© KEYSTONE / SALVATORE DI NOLF

Ιούλης 2017: Στιγμιότυπο από τη συνάντηση στο Κρανς Μοντανά, που ανανέωσε τα παζάρια πάνω στις πλάτες του κυπριακού λαού

Τελικά, αυτά που ενισχύθηκαν δραστικά όλα αυτά τα 15 χρόνια είναι τα σκληρά ενδοϊμπεριαλιστικά παζάρια και οι κίνδυνοι όχι απλά για τον λαό της Κύπρου, αλλά για όλους τους λαούς της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, όπου το Κυπριακό αξιοποιείται συστηματικά για την προώθηση ευρύτερων γεωπολιτικών σχεδιασμών.

Ετσι, παρά την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ:

-- Πάνω από το 30% της χώρας παραμένει υπό ξένη κατοχή και η Τουρκία διατηρεί κατοχικά στρατεύματα στο βόρειο τμήμα της, στρατιωτικές βάσεις με αδιευκρίνιστο αριθμό τεθωρακισμένων και πολεμικών αεροσκαφών και δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες. Επιπλέον, εντείνονται ολόπλευρα οι προσπάθειες για να κατοχυρωθεί «ντε φάκτο» το ψευδοκράτος ως «Τουρκική Δημοκρατία Βόρειας Κύπρου», είναι πλέον συνηθισμένες οι επαφές «πρέσβεων» και «υπουργών» των κατοχικών αρχών με στελέχη ευρωπαϊκών κυβερνήσεων αλλά και της ίδιας της ΕΕ.

-- Η Τουρκία αναβαθμίζεται ως εταίρος της ΕΕ. Παρά τις σοβαρές ευρω-τουρκικές αντιθέσεις που επιδρούν και στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις (με πολλά κεφάλαια να μένουν «παγωμένα» για χρόνια), οι Βρυξέλλες εξακολουθούν να θεωρούν την Αγκυρα συνεργάτη που δεν πρέπει να χάσουν. Δεν είναι τυχαίες οι προτάσεις για την ανάγκη ενίσχυσης της διμερούς συνεργασίας, ειδικά σε Ασφάλεια - Αμυνα και Ενέργεια, ανεξάρτητα από το αν ανασταλεί εντελώς η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, ενώ ακόμα και εκείνοι που συστήνουν διακοπή των ενταξιακών συνομιλιών επιμένουν να χαρακτηρίζουν την Τουρκία «πολύτιμο εταίρο». Είναι ενδεικτική η Συμφωνία για το Μεταναστευτικό που ΕΕ - Τουρκία υπέγραψαν τον Μάρτη του 2016, στο όνομα της «αντιμετώπισης των αυξημένων μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών», αναθέτοντας στην Τουρκία ρόλο στη... φύλαξη του Αιγαίου, ενώ εκείνη διατηρεί τις προκλητικές της αξιώσεις και αμφισβητήσεις σε βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, δεν αποτελεί έκπληξη ο τρόπος με τον οποίο οι Βρυξέλλες αντιδρούν στις τουρκικές προκλήσεις σε βάρος της Κύπρου (όπως αντίστοιχα και της Ελλάδας). Για παράδειγμα, η αντίδραση της ΕΕ στις «εισβολές» του τουρκικού πλοίου «Μπαρμπαρός» στην κυπριακή ΑΟΖ ήταν να ζητά «να αποφευχθούν οι τριβές που θα μπορούσαν να βλάψουν τις σχέσεις γειτονίας», να επαναλαμβάνει τη «μακρόπνοη θέση της Κομισιόν πως τα κανάλια επικοινωνίας θα πρέπει να παραμείνουν ανοιχτά», να συστήνει «η υπομονή και η αυτοσυγκράτηση να αποτελούν τη γραμμή».

Κατά την τελευταία διμερή συνάντηση που έγινε (Αγκυρα, Νοέμβρης 2018) στο πλαίσιο του Πολιτικού Διαλόγου σε Υψηλό Επίπεδο Τουρκίας - ΕΕ, η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Φεντερίκα Μογκερίνι ανέφερε ότι «η Τουρκία αποτελεί κρίσιμο στρατηγικό εταίρο για την ΕΕ» και ότι οι διμερείς σχέσεις «είναι εξαιρετικά σημαντικές όχι μόνο για την ΕΕ και την Τουρκία αλλά επίσης πολύ σημαντικές για την περιοχή μας και γενικά για τη διεθνή εξωτερική πολιτική». Τόνισε ότι «η ΕΕ επιθυμεί μια ισχυρή Τουρκία και μια ισχυρή συνεργασία μαζί της», ότι «θέλουμε μια Τουρκία που θα είναι σταθερή, ευήμερη και δημοκρατική, ως γείτονας που μπορούμε να δουλέψουμε μαζί του δίπλα - δίπλα σε μια περιοχή στρατηγικής σημασίας για μας».

Επίσης, στα μέσα του περασμένου Μάρτη, το Ευρωκοινοβούλιο σε ψήφισμά του - με το οποίο κατά τα άλλα ζήτησε αναστολή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων - τάχτηκε υπέρ της αναβάθμισης της τελωνειακής ένωσης ΕΕ - Τουρκίας.

-- Τέλος, χρειάζεται να σημειωθεί ότι η ένταξη στην ΕΕ επιτάχυνε και την υλοποίηση καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων που επιδείνωσαν την κατάσταση των λαϊκών στρωμάτων. Με ή χωρίς μνημόνιο, πριν και μετά την «επιστροφή στις αγορές», και στην Κύπρο προχώρησαν το ξήλωμα της κυριακάτικης αργίας, η διάλυση του σταθερού ημερήσιου χρόνου εργασίας, η επέκταση των ελαστικών μορφών απασχόλησης, μια σειρά μέτρων απαραίτητων για τη συγκέντρωση και τη συγκεντροποίηση του κεφαλαίου. Εξαιτίας της γεωγραφικής της θέσης, η Κύπρος αποτελεί «ελκυστικό επενδυτικό προορισμό» για ομίλους που θέλουν να ενισχύσουν την παρουσία τους σε Μέση Ανατολή, Βόρεια Αφρική, Βαλκάνια - Ευρώπη, όχι μόνο στους τομείς της Ενέργειας, αλλά και της Ναυτιλίας κ.τ.λ.

Με φόντο την όξυνση σοβαρών ανταγωνισμών (ακόμα και ανάμεσα σε μακρόχρονους συμμάχους), η ΕΕ επιδιώκει σήμερα ακόμα πιο αποφασιστικά να αξιοποιήσει την Κύπρο για να ισχυροποιήσει περαιτέρω τη θέση της απέναντι σε άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα.

Δεν είναι τυχαίος ο ρόλος που ανατίθεται στην Κύπρο (όπως και στην Ελλάδα) για τη λειτουργία της PESCO (της Μόνιμης Διαρθρωμένης Συνεργασίας της ΕΕ), που σηματοδοτεί την προσπάθειά της να «αυτονομηθεί» περισσότερο σε ζητήματα άμυνας και ασφάλειας, στρατιωτικών ασκήσεων κ.τ.λ.). Θυμίζουμε ότι Κύπρος και Ελλάδα υπέβαλαν υποψηφιότητα, για να φιλοξενήσουν και σχολή πρακτόρων της ΕΕ. Πριν από μερικές βδομάδες, η Γερμανίδα υπουργός Αμυνας, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, επισκέφτηκε Αθήνα και Λευκωσία και υπογράμμισε την αξία της «γεωστρατηγικής θέσης» τους και τον ακόμα σημαντικότερο ρόλο που μπορούν να αναλάβουν στην υπεράσπιση της περιφερειακής ασφάλειας, μέσα και από τη στήριξη της PESCO.

Επιπλέον, η ΕΕ ιεραρχεί υψηλά τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο για την υπεράσπιση της «ενεργειακής ασφάλειάς» της και τη «διαφοροποίηση» των ενεργειακών δρόμων, δηλαδή την απεξάρτηση από το φυσικό αέριο. Σε αυτό το πλαίσιο, οι Βρυξέλλες παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις στην κυπριακή ΑΟΖ, όπου ήδη έχουν αυξημένη παρουσία ισχυρά ευρωενωσιακά μονοπώλια όπως η γαλλική «Total» και η ιταλική «Eni», αλλά και μελετούν εναλλακτικές όπως ο αγωγός «EastMed» (η υλοποίηση του οποίου βέβαια δεν θα είναι απλή υπόθεση), αφενός για τη μεταφορά αερίου από τη Μεσόγειο στη Γηραιά Ηπειρο, αφετέρου για τη σύναψη συνεργασιών με ευρύτερες προεκτάσεις. Αλλωστε, δεν είναι τυχαία και η επιμονή ισχυρών ευρωπαϊκών δυνάμεων, όπως της Γαλλίας, να αποκτήσουν διακριτά πιο ενισχυμένη θέση στην Κύπρο: Η «Total» έχει ήδη δικαιώματα «αξιοποίησης» διαφόρων οικοπέδων (σε κοινοπραξία με την «Eni» αλλά και αυτοτελώς), ενώ προχωρούν σχέδια για τη δημιουργία γαλλικής βάσης στο Μαρί της Λάρνακας.

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, η ΕΕ διεκδικεί και πιο κρίσιμο ρόλο στις συνομιλίες για το Κυπριακό, τον οποίο θα χρησιμοποιήσει αποφασιστικά το επόμενο διάστημα, ενόψει και της αναθέρμανσης των διεργασιών για τη διχοτόμηση του νησιού, που μπορεί να αλληλεπιδράσει με τις εξελίξεις σε πολλά ακόμα κρίσιμα μέτωπα (Συριακό, σχέσεις ΕΕ - Τουρκίας, Ενεργειακό κ.τ.λ.)

Τον Ιούλη του 2015, κατά την επίσκεψή του στην Κύπρο, ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, ανακοίνωσε το διορισμό ειδικού απεσταλμένου για την Κύπρο.

Στη διάρκεια των επαφών για το Κυπριακό που έγιναν στο Κρανς Μοντανά της Ελβετίας (τέλη Ιούνη - αρχές Ιούλη 2017), η ΕΕ συμμετείχε για πρώτη φορά επίσημα στις συνομιλίες, υπό το καθεστώς του παρατηρητή και επειδή θεωρήθηκε «ενδιαφερόμενο μέρος». Καλοδέχτηκε με ικανοποίηση τον προσανατολισμό της διάσκεψης, που - θυμίζουμε - άνοιξε τον δρόμο για την «αντικατάσταση» του σημερινού συστήματος ασφάλειας, με νέο «μηχανισμό εφαρμογής» της όποιας συμφωνίας, ο οποίος «θα εμπλέκει και κάτι εκτός Κύπρου» (π.χ. ΕΕ, ΝΑΤΟ, ΟΑΣΕ), για την ενεργότερη δηλαδή «ανάμειξη» διεθνών ιμπεριαλιστικών οργανισμών στην ασφάλεια της Κύπρου και όλης της περιοχής. Μετά τη μη κατάληξη της διάσκεψης, η Μογκερίνι εξέφραζε την ετοιμότητα των Βρυξελλών για νέες επαφές - την κατάλληλη στιγμή - υποστηρίζοντας ότι διακρίνει «πολιτική βούληση» και ότι «η ΕΕ είναι εδώ για να υποστηρίξει πλήρως τη διαδικασία».

Στη βάση αυτή, η λυκοσυμμαχία είναι έτοιμη και σήμερα να δραστηριοποιηθεί για νέους γύρους συνομιλιών, προσδοκώντας οφέλη και για την αυτοτελή της θέση στη Λεκάνη της Μεσογείου και για το αλισβερίσι της με την Τουρκία και για το «παιχνίδι» των υδρογονανθράκων.

Η εμπειρία που εμπλουτίστηκε την τελευταία 15ετία διαψεύδει όλες τις πολιτικές δυνάμεις που εμφάνισαν την ΕΕ ως δυνητικό προστάτη του κυπριακού λαού και της ελπίδας του για μια ενωμένη πατρίδα που θα αναπτυχθεί ειρηνικά προς το δικό του όφελος. Διακρατικές ενώσεις που να προστατεύουν λαϊκές ανάγκες ενώ έχουν φτιαχτεί και λειτουργούν με μόνο γνώμονα την υπεράσπιση των μονοπωλίων και των συμφερόντων τους, ούτε υπήρξαν ούτε και μπορούν ποτέ να υπάρξουν.