ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 12 Μάρτη 2006
Σελ. /24
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΑΦΙΕΡΩΜΑ
Εισαγωγή

Πρώτη ψηφοφορία γυναικών για την εκλογή εθνοσυνβούλων, της κυβέρνησης του βουνού
Πρώτη ψηφοφορία γυναικών για την εκλογή εθνοσυνβούλων, της κυβέρνησης του βουνού
Η καθιέρωση ως Παγκόσμιας Μέρας της Γυναίκας της 8ης του Μάρτη, έχει τις ρίζες της βαθιά στην ιστορία του εργατικού κινήματος. Στις 8 του Μάρτη 1857 οι εργάτριες στα υφαντουργεία και τα ραφτάδικα της Νέας Υόρκης κατεβαίνουν σε απεργία και διαδηλώσεις. Ζητούν ανθρώπινες συνθήκες δουλιάς και μείωση των ωρών εργασίας. Υπολογίζεται ότι οι γυναίκες εκείνη την εποχή δούλευαν στα εργοστάσια περίπου 16 ώρες τη μέρα, ενώ οι μισθοί τους ήταν σημαντικά μικρότεροι από τους μισθούς των ανδρών. Ετσι στα αιτήματα των εργατριών της Νέας Υόρκης περιλαμβάνονταν και η μείωση των ωρών εργασίας στις 10, αλλά και η εξίσωση των μισθών ανδρών και γυναικών. Η απεργία και οι μεγάλες μαχητικές διαδηλώσεις αντιμετωπίζονται από τους καπιταλιστές και την κυβέρνηση με την αστυνομία και τα όπλα και βάφτηκαν με το αίμα των εργατριών. Η απεργία της 8ης του Μάρτη 1857 ήταν από τις πιο σημαντικές στιγμές του παγκόσμιου εργατικού κινήματος, γιατί έβαζε στην πρώτη γραμμή το ζήτημα της πάλης κατά των φυλετικών διακρίσεων, κατά της ανισοτιμίας ανδρών και γυναικών, σε συνδυασμό με τον αγώνα ενάντια στην ταξική εκμετάλλευση.

Η Β' Διεθνής Συνδιάσκεψη των Σοσιαλιστριών Γυναικών, που συνήλθε στην Κοπεγχάγη το 1910, καθιέρωσε, μετά από πρόταση της επιφανούς προσωπικότητας του διεθνούς εργατικού κινήματος Κλάρας Τσέτκιν, τη μέρα της 8ης Μάρτη ως Διεθνή Μέρα της Γυναίκας.

Είναι γεγονός ότι το «γυναικείο ζήτημα» έγινε αντικείμενο μελέτης των κλασικών του Μαρξισμού. Το ενδιαφέρον τους πήγαζε από την επιδίωξή τους να μελετούν κάθε κοινωνικό ζήτημα, αναπτύσσοντας την κοσμοθεωρία και καθοδηγώντας την επαναστατική δράση της εργατικής τάξης και των λαϊκών μαζών.

Ιστορικό κοινωνικό φαινόμενο (*)

«Ο όρος "γυναικείο ζήτημα" προσδιορίζει εκείνο το κοινωνικό πρόβλημα, που αποτελεί σύνθεση της ανισοτιμίας εξαιτίας του φύλου με το καθεστώς της ταξικής εκμετάλλευσης.

Το γυναικείο ζήτημα ως ιστορικό κοινωνικό φαινόμενο είναι ένα σύμπλεγμα οικονομικών, πολιτικών, πολιτιστικών ανισοτιμιών και διακρίσεων που εκδηλώνονται σε όλους τους τομείς της κοινωνικής και προσωπικής ζωής της γυναίκας, και σε τελευταία ανάλυση πηγάζει από τις ταξικές σχέσεις εκμετάλλευσης.

Στον καπιταλισμό για πολύ μεγάλο διάστημα (στην Ελλάδα έως το 1981), η μισθωτή εργαζόμενη γυναίκα υφίστατο με θεσμική κατοχύρωση μεγαλύτερο βαθμό εκμετάλλευσης από το κεφάλαιο σε σχέση με τον άνδρα μισθωτό (μικρότερο μεροκάματο/μισθό για την ίδια εργασία). Σήμερα, η θεσμική εξίσωση δεν αναιρεί τις κοινωνικές προκαταλήψεις και γενικότερες διακρίσεις σε βάρος της γυναίκας της εργατικής τάξης (εργαζόμενης και μη), αλλά και της γυναίκας των λαϊκών στρωμάτων. Η μισθωτή εργαζόμενη γυναίκα μαζί με την ταξική εκμετάλλευση υφίσταται και όλη την κοινωνική καταπίεση λόγω της έλλειψης ουσιαστικής αναγνώρισης του κοινωνικού ρόλου της μητρότητας (έλλειψη δωρεάν δημοσίων υποδομών, εκτεταμένων πρόσθετων θετικών μέτρων), λόγω των προκαταλήψεων σε βάρος της γυναίκας και των αντιδραστικών αντιλήψεων και πρακτικών στις σχέσεις των δυο φύλων, που αναπαράγονται με νέες μορφές. Αυτές οι κοινωνικές συνθήκες είναι που συχνά κρατούν τη γυναίκα μακριά από την κοινωνική εργασία, αποκλειστικά στη σκλαβιά του ατομικού νοικοκυριού.

Η κοινωνική καταπίεση εξαιτίας του φύλου, η οξυμένη έκφρασή της μέσα στην οικογένεια είναι πιο έντονη στις γυναίκες της εργατικής και της φτωχής αγροτικής οικογένειας, εργαζόμενες και μη, σε σχέση με όποια κατάλοιπα αφορούν τις γυναίκες της αστικής τάξης.

Οι γυναίκες των λαϊκών στρωμάτων (φτωχές αγρότισσες, αυτοαπασχολούμενες, επαγγελματοβιοτέχνισσες και μικρέμποροι) υφίστανται τις συνέπειες του καπιταλιστικού ανταγωνισμού και της συγκέντρωσης του κεφαλαίου και ταυτόχρονα υφίστανται τις κοινωνικές διακρίσεις εξαιτίας του φύλου, όπως και οι μισθωτές.

Είναι αλήθεια ότι ένα μεγάλο μέρος της κοινωνικής ανισοτιμίας που αφορούσε τη γυναίκα ανεξάρτητα από την τάξη στην οποία ανήκε (αστικά δικαιώματα, τυπική νομοθετική εξίσωση μισθού/μεροκάματου) έχει αναιρεθεί στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές κοινωνίες.

Από την αστική πολιτική συχνά γίνεται πολιτικός και νομοθετικός λόγος για «ισότητα» των δύο φύλων, ως πρόσχημα διαμόρφωσης νέων διακρίσεων σε βάρος της κοινωνικής αναγνώρισης του ιδιαίτερου ρόλου της γυναίκας στην αναπαραγωγή, γενικότερα σε βάρος των ιδιαίτερων βιολογικών αναγκών της (ανεξάρτητα εάν είναι ή όχι μητέρα), ως πρόσχημα αφαίρεσης αντίστοιχων κατακτήσεων. Ετσι, αναπαράγεται η κοινωνική ανισοτιμία σε βάρος της γυναίκας με νέες μορφές.

Στο σύγχρονο καπιταλισμό είναι πλέον σαφέστερος ο ταξικός χαρακτήρας του προβλήματος της ανισοτιμίας του γυναικείου φύλου. Οι διακρίσεις σε βάρος των γυναικών έχουν τις ρίζες τους στα βάθη της ιστορίας της κοινωνικής εξέλιξης.

Η απελευθέρωση της γυναίκας από την ταξική εκμετάλλευση και τη διπλή καταπίεση μπορεί να πραγματοποιηθεί εφόσον καταργηθεί η ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Δηλαδή, εφόσον ανατραπούν οι κοινωνικές -οικονομικές εκμεταλλευτικές σχέσεις, ως αποτέλεσμα της συνειδητής δράσης τουλάχιστον της πρωτοπορίας της εργατικής τάξης, με τη μαζική μαχητική δράση της εργατικής τάξης και των συμμάχων της.

Η ανισοτιμία της γυναίκας ξεκινά στη φάση της ολοκλήρωσης και αποσύνθεσης της προταξικής κοινωνίας των γενών και ολοκληρώνεται με την εμφάνιση της ταξικής κοινωνίας.

Το ΚΚΕ υποστηρίζει ότι στον όρο "ισοτιμία" αποτυπώνεται ο αγώνας των γυναικών για ισότιμα δικαιώματα με τον άνδρα στην εργασία, στη μόρφωση, στην οικογένεια, σε κάθε πτυχή της κοινωνικής δραστηριότητας.

Αυτός ο αγώνας για να δώσει καρπούς συνδέεται αναπόσπαστα με τον αγώνα για κοινωνική απελευθέρωση που έχει στόχο την κατάργηση κάθε μορφής ταξικής εκμετάλλευσης και κοινωνικής ανισότητας.

Ο όρος "ισοτιμία" αναγνωρίζει τις ιδιαιτερότητες των φύλων. Λαμβάνει υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες που προκύπτουν από την αναπαραγωγική λειτουργία, τα κοινωνικά προβλήματα που βιώνουν οι γυναίκες, ώστε αυτά να μη λειτουργούν ως εμπόδια στην ανάπτυξη της συνείδησης και της δράσης τους.

Ο Λένιν, αναπτύσσοντας παραπέρα τις διαπιστώσεις των Μαρξ και Ενγκελς, έθεσε το εξής κριτήριο στις εργάτριες, στο γυναικείο κίνημα: "Δημοκρατία πάνω στη βάση της ατομικής ιδιοκτησίας ή πάνω στη βάση της πάλης για την κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας". Από την άποψη του προλεταριάτου, το ζήτημα μπαίνει μόνο έτσι: "απαλλαγή από την καταπίεση ποιας τάξης; Ισότητας ποιας τάξης με ποια;"».

(* Από τη διάλεξη του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ «Για το γυναικείο ζήτημα»).

Το σημερινό αφιέρωμα

Ο «Ριζοσπάστης», στο σημερινό αφιέρωμα, παρουσιάζει ορισμένα χαρακτηριστικά αποσπάσματα από έργα των Μαρξ, Ενγκελς, Λένιν, για το «Γυναικείο Ζήτημα». Η θέση της γυναίκας σε κάθε κοινωνία, αλλά και η σχέση της με την κοινωνικοπολιτική πάλη έγινε αντικείμενο μελέτης των κλασικών του Μαρξισμού. Είναι χαρακτηριστικό το κλασικό έργο του Ενγκελς «Η καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους», στο ολόπλευρο φώτισμα όλων των πτυχών των σχέσεων και των αντιθέσεων ανάμεσα στα δύο φύλα, της ταξικής τους καταβολής και της προοπτικής οριστικής λύσης τους στον κομμουνισμό, στο κοινωνικοοικονομικό σύστημα που θα απελευθερώσει πραγματικά τη γυναίκα, μαζί με την απελευθέρωση ολόκληρης της κοινωνίας από την ταξική εκμετάλλευση.

Τα αποσπάσματα που δημοσιεύουμε αποκαλύπτουν την ταξική ουσία της φυλετικής ανισοτιμίας, την προοπτική κατάκτησης της ισότιμης θέσης της γυναίκας στην κομμουνιστική κοινωνία, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα και τα καθήκοντα του εργατικού κινήματος, την αναγκαιότητα της κοινής πάλης του κινήματος των γυναικών με το εργατικό κίνημα. Επίσης, σ' αυτά τα κείμενα αναδεικνύονται τα πρώτα βήματα της σοβιετικής εξουσίας, για την αντιμετώπιση της ανισοτιμίας των γυναικών, αλλά και τα καθήκοντα της πάλης των γυναικών στον πρώτο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό πόλεμο.

Τα κείμενα αναδημοσιεύονται από το βιβλίο, «Μαρξ - Ενγκελς -Λένιν για το γυναικείο ζήτημα», έκδοση «Σύγχρονη Εποχή». Οι τίτλοι και ορισμένοι υπότιτλοι είναι του «Ρ».



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ