ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 14 Δεκέμβρη 1997
Σελ. /48
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Η "Σκάλα" στο σπίτι μας

Οσοι έχουν την τύχη να διαθέτουν δορυφορική τηλεόραση ίσως είχαν την τύχη να παρακολουθήσουν το ρεπορτάζ, αλλά και την εξαιρετική παράσταση του Μάκβεθ από την περίφημη "Σκάλα", που δόθηκε πριν από λίγες ημέρες στο Μιλάνο. Ομως οι περισσότεροι από μας (δυστυχώς) δεν έχουν τέτοια "σατανική" συσκευή και μερικοί από μας (ευτυχώς), θα έδιναν τα πάντα για να παραστούν σε μια τέτοια λαμπρή, ξεχωριστή μουσική εκδήλωση.

Για πρώτη φορά όμως, η θέα της μελωδίας και του λυρικού τραγουδιού μας ευλογεί..! Και μας παρουσιάζεται ως τηλεοπτικό θαύμα την Τετάρτη,από την ΕΤ-1, στις 24.00, στην εκπομπή "βραδιά της Οπερας", η πανηγυρική εναρκτήρια παράσταση της χειμερινής περιόδου 1997 - 1998 της Σκάλας του Μιλάνου, που ξεκινά με την όπερα του Τζιουζέππε Βέρντι "Μάκβεθ",υπό τη διεύθυνση του αρχιμουσικού Ρικάρντο Μούτι. Ερμηνεύουν οι: Ρενάτο Μπρουσόν (βαρύτονος), Μαρία Γκουλεγκίνα (υψίφωνος) και ο Ρομπέρτο Αλάγκουα. Προλογίζει η Βανέσα Ρεντγκρέιβ. Η σκηνοθεσία είναι του Γκράχαν Βικ.

Εχουν γραφτεί και έχουν ειπωθεί τόσα πολλά για το μεγάλο συνθέτη Τζιουζέπε Βέρντι (1813-1901), που ό,τι και να προσθέσει κανείς μοιάζει περιττό. Και όμως δεν είναι. Μπορεί σε κάποιους να είναι και οικείος και αγαπητός, αλλά όσο και να φαίνεται απίστευτο, αλίμονο, σε πολλούς παραμένει ένας ξένος που τον έχουν μόνον ακουστά! Και αυτό δεν είναι σφάλμα δικό τους. Ο συνεχής βομβαρδισμός των "μουσικών σκουπιδιών" που, παθητικά δέχονται από την τηλεόραση και το ραδιόφωνο τους θρυμμάτισε την ψυχή, την ακοή και την ευαισθησία, την καλαισθησία. Υπάρχει πάντα καιρός για να μάθουμε να αγαπούμε το ωραίο. Το αιώνιο, το εξαιρετικό. Να σωθούμε από την κακογουστιά. Οπου υπάρχει κίνδυνος - λέει ο Χάιντεγκερ - υπάρχει και σωτηρία... Ας ξαναδούμε λίγο τη ζωή και το έργο του Τζιουζέππε Βέρντι, του σημαντικότερου συνθέτη της όπερας, που την τέχνη του χαρακτηρίζει ένας μοναδικός συγκερασμός δραματικού πάθους και μελωδικού λυρισμού, σε αδιάλειπτη εναλλαγή. Ηδη από τις πρώτες του όπερες "Ναμπούκο" απομακρύνεται από το "μπελ κάντο", όπου κυριαρχούν οι ωραίες και απλοϊκές εναρμονισμένες μελωδίες. Η σύνθεση του Βέρντι είναι βγαλμένη μέσα από το ίδιο το δράμα, το οποίο υπηρετεί και η μουσική του αποκτά μια δική της αυτόνομη προσωπικότητα. Και όμως, ακόμη και εκείνος που δε γνωρίζει το λιμπρέτο, που απλώς ακούει μια άρια, χωρίς να γνωρίζει τα δρώμενα, η δύναμη της μουσικής, το "μουσικό πεπρωμένο" που υπογράφει ο Βέρντι είναι τόσο μεγάλη που αρχίζει να τα φαντάζεται, να τα βλέπει, να τα ζει. Οι ρυθμικές εναλλαγές της μελωδίας της σύνθεσης ακολουθεί τη δραματική πορεία των εσωτερικών αντιθέσεων και ψυχικών συγκρούσεων του ήρωα. Ισως σε ολόκληρη την ιστορία της όπερας να μην έχει ποτέ γραφτεί τέτοιο κουαρτέτο, όπως είναι αυτό που ακούγεται στο "Ριγκολέτο". Αναφερόμαστε στην υπέροχη άρια: "Κόρη ωραία της αγάπης" (Bella figlia dell' amore). Τέσσερα πρόσωπα τραγουδούν μαζί, εκφράζοντας το καθένα τη δική του ψυχική κατάσταση. Ελάχιστοι συνθέτες γνώρισαν τόσα πλούτη και τόση δόξα, ενώ ακόμη ζούσαν, όσες ο Βέρντι. Ομως, εκείνος ποτέ δεν έχασε την επαφή του με τη μουσική, με την αξιοπρέπεια, με την πατρίδα, με τους ανθρώπους, με την ελευθερία και με την ευγένεια της ψυχής. Δε δίστασε να παραιτηθεί από μέλος του πρώτου εθνικού Κοινοβουλίου της Ιταλίας και αρνήθηκε τον τίτλο του μαρκησίου του Μπουσέτο, που ο τότε βασιλιάς θέλησε να του απονείμει μετά το θρίαμβο της όπερας "Φαλστάφ".Μετά το 1880, έζησε μια ήρεμη και ήσυχη ζωή στην Αγία Αγκάτα, στο χωριό των προγόνων του, ενώ τους χειμώνες τους περνούσε στην Τζένοβα.

Τα έργα του συνθέτη, έργα που συγκλόνισαν, που συνεχίζουν να συγκλονίζουν και, που θα αντέξουν στους αιώνες, είναι έργα μοναδικά. Τι να πρωτοθυμηθούμε; Τον "Ναμπούκο", τον "Τροβατόρε", το "Ριγκολέτο", την "Τραβιάτα", τη "Δύναμη του Πεπρωμένου", την "Αϊντα", το "Ρέκβιεμ", τον "Φαλστάφ", τον "Μάκβεθ", την "Ιωάννα της Λωραίνης", το "Δυο Φόσκαροι", το "Κουρσάρος", το "Σίμωνα Μποκανέγκρα", τον "Οθέλο", τον "Αττίλα", τους "Ληστές", τους "Σικελικούς Εσπερινούς"; Ολα αυτά τα έργα είναι γραμμένα από ένα ιδιοφυές χέρι, που είχε μιαν άλλη δύναμη, ένα ταλέντο εξαιρετικό, που του δώρισε γενναιόδωρα η φύση.

Πριν κλείσουμε θα θέλαμε να σημειώσουμε και κάτι ακόμη: ότι το μοναδικό έργο του Βέρντι, που καθυστέρησε να αναγνωριστεί και να αγαπηθεί, είναι τούτο που θα παρακολουθήσουμε: ο "Μάκβεθ",που αναγνωρίστηκε χάρη στη μοναδική ερμηνεία της Μαρίας Κάλλας (λαίδη Μάκβεθ) και μπήκε κι αυτό αργοπορημένα, ίσως, στην ατέλειωτη σειρά των αριστουργημάτων του συνθέτη.

Αρώματα στο σκοτάδι

Υπάρχει, άραγε, τίποτε πιο δυνατό από το άρωμα μιας γυναίκας; Υπάρχει τίποτε πιο δυσάρεστο από το να είναι τυφλός ένας γοητευτικός, ώριμος άνδρας, ένας άνδρας εγωιστής, αξιοπρεπής, αλλά και ευαίσθητος στο ωραίο, που ξέρει να κρύβει καλά την ευαισθησία του, πίσω από μια αληθοφανή κυνικότητα; Μπορεί να υπάρχουν και άλλα πιο ευχάριστα και πιο δυσάρεστα. Ομως, στην ταινία του Μάρτιν Μπρεστ "Αρωμα γυναίκας",στην οποία τον πρωταγωνιστικό ρόλο κρατά με θαυμάσιο τρόπο ο Αλ Πατσίνο,φαίνεται πως δεν υπάρχει. Η ταινία που θα παρουσιαστεί, σήμερα Κυριακή από το STAR στις 21.00, είναι πραγματικά εξαιρετική και την προτείνουμε ανεπιφύλακτα. Είναι, ίσως, η πρώτη φορά που το ριμέικ μιας ταινίας είναι το ίδιο καλό, αν όχι καλύτερο, από το πρώτο έργο. Θυμίζουμε ότι είχε γυριστεί και είχε παιχτεί από τον επίσης εξαιρετικό Ιταλό ηθοποιό Βιτόριο Γκάσμαν. Η σκηνή, όμως, που ο "τυφλός" Πατσίνο χορεύει τανγκό με μια νέα, όμορφη και άγνωστη γυναίκα, είναι ανεπανάληπτη. Ενας απόστρατος αξιωματικός, ένας βετεράνος της πολέμου και των γυναικών, που τυφλώθηκε από δικό του λάθος, έχει απομονωθεί και ζει με τις αναμνήσεις και με το αλκοόλ. Είναι δύστροπος, απότομος, απόμακρος, είναι ψεύτης, αλλά και αληθινός, με λίγα λόγια, είναι ανεπανάληπτος. Ενας νεαρός φοιτητής, που έχει ανάγκη από χρήματα, θα δεχτεί την πρόταση της αδελφής του ήρωά μας και θα του κρατήσει συντροφιά για λίγα εικοσιτετράωρα.

Η Δυναστεία

Από την ΕΤ-1 τη Δευτέρα στις 17.50 θα προβληθεί το 2ο επεισόδιο της σειράς των τεσσάρων ωριαίων εκπομπών, που έχει για θέμα την ιστορία της δυναστείας της οικογένειας "Νεχρού Γκάντι". Η εκπομπή προβάλλεται με την ευκαιρία της 5Οής επετείου της ανεξαρτησίας της Ινδίας, της μεγαλύτερης Δημοκρατίας του πλανήτη μας. Η οικογένεια αυτή ήταν Βραχμάνοι, που υπηρέτησαν τους μουσουλμάνους αυτοκράτορες των Ινδιών και αργότερα τους Αγγλους και επηρεάστηκε βαθιά από την αυστηρότητα του Γκάντι και μεταμορφώθηκε σε μια οικογένεια γεμάτη από πατριωτισμό που εναντιώθηκε στην αποικιοκρατία. Η ζωή του Γκάντι είναι γνωστή, είναι όμως χρήσιμο να παρακολουθήσουμε και "τηλεοπτικά" να ζήσουμε όλη αυτή την απίστευτη πορεία. Την πορεία που άλλαξε, όχι μόνο τη δική του ζωή, αλλά και την ιστορία της ίδιας της χώρας.

Ο Τσιγγάνος

Αν έχετε ταυτίσει τον ωραίο γαλανομάτη Αλέν Ντελόν με έναν κομψό άνθρωπο του υπόκοσμου, με έναν επαγγελματία δολοφόνο με αγγελικό πρόσωπο, με έναν γοητευτικό δανδή, τότε δείτε και την άλλη του όψη. Από τη "χρυσή οθόνη" της ΕΤ-3, στις 22.30, την Τρίτη, θα προβληθεί η ταινία του Χοσέ Τζιοβάνι "Ο Τσιγγάνος",με συμπρωταγωνιστές την Ανι Ζιραντό και τον Πολ Μερίς. Ο Ούγκο Σέναρντ είναι ένας Τσιγγάνος, ένας άλλος Ρομπέν των Δασών. Είναι ένας ατίθασος Τσιγγάνος, που δεν μπορεί να ανεχτεί τη ρατσιστική αντίληψη και την άδικη συμπεριφορά της κοινωνίας και των αρχών προς τη φυλή του. Γι' αυτό αποφασίζει να εκδικηθεί και να "δράσει". Να βοηθήσει επιθυμεί, με τον τρόπο του φυσικά, τους "δικούς" του ανθρώπους. Περνάει στην παρανομία, ληστεύει τράπεζες, ταχυδρομεία, πλούσιους επιχειρηματίες και τα κλοπιμαία τα μοιράζει στους φτωχούς Τσιγγάνους, που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα. Επόμενο είναι να θεωρηθεί δημόσιος κίνδυνος και θα αρχίσει η ανηλεής καταδίωξη του. Και όσο ο καιρός περνά, τόσο τα περιθώρια διαφυγής του όλο και στενεύουν.

Τηλεμαραθώνιος... αναζήτησης

Η πείνα, η αρρώστια και ο πόλεμος είναι οι τρεις πληγές της ανθρωπότητας κι ας είμαστε στην αυγή του 2000. Είναι οι αιτίες που αφανίζουν τα παιδιά, που δεν προλαβαίνουν να ονειρευτούν, να μεγαλώσουν, να πεθάνουν φυσιολογικά. Ο τηλεμαραθώνιος της ΝΕΤ, που θα ενώσει τις δυνάμεις του με όλα τα κανάλια, τη Δευτέρα στις 18.30, είναι αφιερωμένος αποκλειστικά στην προσπάθεια της UNICEF και για αρκετές ώρες έως και μετά τα μεσάνυχτα θα δούμε την προσπάθεια με ρεπορτάζ αφιερωμένα στο παιδί. Στο παιδί, που υποφέρει από τη σκληρότητα και την απανθρωπιά των μεγάλων. Θα γίνουν - λέει - εκκλήσεις στο κοινό για να βοηθήσει... Μα έτσι λύνεται το πρόβλημα των 175 εκατομμυρίων παιδιών στον κόσμο που υποσιτίζονται, που πεινούν που λιμοκτονούν, που χάνουν το φως τους από έλλειψη βιταμίνης Α; Ετσι θα αποτίσουμε φόρο τιμής στα 20 εκατομμύρια παιδιά που έχασαν τη ζωή τους, εξαιτίας των πολέμων; Ετσι θα συμπαρασταθούμε στα παιδιά που έχουν μείνει ανάπηρα από τις νάρκες που είναι θαμμένες στη γη; Ετσι θα "γιάνουμε" τα 2 εκατομμύρια παιδικών ψυχών που χάνονται κάθε χρόνο, επειδή δεν έχουν εμβολιαστεί; Ετσι θα εμποδίσουμε το θάνατο 33.000 παιδιών ημερησίως, που θα μπορούσαμε να είχαμε προλάβει, αν... αν... Ομως όχι και πάλι όχι, με ξόρκια, με παρακάλια, με τραγούδια και εκκλήσεις δε γίνεται τίποτε. Τα θαύματα για τους απελπισμένους επινοήθηκαν και οι εκκλήσεις και παρακλήσεις για τους ζητιάνους. Ποιος φταίει για την πείνα, για τον πόλεμο, για τις νάρκες: Αν δεν απαιτήσεις το δίκιο από εκεί που πρέπει, από εκείνους που αποφασίζουν για την τύχη του κόσμου, από τους "μεγάλους", το αποτέλεσμα είναι αστείο. Απλώς νιώθουμε την ανάγκη να ζαχαρώσουμε το θλιβερό χάπι, το ναρκωτικό της συνείδησής μας, δίνοντας κάποια ελεημοσύνη. Ετσι, για να 'χουμε ύπνο ελαφρύ! Φυσικά, γνωστοί καλλιτέχνες έχουν κληθεί και έχουν ανταποκριθεί στην πρόσκληση όπως η Αρλέτα, ο Βαγγέλης Γερμανός, Ο Στέφανος Κορκολής, ο Βασίλης Λέκας, ο Κώστας Μακεδόνας, ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, ο Διονύσης Τσακνής, η Ελένη Τσαλιγοπούλου, η Τάνια Τσανακλίδου και το μουσικοχορευτικό συγκρότημα "Τα πουλιά του κόσμου".

Καλοί οι τηλεμαραθώνιοι, καλές οι δημόσιες εμφανίσεις, καλές οι "καλές προθέσεις" και οι δημόσιες σχέσεις, αλλά ας αναρωτηθούμε ποιος φταίει για όλα αυτά!

Η όπερα του Βέρντι "Μάκβεθ" από την ΕΤ-1



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ