Ενα χρόνο μετά την εφαρμογή των Ν. 2525/97 και 2640/98 της «εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης» και ενώ οι υποσχέσεις των κυβερνητικών αρμοδίων για την αναβάθμιση της δημόσιας εκπαίδευσης περισσεύουν, τα στοιχεία αποκαλύπτουν την υποκρισία τους. Περίπου 25.000 μαθητές της Α` και Β` Λυκείου έμειναν στην ίδια τάξη, ενώ περισσότεροι από 70.000 μαθητές δε συνέχισαν ή υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τις σπουδές τους στο Λύκειο για τα Τεχνικά Επαγγελματικά Εκπαιδευτήρια (ΤΕΕ), αποθαρρημένοι από την ψυχοφθόρα λειτουργία του και το κόστος των φροντιστηρίων. Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι ένας μεγάλος αριθμός των μαθητών που εγκαταλείπουν το Λύκειο, απομακρύνεται γενικά από το εκπαιδευτικό σύστημα. Πρόκειται για μια εκστρατεία αποψίλωσης του Λυκείου κυρίως από τους οικονομικά και κοινωνικά αδύναμους μαθητές.

Τα ΤΕΕ, στα οποία στοιβάζονται οι δεκάδες χιλιάδες των μαθητών που αποπέμπονται από το Λύκειο, από τον ίδιο το στενά εμπειρικό χαρακτήρα τους δεν προσφέρουν ούτε μόρφωση, ούτε επάγγελμα στους αποφοίτους τους, λειτουργούν σαν δεξαμενή αποβλήτων της εκπαίδευσης. Το ρόλο τους αυτό επιβεβαιώνει η ολοσχερής εγκατάλειψη και εξαθλίωσή τους, αφού ούτε βιβλία, ούτε εκπαιδευτικούς, ούτε εργαστήρια, ούτε καν επαρκή κτιριακή υποδομή δε φρόντισε η κυβέρνηση να εξασφαλίσει για τις ανάγκες τους, με αποτέλεσμα την άνθηση των ιδιωτικών ΤΕΕ που ξεφύτρωσαν παντού.

Η ασφυκτική σύνδεση του Λυκείου με το σύστημα εισαγωγής στα ΑΕΙ - ΤΕΙ το μετέβαλε σε φροντιστήριο προπαρασκευής διαρκών εξετάσεων, ακυρώνοντας την όποια μορφωτική λειτουργία του. Ο ανταγωνιστικός - επιλεκτικός χαρακτήρας του Λυκείου εκτινάσσει στα ύψη τη ζήτηση και το κόστος των φροντιστηρίων, τα οποία διευρύνονται πλέον σε όλη την κλίμακα της εκπαίδευσης, ακόμη και στο Δημοτικό. Ο ένας στους τρεις μαθητές των πρώτων τάξεων του Δημοτικού των σχολείων του λεκανοπεδίου παρακολουθεί εξωσχολικά μαθήματα (ξένες γλώσσες, αθλητισμός, μουσική κτλ.). Το 97% των μαθητών των Γυμνασίων της Αττικής παρακολουθεί κάποιο φροντιστήριο. Μέχρι 200.000 δρχ. το μήνα κοστίζει στην ελληνική οικογένεια η φοίτηση ενός μαθητή στο Ενιαίο Λύκειο, αποτρέποντας τη συμμετοχή των φτωχότερων παιδιών στη λυκειακή εκπαίδευση.

Η υποβάθμιση του μορφωτικού επιπέδου του λαού μας και η ενίσχυση της ιδιωτικοποίησης αναδεικνύουν την κραυγαλέα αντίθεση με τις διακηρύξεις της κυβέρνησης για «επαναστατικές τομές» στην Παιδεία, αλλά κυρίως την πλήρη αντίθεση με τις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες για ολόπλευρη μόρφωση. Πολύ περισσότερο που η χρόνια υποχρηματοδότηση της Παιδείας στη χώρα μας, η οποία καταλαμβάνει την τελευταία θέση σε δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση στην Ευρώπη και την 106η θέση παγκόσμια, έχει συσσωρεύσει πλήθος άλυτων προβλημάτων που διαρκώς μεγαλώνουν.

Πρόκειται για την πολιτική κατάργησης ή συγχώνευσης σχολείων, που οδήγησε σε κλείσιμο 300 Γυμνασίων και Λυκείων τη χρονιά που πέρασε, στη ρητή εντολή του υπουργείου Παιδείας για μαζικές συμπτύξεις τμημάτων ώστε να επιστρέψουμε σε τμήματα των 30 και 35 μαθητών. Ετσι για τους μαθητές των απομακρυσμένων από τις πόλεις αγροτικών περιοχών, όπου η συρρίκνωση των σχολείων είναι μεγαλύτερη εξαιτίας του ξεκληρίσματος της φτωχής αγροτιάς, η πρόσβαση στο σχολείο γίνεται απαγορευτική. Για τους υπόλοιπους η φοίτηση στα σχολεία που απομένουν γίνεται κάτω από τις απαράδεκτες παιδαγωγικά συνθήκες των συστεγάσεων, της διπλοβάρδιας και των πληθωρικών τάξεων. Τα προβλήματα της ανεπάρκειας και ακαταλληλότητας της κτιριακής υποδομής ήρθε να επιτείνει ο πρόσφατος καταστρεπτικός σεισμός, ο οποίος ωστόσο χρησιμοποιήθηκε από την κυβέρνηση για επέκταση της πολιτικής των συγχωνεύσεων των σχολείων.

Στην ίδια κατεύθυνση του περιορισμού των δαπανών της εκπαίδευσης κινείται και η φετινή μείωση των προσλήψεων μονίμων εκπαιδευτικών κατά 3.273, που είχε αποτέλεσμα την επανάληψη του τραγικού φαινόμενου των ελλείψεων εκπαιδευτικών και της υπολειτουργίας των σχολείων ως το μέσον της σχολικής χρονιάς. Συγκεκριμένα, ενώ πέρσι έγιναν 8.066 διορισμοί (4.345 στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση και 3.721 στη Δευτεροβάθμια) φέτος έγιναν μόλις 4.793 (2.544 στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση και 2.249 στη Δευτεροβάθμια), με συνέπεια, σύμφωνα με στοιχεία του ίδιου του υπουργείου Παιδείας, τη δημιουργία 1.000 οργανικών κενών στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση και 500 οργανικών κενών στη Δευτεροβάθμια.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και για τη λειτουργία των ολοήμερων σχολείων και των σχολείων «διευρυμένου ωραρίου» δεν έγινε καμία καινούρια πρόσληψη εκπαιδευτικών, αλλά η κυβέρνηση φρόντισε να τους εξασφαλίσει με συγχωνεύσεις σχολείων και τάξεων. Σημειώνεται εδώ ότι η κυβέρνηση αθέτησε τις δεσμεύσεις της προς τους εκπαιδευτικούς για μείωση της αναλογίας διδάσκοντα / διδασκομένων και για διατήρηση των διορισμών στα περσινά επίπεδα. Με το σημερινό αριθμό των εκπαιδευτικών δεν καλύπτονται ούτε στοιχειωδώς οι προϋποθέσεις λειτουργίας των σχολείων, πόσο μάλλον οι σύγχρονες ανάγκες ενός σχολείου που θα μορφώνει ολόπλευρα και θα ολοκληρώνει το εκπαιδευτικό του έργο χωρίς την απαίτηση εξωσχολικής βοήθειας.

Αποτέλεσμα της αποδιοργάνωσης και της αδυναμίας του δημόσιου σχολείου να καλύψει στοιχειωδώς τις ανάγκες σε εκπαιδευτικούς, βιβλία, εποπτικά μέσα κτλ. είναι η νέα ανάπτυξη των ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ινστιτούτου Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) κατά την περίοδο 1986 - 1998 ο αριθμός των ιδιωτικών σχολικών μονάδων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης παρουσίασε άνοδο σε ποσοστό 52,4%!

Η έλλειψη δημόσιας δωρεάν επαγγελματικής εκπαίδευσης και όχι φτηνής κατάρτισης, όπως γίνεται στα Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΙΕΚ), έχει αποτέλεσμα τον υπερτετραπλασιασμό της πελατείας των ιδιωτικών ΙΕΚ κατά την περίοδο 1993 - 1999 (στοιχεία ΙΟΒΕ) και την εδραίωση των κάθε λογής ιδιωτικών «κολεγίων» και Εργαστηρίων Ελευθέρων Σπουδών, που με υπέρογκα δίδακτρα εμπορεύονται τις ελπίδες των νέων για επαγγελματική αποκατάσταση.

Είναι φανερό πως έχουμε να κάνουμε με μια συνειδητή πολιτική περιορισμού του ρόλου του δημόσιου εκπαιδευτικού συστήματος, με σκοπό την ιδιωτικοποίηση πλευρών της λειτουργίας του και την ενίσχυση του ιδιωτικού τομέα. Πλευρά αυτής της πολιτικής είναι η υπόκλιση της κυβέρνησης στις απαιτήσεις των εμπόρων της γνώσης και των μεγάλων ιδιωτικών συγκροτημάτων να αναλάβουν τομείς της δημόσιας εκπαίδευσης, όπως η ενισχυτική διδασκαλία, τα προγράμματα επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών, η οργάνωση των βιβλιοθηκών κτλ., χρηματοδοτούμενους με τα μηδαμινά κονδύλια των δημόσιων δαπανών. Ανάλογο παράδειγμα αποτελεί η ιδιωτικοποίηση του ΟΣΚ, με σκοπό την ανάθεση της κατασκευής των σχολικών κτιρίων μέσω των ΟΤΑ σε ιδιώτες μεγαλοεργολάβους.

Η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση του 2ου Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης (ΚΠΣ) και του 3ου ΚΠΣ που θα ακολουθήσει, προβάλλεται από την κυβέρνηση σαν σωτήρια λύση για την αντιμετώπιση κάθε εκπαιδευτικού προβλήματος, δεν οδήγησε ωστόσο σε καμία βελτίωση της κατάστασης της Παιδείας μας γιατί κριτήριο της χορήγησής της δεν αποτελούν οι πραγματικές ανάγκες των σχολείων. Αντίθετα μάλιστα δεσμεύει ένα σημαντικό μέρος των δαπανών επενδύσεων του ΥΠΕΠΘ σε κατευθύνσεις αντίθετες προς τις πραγματικές ανάγκες της εκπαίδευσης, προκειμένου να ικανοποιηθούν οι γενικότεροι πολιτικοοικονομικοί στόχοι της Ευρωπαϊκής Ενωσης και του μεγάλου κεφαλαίου. Στην προκειμένη περίπτωση, το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης και Αρχικής Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΕΠΕΑΕΚ), είναι το βασικό οικονομικό στήριγμα της αντιδραστικής αναδιάρθρωσης της εκπαίδευσης, μοχλός για την ιδιωτικοποίηση της δημόσιας εκπαίδευσης και την προσαρμογή της στις ανάγκες του κεφαλαίου για την αναπαραγωγή του «ευέλικτου» χωρίς απαιτήσεις και δικαιώματα εργατικού δυναμικού. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ορισμένα πρόσφατα μέτρα ιδιωτικοποίησης πλευρών της δημόσιας εκπαίδευσης που χρηματοδοτούνται από το ΕΠΕΑΕΚ:

α) Η κατάργηση της ευθύνης του κρατικού Οργανισμού Εκδόσεων Διδακτικών Βιβλίων στην έκδοση και την κυκλοφορία των σχολικών βιβλίων συνοδεύεται με χρηματοδότηση των σχολικών επιτροπών από το ΕΠΕΑΕΚ ώστε να αναλάβουν εκείνες την προμήθεια και την αγορά τους από το ελεύθερο εμπόριο. Με τον τρόπο αυτό ανοίγει, μετά την ολοκλήρωση του ΕΠΕΑΕΚ, ο δρόμος της κατάργησης των δωρεάν βιβλίων, αλλά και της άμεσης εμπλοκής των μεγάλων εκδοτικών επιχειρήσεων στα σχολικά προγράμματα.

β) Η χρηματοδοτούμενη από το ΕΠΕΑΕΚ ίδρυση βιβλιοθηκών, εκτός του ότι τα προγράμματά τους ανατίθενται σε μεγάλα ιδιωτικά συγκροτήματα για να κερδοσκοπήσουν, θα συνοδευτεί σε μια πορεία με την κατάργηση των δωρεάν βιβλίων και συγγραμμάτων.

γ) Η επιλεκτική χρηματοδότηση από το ΕΠΕΑΕΚ περιορισμένου αριθμού σχολείων και νηπιαγωγείων, προκειμένου να λειτουργήσουν ως ολοήμερα, καθιερώνει τη λογική της «συγχρηματοδότησης» των γονιών για πρόσθετες υπηρεσίες και της «ανταποδοτικής» λειτουργίας των σχολείων. Από το Ν. 2525/97 η ευθύνη λειτουργίας των «ολοήμερων» σχολείων ανατίθεται στους ΟΤΑ και τους γονείς, όπως ήδη γίνεται με τη «δημιουργική απασχόληση».

Η αντιμετώπιση των προβλημάτων της εκπαίδευσης απαιτεί μια ριζικά διαφορετική αντίληψη για την κοινωνικοοικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη. Μια αντίληψη που να έχει στόχο της την πρόοδο και την ευημερία όλων και όχι την κερδοφορία των λίγων σε βάρος των πολλών. Η εκρηκτικότητα των προβλημάτων είναι αυτή που οδηγεί στο δρόμο του αγώνα τους μαθητές, τους γονείς, τους εκπαιδευτικούς, τους εργαζόμενους. Οσα προωθούνται σήμερα στην εκπαίδευση βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με τις ανάγκες και τις απαιτήσεις τους, γι' αυτό απαιτούν την κατάργησή τους.

Σε αντίθεση με την πολιτική των πολλαπλών ταξικών φραγμών προκειμένου να ανακοπεί η πρόσβαση στη γνώση και να μαζικοποιηθεί η φτηνή και εφήμερη κατάρτιση, σήμερα προβάλλει επίμονα η ανάγκη της ποσοτικής και ποιοτικής ενίσχυσης της γενικής Παιδείας για όλους ως τα 18 χρόνια. Της Παιδείας που θα βοηθήσει τον άνθρωπο να αποκτήσει γενική και πραγματική εικόνα της πραγματικότητας και όχι αποσπασματική και στρεβλή όπως γίνεται σήμερα.

Σε αντίθεση με την πολιτική που θέλει την εκπαίδευση μηχανισμό αναπαραγωγής μιας χειραγωγημένης και δουλικής κοινωνικής συνείδησης, σήμερα προβάλλει η ανάγκη μιας Παιδείας που θα προετοιμάζει άνθρωπο κυρίαρχο της τύχης του και της ζωής του. Η καθιέρωση 12χρονου σχολείου βασικής εκπαίδευσης αποτελεί στην εποχή μας απαραίτητη προϋπόθεση όχι μόνο των πανεπιστημιακών σπουδών αλλά και της οποιασδήποτε επαγγελματικής ειδίκευσης.

Σε αντίθεση με την πολιτική που καταργεί την έννοια του εργαζόμενου και στη θέση του βάζει τον άνεργο «απασχολήσιμο», που ίσως κάποτε, κάπου απασχοληθεί αρκεί να ξεχάσει κάθε δικαίωμα και απαίτηση, προβάλλει η ανάγκη εξασφάλισης σταθερής δουλιάς για όλους με δικαιώματα.

Σε αντίθεση με την πολιτική της ιδιωτικοποίησης της δημόσιας εκπαίδευσης και της ασφυκτικής υπαγωγής της στις προτεραιότητες της αγοράς, απαιτείται η κατάργηση της ιδιωτικής εκπαίδευσης και η δραστική αύξηση των δαπανών για την Παιδεία τουλάχιστον στο 15% των συνολικών δαπανών του Κρατικού Προϋπολογισμού. Η αύξηση αυτή αποτελεί απαραίτητο όρο για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που έχει συσσωρεύσει η χρόνια λιτότητα και την ικανοποίηση των νέων αναγκών. Η αναγκαιότητα της διεκδικητικής πάλης για την κατάκτηση όλων αυτών των δεδομένων που συνθέτουν την εξασφάλιση της δημόσιας δωρεάν παιδείας για όλους, χωρίς ταξικούς φραγμούς για τα παιδιά της εργατικής τάξης και όλων των απλών ανθρώπων του μόχθου, περνά από το δρόμο της οργανωμένης μετωπικής παλλαϊκής κοινωνικοπολιτικής δράσης ενάντια στην πολιτική της άρχουσας τάξης ως την οριστική ανατροπή της. Η δημιουργία ενός ισχυρού μετώπου παιδείας, όλων των φορέων της μαζί με την εργατική τάξη είναι η μόνη εγγύηση για τη θετική έκβαση αυτού του αγώνα.