ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 13 Ιούνη 2010
Σελ. /32
ΔΙΕΘΝΗ
ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ
Δρομολογούνται ανακατατάξεις πολλαπλών συνεπειών

Ολες οι ιμπεριαλιστικές και περιφερειακές δυνάμεις διεκδικούν καλύτερη θέση στον ανταγωνισμό στην περιοχή της «ευρείας Μέσης Ανατολής»

Οι πρωθυπουργοί της Ρωσίας και της Τουρκίας στην πρόσφατη Διεθνή Σύνοδο Ευρασίας και Μέσης Ανατολής
Οι πρωθυπουργοί της Ρωσίας και της Τουρκίας στην πρόσφατη Διεθνή Σύνοδο Ευρασίας και Μέσης Ανατολής
Σαν μοχλός που άνοιξε το κουτί της Πανδώρας μοιάζει να λειτούργησε η ισραηλινή αιματηρή επέμβαση στη νηοπομπή βοήθειας, στις 31 Μάη, που είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο τουλάχιστον εννιά Τούρκων (ο ένας με αμερικανική υπηκοότητα) και πυροδότησε αντιδράσεις και εξελίξεις σε όλα τα επίπεδα.

Για να γίνουν αντιληπτές όλες οι πτυχές του ζητήματος, μάλλον θα πρέπει καταρχήν να παρουσιαστούν, έστω και περιληπτικά, οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών, όσον αφορά στους βασικούς «παίκτες» αυτής της εύφλεκτης σκακιστικής παρτίδας. Μιας παρτίδας που είναι πλέον σαφές σε όλους ότι δεν αφορά μόνο το Παλαιστινιακό, ούτε μόνο τις ισραηλινο-τουρκικές σχέσεις, ούτε μόνο το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, ούτε μόνο την ισραηλινο-αραβική διένεξη, αλλά τους γενικότερους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς για την ευρύτερη περιοχή και τις ενδο-ιμπεριαλιστικές αντιθέσεις που οξύνονται με απρόβλεπτες συνέπειες.

Σε περιφερειακό επίπεδο

Βδομάδα «επιτυχιών» της τουρκικής διπλωματίας, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αυτή που μόλις τελείωσε. Εκμεταλλευόμενη μιαν αξιοπρόσεκτη χρονική συγκυρία (δύο προγραμματισμένες σύνοδοι στο έδαφός της μετά την επίθεση στη νηοπομπή), η Αγκυρα αξιοποίησε την προγραμματισμένη Σύνοδο του Οργανισμού Ασφαλείας και Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης στην Ευρωσία και τη Μέση Ανατολή, καθώς και την, επίσης, προγραμματισμένη Σύνοδο του Οικονομικού Φόρουμ Τουρκίας - Αραβικού Συνδέσμου, για να αναβαθμίσει τη θέση της σε περιφερειακό επίπεδο.

Και στις δύο συνόδους, διεκδίκησε, και ως ένα σημαντικό βαθμό πέτυχε, να παρουσιαστεί ως «εκφραστής» του αραβικού κόσμου και «μείζων υπερασπιστής» των δικαίων του παλαιστινιακού λαού. Στα τελικά ανακοινωθέντα και των δύο συνόδων, οι καταδικαστικές αναφορές στο Ισραήλ είναι ξεκάθαρες και σκληρές, τίθεται σαφώς το αίτημα για άρση του εμπάργκο στη Λωρίδα της Γάζας, ενώ η τουρκική ηγεσία παρουσίασε ως «επιτυχία» της την ανάμιξη της Μόσχας, που ως μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας έχει βαρύνοντα λόγο, στις πιέσεις για διεξαγωγή διεθνούς έρευνας σχετικά με την επίθεση στη νηοπομπή.

Στο περιθώριο των διπλωματικών αυτών «νικών», η τουρκική ηγεσία προχώρησε και σε σημαντικές οικονομικές συμφωνίες. Τουρκία, Συρία, Λίβανος και Ιορδανία συμφώνησαν να συστήσουν μια κοινή επιτροπή ειδικών που θα εξετάσει τις αναγκαίες παραμέτρους προκειμένου να δημιουργηθεί μια «ζώνη ελεύθερου εμπορίου», καταρχήν, μεταξύ των χωρών αυτών με προοπτικές επέκτασης και στον υπόλοιπο αραβικό κόσμο. (Ηδη, υπάρχουν ξεχωριστές διμερείς συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου με αρκετές αραβικές χώρες.)

Αντίθετα, υπό πίεση βρίσκεται, για άλλη μια φορά, η έτερη περιφερειακή δύναμη της περιοχής, το Ιράν, στο οποίο επιβλήθηκαν νέες κυρώσεις από το Συμβούλιο Ασφαλείας για το πυρηνικό του πρόγραμμα, παρά τη συμφωνία ανταλλαγής καυσίμου που είχαν πετύχει Τουρκία - Βραζιλία. Ουσιαστικά, βέβαια, η απόφαση 1929 δεν προβλέπει παρά την επέκταση των, ήδη, υπαρχόντων κυρώσεων. Δεν παύει, όμως, σε διπλωματικό επίπεδο να αποτελεί «ήττα» για την Τεχεράνη και την όψιμη σύμμαχό της, Τουρκία.

Υπό πίεση βρίσκεται, όπως όλα δείχνουν, και η τρίτη περιφερειακή δύναμη της περιοχής, το Ισραήλ, το οποίο προσπαθεί, διά ελιγμών, να αποφύγει μια διεθνή έρευνα για την επίθεση στη νηοπομπή. Η ισραηλινή ηγεσία, διαβλέποντας τις επερχόμενες αλλαγές στο περιφερειακό σκηνικό ως προς τις ιμπεριαλιστικές συμμαχίες, αρνείται να προχωρήσει σε σημαντικές υποχωρήσεις και επιμένει στο εμπάργκο στη Γάζα και στον εποικισμό, «παζαρεύοντας» με τον ισχυρό της σύμμαχο, τις ΗΠΑ, την «προστασία» του από περαιτέρω διεθνείς πιέσεις, μια «προστασία» που και η Ουάσιγκτον διαπραγματεύεται με γνώμονα τις δικές της προτεραιότητες στην περιοχή.

Σε διεθνές επίπεδο

Αυτό που έγινε σαφές, κυρίως, διά και πέριξ της διαδικασίας συζήτησης και ψήφισης της απόφασης των νέων κυρώσεων για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα είναι ότι πλέον οι ενδο-ιμπεριαλιστικές αντιπαραθέσεις κορυφώνονται. Ευρωπαϊκές και άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, Γαλλία, Γερμανία, Βρετανία, Ρωσία πιέζουν για «διεθνή έρευνα σχετικά με τη νηοπομπή», δηλαδή με άλλα λόγια εμφανίζονται να πιέζουν τις ΗΠΑ να «περιορίσουν» την ισραηλινή επιθετικότητα (όταν είναι γνωστό και ότι αυτές οι δυνάμεις, η ΕΕ που είναι και ο βασικός εμπορικός εταίρος του Ισραήλ, «φούσκωσαν» τόσα χρόνια τα «πανιά» του). Δεν είναι τυχαίες ούτε οι «σκληρότερες» δηλώσεις εκ μέρους τους, ούτε οι όψιμες «εκκλήσεις» για άρση του εμπάργκο στη Γάζα (το οποίο παρεμπιπτόντως όλοι υποστήριξαν παρά τα κροκοδείλια δάκρυά τους), ούτε φυσικά η ανάληψη, από τη ρωσική ηγεσία, της «δέσμευσης» να πιέσει στο Συμβούλιο Ασφαλείας για «διεθνή έρευνα».

Από την άλλη πλευρά, η προεδρία Ομπάμα έχει επιδοθεί, όπως όλα δείχνουν, σε έναν ατέρμονο αγώνα ισορροπιών και «παζαριού», προκειμένου να διαφυλάξει τα συμφέροντα του αμερικανικού ιμπεριαλισμού στην πολύτιμη, γεωστρατηγικά και ενεργειακά, περιοχή. Χωρίς να έχει αποτελέσματα από την «τακτική γήτευσης» της αραβικής κοινής γνώμης, φαίνεται ότι «παζάρεψε» την πιο διστακτικά υποστηρικτική στάση της ως προς το Ισραήλ, με τη θετική ψήφο των Ρωσίας και Κίνας στο Συμβούλιο Ασφαλείας για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Μια ψήφο, που, όπως σχολίαζαν αναλυτές, Μόσχα και Πεκίνο «διαπραγματεύτηκαν σκληρά», διατηρώντας αλώβητα τα συμφέροντά τους, τις συμφωνίες και τις επενδύσεις τους στο Ιράν από τις όποιες κυρώσεις, ενώ παράλληλα προσπάθησαν να παραμείνουν, όπως διέρρεαν διπλωματικές πηγές, «κεντρικοί παίκτες στη διπλωματία της περιοχής».

Την ίδια στιγμή, η Ουάσιγκτον εκφράζει «δυσφορία» για τις δυσχερείς σχέσεις μεταξύ των δύο καλών της συμμάχων στην περιοχή (Τουρκία - Ισραήλ) και επιρρίπτει ανοιχτά την ευθύνη για την «ανάγκη που νιώθει η Τουρκία να στραφεί προς Ανατολάς» στην άρνηση «ορισμένων στην ΕΕ» να τη δεχθούν στους κόλπους της Ενωσης. Η συγκεκριμένη αποστροφή του Αμερικανού υπουργού Αμυνας Γκέιτς προκάλεσε έντονες αντιδράσεις σε Βρυξέλλες και Αγκυρα που αποσυνέδεσαν την τουρκική «στροφή» από οποιαδήποτε εξέλιξη σχετική με την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας. Απέδειξε, όμως, πέραν πάσης αμφιβολίας την όξυνση των εντάσεων μεταξύ των ιμπεριαλιστικών κέντρων με αφορμή ή γνώμονα συμμαχίες και περιφερειακές δυνάμεις.

Επί του πρακτέου

Με δεδομένες τις προαναφερόμενες εξελίξεις, θα μπορούσε κανείς να πει ότι, καταρχήν, σε πρώτο επίπεδο, παρατηρείται το εξής (θλιβερό για τον αραβικό κόσμο) παράδοξο: Τρεις μη αραβικές χώρες αναδεικνύονται σε μείζονες παράγοντες διαμόρφωσης εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή, διεκδικώντας η κάθε μία, καταρχάς για τον εαυτό της, το ρόλο κυρίαρχης περιφερειακής δύναμης. Το Ισραήλ, η Τουρκία και το Ιράν διεκδικούν περαιτέρω επιρροή, είτε συμμαχώντας είτε ανταλλάσσοντας κατηγορίες, για να διαπραγματευτούν από καλύτερη θέση την όποια νέα συμμαχία με τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις που έχουν συμφέροντα στην περιοχή.

Κατά δεύτερον, παρατηρούνται, επίσης, καταιγιστικές ανακατατάξεις συμμαχιών ανά θέμα και ανά περίπτωση (π.χ., Ρωσία - Τουρκία για τη διεθνή έρευνα για την επίθεση στη νηοπομπή ή η συμφωνία Κίνας - Ρωσίας με τις ΗΠΑ και τις Βρετανία - Γαλλία, για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα), γεγονός που αναδεικνύει περίτρανα τη ρευστότητα που χαρακτηρίζει πλέον τις όποιες εξελίξεις στην περιοχή. Είναι προφανές ότι ουδείς μπορεί να προβλέψει την επόμενη μέρα, πόσο μάλλον την τελική κατάληξη αυτών των γεγονότων.

Το βέβαιο, όμως, είναι ότι η ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής έχει εισέλθει σε περίοδο ανακατατάξεων που μπορεί κάλλιστα να εκδηλωθούν με ρήξη παραδοσιακών συμμαχικών δεσμών, με ανάδειξη νέων περιφερειακών δυνάμεων, με ανατροπή δεδομένων ισορροπιών, ακόμη και με κάποιου είδους ανοιχτή πολεμική σύρραξη. Μια τέτοια σύρραξη θα διευκόλυνε τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις να επανέλθουν στο προσκήνιο είτε ως υποστηρικτές κάποιου εκ των εμπλεκομένων στη σύρραξη ή ως διαμεσολαβητές με τρόπο τέτοιο που να διαφυλάσσει τα συμφέροντά τους(και παρεμπιπτόντως να «λύσουν» προσωρινά την κρίση του καπιταλισμού). Οι μόνοι χαμένοι, φυσικά, θα είναι και πάλι οι λαοί που θα πληρώσουν με το αίμα τους τους επικίνδυνους αυτούς διαξιφισμούς.


Ε. ΜΑΥΡΟΥΛΗ



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ