Η γνώση, έτσι κι αλλιώς, είναι ένα κοινωνικό αγαθό, που προσδιορίζεται, όσον αφορά στο περιεχόμενο και την ωφελιμότητά της, από την ίδια την κοινωνία, τις ανάγκες της, πιο συγκεκριμένα, και τις προοπτικές της. Κι αυτό σημαίνει πως ό,τι διδάσκεται, μια και η «γνώση» είναι το αντικείμενο της διδασκαλίας, σχετίζεται άμεσα με αυτές τις ανάγκες και αυτές τις προοπτικές. Είναι εύκολο, λοιπόν, να συμπεράνει κανείς πως, ανάλογα με τον τρόπο, τις πολιτικές και τις ιδεολογικές αντιλήψεις δηλαδή, με τον οποίο δομείται και λειτουργεί μια κοινωνία, δομείται και λειτουργεί και η «γνώση». Είναι, επίσης, βέβαιο πως, αν θελήσουμε να παρακολουθήσουμε ιστορικά το χαρακτήρα της «γνώσης» και τον τρόπο που αυτός αναπτύσσεται, εξελίσσεται ή μένει στάσιμος, θα διαπιστώσουμε πως τόσο ο ρυθμός αυτής της ανάπτυξης, όσο και οι αιτίες της στασιμότητας προκύπτουν και διαμορφώνονται από τους ρυθμούς της ανάπτυξης και τις αιτίες της στασιμότητας, που χαρακτηρίζουν τις κοινωνίες, στα πλαίσια των οποίων η «γνώση» γεννιέται, είναι αναγκαία επομένως, και διδάσκεται από τους «μηχανισμούς», που μπορούν να το κάνουν αυτό.

Ενας τέτοιος συλλογισμός, όπως θέλησα συνοπτικά να τον αναπτύξω, μας οδηγεί στο συμπέρασμα πως οποιαδήποτε συζήτηση, ή «διάλογος», όπως κατ' ευφημισμόν χαρακτηρίζεται, με βάση τις ανάγκες της επικοινωνιακής συγκυρίας, ο μονόλογος της κυβερνητικής πλειοψηφίας τα τελευταία χρόνια, δεν μπορεί παρά να διεξάγεται, εννοώ η «συζήτηση», στο ασφυκτικό πλαίσιο των αντιλήψεων για την κοινωνία. Κι αυτό φάνηκε με εφιαλτικά σαφή τρόπο στη συζήτηση που πραγματοποιήθηκε στη Βουλή την περασμένη Δευτέρα. Στη συζήτηση αυτή, η ΝΔ, κάτω από τις ιδεολογικές πιέσεις ενός «κέντρου» που ισχυρίζεται ότι εκπροσωπεί, χωρίς να έχει κατορθώσει έως τώρα να καθορίσει με σαφήνεια τα πολιτικά όρια αυτού του χώρου, περιέγραψε τη Γνώση και τους αρμόδιους για την παραγωγή της «μηχανισμούς», με έναν άκρως γενικό και αόριστο τρόπο. Ισως να μην είχε κάποιος το λόγο να διαφωνήσει με τις διατυπώσεις της ΝΔ, αν, βέβαια, δεν εντόπιζε πίσω από αυτές τις περιγραφές το επικίνδυνο στρατηγικό «όραμα» μιας Εκπαίδευσης, που η οργάνωση και η επιβίωσή της θα ήταν συνάρτηση των ορέξεων της ελεύθερης αγοράς, με το σχήμα και κερδοσκοπικές δραστηριότητες της οποίας ταυτίζεται, κατά τη ΝΔ, η κοινωνία. Το ΠΑΣΟΚ, με τη σειρά του, μας περιέγραψε ένα πρόπλασμα εκπαιδευτικού συστήματος ανατριχιαστικό, όσον αφορά στις προοπτικές του. Μας περιέγραψε μια Εκπαίδευση «ελεύθερη», στο πλαίσιο της οποίας θα διακινούνται, στο όνομα ατομικών επιλογών, τα υποκείμενα της εκπαίδευσης, οι «μαθητές». Απροστάτευτα «αθύρματα» μιας παγκοσμιοποιημένης εκπαιδευτικής λογικής. Θύματα τραγικά ταξικών προσδιορισμών, μακριά και έξω από κάθε κρατική φροντίδα και ενός, έστω και στοιχειώδους, οικογενειακού σχεδιασμού.

Και απέναντι στις προτάσεις αυτές, που με κανένα τρόπο δεν αποτελούν οράματα στο προσκέφαλο του εργαζόμενου λαού, αλλά πολύπλοκους και ραγδαία επερχόμενους εφιάλτες, το ΚΚΕ με τις δικές του προτάσεις. Τις απλές και τις ξεκάθαρες, στηριγμένες στις εμπειρίες μιας εκπαιδευτικής πραγματικότητας, που ούτε «εικονική» μπορούμε να τη χαρακτηρίσουμε, ούτε και απλώς «δυνητική», αλλά μόνο και αποκλειστικά τραγική. Προτάσεις, που ξεπερνούν τα γενικόλογα σχήματα της ΝΔ και τις φιλελεύθερες ονειροφαντασίες του ΠΑΣΟΚ και πολύ απλά και με τόλμη προκαλούν το κράτος, να επιτελέσει τη συνταγματική του υποχρέωση και να μορφώσει, με δικά του έξοδα, σύγχρονα και σωστά τα παιδιά του ελληνικού λαού, όπως το οραματίζεται η κοινωνία των εργαζόμενων ανθρώπων και όχι όπως το απαιτούν οι αδηφάγες γαστέρες του μεγάλου κεφαλαίου. Να, λοιπόν, ποιο πρέπει να είναι το θέμα ενός αμφιλεγόμενου εθνικού διαλόγου για την Παιδεία: Το όραμα ή ο εφιάλτης;