ΤΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Καθ' οδόν: Στη Ναύπακτο

Το λιμάνι

Χτισμένη στους πρόποδες της οροσειράς της Πίνδου, στην είσοδο του Κορινθιακού κόλπου, η Ναύπακτος «στέκει με το ένα πόδι στο βουνό και με το άλλο στη θάλασσα». Το ταξίδι της Ναυπάκτου στην Ιστορία ξεκινά το 1104 π.Χ., όταν οι Δωριείς καταφθάνουν στη Ναύπακτο και κατασκευάζουν πλοία (ναυς+πήγνυμι = κατασκευάζω πλοίο), για να περάσουν απέναντι, στην Πελοπόννησο. Φορτωμένη με χιλιάδες χρόνια Ιστορίας, συνεχίζει να έλκει το ενδιαφέρον επισκεπτών σε όλα τα επίπεδα και κρατά ισορροπίες ανάμεσα στη φύση και τη νυχτερινή ζωή, τη χαλαρή βόλτα αλλά και τα extreme sports. Ας γνωρίσουμε τα πιο κεντρικά αξιοθέατα της πόλης.

Το λιμάνι και ο ήρωάς του

Σήμα κατατεθέν της Ναυπάκτου αποτελεί την «καρδιά» της πόλης. Τμήμα της οχύρωσης της μεσαιωνικής Ναυπάκτου, το λιμάνι σήμερα αποτελεί σημείο αναφοράς και συνάντησης για τους κατοίκους της καθ' όλη τη διάρκεια της μέρας: Από πολύ πρωί, την ώρα που οι ψαράδες πουλούν τη φρέσκια πραμάτεια τους και οι μεγαλύτεροι πίνουν τον πρώτο καφέ της ημέρας κάτω από τα αιωνόβια πλατάνια της πλατείας, μέχρι αργά το βράδυ όπου οι νεαρότεροι διασκεδάζουν στα καταστήματα. Οι πολύχρωμες βάρκες και τα ιστιοπλοϊκά δίνουν το δικό τους τόνο σε ένα απ' τα πλέον καλαίσθητα σημεία της Δυτικής Ελλάδας.

Το κάστρο

Στο δυτικό βραχίονα του λιμανιού, στέκει το άγαλμα του Γιώργου Ανεμογιάννη. Ο απλός αυτός ναύτης από τους Παξούς, θυσίασε τη ζωή του για τη Ναύπακτο το Μάη του 1821. Κατάφερε να μείνει στην Iστορία, αναλαμβάνοντας μια αποστολή: Να πυρπολήσει μια κορβέτα του τουρκικού στόλου που ήταν αγκυροβολημένη ανοικτά της Ναυπάκτου. Τελικά δεν τα κατάφερε, τον έπιασαν ζωντανό και είχε άσχημο τέλος. Παρ' όλα αυτά, η αυτοθυσία του για την ελευθερία παραμένει ζωντανή.

Το κάστρο και η παλιά πόλη

Χτισμένο στο λόφο πάνω από την πόλη, αποτελεί ένα απ' τα πλέον καλοδιατηρημένα δείγματα φρουριακής αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα. Τη σημερινή του μορφή την οφείλει στους Ενετούς που έχτισαν πάνω στην αρχαία οχύρωση, ενώ οι υπόλοιποι «ιδιοκτήτες» του (Ελληνες, Τούρκοι, Ενετοί, Αγγλοι, πειρατές κ.ά.) το χρησιμοποίησαν ως ορμητήριό τους, βάζοντας ο καθένας και τη δική του «σφραγίδα» στη σημερινή του εικόνα.

Δύο βραχίονες που ακολουθούν την κλίση του εδάφους, κατεβαίνουν από την κορυφή του λόφου - ο ένας ανατολικά κα ο άλλος δυτικά - και κοντά στη θάλασσα κάμπτονται και «κλείνουν» την είσοδο του λιμανιού. Τέσσερα εγκάρσια τείχη ενώνουν τους δύο αυτούς βραχίονες και σχηματίζουν πέντε διαζώματα. Η οχύρωση στο Κάστρο της Ναυπάκτου ενισχύεται με πύργους κυκλικούς και τετράγωνους. Η θέα από το κάστρο είναι επιβλητική. Ολη η είσοδος του Κορινθιακού κόλπου στο «πιάτο» μας.

Παπαχαραλάμπειος Βιβλιοθήκη. Η δημόσια βιβλιοθήκη της πόλης

Στα πρώτα του διαζώματά του «φιλοξενεί» την παλιά πόλη της Ναυπάκτου. Ανηφορίζοντας στα πλακόστρωτα δρομάκια με τα χαμηλά σπίτια και τους πολύχρωμους κήπους και μπαίνοντας απ' το ένα διάζωμά του στο άλλο, «ξετυλίγεται» μπροστά μας η μακρόχρονη ιστορία της πόλης: Πειρατές μάς «περιμένουν» στη εντυπωσιακή Σιδηρόπορτα - είσοδος για το δεύτερο διάζωμα - Τούρκοι «βγαίνουν» απ' το Βεζίρ Τζαμί και το χαμάμ λίγο παραπάνω, ενώ αγωνιστές του 1821 «περπατούν» έξω απ' την οικία Τζαβέλα...

Ο Πύργος, το τζαμί και το ...παζάρι

Πάνω απ' την πλατεία του λιμανιού βρίσκονται τα «Μποτσαρέικα», μια συνοικία με πλακόστρωτα σοκάκια που πήρε το όνομά της απ' τον Πύργο του Μπότσαρη. Κατασκευασμένος απ' τους Βενετούς το 15ο αιώνα, χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία απ' τους διοικητές των εκάστοτε κατακτητών της πόλης. Μετά την απελευθέρωση απ' τους Τούρκους το οίκημα περιήλθε στον Σουλιώτη στρατηγό Νότη Μπότσαρη. Σήμερα ο Πύργος ανήκει στο ίδρυμα Δημητρίου και Αίγλης Μπότσαρη και στους χώρους του στεγάζεται μόνιμη έκθεση για τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου: Ισπανικές πανοπλίες, σημαίες και παντιέρες των χωρών που συμμετείχαν αλλά και αντίγραφα έργων που εκτίθενται σε μουσεία της Ευρώπης και έχουν ως θέμα τη Ναυμαχία.

Το Φετιχέ Τζαμί ήταν το πρώτο μουσουλμανικό τέμενος της πόλης και χτίστηκε απ' το σουλτάνο Βαγιαζήτ Βελή γιο του Μωάμεθ Β' (1446 - 1512) ως προσφορά στον Αλλάχ για την κατάληψη της Ναυπάκτου το 1499. Μετά την απελευθέρωση χρησιμοποιήθηκε από τους ντόπιους ως εμπορικό (πουλούσαν αλάτι) ενώ σήμερα, ανακαινισμένο από την 22η Εφορεία Αρχαιοτήτων που εδρεύει στην πόλη, είναι επισκέψιμο και χρησιμοποιείται για τη διεξαγωγή πολιτιστικών εκδηλώσεων.

Το άγαλμα του Θερβάντες (Miguel De Cervantes) στο λιμάνι της Ναυπάκτου

Περίπατος στη Ναύπακτο του χτες είναι η βόλτα στο Στενοπάζαρο του σήμερα. Στην καρδιά της πόλης, ένα πλακόστρωτο σοκάκι με διώροφα παραδοσιακά κτίρια εκατέρωθεν σφύζει από χρώμα και ζωή. Καλαίσθητα καφέ και προσεγμένα εμπορικά καταστήματα ζωντανεύουν την περιοχή που παλαιότερα υπήρξε η κεντρική αγορά της πόλης, μια ανάσα απ' το λιμάνι όπου ερχόντουσαν τα εμπορεύματα. Χαρακτηριστική η πέτρινη βρύση στη βάση του μεγάλου πλάτανου, κάτω απ' τον Αγ. Δημήτριο.

Η «κιβωτός» της γνώσης και το ...ισπανικό πάρκο

Η Παπαχαραλάμπειος Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ναυπάκτου

λειτουργεί απ' το 1960 και αποτελεί την «κιβωτό» της γνώσης για την πόλη. Χτίστηκε με δαπάνη του ευεργέτη της πόλης Δημήτρη Παπαχαραλάμπους. Στο διώροφο νεοκλασικό κτήριο που τη φιλοξενεί, υπάρχουν πάνω από 50.000 τόμοι ταξινομημένοι σε ψηφιακή μορφή για ευκολότερη αναζήτηση, πλούσιο αρχείο τοπικού τύπου αλλά και ξεχωριστό τμήμα με βιβλία για τη Ναύπακτο και την ευρύτερη περιοχή. Επίσης, στο ισόγειο λειτουργεί δημόσιο κέντρο πληροφόρησης με ηλεκτρονικούς υπολογιστές και δωρεάν πρόσβαση στο διαδίκτυο. Ακόμη, σε μικρό οίκημα δίπλα στη Βιβλιοθήκη βρίσκεται συλλογή του Ναυπάκτιου λογοτέχνη και ιστορικού Γιάννη Βλαχογιάννη με αρκετά σπάνια εκθέματα.

Το πάρκο Θερβάντες αποτελεί ένα ακόμα στολίδι της πόλης. Ισως αναρωτηθούμε τι γυρεύει ο μεγάλος Ισπανός λογοτέχνης, ποιητής και συγγραφέας Μιγκέλ ντε Θερβάντες, στη Ναύπακτο; Ιδού η απάντηση: Το Σεπτέμβρη του 1571 υπηρέτησε ως υπαξιωματικός του στόλου που πολέμησε νικηφόρα στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου στις 7 Οκτώβρη, εναντίον του οθωμανικού στόλου, αμφισβητώντας για πρώτη φορά την κυριαρχία του στη Μεσόγειο. Η στάση του Θερβάντες υπήρξε γενναία, αρνούμενος να περιοριστεί στα «μετόπισθεν» παρά το γεγονός ότι ήταν άρρωστος. Κατά τη διάρκεια της μάχης τραυματίστηκε δύο φορές στο στέρνο, ενώ ένας τρίτος τραυματισμός του προκάλεσε μόνιμη βλάβη, αχρηστεύοντας το αριστερό του χέρι. Ευτυχώς για την λογοτεχνία ήταν δεξιόχειρας, χαρίζοντάς μας - ανάμεσα σε τόσα άλλα - και τον Δον Κιχώτη.

Πλατάνια δίπλα στο κύμα

Το άγαλμα του Ανεμογιάννη στο κάστρο του λιμανιού της Ναυπάκτου

Αν για κάτι ξεχωρίζουν οι δύο παραλίες της πόλης - το Γρίμποβο ανατολικά και η Ψανή δυτικά - είναι για τα αιωνόβια πλατάνια τους, δίπλα στο κύμα. Φυτεμένα τα περισσότερα εξ αυτών τη δεκαετία του '50, σήμερα χαρίζουν το βαθύ τους ίσκιο στους επισκέπτες της περιοχής. Σημείο ξεκούρασης και περιπάτου για τους μεγάλους αλλά και ατέλειωτου παιχνιδιού για τους μικρούς, οι δύο παραλίες της πόλης - που τους καλοκαιρινούς μήνες πεζοδρομούνται - αποτελούν ένα τοπίο για χαλάρωση, ενώ διαθέτουν υποδομές και υπηρεσίες που θα ικανοποιήσουν τους επισκέπτες.

Η βρύση στην κεντρική πύλη του κάστρου

Επιμέλεια:
Ελένη ΑΡΓΥΡΙΟΥ

Απ' τα βουνά του ΔΣΕ στην Κοκκινιά

«(...) κάτι σαν μνημόσυνο σε αυτούς που υπέφεραν και χάθηκαν αγωνιζόμενοι με πολλούς και διάφορους τρόπους για ό,τι καλύτερο για το λαό μας», προσδιορίζει το αφήγημά της με τον τίτλο «Και τώρα πού να πάω;» (εκδόσεις «BalkanXpress») η αγωνίστρια του ΔΣΕ Ελένη Μακρυνιώτη - Τραγγανίδα.

Για τη νέα γενιά όμως, τόσο αυτό το βιβλίο, όσο και άλλα που περιέχουν προσωπικές μαρτυρίες αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης και του ΔΣΕ, αποτελούν κάτι πολύ περισσότερο από τη θεμιτή ανάγκη των βετεράνων μας να αποτίσουν φόρο τιμής στους συντρόφους τους και στην πραγματική, νεότερη Ιστορία του λαού μας. Οχι μόνο γιατί η ανάγκη «μετάγγισης» αυτής της Ιστορίας στις νέες γενιές είναι διαχρονική ως προς τη χρησιμότητά της για το λαϊκό κίνημα, αλλά και γιατί, ειδικά στην εποχή μας, η απόπειρα διαστρέβλωσης και κατασυκοφάντησής της από τους αστούς, έχει λάβει χαρακτηριστικά αντικομμουνιστικής «λαίλαπας» σε όλα τα επίπεδα.

Το αφήγημα αποτελεί τη συνέχεια του πρώτου βιβλίου της με τίτλο «Μυρτιά του Βουνού», στο οποίο αποτυπώθηκαν οι αναμνήσεις από τη συμμετοχή της στην εποποιία του ΔΣΕ, μέσα από τα τμήματα του Αρχηγείου Παρνασσίδας με αρχηγό τον θρυλικό Διαμαντή. Η «κλωστή» πιάνεται από την αποφυλάκιση, λόγω ηλικίας, της αγωνίστριας από τις φυλακές Αβέρωφ και την «έξοδο» ενός κοριτσόπουλου από τα χωριά της Ρούμελης, στην Αθήνα του 1949. Αυτό είναι και το στοιχείο, που καθιστά το αφήγημα αντικείμενο ευρύτερου ενδιαφέροντος για το σημερινό αναγνώστη. Γιατί, μέσα από τις σελίδες του, «μεταφερόμαστε» στην προσφυγομάνα και πόλη - ήρωα, την Κοκκινιά, όπου βρίσκει απάγκιο, αλληλεγγύη και προστασία, φτάνοντας «μ' ένα αποφυλακιστήριο στην τσέπη και με σφιγμένη από φόβο την καρδιά...». Και όπου, πολύ σύντομα, καταλαβαίνει «πως η Κοκκινιά ήταν η "κλώσα" των κατατρεγμένων και των αγωνιστών (...) που άπλωσε τα φτερά της και σκέπασε κάθε κατατρεγμένο και ξεριζωμένο (...)».

«Βλέπουμε» τον αγώνα στην παρανομία, τον αγώνα για την επιβίωση, με όλο τον κατασταλτικό μηχανισμό του μετεμφυλιακού καθεστώτος να έχει πέσει πάνω στους αγωνιστές. Μια «καθημερινότητα» που τελικά λαμβάνει χαρακτηριστικά μιας ακόμη «εποποιίας», από την οποία ουσιαστικά ξεπήδησαν οι μεγαλειώδεις στιγμές του λαϊκού κινήματος των δεκαετιών που ακολούθησαν.

Βιβλία όπως αυτό δεν συνιστούν ιστορία με τα τυπικά κριτήρια. Σίγουρα, όμως, ο επιστήμονας ιστορικός που ετεροκαθορίζεται από τις σημερινές και μελλοντικές ανάγκες του αγώνα για έναν καλύτερο κόσμο, τα χρειάζεται. Οπως σίγουρα τα χρειάζονται οι νέες γενιές αγωνιστών.

Μικρές σελίδες

Με το βιβλίο «Flora Graeca, Υπέροχη Ελληνική Χλωρίδα», του Stephen Harris, από τις εκδόσεις «Δίαυλος» δημοσιοποιείται ευρύτερα μια καταπληκτική, σπάνια, δυσπρόσιτη δεκάτομη έκδοση με τον τίτλο Flora Graeca Sibthorpiana (Ελληνική Χλωρίδα του Sibthorp). Ο John Sibthorp (1758-1796), καθηγητής Βοτανικής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, περιηγήθηκε, σε περιοχές της Ελλάδας και της Ανατολικής Μεσογείου στα τέλη του 18ου αιώνα και ανακάλυψε πολλά νέα για την επιστήμη φυτικά είδη, τα οποία ο ίδιος γνώριζε από το έργο του Θεόφραστου και του Διοσκουρίδη. Ο Αυστριακός ζωγράφος Ferdinand L. Bauer(1760 - 1828) τον συνόδεψε στο πρώτο του ταξίδι. Ο John Sibthorp πέθανε από φυματίωση σε ηλικία 37 ετών, χωρίς να προλάβει να δει τη Flora Graeca. Σύμφωνα με τη διαθήκη του, όλα του τα υπάρχοντα (η συλλογή, η βιβλιοθήκη και μεγάλη ακίνητη περιουσία του) τα κληρονόμησε το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, υπό την προϋπόθεση να δημοσιοποιηθεί η συλλογή του με τα φυτικά δείγματα από την Ανατολική Μεσόγειο με δύο εκδόσεις: 1) Flora Graeca με έγχρωμη εικονογράφηση των φυτών και 2) Prodromus Florae Graecae με τα ονόματα των φυτών χωρίς εικονογράφηση. Η πανάκριβη, δυσπρόσιτη έκδοση Flora Graeca (1806 - 1840) κυκλοφόρησε σε πολύ λίγα αντίτυπα (1η έκδοση: 25 αντίτυπα). Ενα μοναδικό αντίτυπο από τη 2η έκδοση του 19ου αιώνα (40 αντίτυπα) κοσμεί την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας. Ολα τα πρωτότυπα - έγγραφα, σκίτσα, οι υδατογραφίες του Ferdinand Bauer, σημειώσεις, η φυτοθήκη και το ημερολόγιο του Sibthorp φυλάσσονται στη Βιβλιοθήκη του Τμήματος Plant Sciences του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, σε μια αίθουσα με σταθερή θερμοκρασία (19°C), όπου το κοινό δεν έχει πρόσβαση. Από τις ανεκτίμητες, με όρους ανταλλακτικής αξίας, υδατογραφίες του Ferdinand Bauer, φιλοτεχνήθηκαν χαλκόγραφες, επιχρωματισμένες με το χέρι γκραβούρες των φυτών που αποτελούν τον ιστό της έκδοσης που παρουσιάζει ο «Δίαυλος». Με το βιβλίο του Stephen Harris, Oxford University Herbaria Druce Curator and Lecturer που μετέφρασε και επιμελήθηκε η Επίκουρη Καθηγήτρια του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Σοφία Ριζοπούλου, ένας μοναδικός θησαυρός, που ελάχιστοι έχουν δει μέχρι σήμερα, παρουσιάζεται στο ελληνικό κοινό.

Η Τέχνη της σκιάς... (2)

«Το να περπατάς με ένα φίλο στο σκοτάδι είναι καλύτερο από το να περπατάς μόνος στο φως»...

Ελεν Κέλερ, συγγραφέας