«Πιστεύαμε και πιστεύουμε στους 3 πυλώνες Ασφάλισης. Θέλουμε να ενισχύσουμε τον 2ο πυλώνα, τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης...». Αυτά δήλωνε πριν από λίγες μέρες, από το βήμα του 1ου Συνεδρίου Επαγγελματικής Ασφάλισης της Ελληνικής Ενωσης Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΕΛΕΤΕΑ), ο υπουργός Εργασίας Γ. Βρούτσης, επιβεβαιώνοντας την προσήλωση της κυβέρνησης στα σχέδιά της για παραπέρα ιδιωτικοποίηση της Ασφάλισης.

Με το νομοσχέδιο για την ενσωμάτωση Οδηγίας της ΕΕ (2341/2016) για την ενίσχυση των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ), το οποίο ξεκίνησε να συζητιέται στη Βουλή τη βδομάδα που πέρασε, λίγο μετά την ψήφιση του νόμου Βρούτση - Κατρούγκαλου, ο αντεργατικός αυτός σχεδιασμός προχωρά κι άλλο στην πράξη, με την ουσιαστική αβάντα του ΣΥΡΙΖΑ, που κάνει κριτική για... ατέλειες. Αλλά και με την απροκάλυπτη στήριξη από την ηγεσία της ΓΣΕΕ, η οποία με τα ίδια επιχειρήματα με τον ΣΕΒ υπερθεματίζει για τον «σημαντικό ρόλο» που μπορούν να παίξουν τα ΤΕΑ και αξιώνει ακόμα μεγαλύτερη «παροχή κινήτρων».

Οπως θα δούμε όμως και παρακάτω, ο «σημαντικός ρόλος» των ΤΕΑ είναι το γεγονός ότι μπορούν να αποτελέσουν μια τεράστια δεξαμενή για τη στήριξη της κερδοφορίας του κεφαλαίου, με τις εισφορές των εργαζομένων. Οι οποίοι θα ξέρουν τι θα δίνουν, όχι όμως και τι παροχές θα πάρουν, αφού και αυτό το κομμάτι του μόχθου τους θα γίνεται βορά στα αρπακτικά των αγορών και του τζόγου.

Από το 2002, χρονιά ψήφισης του νομοθετικού πλαισίου για τα ΤΕΑ, με το νόμο 3029 του ΠΑΣΟΚ, η δημιουργία τέτοιων ταμείων ήταν και παραμένει στρατηγικός στόχος του κεφαλαίου και των κυβερνήσεών του, για τη στήριξη των επενδύσεων και των κερδών του. Μπροστά σε αυτόν το στόχο στεκόταν ένα σοβαρό εμπόδιο: Η ύπαρξη της δημόσιας υποχρεωτικής επικουρικής ασφάλισης, ως τμήμα της Κοινωνικής Ασφάλισης.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στην επιστολή που απέστειλε ο ΣΕΒ για το τρέχον νομοσχέδιο στη Βουλή, ενώ επιχαίρει για την προώθησή του, σημειώνει ότι «η έλλειψη φορολογικών κινήτρων σε συνδυασμό με την υποχρεωτική διανεμητικού χαρακτήρα επικουρική ασφάλιση, η οποία καλύπτει σχεδόν το σύνολο των εργαζομένων, δεν δημιουργεί νομικό και πραγματικό κενό για την ανάπτυξη της επαγγελματικής ασφάλισης».

Γι' αυτό, στις σχεδόν δύο δεκαετίες από την ψήφιση του ν. 3029, πέρα από τη μετατροπή 4 υποχρεωτικών επικουρικών ταμείων δημόσιου χαρακτήρα σε ιδιωτικού χαρακτήρα, καθώς και τη δημιουργία ακόμα 20 επαγγελματικών ταμείων σε εθελοντική και όχι υποχρεωτική βάση, με σχετικά μικρό αριθμό μελών, ο σχεδιασμός αυτός δεν προχώρησε.

Προϋπόθεση λοιπόν για να προχωρήσουν η δημιουργία και η εξάπλωση των ΤΕΑ, όπως βέβαια και του αμιγώς ιδιωτικού 3ου πυλώνα, ήταν να σβηστεί από τον χάρτη η δημόσια επικουρική ασφάλιση.

Αυτήν ακριβώς τη στρατηγική εξυπηρέτησε η επίθεση που ξεδιπλώθηκε και στην επικουρική ασφάλιση, με ιδιαίτερη επιτάχυνση κατά την περίοδο της καπιταλιστικής κρίσης, από τις κυβερνήσεις ΝΔ - ΠΑΣΟΚ - ΣΥΡΙΖΑ, με το πετσόκομμα των επικουρικών συντάξεων και των εφάπαξ, για τα οποία μάλιστα το κράτος για δεκαετίες δεν είχε καταβάλει ούτε ένα ευρώ! Στόχος τους ήταν η δημόσια επικουρική ασφάλιση να «φύγει από τη μέση» και τη θέση της να πάρουν τα ΤΕΑ.

Ταυτόχρονα, στους σχεδιασμούς της κυβέρνησης παραμένει η άμεση ιδιωτικοποίηση του σημερινού ΕΤΕΑΕΠ, που με τον πρόσφατο νόμο Βρούτση - Κατρούγκαλου εντάχθηκε στον e-EFKA ως ένα παράλληλο σχέδιο ιδιωτικοποίησης της Ασφάλισης.

Την αντεργατική σκυτάλη παρέλαβε το τρέχον νομοσχέδιο για την ενσωμάτωση της σχετικής ευρωενωσιακής Οδηγίας, ενώ αναμένεται και η παραπέρα τροποποίηση και συμπλήρωση του νόμου 3029/2002, με τον οποίο θεσμοθετήθηκε η επαγγελματική ασφάλιση, ώστε να δοθούν νέα «κίνητρα» για την επέκτασή της, π.χ. η μείωση της φορολογίας, που απαιτεί - όπως είδαμε - ο ΣΕΒ.

Καθόλου τυχαία, εξάλλου, στη στρατηγική αυτή του κεφαλαίου και των κυβερνήσεών του έχει στρατευτεί εδώ και χρόνια και η ηγετική ομάδα της ΓΣΕΕ (ΠΑΣΚΕ, ΔΑΚΕ, ομάδα Βασιλόπουλου), που όλα τα προηγούμενα χρόνια έβαλε πλάτη για να προωθηθούν τα ΤΕΑ, συνδικαλιστικά τους στελέχη πρωτοστάτησαν και πρωτοστατούν στη συγκρότησή τους. Οπως φρόντισαν να υπενθυμίσουν και κατά τη συζήτηση του τρέχοντος νομοσχεδίου για την Οδηγία της ΕΕ, οι εργατοπατέρες φιλοδοξούν να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτήν την κατεύθυνση και ήδη έχουν προχωρήσει σε συμφωνία με τις εργοδοτικές ενώσεις για τη δημιουργία «Εθνικού Επαγγελματικού Ταμείου»...

Τα «τσακάλια» των αγορών δεν σταματούν να υπογραμμίζουν ότι σε αυτόν τον τομέα η επίθεση στην Ελλάδα έχει μείνει πίσω σε σύγκριση με την ΕΕ. «Μυρίζονται ψητό» και απαιτούν να τους λυθούν τα χέρια, όπως και πρόσθετα κίνητρα. Επιχειρώντας να κρύψουν τους πραγματικούς τους στόχους, ότι θέλουν δηλαδή να βάλουν στο χέρι και αυτό το κομμάτι του μόχθου των εργαζομένων, εμφανίζονται τάχα να «ανησυχούν» για τους πιο αδύναμους, οι οποίοι όπως λένε «κινδυνεύουν» από την κατάσταση των δημόσιων ασφαλιστικών συστημάτων... ενώ θα τους «σώσουν» τα ιδιωτικά συστήματα!

Χαρακτηριστική ήταν η τοποθέτηση που έκανε στο προαναφερθέν Συνέδριο Επαγγελματικής Ασφάλισης ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (EIOPA), Γκ. Μπερναντίνο, ο οποίος ισχυρίστηκε: «Αν δεν προχωρήσουμε σε αλλαγές, δεν θα μπορέσουμε να αποφύγουμε τη συνταξιοδοτική φτώχεια στο μέλλον. Χρειάζεται περισσότερη ελευθερία για το χτίσιμο των συντάξεων και ένα περισσότερο ευέλικτο θεσμικό πλαίσιο. Ζητούμενο είναι η ευρεία συμμετοχή των εργαζομένων στα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης και ιδιαίτερα των ατόμων με χαμηλότερα εισοδήματα».

Αυτό που δεν είπε είναι ότι η «συνταξιοδοτική φτώχεια»... δεν πέφτει από τον ουρανό, αλλά είναι αποτέλεσμα της αντιασφαλιστικής επίθεσης σε όλη την ΕΕ για την υπηρέτηση των συμφερόντων του κεφαλαίου. Τα ίδια συμφέροντα υπηρετεί η παραπέρα προώθηση της επαγγελματικής ασφάλισης, το πώς τα διάφορα αρπακτικά της Ασφάλισης και των χρηματιστηρίων θα βρουν νέα πεδία κερδοφορίας, την ίδια ώρα που οι εργαζόμενοι θα βλέπουν τις εισφορές τους να τζογάρονται, θα ξέρουν τι θα δίνουν αλλά όχι τι - και αν - θα πάρουν...

Την ομολογία αυτή την κάνουν οι ίδιοι, καθώς όπως υπογράμμισε πρόσφατα σε σχετική έκθεσή της η EIOPA, «με περίπου 4 τρισεκατομμύρια ευρώ περιουσιακά στοιχεία που έχουν υπό την διαχείρισή τους, τα Ιδρύματα Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών (ΙΕΣΠ) του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) αποτελούν έναν σημαντικό παράγοντα στις χρηματοπιστωτικές αγορές, με επιπτώσεις στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα».

Μάλιστα, η ίδια η Οδηγία της ΕΕ που εισήχθη στην ελληνική Βουλή είναι σαφής ως προς τη σκοπιμότητα των επαγγελματικών ταμείων, αναφέροντας χαρακτηριστικά: «Είναι σημαντικό επειδή τα συστήματα Κοινωνικής Ασφάλισης υφίστανται ολοένα και μεγαλύτερες πιέσεις, γεγονός το οποίο σημαίνει ότι οι πολίτες στο μέλλον ενδέχεται να βασίζονται ολοένα και περισσότερο σε επαγγελματικές συνταξιοδοτικές παροχές για τη συμπλήρωση των μελλοντικών συνταξιοδοτικών αποταμιεύσεων. Τα ΙΕΣΠ διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο για τη χρηματοδότηση της οικονομίας της Ενωσης».

Ειδικά στη χώρα μας, όπως σημειώνει ο πρόεδρος της ΕΛΕΤΕΑ Χρ. Νούνης, το ενεργητικό των 23 επαγγελματικών ταμείων που έχουν δημιουργηθεί μέχρι τώρα ανέρχεται στα 1,6 δισ. ευρώ και τα κεφάλαια αυτά αφορούν μόνο το 4,1% των απασχολούμενων. Κάτι που σημαίνει ότι οι «επαγγελματίες» του χώρου «μυρίζονται ψητό», καθώς τα περιθώρια να «μαντρώσουν» μέσα στα επαγγελματικά ταμεία πολύ μεγαλύτερο αριθμό απασχολούμενων, χωρίς να υπάρχει καμία δέσμευση για το ύψος των συντάξεων που θα δώσουν, είναι πολύ μεγάλα.

Αναδεικνύοντας ταυτόχρονα την πραγματική στόχευση της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών που προωθεί η κυβέρνηση κατά 5 μονάδες, που δεν είναι βέβαια η αύξηση του εισοδήματος των ασφαλισμένων, ο πρόεδρος της ΕΛΕΤΕΑ ανέφερε χαρακτηριστικά: «Η τρέχουσα συγκυρία φαντάζει πρόσφορη λόγω και των εξαγγελθεισών επικείμενων σταδιακών μειώσεων των ασφαλιστικών εισφορών του 1ου πυλώνα, οι οποίες μπορούν να απελευθερώσουν και να κατευθύνουν εισφορές εργοδοτών και εργαζομένων προς τους κεφαλαιοποιητικούς πυλώνες με την κατάλληλη ενημέρωση και επιπλέον στοχευμένη κινητροδότηση από την πολιτεία».

Ομολογούν δηλαδή ότι η μείωση των εισφορών είναι το μέσο για τη μεταφορά πόρων από το δημόσιο στο ιδιωτικό σύστημα, χωρίς βέβαια το τελευταίο να εγγυάται την απόδοση των συντάξεων...

Απ' αυτήν την άποψη, είναι χαρακτηριστικές οι δηλώσεις που έκανε πριν από λίγους μήνες ο πρώην υφυπουργός Εργασίας Ν. Μηταράκης:«Η ανυπαρξία δεύτερου πυλώνα και ο πολύ μικρός τρίτος πυλώνας σημαίνει ότι η χώρα μας δεν έχει εγχώριους θεσμικούς επενδυτές, τα συνταξιοδοτικά ταμεία άλλων κρατών, εντός και εκτός ΕΕ, που ευελπιστούμε να έρθουν να επενδύσουν στο ελληνικό χρηματιστήριο, στα ελληνικά ομόλογα είτε άμεσα στις ελληνικές εταιρείες. Δεν έχουμε Ελληνες θεσμικούς επενδυτές όπως έχουν όλες οι χώρες της Ευρώπης, οι οποίες δημιουργούν και μια μεγαλύτερη σταθερότητα και στο χρηματιστήριο και στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Στο τέλος λοιπόν αυτής της προσπάθειας θεωρούμε ότι τα κεφάλαια που μπορούν να δημιουργηθούν στην ελληνική αγορά μπορεί να ξεπεράσουν τα 50 δισεκατομμύρια ευρώ στην πλήρη εκτέλεση του συστήματος, όταν φτάσουμε στην ολοκλήρωση μιας γενιάς που έχει μπει στο αποταμιευτικό και κεφαλαιοποιητικό επικουρικό σύστημα. Ενώ σήμερα, τα κεφάλαια που επενδύονται από το Ασφαλιστικό στην ελληνική οικονομία είναι λιγότερο από 1% επί του συνολικού ΑΕΠ, με την πλήρη μετάβαση στο νέο σύστημα τα κεφάλαια θα ξεπερνούν τα 50 δισ.».

Επιβεβαιώνεται δηλαδή ότι η πραγματική επιδίωξη που υπηρετεί η ιδιωτικοποίηση της Κοινωνικής Ασφάλισης είναι η ανάγκη των καπιταλιστών να βρουν νέες πηγές άντλησης κεφαλαίων και κερδοφόρας επιχειρηματικής δράσης.

Στον αντίποδα, οι ασφαλισμένοι στα ΤΕΑ διαπιστώνουν τη δραστική περικοπή των παροχών τους. Μια τέτοια περίπτωση είναι το Επικουρικό στο Φάρμακο, το ένα από τα τέσσερα Ταμεία που από ΝΠΔΔ μετατράπηκε σε επαγγελματικό.

Τα ίδια τα καταστατικά αυτών των Ταμείων, εξάλλου, ξεκαθαρίζουν ότι δεν υπάρχουν εγγυήσεις για τις παροχές τους. Το καταστατικό ενός νεοσύστατου τέτοιου Ταμείου αναφέρει χαρακτηριστικά: «Ο Κλάδος Συνταξιοδοτικών Παροχών εφαρμόζει το κεφαλαιοποιητικό σύστημα προκαθορισμένης εισφοράς. Δεν εγγυάται το ύψος της εφάπαξ παροχής, ούτε το ύψος της επενδυτικής απόδοσης, ούτε το ύψος των επενδυτικών εξόδων».

Επιπλέον, η EIOPA στον επικαιροποιημένο πίνακα κινδύνων που δημοσίευσε πριν από μερικούς μήνες, βάσει των στοιχείων του Solvency II για το δεύτερο τρίμηνο του 2019, ανέφερε πως «τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι εκθέσεις κινδύνου του ευρωπαϊκού ασφαλιστικού τομέα παρέμειναν γενικά σταθερές σε σύγκριση με τον Ιούλιο. Οι μακροοικονομικοί κίνδυνοι και οι κίνδυνοι αγοράς συνεχίζουν να κυμαίνονται σε υψηλά επίπεδα».

Σχετικές ανακοινώσεις έγιναν πρόσφατα από τα δύο μεγαλύτερα συνταξιοδοτικά ταμεία στην Ολλανδία, αλλά και παγκοσμίως, που σημείωσαν ότι «τα αρνητικά επιτόκια προκαλούν τριγμούς και στα κεφαλαιοποιητικά συστήματα συντάξεων, τουλάχιστον πρόσκαιρα. Επίσης, επηρεάζουν και τα αποτελέσματα των ασφαλιστικών εταιρειών...».