ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 12 Σεπτέμβρη 2004
Σελ. /24
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΙΣΤΟΡΙΑ
ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΕΜΦΥΛΙΟΣ (1941-1949)

Μαχητές του ΔΣΕ
Μαχητές του ΔΣΕ

Πενήντα πέντε χρόνια μετά το τέλος της δεκαετίας 1940-1949, η ιδεολογική διαμάχη γι' αυτή συνεχίζει να κατέχει σημαντική θέση στη γενικότερη ιδεολογική διαπάλη που διεξάγεται στην ταξική κοινωνία μας.

Κανένα άλλο ιστορικό γεγονός του 20ού αιώνα δε συγκέντρωσε τόσο έντονο ενδιαφέρον, όπως η Κατοχή (1941-1944) και ο εμφύλιος πόλεμος (1946-1949). Επιβεβαίωση αποτελεί το γεγονός ότι για την περίοδο 1941-1949 έχουν γραφτεί εκατομμύρια σελίδες από τους υποστηρικτές των αντιμαχομένων πλευρών και από τους λεγόμενους «ουδέτερους». Και συνεχίζεται να γράφονται, ενώ είναι σίγουρο πως το ενδιαφέρον όχι μόνο δε θα κατασιγάσει στην πορεία, αλλά και θα μεγαλώσει. Γιατί ακριβώς τότε σημειώθηκαν οι μεγαλύτερες ανατάσεις στην ιστορία του λαϊκού κινήματος κατά τον 20ό αιώνα.

Εδώ και πολλούς μήνες, στο «ΒΙΒΛΙΟΔΡΟΜΙΟ» της εφημερίδας «ΤΑ ΝΕΑ», διεξάγεται μια οξύτατη συζήτηση για την ιστορία του εμφύλιου πολέμου στην Ελλάδα και για την Κατοχή.

Το έναυσμα της συζήτησης έδωσαν οι παρεμβάσεις στην εφημερίδα (20/3/2004) του Μαρκ Μαζάουερ(καθηγητή Ιστορίας στο Birkbeck College του Λονδίνου), του Στάθη Καλύβα (καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Γέιλ των ΗΠΑ, διευθυντή «διεθνούς διεπιστημονικού προγράμματος για τη μελέτη των εμφυλίων») και του Νίκου Μαραντζίδη (επίκουρου καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας). Επίσης, το βιβλίο «Μετά τον πόλεμο» που επιμελήθηκε ο Μαρκ Μαζάουερ, το οποίο περιέχει ανάμεσα σε άλλα και το κείμενο του Στάθη Καλύβα «Κόκκινη τρομοκρατία: Η βία της Αριστεράς στην Κατοχή» (Μαρκ Μαζάουερ, «Μετά τον πόλεμο», σελ.161-204, εκδόσεις «ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ»).

4 Δεκέμβρη 1944, στην πλατεία Συντάγματος
4 Δεκέμβρη 1944, στην πλατεία Συντάγματος
Ακολούθησε πλήθος απαντητικών και ορισμένων υπερασπιστικών παρεμβάσεων πανεπιστημιακών, ενώ υπήρξε και συνέχεια με το Συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στη Σαμοθράκη (2-4 Ιουλίου 2004). Το Συνέδριο διοργανώθηκε από το «Δίκτυο Μελέτης Εμφυλίων Πολέμων» και είχε θέμα «Οψεις του δοσιλογισμού στην Ελλάδα της Κατοχής και του Εμφυλίου Πολέμου».

Από τη συζήτηση έγινε πλατιά γνωστό ότι στη σύγχρονη ιστοριογραφία έχει διαμορφωθεί μια «νέα» τάση, που «αναθεωρεί» τη μέχρι τώρα κυρίαρχη ιστορική προσέγγιση της δεκαετίας του 1940. Ακόμη, ότι υπάρχουν μύθοι που γκρεμίζονται στο φως της έρευνας του «νέου κύματος», μύθοι που έπλασαν οι υποστηρικτές της ΕΑΜικής Αντίστασης και του ΚΚΕ...

Τι ακριβώς συμβαίνει; Τι περιέχουν τα κείμενα αυτών, που ανέλαβαν να φέρουν τα πράγματα στο ...ίσο;

Ακόμη και εκείνοι που γνωρίζουν στοιχειώδη πράγματα σχετικά με τα χρόνια 1941-1944, έχουν υπόψη τους το γενικό πλαίσιο αυτής της περιόδου. Οτι, δηλαδή, ο ελληνικός λαός βρισκόταν τότε υπό το βάρος της τριπλής κατοχής, που σήμαινε πογκρόμ, εκτελέσεις, εμπρησμούς, θηριωδίες, βασανιστήρια, πείνα (300.000 οι νεκροί από την πείνα). Οτι οι Γερμανοϊταλοί και οι Βούλγαροι κατακτητές διέπρατταν τα παραπάνω, έχοντας ένα επιπλέον οπλισμένο χέρι, τους συνεργάτες τους κυβερνητικούς και τα Τάγματα Ασφαλείας μαζί με άλλες συμμορίες. Και ότι εναντίον τους υψώθηκε ένα γιγάντιο λαϊκό κίνημα, το ΕΑΜ, κόντρα στις φωνές της «σύνεσης και της λογικής», που καλούσαν το λαό να κάτσει φρόνιμα για το ...καλό του! Το ΕΑΜ, που σήκωσε και το κύριο βάρος της Αντίστασης.

30 Οκτώβρη 1944: Μέρος από την παλλαϊκή συγκέντρωση της Θεσσαλονίκης για την απελευθέρωση της πόλης από τον ΕΛΑΣ
30 Οκτώβρη 1944: Μέρος από την παλλαϊκή συγκέντρωση της Θεσσαλονίκης για την απελευθέρωση της πόλης από τον ΕΛΑΣ
Ποια είναι η άποψη των εκπροσώπων του «νέου κύματος» γι' αυτά τα γεγονότα;

α) Συκοφάντηση του ΕΑΜ, αθώωση κατακτητών - ταγματασφαλιτών

Ο αναγνώστης μπορεί να κρίνει. Γράφει ο Καλύβας: «Η εκστρατεία δολοφονίας αμάχων που διεξήγαγε το ΕΑΜ το χειμώνα του 1943-'44 δεν περιορίστηκε στην Αργολίδα. Ενα παρόμοιο κύμα δολοφονιών σάρωσε ολόκληρη την Πελοπόννησο την ίδια εποχή, ενδεχομένως και ολόκληρη τη χώρα» («Μετά τον πόλεμο», σελ. 166), (υπογράμμιση Μ. Μ.). Και σε άλλο σημείο (ό.π., σελ. 174): «Οπως οι Γερμανοί, έτσι και οι αντάρτες έκαψαν ολοσχερώς ορισμένα χωριά. Στο Αραχναίο (Χέλι) συνέλαβαν εξήντα με ογδόντα ομήρους, κυρίως ηλικιωμένους και κάποιες γυναίκες, τους έσφαξαν και τους εγκατέλειψαν σε ένα πηγάδι της Νέας Επιδαύρου, σε μια από τις χειρότερες θηριωδίες που πραγματοποιήθηκαν στην περιοχή»!

Ενώ, από την άλλη, οι Γερμανοί ήσαν πιο ...ήπιοι! Γράφει: «Στα μάτια ενός απληροφόρητου παρατηρητή οι επιδρομές αυτές φαντάζουν σαν άσκηση αδιάκριτης βίας από τους κατακτητές σε βάρος αθώων πολιτών. Είναι όμως σαφές πως επρόκειτο επίσης για επιλεκτικές πράξεις αντιποίνων, στο πλαίσιο μιας κλιμακούμενης τοπικής διένεξης»!!! (ό.π., σελ. 171).

Κι όμως, κύμα δολοφονιών ασφαλώς και υπήρξε τότε, αλλά εξαπολύθηκε από τους Γερμανούς και όχι από το ΕΑΜ. Για παράδειγμα, στο χρονικό διάστημα που αναφέρονται, το κύμα δολοφονιών εκφράστηκε με τη θανάτωση όλου του ανδρικού πληθυσμού των Καλαβρύτων (8 και 9 Δεκεμβρίου 1943) ηλικίας 14 έως 70 χρόνων, δηλαδή περισσότερων των 1.000 ατόμων! Και αυτή η θηριωδία αποτελούσε μόνον ένα μέρος των όσων έγιναν εκείνο τον καιρό στην Ελλάδα από τους κατακτητές και τους εγχώριους συνεργάτες τους. Οχι ενδεχομένως, αλλά σίγουρα...

Μαχήτριες του ΔΣΕ Νότιας Ελλάδας σε Συνδιάσκεψη στο Βίτσι
Μαχήτριες του ΔΣΕ Νότιας Ελλάδας σε Συνδιάσκεψη στο Βίτσι
Και η συνέχεια: Οπως γράφει ο Μαζάουερ, «η Αριστερά, με τις συστηματικές δολοφονίες πολιτικών αντιπάλων της, πυροδότησε τα αντίποινα των Γερμανών και των Ταγμάτων Ασφαλείας»! (ό.π., σελ. 26).

Το ΕΑΜ, λοιπόν, είναι ...υπόλογο και επειδή ...«δολοφονούσε» αθώους, και επειδή εξαιτίας του (!) έσφαζαν οι Γερμανοί! Τελικά, μήπως είναι υπόλογος ο λαός, που έκανε αντίσταση και πρέπει να καθίσει στο σκαμνί;

Το «νέο κύμα» δεν είναι καθόλου νέο. Εχει πολύ παλιές απόψεις. Στην πραγματικότητα, τα κείμενά του εκφράζουν την εδώ και 60 χρόνια γνωστή «ιστορία» και προπαγάνδα της πτωματολογίας. Περιέχουν την παλιά «ιδεολογία του κονσερβοκουτιού», που την έχουμε δει στα βιβλία και στους λόγους διαπρεπών αντικομμουνιστών και εχθρών του λαού.

β) Πηγές και γεγονότα

Ως βασική παράμετρο της επιστημονικής έρευνας, οι εκπρόσωποι του «νέου κύματος» θεωρούν την προσφυγή στις τοπικές ιστορίες και εμπειρίες. Είναι, όπως λένε, η «τάση προς το μερικό και το τοπικό». Γράφουν: «Εχει γίνει κατανοητό ότι οι γενικεύσεις χωρίς λεπτομερή έλεγχο, χωρίς σαφή εικόνα των δεδομένων σε κοινωνικό και τοπικό επίπεδο, όχι μόνο δεν προσφέρουν, αλλά συσκοτίζουν την εικόνα» («ΤΑ ΝΕΑ», 20/3/2004). Και ο Μαζάουερ: «Πολλά από τα πιο ενδιαφέροντα πρόσφατα έργα για την Ιταλία και τη Γαλλία στη 10ετία του 1940 υπογραμμίζουν τα όρια της κεντρικής εξουσίας, παραθέτοντας μικρο-ιστορίες χωριών και περιφερειών. Βεβαίως, η σοβαρή επιστημονική έρευνα στην τοπική ιστορία έχει αποκτήσει από καιρό σημαντική θέση στην πνευματική ζωή της Γαλλίας και της Ιταλίας, κάτι που δεν ισχύει ακόμα για την Ελλάδα. Το παρόν βιβλίο αποτελεί προσπάθεια να εφαρμοστούν οι προσεγγίσεις αυτές και στην Ελλάδα»! (ό.π. σελ. 17).

Σκελετωμένα παιδιά της Κατοχής (1941-1944)
Σκελετωμένα παιδιά της Κατοχής (1941-1944)
Ερώτημα πρώτον: Αν η «τάση προς το μερικό και το τοπικό» έχει ως στόχο την αντικειμενική έρευνα, γιατί δεν αξιοποιούν τις 100άδες «τοπικών» βιβλίων, που έχουν γραφτεί από κομμουνιστές και ΕΑΜίτες, που αναγνωρίζουν τον αληθινό ρόλο του ΚΚΕ και του ΕΑΜ και που αναφέρονται σε τοπικά γεγονότα της περιόδου 1941-1949; Είναι πιο αξιόπιστα βιβλία, όπως του Γ. Παπαλιλή, το οποίο περιγράφει και την παραπάνω... «σφαγή» στο Χέλι, που και ο Καλύβας το χαρακτηρίζει «ιδιαίτερα μεροληπτικό»; (ό.π. σελ. 201). Ερώτημα δεύτερο: Αν «οι γενικεύσεις συσκοτίζουν την εικόνα», πώς η «τάση προς το μερικό και το τοπικό» ερευνά το Δεκέμβρη 1944, δίχως να σταθεί στη γενική πολιτική των Εγγλέζων, της ελληνικής αστικής τάξης, του τότε πρωθυπουργού Γ. Παπανδρέου, του αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού κλπ.; Πώς ερευνά μέσα από το «τοπικό και το μερικό» το «σχέδιο Μάρσαλ», το «δόγμα Τρούμαν», τη «Συμφωνία της Βάρκιζας», και άλλα τέτοιας βαρύτητας γεγονότα, θεμελιακά, γενικής πολιτικής, που σημάδεψαν βαθιά τις εξελίξεις στην Ελλάδα, γενικά και τοπικά; Οι ισχυρισμοί των εκπροσώπων του «νέου κύματος» πάσχουν ως προς την αποδεικτική βάση τους. Κατά κανόνα, «στηρίζονται» σε μαρτυρίες κατοίκων (ποιων κατοίκων;) περιοχής της Αργολίδας, που αποτελεί και το μοναδικό χώρο των ερευνών του Καλύβα, ενώ οι... μαρτυρίες δίνονται γύρω στα 60 χρόνια μετά την Κατοχή! Στηρίζουν ακόμη τους ισχυρισμούς τους στα πρακτικά δικαστηρίων που δίκασαν ΕΑΜίτες μετά την ήττα! (Είναι τα δικαστήρια που καταδίκασαν κομμουνιστές και χιλιάδες άλλους ΕΑΜίτες, ΕΛΑΣίτες, για φόνους σε ποινές 10, 15, ορισμένους και πάνω από 200 φορές σε θάνατο!..). Και, τέλος, οι ισχυρισμοί «εδράζονται» στη μαρτυρία Εγγλέζων συνδέσμων στην Κατοχή! Ο Στάθης Καλύβας επικαλείται ως πηγή και απόφαση του ΚΚΕ, με την οποία διέγραψε τον Θεόδωρο Ζέγγο, γραμματέα Αργολιδοκορινθίας «...για εγκληματική διαστρέβλωση της κομματικής γραμμής. Χρησιμοποίησε εναντίον πολιτών μεθόδους, που δεν έχουν καμιά σχέση με την κομματική ηθική και συμπεριφορά και προξένησε ζημιά στο κόμμα» (ό.π. σελ. 182). Μα, αυτό ακριβώς καταρρίπτει τον ισχυρισμό, ότι το ΚΚΕ είχε ως πολιτική του την εφαρμογή «συστήματος τρομοκρατίας» κατά αμάχων, όπως γράφουν. Πέρα από το ότι δεν έχει βάση πως «μέσα σε ένα χρόνο (Σεπτέμβρης 1943 - Σεπτέμβρης 1944) και σε δύο μόνον επαρχίες του σημερινού νόμου Αργολίδας φονεύτηκαν πάνω από 650 άνθρωποι»! Το μόνο βέβαιο, ιστορικά αποδεδειγμένο, είναι ότι το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ κυνήγησε ανελέητα τους ταγματασφαλίτες. Και καλώς έπραξε. Υπήρξαν υπερβάσεις; Ασφαλώς. Αλλά οι όποιες υπερβάσεις υπήρξαν (και εκεί και σε άλλες περιοχές) εξηγούνται: Πόλεμος γινόταν και σε έναν πόλεμο καίγονται και χλωρά μαζί με τα πολλά ξερά. Το «μερικό και τοπικό» δεν είναι δυνατό να ανατρέψει το γενικό, γιατί είναι συστατικό μέρος του. Το γενικό εκφράζεται στο σύνολο των τοπικών, τη δημιουργία των οποίων έχει προηγουμένως καθορίσει. Με βάση τη γενική συμφωνία ίδρυσης του ΕΑΜ, δημιουργήθηκαν οι περιφερειακές και οι τοπικές οργανώσεις του. Με κεντρική κατεύθυνση δημιουργήθηκε ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας. Τα κόμματα, τα κινήματα, οι παρατάξεις, οι στρατοί, χτίζονται από «πάνω», από τη μια ή την άλλη ταξική πολιτική δύναμη, ή από πολλές συνεργαζόμενες μαζί, και διαρθρώνονται παραπέρα, λιγότερο ή καθολικά. Δεν υπάρχουν πολιτικές αποφάσεις, που παίρνονται «από το λαό» γενικά. Το τοπικό μπορεί μόνο να επιβεβαιώσει το γενικό, εμπλουτίζοντας με τις ιδιομορφίες του πλευρές του. Και από αυτήν την άποψη, η έρευνα στο τοπικό πεδίο είναι όντως χρήσιμη. Αλλά οι του «νέου κύματος» προσπαθούν μέσα από το «φημολογούμενο» ή το υπερδιογκωμένο «τοπικό», να ανατρέψουν το επιβεβαιωμένο γενικό. Αυτό είναι «το παζλ», για το οποίο κάνει λόγο ο Ν. Μαραντζίδης. γ) Η ταξική πάλη στον Καιάδα Ισχυρίζονται ότι ο «ιδεολογικός λόγος αποτελεί παρελθόν». Θέλουν με αυτό να πουν ότι το περιεχόμενο άλλων γραπτών σχετικών με τα χρόνια εκείνα είναι μεροληπτικό, άρα όχι αντικειμενικό, γιατί γράφτηκε με ιδεολογικές ή και κομματικές παρωπίδες! Αρα, η αντικειμενική προσέγγιση πετυχαίνεται μέσω της «αποϊδεολογικοποίησης» της Ιστορίας! Αλλά, την ίδια στιγμή, η μεθοδολογία τους επιβεβαιώνει ότι οι «έρευνές» τους υπηρετούν ένα σαφέστατο ιδεολογικοπολιτικό χώρο. Γράφουν οι Καλύβας - Μαραντζίδης: «Η απομάκρυνση από επιστημονικά στείρες ανησυχίες συνδέεται αναμφίβολα με την ομαλοποίηση της πολιτικής ζωής, την εξασθένιση της πολιτικής και ιδεολογικής πόλωσης, τη βιωματική απομάκρυνση της νεότερης γενιάς από τις τραυματικές εμπειρίες των προηγούμενων δεκαετιών, την κατάρρευση του κομμουνισμού κ.ά.» («ΤΑ ΝΕΑ», 20/3/2004) (υπογράμμιση Μ. Μ.). Τι θα πει «εξασθένιση της πολιτικής και ιδεολογικής πόλωσης», το αντιλαμβάνεται ο καθένας. Πρόκειται για την υποχώρηση των ταξικών εργατικών και των κομμουνιστικών δυνάμεων παγκοσμίως, σε όφελος των δυνάμεων του κεφαλαίου. Αυτήν την υποχώρηση τη θεωρούν θετικό γεγονός. Και άρα, επειδή πιστεύουν ότι ο κόσμος μπήκε σε μια νέα εποχή, αντιμετωπίζουν ως ξεπερασμένη και επικίνδυνη για την επιστημονική έρευνα την ερμηνεία του κόσμου με βάση τη μεθοδολογία της ταξικής πάλης. Θεωρούν, ακόμη, ως μη αντικειμενική και την προσέγγιση με βάση απλώς την ιστορική αλήθεια, που αποδέχονται και τεκμηριώνουν και μη κομμουνιστές επιστήμονες, όπως δείχνει και ο σχετικός διάλογος. Και υποκαθιστούν τις κοινωνικές αντιθέσεις, που είναι η κινητήρια δύναμη προόδου των κοινωνιών, με αντιθέσεις δευτερεύουσας σημασίας ή και με αντιθέσεις, που ούτε καν επηρεάζουν την κοινωνική εξέλιξη, που τις ονοματίζουν ανθρωπολογικού - κοινωνικού χαρακτήρα. Αυτό είναι το νόημα των φράσεων πως «οι πολιτικές συμπεριφορές των υποκειμένων δεν προσδιορίζονται μόνο από ιδεολογικά κίνητρα» («ΤΑ ΝΕΑ», 29/5/04). Πολιτικές συμπεριφορές που δεν προσδιορίζονται από ιδεολογικά κίνητρα, είναι κάτι το ανεξήγητο και παράδοξο. Αλλά ποια είναι τα «άλλα κίνητρα», που οι ίδιοι παραθέτουν για να ερμηνεύουν πολιτικές συμπεριφορές; Να μερικά παραδείγματα. 1. «Οι τοπικοί ηγέτες του ΚΚΕ και του ΕΑΜ, που ήταν αδιάλλακτοι και παρανοϊκοί λόγω των διώξεων που είχαν υποστεί στη διάρκεια της προπολεμικής περιόδου, κατέφευγαν εύκολα στην ανελέητη βία. Μια τέτοια ερμηνεία φαίνεται να ταιριάζει στην περίπτωση της Αργολίδας»! («Μετά τον πόλεμο», σελ. 182). 2. «Η οικογένεια Δωρή είχε εμπλακεί σε μια πολύχρονη διαμάχη με την οικογένεια Παπαδημητρίου. Και είναι ευρέως γνωστό ότι οι μεν στράφηκαν στους Ιταλούς και οι δε στους αντάρτες προκειμένου να πάρουν εκδίκηση» (ό.π. σελ. 196). 3. «Η επιθυμία να δουν κάποιον γείτονά τους να ξυλοκοπείται ή να εξευτελίζεται πυροδοτούσε ένα αρχικά απρόβλεπτο μακελειό» (σελ. 198). 4. «Και συγγενείς των θυμάτων του ΕΑΜ, οι οποίοι μαζί με νεαρούς χωρικούς που παρενοχλούνταν από τις τοπικές επιτροπές του ΕΑΜ, συχνά λόγω προσωπικών διαφορών» (ό.π., σελ. 170) (υπογράμμιση Μ. Μ.). Μα είναι δυνατό μέσα από την ύβρη («παρανοϊκοί») και τη γενίκευση ελάχιστων φαινομένων, που απλώς δείχνουν χαμηλό επίπεδο συνείδησης κάποιων, να παρουσιάζεται η σαφέστατα πολιτική - ιδεολογική στάση εκατομμυρίων ανθρώπων με όραμα, ως προϊόν μη ιδεολογικών κινήτρων; Και όμως, φαίνεται πως είναι! Ιδιαίτερα τώρα, που το βασικό πρόβλημα επιλύθηκε: Η εξασθένιση της πολιτικής και ιδεολογικής πόλωσης, δηλαδή «η κατάρρευση του κομμουνισμού»!

Μπροστά στο κατεστραμμένο απ' τους Γερμανούς σπίτι της...
Μπροστά στο κατεστραμμένο απ' τους Γερμανούς σπίτι της...

δ) Στο πλαίσιο της «αντιτρομοκρατικής» εκστρατείας Γράφει ο Μαζάουερ: «...οι σύγχρονες παγκόσμιες προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα κάθε χώρα του κόσμου - είτε αυτές προέρχονται από το περιβάλλον, τη μετανάστευση, τα καπρίτσια των χρηματιστηριακών αγορών ή την απειλή της διεθνούς τρομοκρατίας (υπογράμμιση Μ. Μ.) - θέτουν και πάλι το κράτος υπό αμφισβήτηση». Να σημειώσουμε εδώ ότι ο υπ' αριθμόν ένα τρομοκράτης είναι τα καπιταλιστικά κράτη; Οτι οι διάφορες τρομοκρατικές οργανώσεις υπήρξαν δημιούργημα ιμπεριαλιστικών κρατών (ή διαβρώθηκαν από αυτά) και η δράση τους χρησιμοποιείται ως πρόσχημα γενικής επίθεσης κατά των λαών; Τέτοιες διαπιστώσεις ίσως να προκαλούν ανία στο «νέο κύμα»... Και να πώς οι συνθήκες, που διαμορφώθηκαν τα τελευταία χρόνια, βοηθούν την έρευνα, ώστε «η δεκαετία του 1940 να γίνεται αντικείμενο έγκυρης και σχολαστικής μελέτης»: Γράφει ο Μαζάουερ για τη Γιουγκοσλαβία: «Ενας άλλος παράγοντας για τη μετατόπιση του ενδιαφέροντος των μελετητών υπήρξε η εμπειρία της Γιουγκοσλαβίας κατά τη δεκαετία του 1990, η οποία φώτισε με διαφορετικό τρόπο τους εμφυλίους πολέμους γενικότερα. Από τη μια πλευρά, τα γεγονότα στη Γιουγκοσλαβία οπωσδήποτε επέσπευσαν το μετα-ψυχροπολεμικό ενδιαφέρον για τον εθνικισμό και την εθνότητα, υπογραμμίζοντας εκ νέου την εθνοτική διάσταση των πραγμάτων στη δεκαετία του 1940» («Μετά τον πόλεμο», σελ. 17-18). Να υπενθυμίσουμε ότι υπήρξε ιμπεριαλιστική επέμβαση στη Γιουγκοσλαβία, ότι σφάχτηκε από Γερμανούς, ΑμερικανοΝΑΤΟικούς και Ευρωπαίους (και ...«αριστερούς») ένας λαός, ότι κόπηκε μια χώρα στα 5, με την εφαρμογή της πολιτικής του «διαίρει και βασίλευε» σε συνεργασία με τις γιουγκοσλαβικές αστικές τάξεις, με αποτέλεσμα να διαχωριστούν εκατομμύρια άνθρωποι που ζούσαν μαζί, ανεξάρτητα από θρησκεία, καταγωγή, γλώσσα κλπ.; Ανθρωποι, που και όποτε το δηλητήριο του εθνικισμού εισχωρούσε στη ζωή τους ήταν γιατί αυτό δουλευόταν από «πάνω». Αλλά αυτά παραπέμπουν σε ...παλιές εποχές και κατά συνέπεια δε συνάδουν με το «νέο πνεύμα»... Ομαλοποίηση της πολιτικής ζωής χαρακτηρίζει τις εξελίξεις, όπως υποστηρίζει το «νέο κύμα»; Οι βομβαρδισμοί κατά της Γιουγκοσλαβίας, του Αφγανιστάν, του Ιράκ, η παγκόσμια τρομοϋστερία και οι περιορισμοί στοιχειωδών δικαιωμάτων, η ολομέτωπη επίθεση που αφαιρεί ακόμη και στοιχειώδεις κατακτήσεις, όλα αυτά δεν αποτελούν βεβαίως ομαλοποίηση της πολιτικής ζωής, αλλά μέγιστη ανωμαλία. Οχι όμως και κατά την άποψη του «νέου κύματος». Είναι σαφές ότι οι έρευνες του «νέου κύματος» εντάσσονται από τα πράγματα στην ευρύτερη στόχευση της ιμπεριαλιστικής επίθεσης, που ξετυλίγεται εδώ και χρόνια, για να τσακίσει την ταξική εργατική συνείδηση, να συκοφαντήσει τον συλλογικό λαϊκό αγώνα, ιδιαίτερα την ανώτατη μορφή του, τη μαζική ένοπλη πάλη, και να διαμορφώσει νέες δικλείδες ασφαλείας της καπιταλιστικής κυριαρχίας. Σε ζητήματα που υποστηρίζει το «νέο κύμα» θα επανέλθουμε παρακάτω. Να σημειώσουμε εδώ μόνο αυτό: Οι νέες γενιές, που «βιωματικά έχουν απομακρυνθεί από τις τραυματικές εμπειρίες των προηγούμενων δεκαετιών», δεν πρόκειται να καταπιούν τη συκοφάντηση των λαϊκών αγώνων. Συμπεράσματα ασφαλώς και πρέπει να βγάλουν και θα βγάλουν. Αλλά εκείνα τα συμπεράσματα που θα κρατάνε από το παρελθόν τη συλλογικότητα, τον μαζικό ηρωισμό και την αλληλεγγύη των μαζών, δηλαδή μια ατομική επιλογή που μέσα από τη μαζική ταξική δράση φέρνει κατακτήσεις, ανοίγει νέους ορίζοντες, ακόμη κι αν έχει προσωρινές ήττες. Και από την άλλη, θα αντιμετωπίζουν με κριτική ματιά λάθη του κινήματος ιδεολογικού χαρακτήρα. Ετσι που η νέα ανάταση να μη γνωρίσει επιστροφή. Διαμαρτυρόμενος και παίρνοντας υπό την προστασία του τους εκπροσώπους του «νέου κύματος» βγήκε και ο πεζογράφος Θανάσης Βαλτινός, που μας εγκαλεί επειδή δε γίναμε ευφυείς (!) και δε διδασκόμαστε από τα λάθη (ποια είναι αυτά; Το ότι το ΕΑΜ κτύπησε τα Τάγματα Ασφαλείας και άλλες οργανώσεις ως εχθρούς του λαού;), ενώ ανάγει σε ιστορικό δίδαγμα την αντιμετώπιση των τότε συνθηκών με μια «ανθρωπιά» που αγνοεί τις συνθήκες του πολέμου, που λίγο απέχει από την ιδεολογική κακομοιριά και που ταυτόχρονα αποδέχεται όσα ισχυρίζονται Ταγματασφαλίτες. Διαβάζουμε: «Τα Τάγματα έγιναν αργότερα. Ως αντίδρασις των όσων συνέβησαν. Των συλλήψεων και εκτελέσεων» (Θανάσης Βαλτινός: «Ορθοκωστά», εκδόσεις ΩΚΕΑΝΙΔΑ, σελ. 127). «Οι αντάρτες χρησιμοποιούσαν πάντα μοναστήρια ως στρατόπεδα συγκεντρώσεως. Ηταν μεγαλύτερο στρατόπεδο και είχε πληθυσμό ανακατεμένο ...γέρους και νήπια» (ο.π., σελ. 137). Μέχρι και τα νήπια έπαιρναν οι αντάρτες ως ομήρους!... Ενώ είχαν και στρατόπεδα συγκέντρωσης!!! Αμάχων... Και σε άλλο σημείο: «Τότε δημιουργήθηκαν τα Τάγματα της Πελοποννήσου. Την άνοιξη του '44. Οταν ήταν σαφές ότι οι Γερμανοί χάνουν τον πόλεμο. Οταν έγινε επίσης σαφές πόσο θα κινδύνευαν όλοι όσοι θα ήσαν στο έλεος του ΕΛΑΣ, μετά την κατάρρευση των Γερμανών» (σελ. 22- 23)! Ολοι... Ωστε γι' αυτούς τους λόγους δημιουργήθηκαν τα Τάγματα Ασφαλείας; Την επόμενη Κυριακή το Β΄ Μέρος

Αθήνα 1944: Βρετανική περίπολος προσπερνάει πτώματα κρατουμένων, που είχαν προσπαθήσει να δραπετεύσουν από τις φυλακές Αβέρωφ
Αθήνα 1944: Βρετανική περίπολος προσπερνάει πτώματα κρατουμένων, που είχαν προσπαθήσει να δραπετεύσουν από τις φυλακές Αβέρωφ


Του
Μάκη ΜΑΪΛΗ



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ