ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 12 Απρίλη 2009
Σελ. /40
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Από τον Παπάγο στον Καραμανλή

Σ. Βενιζέλος, Πιουριφόι, Α. Παπάγος, Κ. Καραμανλής, Κ. Τσαλδάρης,στη διάρκεια σύσκεψης για τον εξοπλισμό του στρατού
Σ. Βενιζέλος, Πιουριφόι, Α. Παπάγος, Κ. Καραμανλής, Κ. Τσαλδάρης,στη διάρκεια σύσκεψης για τον εξοπλισμό του στρατού
Δεν είναι περίεργο που οι υπεύθυνοι της σειράς της ΝΕΤ «Η Μεγάλη Αλλαγή» φρόντισαν, στην προπαγανδιστική (και όχι, βέβαια, επιστημονικών αξιώσεων) εκπομπή τους, να μη ζητήσουν την άποψη εκπροσώπου του ΚΚΕ, ούτε για ένα γεγονός από τα τόσα που συμπεριλαμβάνονται στην εκπομπή. Αντίθετα, πρόσωπα όλου του άλλου ιδεολογικοπολιτικού και κομματικού φάσματος έχουν παρελάσει (και θα συνεχίσουν να παρελαύνουν) λέγοντας διάφορα.

Στο τρίτο επεισόδιο, που προβλήθηκε τη Δευτέρα (6 Απρίλη 2009), κυριαρχούσε μεταξύ των «μαρτύρων» ο Αχιλλέας Καραμανλής, ο οποίος μιλούσε για τον αδελφό του!

Αναμενόμενο. Γιατί στο τρίτο επεισόδιο της σειράς, η προπαγάνδα της ΝΔ, που ήταν φανερή και στα δύο προηγούμενα επεισόδια, αποκαλύφθηκε εξ ολοκλήρου: Τα έργα και οι ημέρες του Κωνσταντίνου Καραμανλή! Αυτή είναι «Η Μεγάλη Αλλαγή»!

Βεβαίως, έχει κάθε δίκιο να τιμά και να εξυμνεί τον Καραμανλή η αστική τάξη και ειδικότερα το κόμμα του, για τη μεγάλη προσφορά του στην τάξη. Αλλά όσο κι αν πασχίζουν, δεν μπορούν να ανατρέψουν το παραπάνω θεμελιώδες αντικειμενικό δεδομένο. Οτι, δηλαδή, ο Κ. Καραμανλής δεν είναι «όλων μας», δεν πάσχιζε για «όλους μας». Είχε ταξικό ρόλο να επιτελέσει και τον επιτέλεσε. Και ως βουλευτής πριν από τον πόλεμο, και ως υπουργός μετά τον πόλεμο, και ως αρχηγός κόμματος και πρωθυπουργός αργότερα.

Το άψυχο σώμα του Ν. Πλουμπίδη, λίγα δευτερόλεπτα μετά την εκτέλεσή του
Το άψυχο σώμα του Ν. Πλουμπίδη, λίγα δευτερόλεπτα μετά την εκτέλεσή του
Στο τρίτο μέρος, λοιπόν, της σειράς της ΝΕΤ, αυτό το πρόσωπο ξεχώριζε: Ο Κ. Καραμανλής, που ως υπουργός Δημοσίων Εργων «άλλαξε το πρόσωπο της Ελλάδας». Ικανός, δραστήριος και αξιοποιώντας επιτελεία ειδικών, κατάφερε να πραγματοποιηθεί ένα τεράστιο έργο, μας είπε ο αδελφός Αχιλλέας και άλλοι.

Το θέμα, για να μπορεί να κριθεί αντικειμενικά, πρέπει να τοποθετηθεί σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, μετά το 1952, οπότε στην κυβέρνηση ήρθε ο «Ελληνικός Συναγερμός» και πρωθυπουργός έγινε ο Αλέξανδρος Παπάγος (εκλογές της 16ης Νοέμβρη 1952). Αρα, πρέπει να εξεταστεί η συνολική πολιτική της κυβέρνησης Παπάγου, που ο Καραμανλής ήταν υπουργός της. Μόνον έτσι δε θα αποδίδονται σε ένα πρόσωπο οι ικανότητες και ο ρόλος που επιδιώχθηκε προπαγανδιστικά να του αποδώσει «Η Μεγάλη Αλλαγή».

Ο «Συναγερμός» στην κυβέρνηση

Το ευρύτερο πλαίσιο ήταν οι ανάγκες και ο σχεδιασμός της αστικής τάξης και των κομμάτων της να προχωρήσει η καπιταλιστική ανασυγκρότηση και να σταθεροποιηθεί το αστικό πολιτικό σύστημα.

Στα περίπου τρία χρόνια της πρωθυπουργίας Παπάγου, θωρακίστηκαν περισσότερο οι μηχανισμοί του αστικού κράτους, προστέθηκαν νέοι, όπως η δημιουργία της ΚΥΠ (σημερινή ΕΥΠ), ενώ συνεχίστηκαν οι διώξεις κατά των κομμουνιστών, παρά τα προεκλογικά συνθήματα και τις επαγγελίες του «Συναγερμού» για «ειρήνευση και λήθη». Επί διακυβέρνησης του «Ελληνικού Συναγερμού», εκτελέστηκε ο Νίκος Πλουμπίδης (14 Αυγούστου 1954).

Στο ίδιο διάστημα υπογράφτηκε η ελληνοαμερικανική συμφωνία εγκατάστασης των βάσεων στην Ελλάδα (12 Οκτώβρη 1953). Οπως έγραψε ο Σπ. Μαρκεζίνης:

«...Από τους πρώτους διαπραγματευθέντας την σύμβασιν του 1953 είμαι ο μόνος επιζών (1979). Μετέφερα τότε εις Ουάσιγκτον προς τον Πρόεδρον Αϊζενχάουερ την σχετικήν πρότασιν του στρατάρχου Παπάγου, την οποίαν κατ' αρχήν συνεζήτησα και με τον τότε υπουργό των Εξωτερικών των ΗΠΑ Φόστερ Ντάλες».1

Με την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης του «Ελληνικού Συναγερμού», ο πλούτος που συσσωρεύτηκε συνοδεύτηκε από τη φτώχεια πλατιών λαϊκών μαζών.

«Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στις αρχές του 1954 το υπουργείο Πρόνοιας, 2.420.535 άτομα είχαν πιστοποιητικό απορίας. Από αυτούς, οι 1.793.545 χαρακτηρίζονταν άποροι α` κατηγορίας, δηλ. είχαν εισόδημα ως 120 δραχμές το μήνα (120.000 της εποχής εκείνης)».2 Εξάλλου, σε 500.000 υπολογιζόταν τότε ο αριθμός των φυματικών ασφαλισμένων του ΙΚΑ. Οι έμμεσοι φόροι, που έπλητταν τους μισθωτούς, έφτασαν το 82% του συνόλου της φορολογίας.

Ο καθηγητής Αγγελος Αγγελόπουλος έγραψε ότι «οι μισθοί ιδία των δημοσίων υπαλλήλων και μιας μεγάλης κατηγορίας των ιδιωτικών είναι πλέον ανεπαρκείς και δεν εξασφαλίζουν την στοιχειώδη διαβίωσιν, ενώ η μεγάλη μάζα του λαού στερείται των στοιχειωδών μέσων από απόψεως διατροφής, ιματισμού και κατοικίας».3

Εκείνη την περίοδο εκφράστηκε διαμάχη στο χώρο των αστικών δυνάμεων, σε σχέση με τους μοχλούς της κρατικής οικονομικής παρέμβασης στην καπιταλιστική αναπαραγωγή, καθώς και αν έπρεπε να δοθεί προτεραιότητα στη σταθεροποίηση της οικονομίας έναντι της βιομηχανικής ανάπτυξης, με κύριο θεωρητικό εκφραστή υπέρ της πρώτης άποψης τον καθηγητή Κυρ. Βαρβαρέσσο. Η έκθεσή του απορρίφθηκε. Θεωρήθηκε ότι εξέφραζε παρέμβαση των ΗΠΑ στην οικονομική πορεία της Ελλάδας, επειδή υποστήριζε ότι η ανάπτυξη της γεωργίας έπρεπε να αποτελέσει τον κύριο προσανατολισμό στην ανάπτυξη.

Αμερικανική παρέμβαση ασφαλώς υπήρχε, όχι όμως για να «ξεστρατίσει» την Ελλάδα από την εκβιομηχάνιση, αλλά για να γίνει πιο αποτελεσματική η αξιοποίηση της αμερικανικής «βοήθειας», προκειμένου να ενσωματωθεί η Ελλάδα πιο στέρεα στο ιμπεριαλιστικό σύστημα.

Τα πρώτα χρόνια μετά το 1950, η παρέμβαση του κράτους προσανατολίστηκε στην άμεση ανάληψη έργων υποδομής και εξηλεκτρισμού. Σε αυτό το πλαίσιο κινήθηκε η κυβέρνηση Παπάγου και, βεβαίως, ο υπουργός των Δημοσίων Εργων Κ. Καραμανλής.

Τον Απρίλη του 1953, ανακοινώθηκε η υποτίμηση της δραχμής κατά 50% έναντι του δολαρίου. Από την υποτίμηση, που ανάμεσα σε άλλα στόχευε στην επανάκτηση της εμπιστοσύνης της λαϊκής αποταμίευσης, ωφελήθηκαν οι καταθέτες χρυσών λιρών, οι μεγαλοεξαγωγείς, οι μεγαλοχρεώστες στο Δημόσιο και οι εργοδότες. Παράλληλα, η κυβέρνηση Παπάγου κατέθεσε νομοσχέδιο που ψηφίστηκε «περί προσελκύσεως ξένων κεφαλαίων».

Θάνατος Παπάγου - Κ. Καραμανλής

Στις 4 Οκτώβρη 1955, ο Παπάγος πέθανε. Για τις συνθήκες του θανάτου του γράφτηκαν πολλά. Ωστόσο, συγκεκριμένα στοιχεία δεν είδαν το φως της δημοσιότητας.

Η κυβέρνηση παραιτήθηκε και ανατέθηκε από το Παλάτι στον Κ. Καραμανλή να σχηματίσει νέα. Ο Καραμανλής, που ευνοήθηκε από το Παλάτι και τις ΗΠΑ και ανέλαβε αρχηγός του «Ελληνικού Συναγερμού», αντί των Στεφ. Στεφανόπουλου και Παν. Κανελλόπουλου που θεωρούνταν επικρατέστεροι (ο Στεφανόπουλος είχε γίνει και αναπληρωτής του πρωθυπουργού κατά τη διάρκεια της αρρώστιας του Παπάγου), ήταν ο επιτυχημένος, όπως επικράτησε να λέγεται, υπουργός Δημοσίων Εργων της κυβέρνησης Παπάγου. Οι πάντες αιφνιδιάστηκαν από την επιλογή, από το γεγονός ότι ο επικρατέστερος Στέφ. Στεφανόπουλος κυριολεκτικά «αδειάστηκε» από το Παλάτι.

Δίχως να υπάρχει αμφιβολία ότι ο Καραμανλής είχε πετύχει στο ρόλο του υπουργού μιας αστικής κυβέρνησης, πρέπει να σημειωθεί τούτο ως πιο πιθανό: Οτι η αστική τάξη χρειαζόταν τότε ένα νέο πολιτικό πρόσωπο, για να ηγηθεί της καπιταλιστικής ανάπτυξης που ασφαλώς πραγματοποιήθηκε, ιδιαίτερα μετά το 1955, και μάλιστα με γοργούς ρυθμούς. Και, φυσικά, στηρίχθηκε αυτή στην πιο άγρια εκμετάλλευση, στη μετανάστευση 100άδων χιλιάδων και σε μεγάλο βαθμό στην αντιπαροχή γης. Χρειαζόταν το κατάλληλο πρόσωπο, που θα ηγούνταν στην προσπάθεια να αναβαθμιστεί η Ελλάδα στο ιμπεριαλιστικό σύστημα. Και το πρόσωπο αυτό το βρήκε στον Κ. Καραμανλή. Αλλωστε, έκφραση της παραπάνω προσπάθειας της αστικής τάξης υποδήλωνε και η αντίθεση της κυβέρνησης Παπάγου με τη Μ. Βρετανία για το Κυπριακό.

Αυτός είναι ο κύριος λόγος της επιλογής και όχι διάφορα που ακούστηκαν στη «Μεγάλη Αλλαγή».

Ως προς την επιλογή Καραμανλή έγραψε η βασίλισσα Φρειδερίκη στον Αμερικανό στρατηγό Μάρσαλ:

«Κανείς δεν ήξερε, ούτε καν ο σύζυγός μου, από τι πράγματι έπασχε (ο Παπάγος). Βαδίζαμε προς πλήρες χάος. Κι έπειτα ο Παπάγος πέθανε. Μέσα σε μερικές ώρες ο σύζυγός μου διόρισε Πρωθυπουργό της Ελλάδος έναν νέον άνδρα, αυτοδημιούργητον, από την Μακεδονία. Η χώρα αισθάνθηκε σαν να είχε πιει σαμπάνια»!.. 4

Ωστόσο, ο Καραμανλής συγκρούστηκε με το Παλάτι, ιδιαίτερα με τη Φρειδερίκη, από τους πρώτους μήνες της πρωθυπουργίας του. Μία αφορμή ήταν η διαφωνία του Καραμανλή για το ύψος των βασιλικών δαπανών. Οι αντιθέσεις θα οξυνθούν αργότερα, στο πλαίσιο της όξυνσης όλων των αντιθέσεων του αστικού πολιτικού συστήματος, όπως φάνηκε, και μάλιστα με δραματικό τρόπο, στα χρόνια που ακολούθησαν. Οχι κυρίως για τα βασιλικά ταξίδια και τις δαπάνες της βασιλικής οικογένειας (και γι' αυτά), αλλά κυρίως για τον εκσυγχρονισμό του πολιτικού συστήματος. Οι πιο διορατικοί αστοί πολιτικοί έβλεπαν αυτόν τον τελευταίο ως καλύτερο μέσο ισχυροποίησης του συστήματος και ενσωμάτωσης των λαϊκών μαζών.

Στη «Μεγάλη Αλλαγή» πολλά ιστορικά γεγονότα παρουσιάστηκαν (και στο τρίτο μέρος) απλουστευμένα και στρεβλά. Ισως για να γίνεται πιο εύπεπτος ο στόχος της.

1. Κώστα Μαρδά: «Η Ελλάδα στα δίκτυα των Βάσεων», σελ. 59, εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ.

2. Σπύρου Λιναρδάτου, «Από τον εμφύλιο στη χούντα», τ. Β΄, σελ. 133, εκδόσεις ΠΑΠΑΖΗΣΗ.

3. Σπύρου Λιναρδάτου, «Από τον εμφύλιο στη χούντα», τ. Β΄, σελ. 58, εκδόσεις ΠΑΠΑΖΗΣΗ.

4. Σόλωνα Γρηγοριάδη, «ΤΑ ΦΟΒΕΡΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ - Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΟΥ ΠΑΠΑΓΟΥ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ», σελ. 203-204, εκδόσεις «ΦΥΤΡΑΚΗΣ».


Του
Μάκη ΜΑΪΛΗ



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ