Η «RAND Corporation» ιδρύθηκε το 1948 από τον αμερικανικό στρατό, ως ιδιωτικός οργανισμός που προωθεί την έρευνα και ανάπτυξη με αντικείμενο την ασφάλεια των ΗΠΑ και αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες «δεξαμενές σκέψης».

Η έρευνά της, με τίτλο «Τουιτάροντας ερωτηματολόγια σε φιλο-ουκρανούς inlfuencers: Διερεύνηση των δυνατοτήτων για την επιστράτευση υποστήριξης στον αγώνα ενημέρωσης κατά της Ρωσίας»²,διερευνούσετις δυνατότητες αξιοποίησης των χρηστών του Twitter στον πόλεμο της προπαγάνδας.

Μελετώντας 25 εκατομμύρια αναρτήσεις στη ρωσική γλώσσα από την Ανατολική Ευρώπη, εντόπισε δύο μεγάλες και επιδραστικές κοινότητες. Τη μία την ονόμασε «ακτιβιστές υπέρ της Ουκρανίας», οι οποίοι αντιτίθεντο στη ρωσική επιρροή και υποστήριζαν την πρόσδεση της Ουκρανίας στο ευρωατλαντικό στρατόπεδο, ενώ η άλλη ονομάστηκε «ακτιβιστές υπέρ της Ρωσίας», οι οποίοι στήριζαν τη ρωσική κυβέρνηση.

Οι συντελεστές της έρευνας οργάνωσαν μια διαφημιστική καμπάνια στο Twitter, η οποία οδηγούσε σε ένα ερωτηματολόγιο. Από τις απαντήσεις που συλλέχθηκαν από τη φιλο-ουκρανική κοινότητα, προκύπτει ότι «μεγάλα ποσοστά ερωτηθέντων χρησιμοποιούν το Twitter για να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της ρωσικής επιρροής και μεταφέρουν αυτόν τον ακτιβισμό σε άλλους λογαριασμούς κοινωνικών μέσων και κανάλια εκτός του ίντερνετ, συμπεριλαμβανομένων της συνομιλίας με μέλη της οικογένειας ή φίλους και - σε μικρότερο βαθμό - της συμμετοχής σε ομάδες».

Μάλιστα, τουλάχιστον οι μισοί ανέφεραν ότι είναι ανοιχτοί στη λήψη πρόσθετης κατάρτισης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι περισσότεροι δεν φαίνεται να αντιτίθενται στη λήψη τέτοιας υποστήριξης από την ΕΕ, τις ΗΠΑ ή την Ουκρανία. Επίσης, περίπου οι μισοί «ακτιβιστές» του Twitter (49% των «φιλο-ουκρανών και 54% των «φιλο-ρώσων») απάντησαν θετικά στην ερώτηση εάν θα μπορούσαν να παραχωρήσουν το μοναδικό όνομα χρήστη του λογαριασμού τους στο Twitter (handle) για τις ανάγκες του προπαγανδιστικού πολέμου.

Η έρευνα της RAND κατέληγε στο συμπέρασμα πως είναι δυνατή η εφαρμογή ενός μοντέλου «δανεισμένου» από τον τομέα του εμπορικού μάρκετινγκ, με το οποίο «η Ουκρανία, τα συμμαχικά έθνη ή οι οργανώσεις στη Δύση θα υποστηρίξουν ισχυρούς ακτιβιστές υπέρ της Ουκρανίας με εκπαίδευση, κοινό, υποστηρικτικό δίκτυο και ίσως οικονομική υποστήριξη που θα μπορούσε να ενισχύσει και να διαμορφώσει τον αντίκτυπό τους σε βασικά ακροατήρια».

Η ομάδα της RAND ισχυρίζεται ότι οι αναλύσεις κοινωνικών δικτύων μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να κατατάξουν το κάθε μέλος των «φιλο-ρωσικών» και «φιλο-ουκρανικών» «κοινοτήτων ακτιβιστών» σύμφωνα με τον βαθμό άσκησης επιρροής στο διαδίκτυο. Στην κορυφή κάθε λίστας βρίσκονται οι λεγόμενοι «βασικοί παράγοντες επιρροής», δηλαδή άνθρωποι που μπορούν να επηρεάσουν δυσανάλογα «τον ευρύτερο διάλογο στο Twitter και ενδεχομένως ακόμη και τις γνώσεις και τις πεποιθήσεις των οπαδών τους».

Εφαρμόζοντας στη συνέχεια το μοντέλο του «πρεσβευτή» (brand ambassador) με τους «βασικούς παράγοντες επιρροής», οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν «να οικοδομήσουν μια αρχική σχέση και να εδραιώσουν εμπιστοσύνη» με «ακτιβιστές των μέσων κοινωνικής δικτύωσης», ώστε «να βοηθήσουμε αυτούς τους χρήστες να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να υποστηρίξουν μια ενοποιημένη και δημοκρατική Ουκρανία, να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση σχετικά με συγκεκριμένες ρωσικές εκστρατείες επιρροής, να διαδώσουν memes ή βίντεο περιεχόμενο που ασχολείται με τον γραμματισμό στα μέσα ενημέρωσης ή προσδιορίζει ρωσικά bots και trolls».

Το μοντέλο αυτό φέρεται να προκρίνουν και ειδικοί του ΝΑΤΟ από το Κέντρο Αριστείας του για τις Στρατηγικές Επικοινωνίες.

Οπως αναφέρουν οι μελετητές της RAND, αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ «συστήνουν» την υποστήριξη ενός αποκαλούμενου «στρατού ξωτικών» (army of elves) στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που μπορεί να δημιουργήσει μια «φούσκα θετικών μηνυμάτων». «Οσο περισσότεροι υποστηρικτές είναι με το μέρος μας», λένε, «τόσο μεγαλύτερη είναι η φούσκα των θετικών μηνυμάτων. Εάν έχετε περισσότερους υποστηρικτές με το μέρος σας, μπορείτε να περιμένετε να αναπτυχθείτε ακόμα πιο γρήγορα και να έχετε περισσότερη επιρροή».

«Αξιωματούχος του ΝΑΤΟ», συνεχίζει το κείμενο, «συμφωνεί και σημειώνει ότι μια τέτοια προσέγγιση έχει μοναδική απήχηση στο ΝΑΤΟ, το οποίο ωστόσο απαγορεύεται να χρησιμοποιήσει ψυχολογικές επιχειρήσεις στους δικούς του ανθρώπους».

Αποκαλυπτική είναι και η διαπίστωση του Χέλμους ότι «οι στρατηγικές καμπάνιες επικοινωνίας των ΗΠΑ επηρεάζονται όλο και περισσότερο από τις πρακτικές των influencers». Μιλώντας για τα «TechCamp» που στήνουν οι πρεσβείες των ΗΠΑ για την εκπαίδευση επιλεγμένων δημοσιογράφων και άλλων στο να «επικοινωνούν πιο αποτελεσματικά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης», ο ίδιος έδωσε το παράδειγμα της Λετονίας.

Εκεί «βρίσκονται σε εξέλιξη προσπάθειες για τον εντοπισμό και την ενδυνάμωση των influencers που μιλούν μεν Ρωσικά, αλλά έχουν μια πανευρωπαϊκή αντίληψη. Τέτοιες προσπάθειες είναι ιδιαίτερα κοινές για την καταπολέμηση των εξτρεμιστικών εκστρατειών. Πρόσφατα αξιολογήσαμε μια καμπάνια χρηματοδοτούμενη από τις ΗΠΑ στις Φιλιππίνες, όπου εκπαίδευσαν τους πολίτες στην καταπολέμηση του διαδικτυακού εξτρεμισμού».

Ο Χέλμους εξηγεί επίσης πως στη διάδοση της προπαγάνδας των ιμπεριαλιστών είναι κρίσιμο αυτό να γίνεται με έναν «αυθεντικό και αξιόπιστο» τρόπο:«Ενα tweet της αμερικανικής κυβέρνησης δεν πρόκειται να έχει το ίδιο βάρος με τα μηνύματα ενός μέλους της οικογένειας ή ενός φίλου. Ακόμη και οι εταιρείες γνωρίζουν ότι μια πρόταση ενός φίλου έχει μεγαλύτερο βάρος από μια διαφήμιση. Ετσι, οι στρατηγικές αξιοποίησης των influencers ή των brand Ambassadors είναι κρίσιμες καθώς συμβάλλουν στην ενδυνάμωση τοπικών φωνών σε βασικά θέματα».

Η παραπάνω έρευνα, που όπως φαίνεται ξεκίνησε από το 2018 με κύριο σημείο ενδιαφέροντος την Ουκρανία, δείχνει πως, για παράδειγμα, η σχετικά πρόσφατη σύσκεψη κυβερνητικών αξιωματούχων των ΗΠΑ με 30 «αστέρες» του TikΤοκ για την «ενημέρωσή» τους σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία³δεν αποτελεί ένα μεμονωμένο συμβάν, αλλά τμήμα μιας μελετημένης και σχεδιασμένης προσπάθειας. Η αλήθεια - όπως λένε - «πεθαίνει πρώτη» στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο. Πρόκειται ασφαλώς για «έγκλημα εκ προμελέτης»...

Παραπομπές

1. https://www.forbes.com/sites/petersuciu/2021/03/29/social-media-influencers-are-the-latest-tool-of-psywar/?sh=3a9b101b5582

2. https://www.rand.org/pubs/research_reports/RR4429.html

3. «Ριζοσπάστης», Σάββατο 7 Μάη 2022 - Κυριακή 8 Μάη 2022