ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 13 Φλεβάρη 2005
Σελ. /32
ΠΑΙΔΕΙΑ
ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ - ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΠΟΛΟΝΙΑ

Ο «Ρ» συνεχίζει σήμερα το αφιέρωμα που ξεκίνησε την Κυριακή 30/1/2005 στη διαδικασία της Μπολόνια, όπως έχει επικρατήσει να λέγεται η προσπάθεια δημιουργίας του λεγόμενου «Ενιαίου Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης». Μετά την αναλυτική παρουσίαση την προηγούμενη Κυριακή, του εγχειρήματος της αξιολόγησης και των συνεπειών που θα έχει για την Ανώτατη Εκπαίδευση, τους φοιτητές και τους πανεπιστημιακούς, σήμερα παρουσιάζουμε τις πιστωτικές μονάδες και το Συμπλήρωμα Διπλώματος. Πρόκειται για στοιχεία που σύμφωνα με τη διαδικασία της Μπολόνια, πρέπει να υιοθετηθούν άμεσα από όλα τα εθνικά εκπαιδευτικά συστήματα των χωρών που συμμετέχουν στη διαδικασία και θα συμβάλουν καθοριστικά στην κατηγοριοποίηση σχολών και αποφοίτων, στην εξατομίκευση των σπουδών και στην όλο και πιο άγρια εκμετάλλευση των αποφοίτων από τους μελλοντικούς εργοδότες τους. Φαίνεται ακόμα ότι οι πιστωτικές μονάδες και το Συμπλήρωμα Διπλώματος συνδέουν τις ανώτατες σπουδές με τη λεγόμενη διά βίου μάθηση και γενικότερα τα συστήματα φθηνής κατάρτισης κι είναι πλήρως σύμφωνα με την υποταγή της εκπαίδευσης στις απαιτήσεις του κεφαλαίου.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ
Φασούλι το φασούλι... στο σακούλι της αμάθειας

Το European Credits Transfer System (ECTS) είναι το Ευρωπαϊκό Σύστημα Μεταφοράς και Συσσώρευσης ακαδημαϊκών μονάδων, που υποτίθεται ότι καθιστά μετρήσιμο κάθε πτυχίο, κάθε πρόγραμμα σπουδών ή ακόμα κι ένα μόνο τμήμα του προγράμματος σπουδών και τα αποτιμά σε πιστωτικές μονάδες (credits). Στόχος της διαδικασίας της Μπολόνια είναι να εφαρμοστεί ευρέως σε όλα τα ιδρύματα ανώτατης εκπαίδευσης του ευρωπαϊκού χώρου, ωστόσο φέτος το εφαρμόζουν μόλις 11 ευρωπαϊκά ιδρύματα.

Το ECTS δημιουργήθηκε το 1998 στο πλαίσιο του προγράμματος «Erasmus», που αφορά κυρίως «ανταλλαγές φοιτητών» ανάμεσα σε ευρωπαϊκά πανεπιστήμια για μια συγκεκριμένη περίοδο σπουδών (ένα εξάμηνο ή ένα έτος). Οταν ένας φοιτητής παρακολουθούσε ένα εξάμηνο σε άλλο πανεπιστήμιο από αυτό που φοιτούσε, υπήρχε ανάγκη να μπορεί να αναγνωρίζει αυτό το χρόνο σπουδών όταν επέστρεφε στη χώρα του. Στην αντίθετη περίπτωση, το εξάμηνο στο εξωτερικό θα ήταν απλώς... ευκαιρία για διακοπές ή χαμένος χρόνος από τις σπουδές του.

Βέβαια, το πρόβλημα με το αντίκρισμα των σπουδών στο εξωτερικό θα μπορούσε να λυθεί με την απλή αναγνώριση των μαθημάτων που παρακολούθησε και «πέρασε» - σε πιθανές εξετάσεις - ο φοιτητής στο εξωτερικό, έτσι ώστε να μη χρειαστεί να τα ξαναπαρακολουθήσει στη χώρα του. Ομως αυτή η διαδικασία προϋποθέτει ουσιαστική συνεργασία μεταξύ των πανεπιστημίων και ανταλλαγή φοιτητών μόνο στην περίπτωση που τα ιδρύματα έχουν παρεμφερή προγράμματα σπουδών και κοινά μαθήματα. Αλλά κάτι τέτοιο δε συμβαίνει, γιατί η «κινητικότητα» των φοιτητών δεν προέκυψε ως ανάγκη για την εξυπηρέτηση της επιστήμης, δεν ξεκίνησε από τα ίδια τα ιδρύματα, αλλά επιβλήθηκε από προγράμματα της ΕΕ. Ετσι, στο πλαίσιο αυτών των προγραμμάτων δημιουργήθηκαν και οι πιστωτικές μονάδες. Μακριά από την ουσία, την επιστημονική επάρκεια και το περιεχόμενο ενός μαθήματος ή ενός προγράμματος σπουδών, όλα ισοπεδώνονται και μεταφράζονται σε ένα μάτσο αριθμούς.

Μπακαλίστικη αποτίμηση των σπουδών

Το ECTS βασίζεται στον κανόνα ότι 60 «ακαδημαϊκές μονάδες» αποτελούν το φόρτο εργασίας ενός φοιτητή πλήρους φοίτησης κατά τη διάρκεια ενός ακαδημαϊκού έτους. Υπολογίζεται ότι ο φόρτος εργασίας ενός φοιτητή κατά τη διάρκεια ενός έτους στην Ευρώπη ανέρχεται σε περίπου 1.500 με 1.800 ώρες κι έτσι θεωρείται ότι μια ακαδημαϊκή μονάδα αντιστοιχεί σε περίπου 25 με 30 ώρες εργασίας. Ως φόρτος εργασίας νοείται ο χρόνος που καταναλώνει ο φοιτητής για να παρακολουθεί τις διαλέξεις των μαθημάτων, να μελετά, να προετοιμάζει εργασίες, να προετοιμάζεται και να συμμετέχει στις εξετάσεις, σε πρακτικές ασκήσεις (όταν αυτές απαιτούνται) κλπ. Επειδή όμως αυτές οι ώρες εργασίας δεν μπορούν να επαληθευτούν, συνήθως οι μονάδες επιμερίζονται στα μαθήματα και ο φοιτητής «περνώντας» ένα μάθημα ή μια δέσμη μαθημάτων αποκτά και τον αντίστοιχο αριθμό μονάδων. Σε μονάδες αποτιμάται και η πτυχιακή εργασία, όταν αυτή υπάρχει στο πρόγραμμα σπουδών, ενώ κατά τον ίδιο τρόπο οι μονάδες εφαρμόζονται στα μεταπτυχιακά.

Θυμίζουμε ότι παρόλο που στη χώρα μας δεν έχει εφαρμοστεί από κανένα ίδρυμα το ECTS, στην «Εθνική αναφορά» που κατέθεσε το υπουργείο Παιδείας στην ευρωπαϊκή επιτροπή παρακολούθησης της προόδου υλοποίησης της διαδικασίας της Μπολόνια σημειώνεται πως το ελληνικό πτυχίο αντιστοιχεί σε 240 μονάδες. Ανεξάρτητα από το αν είναι πτυχίο ΤΕΙ ή πτυχίο ΑΕΙ, από το αν είναι πτυχίο Νομικής, Χημικού, «Επιστημών της θάλασσας», ή «Αθλητισμού και ποιότητας ζωής» (υπάρχουν και τέτοια τμήματα!)... όταν διαρκεί τέσσερα χρόνια, είναι ίσο με 240 μονάδες!

Ακριβοπληρωμένο κυνήγι δεξιοτήτων

Αρχικός στόχος του ECTS ήταν η αναγνώριση και σύγκριση προγραμμάτων σπουδών κι όχι ατομικών πτυχίων για κάθε φοιτητή. Ετσι, ο βαθμός των μαθημάτων ή του πτυχίου δε διαφοροποιεί το σύνολο των μονάδων που αντιστοιχούν σ' ένα πτυχίο. Ομως, ενώ το ECTS ξεκίνησε αρχικά ως πρόγραμμα μεταφοράς μονάδων, στο πλαίσιο της διαδικασίας της Μπολόνια μπήκε στόχος να εξελιχθεί και ως σύστημα συσσώρευσης μονάδων. Ετσι όμως θα λειτουργήσει ατομικά για τον κάθε φοιτητή κι απόφοιτο, που θα αναγκαστεί να επιδοθεί σε ένα κυνήγι όλο και περισσότερων μονάδων, προκειμένου να πιστοποιεί έναν αυξημένο αριθμό προσόντων. Δηλαδή, δε θα μετράει αν είναι δικηγόρος, οικονομολόγος, φυσικός, με βάση ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα σπουδών που θα τον καθιστά επιστήμονα, αλλά θα μετράει το πόσες μονάδες συγκεντρώνει στον ατομικό του φάκελο.

Για το σκοπό της «συσσώρευσης», έχει προταθεί εξάλλου, να μπορούν να παρέχουν πιστωτικές μονάδες κάθε είδους εκπαιδευτικά ιδρύματα κι όχι μόνο τα πανεπιστήμια, δηλαδή, να δίνουν μονάδες και τα κέντρα ξένων γλωσσών, τα ινστιτούτα κατάρτισης, οι φορείς που διοργανώνουν πάσης φύσεως σεμινάρια κλπ. Ετσι, η λεγόμενη διά βίου εκπαίδευση, θα εξελιχθεί σε μια διαδικασία διά βίου συλλογής πιστωτικών μονάδων και σ' αυτή την κούρσα, αυτοί που θα καταφέρνουν να συγκεντρώσουν περισσότερες μονάδες θα είναι αυτοί που θα έχουν να πληρώνουν από δω κι από κει, στα διάφορα ιδιωτικά κέντρα κι εκπαιδευτήρια, για να μαζεύουν δεξιότητες και μονάδες.

Παράλληλα, οι πιστωτικές μονάδες μπορούν να λειτουργήσουν κι ως μοχλός για τη διάσπαση των σπουδών στα ίδια τα ιδρύματα Ανώτατης Εκπαίδευσης. Θα είναι δυνατόν, να αναγνωρίζεται ως αριθμός μονάδων μόνο ένα τμήμα των σπουδών (π.χ. ένα έτος, 60 μονάδες) σε ένα συγκεκριμένο αντικείμενο και στη συνέχεια ένας αριθμός μονάδων σε άλλο αντικείμενο κ.ο.κ. Ετσι, οι 240 μονάδες που αντιστοιχούν σε ένα τετράχρονο πτυχίο μπορεί να είναι για παράδειγμα ισότιμες με την παρακολούθηση μόνο του πρώτου έτους σε τέσσερις εντελώς διαφορετικές σχολές! Αλήθεια, τι είδους επιστήμονας θα είναι ένας τέτοιος απόφοιτος;

Για να γνωρίζουν οι εργοδότες ... με το D και με το Sίγμα!

Τι είναι και τι ρόλο παίζει το Συμπλήρωμα Διπλώματος (DS)

Το Παράρτημα ή Συμπλήρωμα Διπλώματος (Diploma Supplement - DS) είναι ένα έγγραφο που θα δίνεται μαζί με το πτυχίο ή γενικότερα τον τίτλο σπουδών σε έναν απόφοιτο, από το ίδρυμα που απονέμει τον τίτλο σπουδών. Σύμφωνα με τους εμπνευστές του, σκοπός του DS είναι «να παρέχει διαφάνεια προσόντων και δεξιοτήτων και να διευκολύνει την ακαδημαϊκή και επαγγελματική αναγνώριση των τίτλων σπουδών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης». Επί της ουσίας είναι ένα έγγραφο στο οποίο περιγράφονται λεπτομερώς, οι σπουδές του κάθε απόφοιτου, τα μαθήματα που παρακολούθησε, οι βαθμοί και οι πιστωτικές μονάδες που πήρε, οι εργασίες που έκανε, το ίδρυμα ή τα ιδρύματα όπου φοίτησε, ο τρόπος εισαγωγής του στο ίδρυμα, το οργανόγραμμα του εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας όπου φοίτησε κτλ. Ξεκαθαρίζεται ότι το DS δε θα αντικαταστήσει τον ίδιο τον τίτλο σπουδών (στην ελληνική περίπτωση το πτυχίο ή το μεταπτυχιακό δίπλωμα), αλλά θα τον συμπληρώνει και θα τον επεξηγεί.

Οι πρώτες συζητήσεις για την εγκαθίδρυση του Παραρτήματος Διπλώματος ξεκίνησαν από τις Βρυξέλλες το 1997 και το μοντέλο του DS, που προτείνεται σήμερα, προέκυψε από μια επιτροπή που συστάθηκε γι' αυτό το σκοπό από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Συμβούλιο της Ευρώπης και την UNESCO. Στο πλαίσιο της Διακήρυξης της Μπολόνια υιοθετήθηκε από τους Ευρωπαίους υπουργούς Παιδείας ως βασικό στοιχείο της διαδικασίας δημιουργίας του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης και στόχος τους είναι να εφαρμοστεί από όλα τα ιδρύματα μέσα στο 2005.

Η ανάγκη «επεξήγησης» των σπουδών που παρακολούθησε ένας απόφοιτος γίνεται πια αναγκαία στο επίπεδο της ΕΕ, καθώς ήδη έχει αποφασιστεί η πολυδιάσπαση και η υποβάθμισή τους. Δηλαδή, στο μοντέλο σπουδών που επιβάλλεται μέσω της διαδικασίας της Μπολόνια, δε θα αρκεί πια να έχει κανείς πτυχίο π.χ. Νομικής για να θεωρείται νομικός επιστήμονας και να μπορεί να εργαστεί ως δικηγόρος, αλλά θα πρέπει να φαίνεται μέσα από το Συμπλήρωμα Διπλώματος τι μαθήματα δικαίου έχει διδαχθεί, με τι βαθμό τα πέρασε κ.τ.λ.

Συλλέκτες σκόρπιων γνώσεων

Το Συμπλήρωμα Διπλώματος, πέρα από την παραδοχή ότι το πτυχίο υποβαθμίζεται κι από μόνο του δε λέει τίποτα, συνιστά κι ένα ιδιαίτερα σημαντικό εργαλείο για τους εργοδότες. Με βάση το DS, ο εργοδότης θα μπορεί να κρίνει, αν ο απόφοιτος έχει εκείνες τις πολύ συγκεκριμένες δεξιότητες που απαιτεί για μια συγκεκριμένη θέση εργασίας. Οι απόφοιτοι «νέας γενιάς» δε θα είναι ολοκληρωμένοι επιστήμονες που θα μπορούν να παρακολουθήσουν τις εξελίξεις στην επιστήμη τους και να ανταποκριθούν επαγγελματικά στο αντικείμενό τους, αλλά ημιμαθείς συλλέκτες σκόρπιων γνώσεων. Γι' αυτό και οι εργοδότες ζητούν να γνωρίζουν λεπτομερειακά κάθε βήμα των σπουδών των υποψηφίων εργαζομένων τους και να επιλέξουν ποιος τους κάνει σε κάθε περίπτωση.

Το DS θα είναι στοιχείο ενός γενικότερου φακελώματος του εργατικού δυναμικού, στη διάθεση πάντα των εργοδοτών που θα κρίνουν, θα αξιολογούν και θα επιλέγουν. Κινείται, δε, στη λογική της εξατομίκευσης των σπουδών και της πολυκατηγοριοποίησης σχολών και αποφοίτων. Δηλαδή, όλοι οι απόφοιτοι του ίδιου Τμήματος δε θα έχουν λάβει την ίδια γνώση, αλλά θα διαφοροποιούνται ανάλογα με επιπλέον σεμινάρια που μπορεί να έχουν παρακολουθήσει, ανάλογα με τα «μαθήματα επιλογής» που διάλεξαν κ.τ.λ. και οι «ευκαιρίες» που έχει ο καθένας να συμπληρώσει τον ατομικό του φάκελο με περισσότερες μονάδες και στοιχεία, θα είναι ανάλογες με τη χωρητικότητα του πορτοφολιού του, εφόσον παράλληλα προχωράει και η ιδιωτικοποίηση όλων των εκπαιδευτικών υπηρεσιών.

«Ευρωδιαβατήριο» στην ανεργία

Διαβατήριο της περιπλάνησης, της απασχολησιμότητας και της της εκμετάλλευσης είναι το «Ευρωδιαβατήριο»
Διαβατήριο της περιπλάνησης, της απασχολησιμότητας και της της εκμετάλλευσης είναι το «Ευρωδιαβατήριο»
Το Συμπλήρωμα Διπλώματος θα είναι ένα από τα συστατικά μέρη του Europass, δηλαδή του «Ευρωδιαβατηρίου». Το Europass έχει σκοπό να ενθαρρύνει την κινητικότητα εργατικού δυναμικού εντός της ΕΕ και κυρίως να διευκολύνει τους εργοδότες να αξιολογούν και να επιλέγουν τους υποψήφιους εργαζόμενους. Σε καμιά περίπτωση βέβαια δεν είναι μέσο καταπολέμησης της ανεργίας, όπως θέλουν να το παρουσιάζουν, αντίθετα είναι μέσο άγριας εκμετάλλευσης και φακελώματος εργαζομένων.

Πέντε ξεχωριστά σημειώματα συγκεντρώνονται για να συγκροτήσουν το «Ευρωδιαβατήριο»: α) Βιογραφικό σημείωμα, β) «Ευρωδιαβατήριο Κινητικότητας», γ) Συμπλήρωμα Διπλώματος, δ) Συμπλήρωμα Πιστοποιητικών, ε) Γλωσσικό Χαρτοφυλάκιο. Το Βιογραφικό σημείωμα θα είναι η ραχοκοκαλιά του Europass, το «Ευρωδιαβατήριο Κινητικότητας» θα αντικαταστήσει το παλιότερο «Ευρωδιαβατήριο Κατάρτισης» και θα δίνει πληροφορίες για τις μετακινήσεις στο εξωτερικό για εκπαιδευτικούς σκοπούς που πιθανά έχει κάνει ο κάτοχός του, το Συμπλήρωμα Πιστοποιητικών είναι αντίστοιχο του Συμπληρώματος Διπλώματος για χαμηλότερες βαθμίδες εκπαίδευσης (εκτός της τριτοβάθμιας) και το Γλωσσικό Χαρτοφυλάκιο καταγράφει «τις γλωσσικές δεξιότητες και την πολιτιστική» πείρα του κατόχου του.

Γίνεται φανερό ότι το Europass έρχεται να κάνει χειροπιαστό τον εξατομικευμένο φάκελο εκπαίδευσης για κάθε απόφοιτο, δηλαδή αποτελεί έναν ακόμη μοχλό για την υποκατάσταση της συστηματικής και ολοκληρωμένης εκπαίδευσης από αποσπασματικές δεξιότητες και ληξιπρόθεσμες μαθήσεις, προσαρμοσμένες στις τρέχουσες ανάγκες της αγοράς. Είναι σύμφωνο με το πνεύμα των αποφάσεων της Λισαβόνας για την υποκατάσταση της εκπαίδευσης από μια ευκαιριακή κι «ευέλικτη» κατάρτιση. Επίσης, είναι προσαρμοσμένο στη λογική του κατακερματισμού της εκπαίδευσης (κύκλοι σπουδών, τίτλοι επαγγελματικοί, διά βίου, εξ αποστάσεως, πρακτική εμπειρία κ.ά.) και της ιδιωτικοποίησής της, αφού μπαίνουν στο ίδιο τσουβάλι ιδιωτικά και δημόσια ιδρύματα χωρίς καμιά διάκριση.

Το Europass αποτελεί μέτρο που στην ουσία καθιστά το μεγάλο, πολυεθνικό κεφάλαιο αποκλειστικά αρμόδιο για την αποτίμηση των εκπαιδευτικών και επαγγελματικών προσόντων, αφαιρώντας το ρόλο αυτό από το εκπαιδευτικό σύστημα και καθιερώνοντας την αποσύνδεση των τίτλων σπουδών (πανεπιστημιακού ή επαγγελματικού χαρακτήρα) από το δικαίωμα στην εργασία. Αυτοί που θα κρίνουν αν οι σπουδές σου σε καθιστούν ικανό για εργασία θα είναι οι εργοδότες, αυτοί θα αξιολογούν και θα αποτιμούν τα προσόντα του καθενός, ώστε να επιλέγουν τον πιο «βολικό» εργαζόμενο για τις εκμεταλλευτικές ανάγκες τους, μέσα από τις λίστες ανέργων που θα συνεχίσουν να είναι μακροσκελείς. Μάλιστα το «Ευρωδιαβατήριο» είναι ανοιχτό σε διαρκείς ανανεώσεις και προσθήκες στο μέλλον και αναγνωρίστηκε από την ΕΕ στους εργοδότες («κοινωνικούς εταίρους» τους ονομάζουν) η αρμοδιότητα να προτείνουν στοιχεία που κρίνουν απαραίτητα για να συμπεριλαμβάνονται στο διαβατήριο. Δηλαδή, δεν είναι απίθανο να δούμε στο μέλλον να συμπεριλαμβάνεται σ' αυτό το φακέλωμα κι ένα πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων ή αντίστοιχα στοιχεία για το πόσο πειθήνιος είναι ένας εργαζόμενος.



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ