ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σάββατο 15 Δεκέμβρη 2018 - Κυριακή 16 Δεκέμβρη 2018
Σελ. /40
ΚΥΠΡΙΑΚΟ
Προς νέες διαπραγματεύσεις πάνω σε διχοτομικά σενάρια

Η συζήτηση για εμπλοκή του ΝΑΤΟ στο «σύστημα ασφαλείας» της Κύπρου έρχεται σε συνέχεια των συνομιλιών στην Ελβετία και προκαλεί την αντίδραση της Ρωσίας

Από τη διαπραγμάτευση στην Ελβετία, το 2017

Associated Press

Από τη διαπραγμάτευση στην Ελβετία, το 2017
Αναθερμαίνεται μέρα με τη μέρα η συζήτηση για την έναρξη ενός νέου κύκλου διαπραγμάτευσης για το Κυπριακό, καθώς την περασμένη Πέμπτη και Παρασκευή η ειδική απεσταλμένη του γγ του ΟΗΕ για το Κυπριακό, Τζέιν Χολ Λουτ, βρέθηκε σε Αγκυρα και Λευκωσία αντίστοιχα, για να διερευνήσει τη διαδικασία.

Την Τετάρτη, η Λουτ συνάντησε στη Νέα Υόρκη και τον Ελληνα αναπληρωτή ΥΠΕΞ, Γ. Κατρούγκαλο, ο οποίος σημείωσε ότι δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να παραβλεφθεί η πρόοδος «που έγινε στο Κραν Μοντανά και αποτυπώθηκε στο λεγόμενο πλαίσιο Γκουτέρες», χαρακτηρίζοντας ακόμα μια φορά «αναχρονιστικό» το σημερινό «καθεστώς των εγγυήσεων».

Οι αναφορές αυτές αφορούν τις επαφές που έγιναν την άνοιξη και το καλοκαίρι του 2017, πρώτα στη Γενεύη και μετά στο Κραν Μοντανά της Ελβετίας. Στο επίμαχο θέμα της ασφάλειας, που κυριάρχησε τότε στις συνομιλίες, το γνωστό ως «πλαίσιο Γκουτέρες» (η δέσμη προτάσεων που κατέθεσε ο γγ του ΟΗΕ) τόνιζε ότι «χρειαζόμαστε ένα νέο καθεστώς ασφάλειας», ένα «νέο σύστημα διαβεβαιώσεων ώστε όλοι οι Κύπριοι να νιώθουν ασφάλεια», «έναν νέο μηχανισμό εφαρμογής ο οποίος θα εμπλέκει και κάτι εκτός Κύπρου».

Σχετικά με τα τουρκικά κατοχικά στρατεύματα, μεταξύ άλλων, ανέφερε μεν ότι «χρειαζόμαστε μείωση των στρατευμάτων από την πρώτη μέρα και στη συνέχεια σταδιακή απομάκρυνση», αλλά πρόσθετε ότι «υπάρχει ένα θέμα για το κατά πόσο θα πρέπει να υπάρξει ρήτρα επανεξέτασης ή οριστικής κατάληξης».

Ενδεικτικές ήταν και άλλες προτάσεις που κατατέθηκαν σ' εκείνες τις συνομιλίες, όπως για τη σύσταση «Συμφώνου Φιλίας» για τη συνεργασία μεταξύ Ελλάδας - Τουρκίας - ενωμένης Κύπρου, το οποίο προέτασε σταθερά η ελληνική πλευρά, τονίζοντας πως αυτό θα αφορά «σε ένα εύρος θεμάτων, όπως μετανάστευση, απειλές από τρομοκρατία, φυσικές καταστροφές κ.ά.», εξηγώντας πως η ασφάλεια της Κύπρου «δεν έχει μόνο στρατιωτική διάσταση».

Ενώ από την κυπριακή πλευρά - σύμφωνα με τα δημοσιεύματα εκείνων των ημερών - «για να ξεπεραστούν αδιέξοδα που είχαν δημιουργηθεί», κατατέθηκαν προτάσεις για «σταδιακή απόσυρση όσων τουρκικών στρατευμάτων απέμεναν στην Κύπρο μετά τη δραστική μείωσή τους» και «στέρεο σύστημα διαβεβαιώσεων» που θα κάνει Τουρκοκύπριους και Ελληνοκύπριους να αισθάνονται ασφάλεια, μεταξύ άλλων και με συμμετοχή Τούρκων σε «πολυεθνική» στρατιωτική δύναμη που θα στηνόταν για την «ασφάλεια» του νησιού.

Διχοτομικός ο «σπόρος» της όποιας διευθέτησης

Οι επαφές στο Κραν Μοντανά ολοκληρώθηκαν χωρίς συγκεκριμένο αποτέλεσμα, ωστόσο ο Γκουτέρες είχε σχολιάσει ότι «αυτό δεν σημαίνει πως δεν μπορούν να αναπτυχθούν άλλες πρωτοβουλίες».

Οντως, το παζάρι κρατήθηκε «ζεστό» όλο τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, δεδομένου του αυξανόμενου ενδιαφέροντος που υπάρχει από τον αμερικανικό κυρίως παράγοντα για την επίτευξη μιας «λύσης» που θα διευρύνει τα οικονομικά και γεωπολιτικά τους συμφέροντα στην περιοχή έναντι των ανταγωνιστών τους και θα αξιοποιείται παράλληλα στο παζάρι με την Τουρκία, προκειμένου να παραμείνει στο δυτικό στρατόπεδο.

Στην εξέλιξη της συζήτησης ξεχωρίζουν οι απόψεις για ένα μοντέλο «αποκέντρωσης εξουσιών», που κατέθεσε τον περασμένο Οκτώβρη ο ίδιος ο Κύπριος Πρόεδρος, Ν. Αναστασιάδης, σε μια σειρά συναντήσεών του, αρχής γενομένης από τις επαφές που είχε στη φετινή ετήσια Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, όπου είδε και τον Τούρκο ΥΠΕΞ, Μεβλούτ Τσαβούσογλου.

Σημειωτέον ότι ήταν στο περιθώριο της ίδιας συνέλευσης του ΟΗΕ που έγιναν και επαφές για να δρομολογηθεί συγκεκριμένα η διεύρυνση τριμερών συνεργασιών στην Ανατολική Μεσόγειο (Κύπρου - Ελλάδας με Ισραήλ αλλά και με Αίγυπτο), με τη συμμετοχή και δυνάμεων όπως οι ΗΠΑ αλλά και η Γαλλία.

Αστικά επιτελεία και ΜΜΕ αξιοποίησαν την πρόταση για ένα μοντέλο λύσης με «αποκέντρωση εξουσιών», για να εμπλουτιστεί ο προβληματισμός περί «λειτουργικότητας» και «βιωσιμότητας» μιας λύσης του Κυπριακού, που για να «μπορεί να είναι και διάρκειας», δεν μπορεί παρά να λαμβάνει υπόψιν και «τα σημερινά δεδομένα στην Κύπρο και σε όλη την περιοχή».

Το έδαφος για τέτοιες προτάσεις προϋπάρχει από καιρό, αφού και το Κοινό Ανακοινωθέν που υπέγραφαν Αναστασιάδης - Ερογλου το Φλεβάρη του 2014, αναφερόταν σε «δύο συνιστώντα κράτη» που θα αποτελούσαν μια μελλοντική - δήθεν - ενιαία Κύπρο. Στη βάση αυτή, ο ΥΠΕΞ Μ. Τσαβούσογλου επισημαίνει ότι πριν ξεκινήσουν τυχόν νέες διαπραγματεύσεις, «πρέπει να αποφασιστεί αν σε αυτές θα συζητηθεί λύση ομοσπονδίας, συνομοσπονδίας, δύο κρατών ή κάτι άλλο», προσθέτοντας ότι «εμείς δεν είμαστε κλειστοί για καμιά εναλλακτική».

Αλλά και άλλα πρωτοκλασάτα στελέχη της κυβέρνησης Ερντογάν, όπως ο σύμβουλός του, Ιμπραχίμ Καλίν, έχουν υπογραμμίσει ότι για την έναρξη μιας «νέας διαδικασίας» συνομιλιών, βασική προϋπόθεση δεν είναι μόνο αυτές να έχουν «σαφές χρονοδιάγραμμα», αλλά και να συζητηθούν «οι παράμετροι του διαμοιρασμού της εξουσίας και ορισμένες νέες ιδέες που περιλαμβάνουν αλλά δεν εξαντλούνται στη χαλαρή ομοσπονδία, στη συνομοσπονδία, ακόμα και στα δύο κράτη». Συμπληρώνοντας ότι «στο τραπέζι πρέπει ακόμα να είναι και πιθανές εναλλακτικές στο σύστημα εγγυήσεων του 1960, το μέλλον των "κυρίαρχων" βρετανικών βάσεων και η παροχή στην Τουρκία μιας κυρίαρχης βάσης ως αντάλλαγμα για τον τερματισμό του καθεστώτος των "εγγυητριών δυνάμεων"».

Τα σημερινά δεδομένα

Ενδεικτική της τροπής που παίρνουν οι συνομιλίες, είναι και η συζήτηση για την ενεργότερη συμβολή του ΝΑΤΟ στο «σύστημα ασφάλειας» της Κύπρου, εξέλιξη που πυροδοτεί νέες αντιδράσεις από τη Ρωσία, κυρίως απέναντι στις ΗΠΑ.

Τον περασμένο μήνα, η κυπριακή κυβέρνηση επιβεβαίωσε ανοιχτά ότι τίποτα δεν τίθεται «εκτός συζήτησης» και ότι «είναι πολλοί οι τρόποι που μπορούν να διασφαλίσουν την Κυπριακή Δημοκρατία», ότι «εκ προοιμίου» δεν πρέπει να αποκλείεται οτιδήποτε και ότι «πρέπει να αποφεύγουμε να είμαστε δογματικοί εις βάρος των συμφερόντων της Κύπρου». Προσπάθησε ταυτόχρονα να καθησυχάσει τη Ρωσία ότι δεν συζητά την ενίσχυση της όποιας στρατιωτικής συνεργασίας με τις ΗΠΑ.

Από την άλλη, εδώ και χρόνια, γνωστές «δεξαμενές σκέψης» όπως το αμερικανικό «Atlantic Council» τόνιζαν επίμονα το ρόλο που μπορεί να αναλάβει το ΝΑΤΟ στην Κύπρο και κατ' επέκταση στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και άλλοι «διεθνείς οργανισμοί», όπως ο «Οργανισμός για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη» (ΟΑΣΕ) κ.τ.λ.

Ολα τα παραπάνω επιβεβαιώνουν ότι η λεγόμενη «ασφάλεια της Κύπρου» και οι «όροι συνεργασίας» των δύο πλευρών, δηλαδή ο χαρακτήρας του όποιου συμβιβασμού προκύψει (με ή χωρίς επίσημη συμφωνία), θα επηρεάσουν ευρύτερες ισορροπίες σε μια περιοχή ήδη τυλιγμένη στις «φλόγες» σύνθετων ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και παζαριών σε όλα τα επίπεδα, διπλωματικό, επιχειρηματικό, γεωπολιτικό, από τα οποία τίποτα δεν έχουν να περιμένουν οι λαοί.


ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
Αντιδραστικές αποφάσεις και ανταγωνισμοί μέσα και έξω

Κατεύθυνση για προετοιμασία για Brexit χωρίς συμφωνία χάραξε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (ΕΣ), οι εργασίες του οποίου ολοκληρώθηκαν την Παρασκευή, καθώς δεν υπήρξε πρόοδος στις συνομιλίες με την πρωθυπουργό της Μ. Βρετανίας, Τερέζα Μέι. «Η συμφωνία δεν είναι προς αναδιαπραγμάτευση», υπογραμμίζεται στα συμπεράσματα του ΕΣ που ζητά «να ενταθούν οι εργασίες για την προετοιμασία σε όλα τα επίπεδα όσον αφορά τις επιπτώσεις από την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου, λαμβανομένης υπόψη κάθε πιθανής έκβασης».

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συζήτησε και το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2021 - 2027, τον προϋπολογισμό της ΕΕ, γύρω από τον οποίο εκδηλώνονται σφοδρές ενδοαστικές κόντρες, καλώντας την αναλαμβάνουσα Προεδρία να συνεχίσει τις εργασίες αυτές με ορίζοντα την επίτευξη συμφωνίας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο το φθινόπωρο του 2019.

Για το Μεταναστευτικό το ΕΣ αφού εξέτασε την εφαρμογή των προηγούμενων αντιδραστικών αποφάσεών του, διαπίστωσε μείωση των προσφυγικών ροών που «οφείλεται στην εξωτερική μεταναστευτική πολιτική της Ενωσης (...) ιδίως, στον έλεγχο των εξωτερικών συνόρων, στην πάταξη των διακινητών και τη συνεργασία με χώρες καταγωγής και διέλευσης, που έχει ενταθεί τους τελευταίους μήνες». Καλεί σε ταχεία ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για την Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή, και ζητά να ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις σχετικά με την οδηγία για τις επαναπροωθήσεις, τον Οργανισμό για το Ασυλο και «όλα τα μέρη του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου».

Σχετικά με την ασφάλεια και άμυνα το ΕΣ εκφράζει ικανοποίηση για την «πρόοδο που έχει επιτευχθεί» ως προς την εφαρμογή της Μόνιμης Διαρθρωμένης Συνεργασίας (PESCO), τη βελτίωση της στρατιωτικής κινητικότητας, την εφαρμογή του ευρωπαϊκού προγράμματος βιομηχανικής ανάπτυξης στον τομέα της άμυνας και τις διαπραγματεύσεις σχετικά με το προτεινόμενο Ευρωπαϊκό Ταμείο Αμυνας. Οπως αναφέρει, «οι πρωτοβουλίες αυτές συμβάλλουν στην ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ και της ικανότητάς της να δρα ως εγγυητής της ασφάλειας, ενώ παράλληλα συμπληρώνουν και ενισχύουν τις δραστηριότητες του ΝΑΤΟ και ενδυναμώνουν τη συνεργασία ΕΕ - ΝΑΤΟ».

Σε ό,τι αφορά τις εξωτερικές σχέσεις συζητήθηκαν οι προετοιμασίες για τη Σύνοδο Κορυφής με τον Σύνδεσμο Αραβικών Κρατών που πρόκειται να πραγματοποιηθεί στις 24 και 25 Φλεβάρη 2019, ενώ στο φόντο του ανταγωνισμού με τη Ρωσία το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξέφρασε «βαθύτατη ανησυχία για την κλιμάκωση στα Στενά του Κερτς και την Αζοφική Θάλασσα, καθώς και για τις παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου από τη Ρωσία», αποφασίζοντας ομόφωνα την παράταση για ένα ακόμα εξάμηνο των εναντίον της κυρώσεων. Στα συμπεράσματά του σημειώνει πως «δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για τη χρήση στρατιωτικής ισχύος από τη Ρωσία», ζητώντας να απελευθερωθούν οι Ουκρανοί ναυτικοί που κρατούνται, να επιστραφούν τα σκάφη που έχουν κατασχεθεί και «να επιτραπεί η ελεύθερη διέλευση όλων των πλοίων από τα Στενά του Κερτς».

Η εμβάθυνση της ΟΝΕ

Παράλληλα, η Σύνοδος Κορυφής ενέκρινε τις κατευθύνσεις και τα επόμενα βήματα και για την «εμβάθυνση» της ΟΝΕ, για τα οποία, εν μέσω σφοδρών ανταγωνισμών, διαμορφώνεται ένας καταρχήν συμβιβασμός, λιγότερο «φιλόδοξος» πάντως από τα όσα πρότεινε η Γαλλία.

Μεταξύ άλλων ο ESM προβλέπεται να αναλάβει αναβαθμισμένο ρόλο στο σχεδιασμό και την παρακολούθηση των προγραμμάτων χρηματοοικονομικής βοήθειας, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ενώ σε επίπεδο Γιούρογκρουπ έχουν συζητηθεί «θέματα βιωσιμότητας των κρατικών χρεών» και ειδικότερα η ενδεχόμενη θέσπιση «ρητρών συλλογικής δράσης», δηλαδή το υποχρεωτικό «κούρεμα» και για τις μερίδες των μεγαλοπιστωτών που δεν θα «επιλέξουν» τη λεγόμενη εθελοντική συμμετοχή τους σε αυτό.

Ο αναβαθμισμένος ΕSM σχεδιάζεται να αναλάβει και το ρόλο «διασώστη» «ύστατης καταφυγής» για τράπεζες της Ευρωζώνης που θα βρεθούν αντιμέτωπες με κινδύνους κατάρρευσης, και αφού βέβαια προηγουμένως θα έχουν εξαντληθεί τα άλλα διαθέσιμα μέσα (π.χ. ανακεφαλαιοποιήσεις, «κουρέματα» κ.ά.).

Για την τραπεζική Ενωση, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, «θα πρέπει να ολοκληρωθεί με παράλληλη επίτευξη της μείωσης και του επιμερισμού των κινδύνων», με φόντο και το σχέδιο για τη διαμόρφωση «κοινού ταμείου» τραπεζικών διασώσεων.

Το «ενιαίο ταμείο εξυγίανσης των τραπεζών» θα ενεργοποιηθεί νωρίτερα από το 2024 που προβλεπόταν, αλλά με την προϋπόθεση ότι «θα επιτευχθεί επαρκής πρόοδος στη μείωση των κινδύνων έως το 2020». Αναφορικά δε με το ενιαίο σύστημα εγγύησης των καταθέσεων, θα συσταθεί ομάδα εργασίας «υψηλού επιπέδου», με την εντολή να καταθέσει τις προτάσεις της μέχρι τον Ιούνη του 2019.



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ