Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, με πρόσχημα την οικονομική καπιταλιστική κρίση, επιχειρεί να δώσει νέο πλήγμα στις εργασιακές σχέσεις. Νομοθετεί όλα αυτά τα μέτρα που έχουν προαποφασιστεί στα επιτελεία της ΕΕ και δρομολογηθεί από τις αρχές της δεκαετίας του '90 κιόλας, από τις προηγούμενες κυβερνήσεις, κρίνοντας ότι στις σημερινές συνθήκες θα γίνουν ευκολότερα αποδεκτά, λόγω του κλίματος φόβου, ανασφάλειας, τρομοκρατίας που βιώνει η εργατική τάξη.

Η έννοια της ευελφάλειας (flexicurity) δεν είναι όρος που επινοήθηκε τελευταία και καταμεσής της οικονομικής κρίσης. Από τη δεκαετία του '90 κιόλας εμφανίστηκε σε κείμενα της ΕΕ, ανάγοντας την εφαρμογή της σε κεντρική επιλογή και βασικό εργαλείο, προκειμένου να εξασφαλιστεί η μείωση του κόστους εργασίας και η ανταγωνιστικότητα της ΕΕ, όπου ανταγωνιστικότητα σημαίνει αύξηση των κερδών του μεγάλου κεφαλαίου. Οι δυνάμεις του μεγάλου κεφαλαίου προβάλλουν το ψεύτικο επιχείρημα ότι παρόλο που αποδιοργανώνονται οι εργασιακές σχέσεις, ταυτόχρονα προστατεύονται μέσω της ευελφάλειας οι εργαζόμενοι.

Η ευελφάλεια άρχισε να εφαρμόζεται γενικευμένα στις χώρες της ΕΕ σε περιόδους αυξημένης καπιταλιστικής κερδοφορίας. Πράγμα που αποδεικνύει ότι τα μέτρα αυτά δεν αποτελούν «ασπιρίνη» στην κρίση, ότι δεν πρόκειται για προσωρινά μέτρα, τα οποία θα παρθούν πίσω μόλις ξεπεραστεί η σκόπελος της οικονομικής κρίσης, αλλά πρόκειται για μέτρα αναγκαία για την κερδοφορία του κεφαλαίου, που θα διατηρηθούν και μετά την ανάκαμψη, που είναι αναγκαία προκειμένου να επιβιώσει ο καπιταλισμός.

Στόχοι της ευελφάλειας, που με τα παραπάνω καθεστώτα εργασίας υλοποιούνται, είναι:

• Η ευελιξία και προσαρμοστικότητα των εργαζομένων (βλέπε μερική απασχόληση, συμβάσεις ορισμένου χρόνου, υπονόμευση και κατάργηση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, αποδιοργάνωση του χρόνου εργασίας, απελευθέρωση των απολύσεων). Να προσαρμόζονται δηλαδή οι εργαζόμενοι κάθε φορά σε διαφορετικές συνθήκες εργασίας, οι οποίες θα εξασφαλίζουν στους εκάστοτε εργοδότες ολοένα και περισσότερα κέρδη.
• Η εξισορρόπηση δικαιωμάτων και υποχρεώσεων (δηλαδή, μείωση των κοινωνικών παροχών, επιδόματα ανεργίας, κλπ., κατεδάφιση των συστημάτων κοινωνικής προστασίας και ασφάλισης). Στην κατεύθυνση αυτή παίρνονται μια σειρά μέτρα: Η μετατροπή του επιδόματος ανεργίας σε επίδομα απασχόλησης, η αύξηση των προαπαιτούμενων ενσήμων για το δικαίωμα σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, οι μεταρρυθμίσεις στην Κοινωνική Ασφάλιση κ.ά.
• Η κινητικότητα των εργαζομένων (βλέπε διαρκής μετάβαση από τη μία εργασία στην άλλη, απελευθέρωση των απολύσεων, κατεδάφιση των συστημάτων κοινωνικής προστασίας, αφού ο εργοδότης θα μπορεί να απολύει χωρίς το κόστος της αποζημίωσης, ενώ ο εργαζόμενος θα είναι υποχρεωμένος να αποδέχεται οποιαδήποτε θέση εργασίας αν θέλει να επιβιώσει, πράγμα που αποδιοργανώνει πλήρως τον ατομικό και οικογενειακό του προγραμματισμό). Αποτελεί μια από τις δικλείδες ασφαλείας του συστήματος προκειμένου να διατηρεί και να αυξάνει την υπεραξία που καρπώνεται. Για να μπορεί εύκολα να εντάσσει μελλοντικά όσο το δυνατόν περισσότερους εργαζόμενους σε νέες σφαίρες παραγωγής, όπου θα κρίνει ότι μπορεί να επενδύσει με στόχο ακόμη περισσότερα κέρδη. Θα ασθενεί ένας τομέας οικονομικής δραστηριότητας με επακόλουθο τις απολύσεις, θα αναπτύσσεται ένας νέος (βλ. τώρα πράσινη ανάπτυξη), όπου θα απορροφούνται εργαζόμενοι. Η κινητικότητα, ωστόσο, δεν αφορά μονάχα τη μετάβαση από κλάδο σε κλάδο ή την εργασία στην ανεργία και ανάποδα, αλλά και τη μετάβαση από χώρα σε χώρα. Η ελευθερία κίνησης κεφαλαίων και εργαζομένων (Μάαστριχτ) σε αυτό ακριβώς αποσκοπεί. Ο εκάστοτε κεφαλαιοκράτης να μπορεί να επιλέγει αφ' ενός τη χώρα όπου θα εγκαταστήσει την επιχείρησή του, με βάση τις πιο συμφέρουσες γι' αυτόν συνθήκες (φορολογία, έξοδα μεταφοράς πρώτων υλών ή προϊόντων, κλπ.) και ταυτόχρονα να επιλέγει και εργαζόμενους ανάλογα με την εγχώρια εργατική τιμή τους (π.χ. ο Ελληνας που θα πηγαίνει να εργαστεί στη Γερμανία θα αμείβεται με βάση το μισθό στην Ελλάδα, θα φορολογείται στην Ελλάδα κλπ.).
• Η ευελιξία στις απολύσεις και στις προσλήψεις. Χαρακτηριστικό είναι ότι και το ΕΚΟΦΙΝ στη Συνεδρίασή του στις 16.02.10, αλλά και η Κομισιόν επισήμαναν ότι χρειάζεται να προχωρήσει η Ελλάδα πιο άμεσα στην απελευθέρωση των απολύσεων. Φαίνεται ξεκάθαρα ο στόχος των εκπροσώπων του κεφαλαίου να αφαιρούν ολοένα και περισσότερα δικαιώματα και κατακτήσεις της εργατικής τάξης. Να γίνεται ολοένα και περισσότερο έρμαιο στις ανάγκες του κεφαλαίου, να ενταθεί ο φόβος και η ανασφάλεια, με στόχο τη χειραγώγησή της και ταυτόχρονα να απαλλάσσονται οι εργοδότες από όσο το δυνατόν περισσότερες υποχρεώσεις και δεσμεύσεις απέναντι στους εργαζόμενους.
• Η κατάρτιση - διά βίου μάθηση. Ποιος ο στόχος; Αρχικά αποτελεί σίγουρα έναν τρόπο ώστε να έχει το μεγάλο κεφάλαιο στη διάθεσή του φθηνό εργατικό δυναμικό. Ταυτόχρονα, αποτελεί και μέσο προκειμένου τα ποσοστά ανεργίας να κρατιούνται χαμηλά, μετατρέποντας την ανεργία σε λανθάνουσα ανεργία και οι επιπτώσεις της (κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές κ.ά.) να μετριάζονται. Αποτελεί, όμως, και μια αναγκαιότητα για το μεγάλο κεφάλαιο.

Το σχέδιο νόμου με τίτλο «Εγγυήσεις κατά της εργασιακής ανασφάλειας και άλλες διατάξεις», που ετοιμάζεται να καταθέσει στη Βουλή η κυβέρνηση, ενσωματώνει πλήρως όλο το προηγούμενο αντεργατικό θεσμικό πλαίσιο, σε μια προσπάθεια να διευρύνει ακόμη περισσότερο τα αντεργατικά καθεστώτα ευέλικτης εργασίας. Πρόκειται για σχέδιο νόμου το οποίο υπηρετεί τις ανάγκες και τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου καθώς δίνει «εγγυήσεις» μονάχα στην κατεύθυνση της εξασφάλισης ακόμη μεγαλύτερου βαθμού εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης.

Μελετώντας το σχέδιο νόμου, μπορούμε να πούμε ότι στην ουσία αποτελεί μια συρραφή ήδη θεσπισμένων αντεργατικών νόμων με ορισμένες αλλαγές, πολλές από τις οποίες κινούνται σε ακόμη πιο αντεργατικό πνεύμα. Ενδεικτικά μπορούμε να αναφέρουμε ορισμένες:

-- Στο Αρθρο 2, παρ. 2(α) και (β) και στην παρ. 3, που αναφέρεται στη μερική απασχόληση, οι προσθήκες και οι ορισμοί στην ουσία θεσμοθετούν την ελαστική εργασία και προσδίδουν ακόμη μεγαλύτερη ευελιξία.

-- Στο Αρθρο 3, παρ. 4, που αναφέρεται στη ρύθμιση θεμάτων προσωρινής απασχόλησης, η προσθήκη της παραγράφου θεσμοθετεί ρητά την ενοικίαση εργαζομένων.

-- Στο Αρθρο 6, που αφορά την κατάτμηση της αδείας, η προσθήκη που αφορά στη δυνατότητα «κατάτμησης του χρόνου αδείας και σε περισσότερες των δύο περιόδων», επί της ουσίας είναι μέτρο που διευκολύνει τον εργοδότη.

-- Στο Αρθρο 7, παρ. 8 για τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας, η προσθήκη της παραγράφου που δίνει τη δυνατότητα καθορισμού άλλου συστήματος διευθέτησης με επιχειρησιακές και κλαδικές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας «ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες του κλάδου ή της επιχείρησης», προσδίδει ακόμη μεγαλύτερη ευελιξία.

Στο σχέδιο νόμου προβλέπονται ορισμένες τροποποιήσεις (για τις συμβάσεις έργου, για τους όρους εργασίας των ενοικιαζόμενων εργαζομένων, το ότι ο έμμεσος εργοδότης δεν μπορεί να απασχολεί ενοικιαζόμενους εργαζόμενους, σε περίπτωση που είχε «πραγματοποιήσει το προηγούμενο εξάμηνο απολύσεις εργαζομένων της ίδιας ειδικότητας ή για οικονομοτεχνικούς λόγους», για κυρώσεις που αφορούν εργοδότες, κ.ά.), οι οποίες είναι κενό γράμμα, αφού και η όποια «προστασία» που σερβίρεται επαφίεται σε ατομικές προσπάθειες των εργαζομένων. Πρόκειται για σχέδιο νόμου βαθιά αντιδραστικό και αντεργατικό που στόχο έχει να θωρακίσει τις ευέλικτες μορφές εργασίας.

Η επικείμενη μεταρρύθμιση του «Καλλικράτη» εισάγει την «αξιολόγηση», με στόχο την πιο στενή προσαρμογή της εκπαίδευσης στις ανάγκες και στον ανταγωνισμό των επιχειρήσεων, δίνει προτεραιότητα στην Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση, προκειμένου να ορίζεται η δομή και το περιεχόμενό της από το κεφάλαιο διασφαλίζοντας φθηνή εργατική δύναμη και την άμεση εκμετάλλευση μέσω της μαθητείας, διαμορφώνει το αυριανό απασχολήσιμο και ψευτοκαταρτισμένο εργατικό δυναμικό που έχει ανάγκη η πλουτοκρατία. Οι αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα θα εντείνουν τα φαινόμενα σύγχρονου αναλφαβητισμού και θα βαθύνουν και θα διευρύνουν τους ταξικούς φραγμούς στη μόρφωση. Με την παραπέρα αποσύνδεση πτυχίου - επαγγέλματος, το διορισμό στελεχών - manager στα σχολεία, η κυβέρνηση προετοιμάζει τον εκπαιδευτικό που θα υλοποιεί ενεργητικά και με αποφασιστικότητα την οπισθοδρομική κυρίαρχη παιδαγωγική, που θα στηρίζει το αποκεντρωμένο σχολείο - επιχείρηση, δίνει ώθηση στις ελαστικές σχέσεις εργασίας στο σχολείο.

Με βάση τα παραπάνω, είναι ευδιάκριτο ότι αναμένεται να επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο τα επόμενα χρόνια το σκηνικό σε ό,τι αφορά τις εργασιακές σχέσεις που θα επικρατούν στους περισσότερους κλάδους και τομείς της οικονομικής δραστηριότητας.

Σήμερα υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις ώστε να μπορούν να ικανοποιηθούν οι σύγχρονες ανάγκες των εργαζομένων. Η τεχνολογική, επιστημονική ανάπτυξη έχει ανοίξει νέους δρόμους προκειμένου να μπορεί να μειωθεί ο χρόνος εργασίας, να αυξάνεται η παραγωγικότητα, να αυξηθούν οι μισθοί και οι συντάξεις, να μπορεί να έχει ο λαός πρόσβαση σε δωρεάν και υψηλής ποιότητας ιατροφαρμακευτικές υπηρεσίες, υπηρεσίες πρόνοιας. Υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις ώστε η εργατική - λαϊκή οικογένεια, τα νέα ζευγάρια, να έχουν στέγη, να μπορούν να υπάρχουν δωρεάν βρεφονηπιακοί σταθμοί και δημόσια - δωρεάν εκπαίδευση.

Υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις προκειμένου να εξασφαλιστεί η μόνιμη και σταθερή δουλειά για όλους, 7ωρο - 5ήμερο - 35ωρο, 1.400 ευρώ βασικός μισθός. Το αίτημα ωστόσο αυτό έρχεται σε ευθεία σύγκρουση με τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου. Είναι επιτακτική η ανάγκη να δυναμώσει το μέτωπο με την ΕΕ, την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, τη ΝΔ, το ΛΑ.Ο.Σ., το ΣΥΝ/ ΣΥΡΙΖΑ, τον εργοδοτικό και κυβερνητικό συνδικαλισμό στην κατεύθυνση της ρήξης και της ανατροπής, της οικοδόμησης του ΑΑΔΜ για τον άλλο δρόμο ανάπτυξης, τη λαϊκή εξουσία και οικονομία, το Σοσιαλισμό.