Στις αρχές του αιώνα η ανάσα της πόλης, κύρια των προσφυγικών οικισμών ήταν τα "χίλια δέντρα".Μετά τη μεγάλη πυρκαγιά του 1917 που κατέστρεψετη μισή πόλη, το 1921 κηρύχτηκαν αναδασωτέα 1.300 στρέμματα. Από τότε, με τις αναδασώσεις που ξεκίνησαν το 1939 και συνεχίστηκαν μέχρι πρόσφατα, έφτασε να είναι 30.000 στρέμματα. Ενα πανέμορφο και το μεγαλύτερο περιαστικό δάσος της Ελλάδας. Χρειάστηκε λιγότερο από δύο μέρες για να πέσει - απροστάτευτο καθώς ήταν - θύμα αδίστακτων εμπρηστών, με την ανοχή και τη στήριξη των κυβερνήσεων.

Οι κάθε λογής αρμόδιοι διατείνονταν ότι το Σέιχ Σου ήταν το καλύτερα προστατευμένο δάσος, όχι μόνο της Ελλάδας αλλά ολόκληρης της Ευρώπης! Χρειάστηκε όμως λιγότερο από δύο μέρες για να πέσει θύμα των αδίστακτων εμπρηστών. Μπορεί οι τελευταίοι να παραμένουν στο σκοτάδι, όμως είναι γνωστοί αυτοί που έστρωσαν το δρόμο για την καταστροφή. Δεκαετίες ολόκληρες παραμένει άλυτο το πρόβλημα με τις κάθε λογής ιδιοκτησίες και διεκδικήσεις σχεδόν του μισού δάσους. Καμία κυβέρνηση δε φρόντισε να ξεκαθαρίσει άπαξ διά παντός το θέμα, αφήνοντας ελπίδες σε όλους αυτούς να αιωρούνται. Ελπίδες που πολλαπλασιάστηκαν με το πρόσφατο έγγραφο του υπουργείου Γεωργίας για την ακύρωση της απόφασης που καθόριζε ως δάσος ολόκληρη την περιοχή. Από την άλλη, οι δυνάμεις και τα μέσα δασοπυρόσβεσης αποδείχτηκαν τραγικά λίγα και έτσι η φωτιά αφέθηκε σχεδόν ανενόχλητη στο καταστροφικό της έργο.

Δεκαετίες τώρα η Θεσσαλονίκη καθώς και άλλοι δήμοι και κοινότητες που βρίσκονται στα όρια του δάσους, μεγαλώνουν μέρα με τη μέρα σε βάρος του δάσους (εκατοντάδες παράνομες βίλες έχουν χτιστεί, χωρίς καμία υπηρεσία να "πάρει μυρωδιά"). Για περίπου 3.000 στρέμματα του Σέιχ Σου υπάρχουν τίτλοι κυριότητας, ενώ άλλα 7.000 στρέμματα διεκδικούνται από ιδιώτες. Συνολικά 2.000 αιτήσεις ιδιοκτητών υπάρχουν κατατεθειμένες στο Ειρηνοδικείο Θεσσαλονίκης.

Δεν μπορεί λοιπόν να θεωρηθεί τυχαία η πρόσφατη προσπάθεια του υπουργού Γεωργίας για τα 14.000 στρέμματα. Οπως δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι οι κυριότερες εστίες φωτιάς εκδηλώθηκαν στις διεκδικούμενες περιοχές.

Το 1973 κηρύχτηκε αναδασωτέα η περιοχή του Δάσους Πάρκου, έκτασης 29.700 στρεμμάτων. Εξαιρέθηκαν 50 στρέμματα για συγκεκριμένες χρήσεις όπως γήπεδα, σχολεία κλπ. Επρεπε όμως να γίνει αναγκαστική απαλλοτρίωση των τυχόν ιδιωτικών εκτάσεων.

Το 1979 ο τότε νομάρχης, επικαλούμενος τη μη εφαρμογή των προβλεπόμενων για τις απαλλοτριώσεις, εξαίρεσε από την αναδάσωση όλες τις ιδιοκτησίες. Σε όλη αυτή την περίοδο και ενώ δεν είχε λυθεί οριστικά το θέμα, ορισμένοι έχτισαν σπίτια, ή πούλησαν οικόπεδα, ενώ αυξήθηκαν σημαντικά οι διεκδικητές εκτάσεων.

Το 1990 η τότε Νομάρχης προσπαθώντας να περιορίσει την έκταση του φαινομένου, επανέφερε το προηγούμενο προστατευτικό καθεστώς. Ομως και πάλι δεν έγινε τίποτα σχετικά με τις απαλλοτριώσεις και τις αποζημιώσεις των ιδιοκτητών. Ετσι, τον περασμένο Μάρτη, ο υπουργός Γεωργίας απαντώντας σε σχετικό έγγραφο του Δασαρχείου που ρωτούσε τι θα γίνει τελικά με τις ιδιόκτητες και διεκδικήσιμες εκτάσεις, ανέφερε ότι ο νομάρχης πρέπει να ακυρώσει την προηγούμενη απόφαση του 1990! Ο τυπικός λόγος ήταν, ότι δεν είχε γίνει τίποτα με τις απαλλοτριώσεις! Και βέβαια υπεύθυνες για το γεγονός ότι δεν προχώρησαν αυτές οι διαδικασίες είναι οι κυβερνήσεις της ΝΔ ('90 - '93) και του ΠΑΣΟΚ (από το '93 και μετά). Βέβαια, ένα μήνα αργότερα και μετά το θόρυβο που δημιουργήθηκε από τη σκανδαλώδη αυτή ενέργεια, ο υφυπουργός Γεωργίας ανακοίνωνε από τη Θεσσαλονίκη ότι "πρόθεση της κυβέρνησης" είναι να μετατρέψει το Σέιχ Σου "σε αμιγώς δημόσια έκταση".

Ομως, κατ' αυτόν τον τρόπο, ήταν σαν να όπλιζαν το χέρι των εμπρηστών, που έσπευσαν να δημιουργήσουν τετελεσμένα...

Η δεύτερη εγκληματική ευθύνη της κυβέρνησης συνολικά, αλλά και του υπουργείου Γεωργίας ειδικότερα, είναι ότι - όπως αποδείχτηκε - το καλύτερα φυλασσόμενο δάσος ήταν εντελώς απροστάτευτο!

Η Δασική Υπηρεσία Θεσσαλονίκης έχει στην ευθύνη της όλες τις εκτάσεις του νομού, εκτός από αυτές της Επαρχίας Λαγκαδά. Δηλαδή 1.000.600 στρέμματα από τα οποία περίπου 400.000 στρέμματα είναι δάση διάσπαρτα, από τη Χαλάστρα ως την Επανωμή και από την Περιστερά μέχρι τα όρια του Νομού Κιλκίς. Το Δασαρχείο διαθέτει μόνο 7 πυροσβεστικά οχήματα από τα οποία τα 6 εδρεύουν στο Σέιχ Σου και ένα στο Δερβένι. Το Σέιχ Σου "φυλάσσεται" όλο το 24ωρο (ανά 8ωρο) από τριμελή μεικτή περίπολο με ένα τζιπ. Ενισχυτικά δρουν όποτε χρειαστεί και οι Δήμοι Συκεών, Αγίου Παύλου και Θέρμης με τα τρία συνολικά πυροσβεστικά που απέκτησαν τα τελευταία χρόνια.

Μόνιμοι δασοφύλακες είναι 27 και από τις 15 Ιούνη με την πρόσληψη των εποχικών υπαλλήλων προστέθηκαν άλλοι 72, ανάμεσα στους οποίους και οι 14 δασοκομάντος που έχουν έδρα το ΣΕΔΕΣ.

"Ζητούσαμε και ζητάμε να δώσουν περισσότερα μέσα, εκσυγχρονισμό του στόλου και εκπαιδευμένο προσωπικό. Το δάσος κινδύνευε", δήλωσε στο "Ρ" ο Δασάρχης Θεσσαλονίκης Θεόδωρος Θεοδωρούδης και διευκρίνισε: "Υπάρχει άμεση ανάγκη για τουλάχιστον άλλα 4 πυροσβεστικά οχήματα και 3 επιβατικά, να ανανεωθεί ο στόλος των οχημάτων με νεότερης τεχνολογίας και να επανδρωθεί η υπηρεσία με όλο τον απαραίτητο τεχνικό εξοπλισμό και τέλος να γίνεται διαρκής επιμόρφωση τουλάχιστον του μόνιμου προσωπικού σχετικά με τη διαχείριση του χώρου και τη δασοπροστασία".

Ο Δασάρχης βέβαια υποστηρίζει κι αυτός πως το Σέιχ Σου ήταν από τα καλύτερα φυλασσόμενα δάση στη χώρα, αφού όπως δηλώνει, υπάρχουν καλό οδικό δίκτυο και αντιπυρικές ζώνες, επίσης δύο δεξαμενές χωρητικότητας 1.000 κυβικών νερού και 22 χιλιόμετρα δίκτυο με 40 υδροστόμια. Ομως, στην πραγματικότητα αποδείχτηκε το αντίθετο ακριβώς. Οι δυνάμεις και τα μέσα πυρόσβεσης αποδείχτηκαν ανεπαρκέστατα για την αντιμετώπιση της πυρκαγιάς. Και όπως πάντα, ο "καυγάς" κατευθύνθηκε τεχνηέντως στα πυροσβεστικά αεροπλάνα που έχουν αναγορευθεί στα υπ' αριθμόν ένα μέσα πυρόσβεσης, όσο και να φωνάζουν οι ειδικοί ότι τις φωτιές τις σβήνουν μόνο οι επίγειες δυνάμεις...

Την υποκρισία των άλλων παρατάξεων μέσα στο Νομαρχιακό Συμβούλιο, καθώς και το όψιμο ενδιαφέρον τους για το δάσος, καταγγέλλει ο νομαρχιακός σύμβουλος της "Νομαρχιακής Αγωνιστικής Συνεργασίας" Μιχάλης Σπυριδάκης.Υπενθυμίζοντας πως, από το Γενάρη μέχρι και τον Απρίλη του 1997, η ΝΑΣ έθεσε δύο φορές το θέμα προστασίας, αναβάθμισης και αξιοποίησης του Σέιχ Σου, όμως η πλειοψηφία της αντιπολίτευσης και ο νομάρχης αρνήθηκαν να το δουν σοβαρά και φυσικά δεν πήραν κανένα μέτρο. Μάλιστα επισημαίνει πως υπάρχει ευθύνη της τοπικής εξουσίας, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, για τον όλεθρο και προειδοποιεί πως τουλάχιστον τώρα θα πρέπει να πάρουν άμεσα μέτρα για να αποτρέψουν τον κίνδυνο άλλων καταστροφών στο πολεοδομικό συγκρότημα.

"Το θέμα με τις πυρκαγιές αφορά όλη την Ελλάδα. Η ένταση του φαινομένου αποδεικνύει ότι δεν παίρνονται μέτρα για την προστασία του δασικού πλούτου και του δάσους ως παράγοντα ζωής των πολιτών", είπε ο Μ. Σπυριδάκης, ενώ έκανε λόγω για συνειδητές παραλείψεις της κυβέρνησης και κατήγγειλε την έλλειψη δασικής πολιτικής με συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο. Και όλα αυτά, όπως ανέφερε "για χάρη των συμμοριών που λυμαίνονται τη δημόσια γη, των καταπατητών και μεγαλοκατασκευαστών".

Απαντώντας στο πώς τελικά μπορεί να διασφαλιστεί η αναδάσωση της περιοχής, η παρεμπόδιση της οικοπεδοποίησης της καμένης γης και η άμεση υλοποίηση των αντιπλημμυρικών και άλλων έργων προστασίας της πόλης, ο Μ. Σπυριδάκης ήταν κάθετος: "Μόνο μέσα από την πίεση των τοπικών παραγόντων και φορέων, μέσα από τη διαρκή λαϊκή επαγρύπνηση και διεκδίκηση. Είμαστε δύσπιστοι σχετικά με τη φερεγγυότητα των υποσχέσεων της κυβέρνησης. Τα 3 δισ. δραχμές έπρεπε να είχαν δοθεί πριν τη μεγάλη καταστροφή και τις ανυπολόγιστες συνέπειες που θα έχει. Οπως επίσης εδώ και χρόνια θα έπρεπε να έχει δοθεί οριστικά λύση στο πρόβλημα με τις διεκδικήσεις μέσα στα δάση". Στο θέμα των ιδιοκτησιών του Σέιχ Σου, η ΝΑΣ έχει ξεκάθαρη στάση, λέει ο Μ. Σπυριδάκης: "Να εξεταστεί ποιες είναι πραγματικές ιδιοκτησίες και να προχωρήσει άμεσα η απαλλοτρίωσή τους. Πρέπει να ξεκαθαρίσει το θέμα είτε με ανταλλαγή είτε με αποζημίωση. Πάντως, όσο η κυβέρνηση αφήνει σε εκκρεμότητα το θέμα τόσο ενθαρρύνει τους διάφορους επιτήδειους να διεκδικούν και να ελπίζουν. Το δάσος πρέπει να αποδοθεί στο λαό της Θεσσαλονίκης και όχι στις συμμορίες των μεγαλοκατασκευαστών που περιμένουν στη γωνία.

Ομως η κυβέρνηση καθυστερεί τη σύνταξη του Δασικού Κτηματολογίου και με την πολιτική της υποθάλπει συμφέροντα των μεγαλοκατασκευαστών. Καλούμε το λαό της Θεσσαλονίκης να ενεργοποιηθεί διεκδικητικά και να απαιτήσει την άμεση κήρυξη σε αναδασωτέα, όλης της περιοχής, και την άμεση χορήγηση όλων των απαραίτητων κονδυλίων".

Μέσα σε δύο μόλις μέρες η κατάσταση άλλαξε δραματικά. Μεγάλος είναι πλέον ο κίνδυνος για το πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης, αφού, πέρα από τα φαινόμενα διάβρωσης του εδάφους εξαιτίας της απώλειας του δάσους, την επιβάρυνση της ατμόσφαιρας δεδομένου ότι περιορίζεται η δυνατότητα απορρόφησης των αέριων ρύπων και των στερεών σωματιδίων και ελαχιστοποιείται η δυνατότητα απορρύπανσης λόγω του περιορισμού μετακίνησης των ανέμων, κάτι που αποδίδεται στη διαφορά θερμοκρασίας που θα υπάρξει μεταξύ δάσους και θάλασσας, σημαντικό πρόβλημα θα δημιουργηθεί από τα δεκάδες ρέματα - φυσικές κοίτες των υδάτων - που έχουν οικοδομηθεί, ή έχουν υποστεί περιορισμό του εύρους τους. Οπως λένε λοιπόν οι επιστήμονες, στο εξής πρέπει να περιμένουμε πλημμύρες ακόμη και από μικρές βροχοπτώσεις.

Δικαιολογημένα λοιπόν οι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης αγανακτούν και καταγγέλλουν την αδιαφορία των κυβερνητικών και τοπικών παραγόντων καθώς και των υπηρεσιών. Δικαιολογημένα θα πρέπει να πάρουν την υπόθεση στα χέρια τους και να πρωτοστατήσουν στην αναδάσωση της καμένης γης. Να διεκδικήσουν συνολικά την προστασία του δασικού πλούτου, αναγκάζοντας την κυβέρνηση να σταματήσει τη δασοκτόνα πολιτική της και να πάρει μέτρα για την προστασία και τη βελτίωση των δασών και την κατοχύρωση της δημόσιας γης.

Ρεπορτάζ: Αννα ΑΝΑΝΙΑΔΟΥ