ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 14 Δεκέμβρη 1997
Σελ. /48
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
"Αυτό που μένει είναι η αλήθεια"

Ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου μιλά για το τραγούδι, τις φωνές διαμαρτυρίας, την ανάγκη αντίστασης

Μας τον... σύστησαν, σχεδόν ταυτόχρονα, ο "Προδομένος Λαός" του Μίκη Θεοδωράκη και τα "Τραγούδια του Δρόμου" του Μάνου Λοϊζου,για ν' ακολουθήσει μια πορεία, μακρά και ουσιαστική, που σφραγίστηκε από μεγάλα τραγούδια. Εικοσιτέσσερα χρόνια αριθμεί η "θητεία" του Βασίλη Παπακωνσταντίνου στο τραγούδι, καθώς το 1974 κάνει, ουσιαστικά, την εμφάνισή του στη δισκογραφία με τους παραπάνω δίσκους. Είχε προηγηθεί, δύο χρόνια νωρίτερα, το 1972, ενώ ήταν φαντάρος, ένας μικρός δίσκος με τραγούδια του Βασίλη Αρχιτεκτονίδη. Η συνέχεια, ιδιαίτερα σημαντική, σημαδεύτηκε από συνεργασίες του με πολλούς και αξιόλογους συνθέτες (Μικρούτσικο, Βαρδή, Βακαλάκο κ.ά.). "Συνεργάστηκα, λέει ο Β. Παπακωνσταντίνου, με όλους σχεδόν τους συνθέτες", σημειώνοντας όμως κι ένα του παράπονο. Το ότι τελικά δεν πρόλαβε να κάνει δίσκο με τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι. "Το εμπόδιο, λέει, ήταν τότε οι δισκογραφικές εταιρίες. Ο Μάνος Χατζιδάκις είχε το "Σείριο", ενώ εγώ ήμουνα στη "Μίνως", όπως τόσα χρόνια, και δε γινόταν. Ετσι, είχαμε πει ν' αφήσουμε τη συνεργασία μας γι' αργότερα. Μόλις θα τελείωνε το συμβόλαιό μου να έκανα αυτό το δίσκο ενδιάμεσα. Αλλά, δυστυχώς, τον χάσαμε".

Ειλικρινής σχέση

- Παραμένετε δημοφιλής όχι μόνο στη γενιά, που ενηλικιώθηκε με τα τραγούδια σας, αλλά και σε ένα μεγάλο κοινό, κατά πολύ νεότερο. Τι είναι αυτό που κάνει έναν τραγουδιστή να έχει ερείσματα σε διαφορετικές γενιές;

- "Πέρα από τη φωνή μου, που έχει χαρακτηριστεί καλή και τις προσωπικές μου εμφανίσεις, που έχουν ένα ενδιαφέρον, πιστεύω ότι είναι η σχέση αλήθειας, που έχω με το υλικό που επιλέγω. Επειδή, δεν τραγουδάω απλώς για να υπάρχω ως τραγουδιστής, αλλά έχω ανάγκη να εκφραστώ μέσα από το τραγούδι, επιλέγω το υλικό με τα δικά μου κριτήρια, αισθητικά και ιδεολογικοπολιτικά, προκειμένου να εκφράσει τις αγωνίες μου σαν άτομο. Κι επειδή ακριβώς είναι ειλικρινής η σχέση μου με αυτά που επιλέγω, πιστεύω ότι αυτή η αλήθεια αντικατοπτρίζεται.Πάνε 24 χρόνια από τότε που ξεκίνησα και σε όλο αυτό το διάστημα εμφανίστηκαν και εμφανίζονται στο χώρο του τραγουδιού "κομήτες", πολλοί τραγουδιστές με ημερομηνία λήξης. Ομως, εκείνο που τελικά παραμένει είναι η αλήθεια. Οσοι τραγούδησαν ειλικρινά θα παραμένουν διαχρονικοί και θα κλασικοποιούνται. Βέβαια, δεν πρέπει να ξεχνάμε την ποιότητα των τραγουδιών. Δε φτάνει μόνο να τραγουδάει κανείς ειλικρινά. Πρέπει και ο δημιουργός να έχει δημιουργήσει το υλικό του ειλικρινά, να υπάρχει κι εκεί αυτή η σχέση αλήθειας".

Τραγούδια που αφυπνίζουν συνειδήσεις

- Ξεκινήσατε με πολιτικό τραγούδι. Θεωρείτε ότι το υπηρετήσατε και στη συνέχεια;

- "Νομίζω ότι σήμερα είναι πιο πολιτικό το τραγούδι. Ετσι κι αλλιώς η τέχνη σε γενικές γραμμές είναι μία ωφελιμιστική υπόθεση. Είτε παίρνει θέση, είτε ξύνει πληγές, έχει πολιτικό αποτέλεσμα. Ακόμη κι όταν δεν παίρνει θέση και δεν αφυπνίζει "κλεισμένες" συνειδήσεις και αφήνει τα πράγματα όπως είναι. Το αποτέλεσμα είναι πάλι πολιτικό. Αρα, σε όλες τις περιπτώσεις, όπως και να είναι, ένα προϊόν τέχνης είναι ωφελιμιστικό, το αποτέλεσμα είναι είτε θετικό είτε αρνητικό. Προσπαθώ να είμαι στην πρώτη περίπτωση".

- Γιατί πιστεύετε ότι σήμερα το τραγούδι είναι πιο πολιτικό από παλιότερα;

- "Οποιοδήποτε έργο τέχνης, ακόμη κι ένα άκρως ερωτικό και μόνο τραγούδι, αν είναι πολύ σημαντικό εκπολιτίζει, φέρνει μαζί του πολιτισμό. Αρα, το αποτέλεσμα είναι πάλι πολιτικό. Σήμερα υπάρχουν πολλά τραγούδια με κοινωνικό περιεχόμενο. Μέσα στη διεθνή ροκ σκηνή των τελευταίων 20-30 χρόνων βλέπουμε δημιουργούς, που παίρνουν θέση διαμαρτυρίας απέναντι στο κατεστημένο και κάνουν κοινωνικό τραγούδι.Πολλά ξένα συγκροτήματα, που διεθνοποιήθηκαν ως αστέρες δεν ήταν έτσι απλώς, από πίσω υπήρχε περιεχόμενο. Αναφέρω ενδεικτικά τον Γκάμπριελ, τον Στινγκ, τους Πινκ Φλόιντ, τους Μπιτλς για πολύ καιρό... Υπάρχουν πολλοί καλλιτέχνες γνωστοί κι άλλοι που δεν έγιναν, που μάλλον δεν τους έκαναν, αστέρες. Και στο δικό μας το τραγούδι, τα τελευταία τρία - τέσσερα χρόνια υπάρχει ένας οργασμός νέων συγκροτημάτων με καταπληκτικό στίχο διαμαρτυρίας, αμφισβήτησης, καταγγελίας και πολλές φορές ερωτικό. Αν δεν είναι αυτό, μαζί με το κοινωνικό, πολιτικό τραγούδι, τότε τι άλλο είναι; Είχαμε συνηθίσει κάποια στιγμή, λόγω της ύπαρξης της δικτατορίας, έχοντας τον εχθρό κατά μέτωπο, να του τα λέμε στα ίσια. Αυτό το ονομάσαμε πολιτικό τραγούδι, όμως δεν είναι μόνο αυτό".

Συνάντηση "Σφεντόνας"

- Δημιουργήσατε μια "συνάντηση κορυφής" στη "Σφεντόνα", που έχει μεγάλη απήχηση...

- "Με τον Διονύση Τσακνή και τον Λαυρέντη Μαχαιρίτσα έχουμε συναντηθεί πολλές φορές στα ίδια γήπεδα, στην ίδια σκηνή σε συναυλίες διαμαρτυρίας, συμπαράστασης σε κοινωνικούς αγωνιστές, στο Φεστιβάλ της ΚΝΕ κ.α. Είναι άνθρωποι με συνέπεια σε αυτό που κάνουν και δεν έχουν ποτέ πει "ναι" σε κάποια ευκολία. Κάνουν αυτά που αισθάνονται και όχι εκείνα που πρέπει. Ηταν, λοιπόν, μοιραίο να τους προτείνω να συναντηθούμε σ' ένα κοινό πρόγραμμα. Οσον αφορά την Σωτηρία Λεονάρδου,είναι άνθρωπος πολύ σεμνός, που δεν εκμεταλλεύτηκε ποτέ τη μεγάλη επιτυχία, που είχε στο "Ρεμπέτικο". Κάποια στιγμή την επέλεξε ο Ασιμος, για πρώτη φορά χρησιμοποιώντας άλλη φωνή πέρα από τη δική του, σαν τραγουδίστρια στις δουλιές του και μετά κατέληξε και σε μένα. Ετσι, ήταν φυσικό να κάνω πρόταση και στην Σωτηρία. Στη "Σφεντόνα" παρουσιάζουμε ένα πρόγραμμα με συγκεκριμένο, κατά κάποιο τρόπο, κορμό, πάνω στον οποίο υπάρχουν πολλά περιθώρια για αυτοσχεδιασμό, ανάλογα με την ατμόσφαιρα που δημιουργείται με το κοινό. Συμμετέχω σε πολλά τραγούδια των παιδιών κι εκείνοι σε πολλά δικά μου. Είμαστε τέσσερις καλλιτέχνες, που συνυπάρχουν σε όλα τα επίπεδα".

"Υπάρχει μόνο αντιλαϊκή πολιτική"

- Τι συναντάμε σήμερα στην "Οδό Ελλήνων";

- "Το συγκεκριμένο τραγούδι περιγράφει πολύ καλά το τι συναντάμε και νομίζω ότι ο Βασίλης Γιαννόπουλος έκανε πολύ καλή δουλιά περιγράφοντας τα συν και τα πλην. Η "Oδός Ελλήνων" είναι τώρα ένας δρόμος, ο οποίος πρέπει ν' ανοιχτεί από τους ίδιους τους Ελληνες. Αν του ανοίξουνε το δρόμο με ξένα γκρέιτερς, ξένες μπουλντόζες και ξένα μηχανήματα, πάντα θα είναι κλειστός δρόμος ή τουλάχιστον κατευθυνόμενος και θ' ανοίγει μόνο όσο και όταν θέλουνε οι άλλοι. Αν ο ελληνικός λαός δε συνειδητοποιήσει ότι η δύναμη ανήκει σε αυτόν ολοκληρωτικά, τότε τα πράγματα θα είναι για πάντα δύσκολα. Εδώ, βέβαια, πρέπει και η Αριστερά να κάνει πολύ πιο έντονη την παρουσία της, να δείξει ότι δεν πρόκειται για έναν κομματικό μηχανισμό, αλλά ότι είναι πια τρόπος ζωής για όλους. Πιστεύω, ότι αυτή τη στιγμή το 98% των Ελλήνων είναι αριστεροί, απλώς δεν έχουν κομματική ταυτότητα. Είναι όλοι δυσαρεστημένοι με τις τελευταίες κυβερνήσεις και αυτό είναι πολύ φυσικό, γιατί κάθε άλλο παρά φιλολαϊκή πολιτική υπάρχει. Υπάρχει μόνο αντιλαϊκή πολιτική.Βλέπεις σήμερα ανθρώπους, που από παράδοση νομίζουν ότι είναι δεξιοί, να συμμετέχουν ενεργά σε αγώνες κοινωνικούς κι εργατικούς. Εχουμε ένα λαό, που θέλει ν' αγωνιστεί και να διεκδικήσει, διότι δεν περνάει καλά. Εδώ καλείται η Αριστερά και μάλιστα το ΚΚΕ, ως η πιο παραδοσιακή και αντιπροσωπευτική δύναμη των αγώνων, να το δει λίγο αυτό. Να βοηθήσει, ώστε να απεγκλωβιστεί ο κόσμος από την αντίληψη που ενδεχομένως έχει, ότι κινείται σε στενά κομματικά πλαίσια. Πρέπει να γίνει ένας φορέας, μια αγκαλιά για όλους τους αγώνες, να θέτει ζητήματα κατευθύνσεων και αγώνων. Ασχολούμαι τόσο πολύ με την Αριστερά και το ΚΚΕ γιατί από εκεί περιμένω".

- Σε μια εποχή που το παλιό φοράει τη μάσκα του εκσυγχρονισμού, ποιος είναι ο ρόλος του καλλιτέχνη;

- "Ο ρόλος του είναι να βλέπει όλα αυτά που συμβαίνουν, να ευαισθητοποιείται από αυτά, να τα κάνει έργο και να τα δίνει στον κόσμο, που έχει ανάγκη και από την τέχνη για να ηρεμήσει λίγο η ψυχούλα του. Για να αγαλλιάσει βρίσκοντας μπροστά του ένα πεδίο πολιτισμού και να βλέπει μερικές αλήθειες, που κάποιοι τις έδωσαν με τη μορφή της τέχνης".

- Τι προσδοκάτε σαν καλλιτέχνης;

- "Εκείνο που θέλω - δεν έχω μάθει να κάνω και τίποτα άλλο στη ζωή μου - είναι να παραμένω ανήσυχος, να ψάχνομαι συνέχεια και να έχω αυτή την επαφή με τον κόσμο. Αυτή η στενή επαφή μου με τον κόσμο με κάνει να αισθάνομαι ασφάλεια, να αισθάνομαι χρήσιμος. Ζω με αυτό και δε θα ήθελα να μου λείψει. Γι' αυτό είμαι ζωντανό κύτταρο, καλλιτέχνης εν δράσει και νομίζω ότι δεν έχω χάσει καθόλου από τη ζωντάνια μου. Είναι δική μου ανάγκη να λειτουργώ έτσι".

Ρουμπίνη ΣΟΥΛΗ



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ