Την ευκαιρία να γνωρίσουν τη μαρξιστική ανάλυση για το φαινόμενο της γυναικείας ανισοτιμίας, να συζητήσουν για τις θεωρίες που διδάσκονται στις σχολές, να προβληματιστούν για τους ιστορικούς όρους στη διαμόρφωση της οικογένειας, την εξέλιξή της, τις σχέσεις ανάμεσα στα δύο φύλα, έδωσε σε φοιτήτριες και φοιτητές η εκδήλωση που διοργάνωσαν οι Οργανώσεις του ΚΚΕ και της ΚΝΕ στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, με ομιλήτρια την Ελένη Μπέλλου, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.

Αναφερόμενη στη μελέτη του γυναικείου ζητήματος από τους θεμελιωτές της κομμουνιστικής ιδεολογίας, Μαρξ και Ενγκελς, η Ε. Μπέλλου προέτρεψε τις φοιτήτριες και τους φοιτητές να γνωρίσουν τη συνεισφορά τους από το πρωτότυπο έργο τους.

Συνοψίζοντας τα βασικά σημεία της ανάλυσής τους, ανέφερε: «Το χαρακτήρισαν γυναικείο ζήτημα θέλοντας να δώσουν ότι πρόκειται για ένα ιστορικό - κοινωνικό φαινόμενο που αποτελεί το σύνολο όλων των ειδών των διακρίσεων σε βάρος της γυναίκας, οικονομικών, πολιτικών, πολιτιστικών, διακρίσεων και μεταξύ των δύο φύλων, που διαμορφώθηκαν σε χιλιάδες χρόνια της πορείας της κοινωνικής εξέλιξης. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Οι Μαρξ και Ενγκελς ανέδειξαν ότι αυτό το σύνολο των διακρίσεων είχε, στον πάτο του, μία αιτία: Το χωρισμό της κοινωνίας σε τάξεις με διαφορετικά συμφέροντα. Κι ο χωρισμός της κοινωνίας σε τάξεις έγινε όχι τυχαία, αλλά γιατί στην πορεία της κοινωνικής εξέλιξης δόθηκε η δυνατότητα σε μια μερίδα της κοινωνίας να αποκτήσει ιδιοκτησία, να αποκτήσει κατοχή πάνω στα μέσα παραγωγής, να ιδιοποιείται το προϊόν της εργασίας άλλων. Τότε εμφανίστηκε αυτή η δυνατότητα, όχι μόνο να υποτάξει ένα τμήμα της κοινωνίας, μειοψηφικό, περιορισμένο αριθμητικά, το μεγαλύτερο τμήμα των εργαζομένων, αλλά διαμορφώθηκε και η δυνατότητα να γίνει η λεγόμενη, όπως τη χαρακτηρίζει ο Ενγκελς, "ιστορική ήττα" του γυναικείου φύλου, η υποταγή του στο ανδρικό.

Θα έλεγα να απαιτήσετε, ειδικά στην Πάντειο, να μπει στη βιβλιογραφία, να διαβάσετε το θεμελιακό έργο του Ενγκελς. Το έργο δηλαδή που επιγράφεται "Η καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους". Το λέω γιατί είδα ορισμένες εργασίες φοιτητών πάνω στον κύκλο των σπουδών για τα φύλα. Οι εργασίες αυτές αναφέρονταν στον Μαρξ και στον Ενγκελς όχι από την πηγή, αλλά από το πώς παρουσιάζεται από άλλους διανοητές αυτό που έχουν πει. Ανεξάρτητα από το τι κριτική μπορεί κάποιος να έχει, θετική ή αρνητική, πρέπει να ανατρέχετε στις πηγές κι όχι να παίρνετε την ερμηνεία που δίνει ο ένας, ο άλλος, ο τρίτος».

Οσον αφορά την οικογένεια, σε μια μελλοντική κοινωνία, απαλλαγμένη από την εκμετάλλευση, με σχέσεις ισότιμες και ανάμεσα στα δύο φύλα, η Ελ. Μπέλλου, μεταξύ άλλων, σημείωσε τα εξής: «Η αναγκαιότητα της ατομικής οικογένειας, που στηρίχτηκε στην ατομική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής, δε θα υπάρχει στο μέλλον. Θα υπάρχει όμως η συμβίωση δύο ανθρώπων, για όσο το επιλέγουν. Η σχέση που κάνουν αποκλειστικά και μόνο επειδή έχουν τη φυσική, πνευματική, ψυχική και οποιαδήποτε άλλη έλξη και αναγκαιότητα που οδηγεί και στο να επιλέξουν να κάνουν παιδί, να βοηθήσουν στην ανάπτυξη του παιδιού, βεβαίως και με τη βοήθεια της κοινωνίας. Δεν θα είναι αποκλειστικά ατομική υπόθεση αλλά κοινωνική, με όλη την πρόνοια, το κοινωνικό δίκτυο που θα παρέχει το σοσιαλιστικό κράτος. Αυτή η σχέση δεν έχει ανάγκη ούτε από πολιτικούς γάμους, ούτε από πολιτικά σύμφωνα. Αλλά η κοινωνία θα δίνει και θα ελέγχει ευθύνες και των δύο γονέων απέναντι στο παιδί, χωρίς να υποχρεώνει να διατηρήσουν τη συμβίωση εφόσον οδηγηθούν τα πράγματα στο να μη θέλουν πια να συμβιώνουν μεταξύ τους.

Ενας άντρας και μια γυναίκα επιλέγουν να ζήσουν μαζί γιατί έτσι τους ευχαριστεί. Εμείς λέμε η επιλογή αυτή να μην είναι προϊόν οικονομικών όρων. Γιατί η επιλογή αντρών και γυναικών να κάνουν οικογένεια ήταν τέτοιο προϊόν στο παρελθόν αλλά και σήμερα. Γιατί ο άντρας έπρεπε να ζήσει τη γυναίκα, αλλά και να ξέρει ποια είναι τα παιδιά του, οι κληρονόμοι του. Γι' αυτό υπήρχε η μοιχεία ως αδίκημα για τη γυναίκα, αλλά δεν ήταν αδίκημα για τον άντρα.

Οι όροι της αστικής οικογένειας εν μέρει αναπαράγονται και στην εργατική - λαϊκή οικογένεια. Πάρτε ένα ζευγάρι, που έζησε καλά 5 - 10 χρόνια, έχει δυο παιδιά, έφτασε σε ένα σημείο που φθάρηκε η ερωτική σχέση, δε μετατράπηκε σε κάτι άλλο φιλικό, ουσιαστικό και θέλει να χωρίσει. Και δεν μπορεί να χωρίσει γιατί ούτε ο ένας ούτε ο άλλος μπορεί να ζήσει με τα μεροκάματα και τους μισθούς της πείνας. Ούτε αυτός ούτε τα παιδιά. Αυτό είναι μια οικονομική κοινωνική πραγματικότητα. Γι' αυτό λέω εν μέρει οι όροι της αστικής οικογένειας αναπαράγονται και στην εργατική - λαϊκή οικογένεια ακόμα. Είμαστε δηλαδή σε μια φάση που πεθαίνει το παλιό, παθαίνει η παλιά, η ατομική οικογένεια, αστικού τύπου, ή και προκαπιταλιστικού τύπου αν θέλετε, και δεν έχουν διαμορφωθεί πλήρως οι οικονομικοί - κοινωνικοί όροι - γιατί δεν είναι μόνο θέμα νοοτροπίας, μόνο θέμα ιδεολογικό - πολιτιστικό - για το καινούργιο, για εκείνη τη συμβίωση που θα είναι απαλλαγμένη από οποιοδήποτε άλλο καταναγκασμό, οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό, και θα είναι μόνο προϊόν της ελεύθερης επιλογής των δύο.

Εχασε ο άντρας αυτά που είχε πριν, ότι ήταν το στήριγμα της οικογένειας, της γυναίκας, ότι αυτός έπρεπε να έχει τις πρωτοβουλίες, το πάνω χέρι. Και η γυναίκα βγήκε ολίγον άτσαλα στο νέο, ας πω τον "κοινωνικό της ρόλο", με υπερβολές και τα λοιπά. Και κάπου εκεί στις σχέσεις των δύο φύλων δεν έχει διαμορφωθεί το καινούργιο, ώστε να πάρει αυτή την έκφραση της ουσιαστικής, της ελεύθερης ψυχικής, πνευματικής, σωματικής έλξης και επιλογής».

Ενα σημείο γύρω από το οποίο περιστράφηκε η συζήτηση ήταν η ομοφυλοφιλία, ως φαινόμενο σε κοινωνίες του παρελθόντος αλλά και στις σημερινές συνθήκες. Στην εισηγητική της τοποθέτηση και στις απαντήσεις που έδωσε σε ερωτήσεις που ακολούθησαν, η Ε. Μπέλλου έκανε τις παρακάτω επισημάνσεις:

«Υπάρχουν κοινωνικοί φραγμοί, οι οποίοι εξηγούν γιατί σε ορισμένες κοινωνίες πήρε διαστάσεις η ομοφυλοφιλία. Παραδείγματος χάριν, το ότι ήταν διαχωρισμένη η ζωτική διαδικασία της αναπαραγωγής του είδους από την πνευματική, πολιτιστική, και οποιαδήποτε άλλη κοινωνική εργασία. Ο δουλοκτήτης της εποχής του, έχοντας υποτάξει και τη γυναίκα του, δεν είχε τέτοιου είδους σχέσεις ολόπλευρες. Τη γυναίκα του την έβλεπε ως ζωντανή μηχανή παραγωγής παιδιών. Και έπρεπε να έχει και τον έλεγχο ότι τα παιδιά θα είναι δικά του για να γίνουν κληρονόμοι της ατομικής ιδιοκτησίας του. Επομένως, αυτό τον έσπρωχνε στη σχέση την ψυχική, την πνευματική, με το ίδιο φύλο. Γιατί μιλάμε για δουλοκτήτες, δηλαδή για ανθρώπους που ασχολούνταν με την τέχνη, τα γράμματα, την επιστήμη, τον πολιτισμό, πράγματα με τα οποία δεν ασχολιόταν ως επί το πλείστον η γυναίκα του δουλοκτήτη. Υπήρχαν κι άλλοι κοινωνικοί παράγοντες, οι πόλεμοι, η απομάκρυνση για μεγάλο χρονικό διάστημα. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια αναπτύχθηκαν φαινόμενα όπως οι εταίρες, που ήταν γυναίκες που κάλυπταν την πνευματική, ψυχική ανάγκη των ανδρών ταυτόχρονα με τη σεξουαλική. Χωρίς να αλλάζει η θέση της γυναίκας.

Είναι λαθεμένη, και επικίνδυνη θα λέγαμε, η θεωρία που προβάλλεται και αναπαράγεται, όχι μόνο σαν θεωρία αλλά σαν καθημερινή πρακτική, ότι η ομοφυλοφιλία στέκεται στα ίδια βάθρα με την ετεροφυλία. Βεβαίως, το ΚΚΕ δεν κατατρέχει, δε στιγματίζει, δεν απομονώνει τους ομοφυλόφιλους του ενός ή του άλλου φύλου. Αλλά δεν θεωρητικοποιεί μια επιμέρους ιδιαίτερη επιλογή, που μπορεί να σχετίζεται και με τη φυσιολογία του ατόμου. Αυτό δεν μπορεί να σε οδηγήσει στη σημερινή κατάσταση του να βάζεις τις δύο σχέσεις στα ίδια βάθρα. Δεν μπορεί να οδηγηθείς ακόμα παραπέρα στο να πεις "ναι" στη διεκδίκηση δικαιώματος για τα ομόφυλα ζευγάρια να έχουν παιδί, να υιοθετούν παιδί που προκύπτει από άλλη σχέση για να το μεγαλώσουν. Από κει και πέρα αν κάνουν την επιλογή να συμβιώσουν μεταξύ τους, έτσι ή αλλιώς είναι δικό τους θέμα.

Οταν λέμε, λοιπόν, ποια είναι η θέση των δύο φύλων κατά κανόνα στη διαδικασία της τεκνοποίησης, αυτό είναι αντικειμενικό. Η φυσιολογία είναι αυτή, που τείνει στην εκπλήρωση του σεξουαλικού ενστίκτου ανάμεσα στα δύο αντίθετα φύλα γιατί μέσω αυτού ικανοποιείται και η διαδικασία της αναπαραγωγής, ανεξάρτητα αν σπάνια, ελεγμένα ή όχι, πραγματοποιείται και η αναπαραγωγή του είδους».