοί - ΝΑΤΟ και ΕΕ - πασχίζουν να ξεπεράσουν τις αντιθέσεις, όπως φανερώνουν και σχετικές δηλώσεις, π.χ. του Ντόναλντ Τραμπ και του Εμ. Μακρόν.

Ταυτόχρονα, κινδυνεύει η «σχεδόν απαράμιλλη παγκόσμια υπεροχή στη στρατιωτική τεχνολογία» του ΝΑΤΟ, καθώς «άλλες χώρες προσπαθούν να καλύψουν ή να ξεπεράσουν τη Δύση σε σημαντικές τεχνολογίες, όπως διαστημικές δυνατότητες, τεχνητή νοημοσύνη, υπερηχητικοί πύραυλοι».

Στον Ινδικό - Ειρηνικό, η «τεράστια ποικιλία πυραύλων ακριβείας της Κίνας και άλλα συστήματα υποβαθμίζουν τη στρατιωτική υπεροχή των ΗΠΑ» και «με τα αυξανόμενα στρατιωτικά ίχνη Κίνας και Ρωσίας ανά τον κόσμο, οι επεμβάσεις θα γίνουν ακόμη πιο επικίνδυνες στο μέλλον», επισημαίνεται.

Εξάλλου, οι περιφερειακές εντάσεις σε Βόρεια Κορέα, Ινδία και Πακιστάν, Ιράν, «έχουν δυναμική πυρηνικής κλιμάκωσης. Στη γενική εικόνα του ανταγωνισμού μεγάλων δυνάμεων, αυτές οι τάσεις μπορεί να σηματοδοτήσουν "την αυγή μιας επικίνδυνης νέας πυρηνικής εποχής"», προειδοποιεί η έκθεση.

Αλλωστε, σημειώνεται, η δυναμική κλιμάκωσης της έντασης ΗΠΑ - Ιράν «μας υπενθυμίζει ότι ένας μεγάλος διακρατικός πόλεμος δεν είναι παρελθόν» σε «ένα περιβάλλον πιο έντονου ανταγωνισμού μεγάλων δυνάμεων».

Στην έκθεση αναφέρονται δέκα βασικές συγκρούσεις που θα απασχολήσουν το 2020: Αφγανιστάν, Υεμένη, Αιθιοπία, Μπουρκίνα Φάσο, Λιβύη, ΗΠΑ - Ισραήλ - Ιράν στον Περσικό Κόλπο, ΗΠΑ - Βόρεια Κορέα, Κασμίρ, Βενεζουέλα, Ουκρανία.

ΗΠΑ: Οι εσωτερικές αντιθέσεις δεν κρύβονται

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των διοργανωτών της Διάσκεψης, η εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης Τραμπ, παρότι ορισμένες φορές φαίνεται «αλλοπρόσαλλη», καθορίζεται από τις «προσπάθειες των ΗΠΑ να αντιμετωπίσουν τη μεγαλύτερη πρόκληση για το εθνικό τους συμφέρον - την Κίνα» και στιγματίζεται από «εγχώρια ζητήματα».

«Η αυξανόμενη εσωτερική πόλωση επιβαρύνει τη διεθνή επιρροή της χώρας» και διαφαίνεται μια «αυξανόμενη ανικανότητα των ΗΠΑ για αξιόπιστες μακροπρόθεσμες επιλογές εξωτερικής πολιτικής. Βραχυπρόθεσμα, μια αλλαγή πορείας φαίνεται απίθανη», υπογραμμίζεται.

Ακόμα, στις ΗΠΑ εκφράζεται προβληματισμός για τα «κέρδη» από τους «ατέλειωτους πολέμους». «Σίγουρα, ο "φιλελευθερισμός της επιβολής" στην εποχή μετά την 11η Σεπτέμβρη έχει αμφιλεγόμενα αποτελέσματα», σχολιάζει η έκθεση, ενώ οι δαπάνες για τους πολέμους αυτούς ανέρχονται σε 4,9 τρισ. δολάρια. Τώρα «η πλειοψηφία των βετεράνων των ΗΠΑ λένε ότι "δεν άξιζαν" οι πόλεμοι σε Αφγανιστάν και Ιράκ», όπου εδώ και δεκαετίες έχει ξοδευτεί «πολύ αίμα και χρήμα». Αλλά και στη Λιβύη, σχεδόν εννιά χρόνια μετά την επέμβαση, οι δυτικές δυνάμεις δεν έχουν καταφέρει μια «διευθέτηση».

Στο μεταξύ, «αντί να σταματήσουν οι λεγόμενοι "ατελείωτοι πόλεμοι", τα αμερικανικά στρατεύματα στη Μέση Ανατολή μετατοπίστηκαν βασικά από μια σύγκρουση σε άλλη». Ειδικότερα, «η απόφαση για αναδιάταξη των αμερικανικών δυνάμεων στη Συρία αιφνιδίασε τους Δυτικούς εταίρους», που αναρωτιούνται και αμφισβητούν «αν οι ΗΠΑ θα τηρήσουν μελλοντικά τις στρατιωτικές τους δεσμεύσεις».

«Ετοιμοπόλεμη» Κίνα

Η «λευκή βίβλος» της κινεζικής κυβέρνησης τον Ιούλη του 2019, που κατήγγειλε «τον αυξανόμενο ηγεμονισμό, την πολιτική εξουσίας, τη μονομερή προσέγγιση και τις προκλήσεις» από τις ΗΠΑ στις γειτονικές περιοχές της Κίνας, είχε ένα σαφές μήνυμα: Η Κίνα είναι έτοιμη να απαντήσει.

Σε αυτό το πνεύμα η έκθεση αναφέρει: «Η Κίνα αναπτύσσεται συνεχώς στρατιωτικά, προβάλλοντας εξουσία στην περιοχή Ασίας - Ειρηνικού». Και θυμίζει: «Αναβαθμίζει φυλάκια στη Νότια Κινεζική Θάλασσα, κατασκευάζει τρίτο αεροπλανοφόρο, έχει αναπτύξει θαλάσσια βάση πυρηνικών αποτρεπτικών και βαλλιστικών πυραύλων που θα μπορούσαν να στοχεύσουν τη βάση των ΗΠΑ στο Γκουάμ (δυτικός Ειρηνικός Ωκεανός), εντείνει τις στρατιωτικές και λεκτικές προειδοποιήσεις προς την Ταϊβάν, όπου οι ΗΠΑ ενθαρρύνουν "αυτονομιστικές δυνάμεις"».

Επιπλέον, η Κίνα σημειώνει «άλματα σε τεχνολογικούς τομείς, αισθητά σε όλο τον κόσμο. Το 2019 εδραιώθηκε ως πρωτοπόρα διαστημική δύναμη». «Η κινεζική υπεροχή σε βασικές αναδυόμενες τεχνολογίες, όπως τεχνητή νοημοσύνη, κβαντική υπολογιστική, τεχνολογία συνδεσιμότητας, προκαλεί ανησυχία στη Δύση» για «έναν μελλοντικό τεχνολογικό διαχωρισμό του κόσμου, στις χώρες που χρησιμοποιούν δυτικές τεχνολογίες και κανόνες και σε εκείνες που βασίζονται στις κινεζικές», προσθέτει η έκθεση.

Παράλληλα, όμως, παρατηρούνται «ρωγμές» στο εσωτερικό της. Η «εκκαθάριση κατά της διαφθοράς του Προέδρου Σι στόχευσε 2,7 εκατ. αξιωματούχους του ΚΚ Κίνας» και ταυτόχρονα «το κόμμα συνδέεται ολοένα και περισσότερο με την οικονομία, π.χ. ενισχύοντας τις επιτροπές του στις επιχειρήσεις».

Οι διοργανωτές της Διάσκεψης εκτιμούν πως αυτό έχει κόστος: «Η αντίσταση στη συγκέντρωση ισχύος του Σι αυξάνεται», ενώ «η οικονομική ανάπτυξη της Κίνας βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 30 χρόνων και πασχίζει να μείνει ανεπηρέαστη από το αυξανόμενο χρέος και τη δημογραφική αλλαγή. Εάν η ανάπτυξη υποφέρει από την πολιτική ακαμψία, αυτή η δυσαρέσκεια ίσως επιδεινωθεί». Ηδη «στο Χονγκ Κονγκ η αντίδραση ενάντια στην εξουσία του Πεκίνου βράζει».

Η «σκιά» της Ρωσίας

Με το λογοπαίγνιο ότι η Ρωσία «χρησιμοποιεί καλά "ένα αδύναμο χέρι"» αναφέρονται στην έκθεση οι πολλές «νίκες» της το 2019: Επαναφορά στο Συμβούλιο της Ευρώπης, αγορά «S-400» από ένα μέλος του ΝΑΤΟ (Τουρκία), εδραίωση «ως μεσολαβητή εξουσίας στη Μέση Ανατολή». Το πιο σημαντικό, ωστόσο, ήρθε από τον Πρόεδρο της Γαλλίας Εμ. Μακρόν, ο οποίος προέτρεψε την ΕΕ «να ξανασκεφτεί τις βασικές αρχές» των σχέσεων με τη Ρωσία, προειδοποιώντας ότι «η απομάκρυνση της Ρωσίας από την Ευρώπη είναι σημαντικό στρατηγικό λάθος», που θα ρίξει τη Ρωσία στην «αγκαλιά» της Κίνας.

Εξαιτίας και της συγκρουσιακής σχέσης με τη Δύση, η Ρωσία - σημειώνεται - έχει επιταχύνει την εμβέλειά της σε άλλες περιοχές του κόσμου και έχει κάνει σημαντική στροφή προς την Κίνα. «Εχει αναβιώσει τις πωλήσεις όπλων στην Κίνα, κάλεσε το Πεκίνο να συμμετάσχει στη στρατιωτική άσκηση "Vostok-2018" και τον Ιούλη του 2019 προχώρησε στη διεξαγωγή αεροπορικών περιπολιών στην Ανατολική Κίνα», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Πάντως δεν μπορεί να αγνοηθεί «η σημαντική ασυμμετρία εξουσίας μεταξύ των δύο χωρών», καταρχήν στο εμπόριο, ενώ αποκτά μεγαλύτερη σημασία στον στρατιωτικό τομέα, στο Διάστημα, στον κυβερνοχώρο, στην τεχνητή νοημοσύνη. «Αν προσθέσουμε στην εικόνα το αυξανόμενο αποτύπωμα της Κίνας σε ρωσική Απω Ανατολή και Κεντρική Ασία, οι σινο-ρωσικοί δεσμοί αντιμετωπίζουν ορισμένες σκληρές δοκιμασίες», εκτιμά η έκθεση.

Ολα αυτά, καθώς και ο πρόσφατος ανασχηματισμός της ρωσικής κυβέρνησης, «υποδηλώνουν ότι τα εγχώρια θεμέλια για την προβολή της Ρωσίας ως παγκόσμιας δύναμης ενδέχεται σιγά σιγά να φθαρούν», αναφέρει η έκθεση, σημειώνοντας πως εδώ και πολύ καιρό η Ρωσία «παίζει καλά» σε «μεγαλύτερη κατηγορία από τα κιλά της».

Η ΕΕ μεταξύ «διασταυρούμενων πυρών» και αντιθέσεων

«Η Επιτροπή μου θα είναι μια γεωπολιτική Επιτροπή», δήλωσε η νέα πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, αποδίδοντας την έντονη συζήτηση για το πώς η ΕΕ δεν θα «παγιδευτεί» στα «διασταυρούμενα πυρά» ΗΠΑ - Κίνας και θα προετοιμαστεί «για έναν κόσμο στον οποίο οι ΗΠΑ ίσως δεν ενδιαφέρονται για την Ευρώπη όσο πριν». «Προς το παρόν, τα ανταγωνιστικά οράματα για τη θέση της Ευρώπης στον κόσμο αποθαρρύνουν τις προσπάθειες», εκτιμά η έκθεση.

Πολλοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και ηγέτες διαπιστώνουν πως «αν η Ευρώπη δεν μάθει τη γλώσσα της ισχύος θα εξαφανιστεί γεωπολιτικά» ή «άλλοι παίκτες θα καθορίζουν τη μοίρα της». Ιδιαίτερα σε μια εποχή που το Ηνωμένο Βασίλειο, «ένας από τους λίγους "βαρέων βαρών" παίκτες της ΕΕ σε οικονομικό, διπλωματικό και στρατιωτικό επίπεδο», αποχαιρετά την Ευρωένωση.

Πάντως οι εσωτερικές αντιθέσεις της ΕΕ εκφράζονται σε διάφορα μέτωπα, αλλά πρωτίστως στην αντιμετώπιση Ρωσίας, Κίνας και ΗΠΑ. Γενικότερα «υπάρχει ελάχιστη στρατηγική συναίνεση για τον τρόπο ενίσχυσης της ΕΕ».

Ιδιαίτερα μεταξύ Γαλλίας - Γερμανίας, οι οποίες αποτελούν «το δίδυμο που θα αποτελούσε την αιχμή της ενδυνάμωσης της ΕΕ», σημειώνονται έλλειψη συντονισμού και θεμελιώδεις διαφορές. Στον γαλλογερμανικό άξονα «η διαφωνία είναι ιδιαίτερα έντονη για τη διεύρυνση της ΕΕ προς τα Δυτικά Βαλκάνια (που πρόσφατα παρεμποδίστηκε από τη Γαλλία με βέτο), για την κατάλληλη προσέγγιση της Ρωσίας και για τις σχέσεις της Ευρώπης με το ΝΑΤΟ». Οι διατυπώσεις του Μακρόν για το «εγκεφαλικά νεκρό ΝΑΤΟ» προκάλεσαν ανησυχίες στη Γερμανία και σε ανατολικά κράτη της ΕΕ, ότι η Γαλλία επιδιώκει ενίσχυση της ΕΕ σε βάρος των διατλαντικών σχέσεων.


Ε. Μ.



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ